Nghệ thuật miêu tả ngoại hình nhân vật nữ trong một số tiểu thuyết của Nhất Linh và Khái Hưng

 vội 
vàng lấy gáo múc đầy thau nước, giội 
mạnh từ cổ xuống chân dưới bóng 
trăng, hai bàn tay tròn trĩnh của nàng đã 
trắng lại càng trắng hơn” [7, tr.193-
194]. Lần thứ hai, ở đoạn kết thúc tác 
phẩm: “Mặc dù trời rét, Nhung cởi tà áo 
trong để lộ hai cánh tay trắng tròn trĩnh” 
[6, tr. 268]. Ngoại hình đầy gợi cảm của 
Hiền (Trống mái) lúc thì hiện ra khi 
nàng thay đổi trang phục: “Bộ áo tắm 
màu xanh non rất ngắn để hở cặp đùi 
hồng hào, cái ngực trắng bong và cái 
lưng lằn những bắp thịt” [6, tr. 13]. Khi 
thì vẻ đẹp đó được miêu tả trong sự so 
sánh với người mẹ: “Hai người lặng lẽ 
đi ra bãi biển. Bà Hậu trong cái áo 
khoác vải bông trắng dài chấm mắt cá 
trông còn khỏe mạnh, cứng cáp. Đi bên 
cạnh bà, Hiền như một cây mạ non 
đương bồng bột lớn và chứa đầy nhựa 
buổi đầu xuân. Một tấm nhan sắc hoạt 
động, hùng tráng, thanh khiết trái ngược 
với thứ nhan sắc nhu nhược, ủy mị, kín 
đáo biểu hiện của dục tình” [6, tr. 15]. 
Điều đặc biệt là Nhất Linh và Khái 
TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 16 - 2020 ISSN 2354-1482 
94 
Hưng đã đồng quan điểm khi đặt ngòi 
bút sáng tác. Hai nhà văn nhường chỗ 
cho một số nhân vật nam trong tác 
phẩm cảm nhận và đánh giá vẻ đẹp của 
các nhân vật nữ. Trước tiên là vẻ đẹp 
của Nhung trong Lạnh lùng qua sự 
chiêm ngưỡng của bạn trai là sự hấp 
dẫn từ “khuôn mặt diễm lệ, tươi sáng 
và hai con mắt long lanh”. Hay vẻ đẹp 
của Lan trong Hồn bướm mơ tiên gây 
sự chú ý cho Ngọc là vẻ đẹp của “nước 
da trắng mát”. Ngoại hình của Tuyết 
(Đời mưa gió) không hiện ra rõ nét 
ngay một lúc mà hiện ra qua sự cảm 
nhận bất chợt của Chương ở những 
thời điểm khác nhau. Có khi giữa 
những lời đối thoại, Chương bỗng nhận 
ra vẻ đẹp quyến rũ trên khuôn mặt 
Tuyết: “Tuyết vừa cười, vừa liếc mắt 
long lanh hoạt động nhìn Chương một 
cách tình tứ. Cặp môi bôi sáp hình trái 
tim nhếch một nụ cười làm hai lúm 
đồng tiền ở hai bên má mơn mởn như 
trái đào Lạng Sơn mới hái” [8, tr. 156]. 
Có khi tác giả còn miêu tả ngoại hình 
của Tuyết với vẻ đẹp thoáng hiện ra ở 
hai bàn tay: “Tuyết đương ngồi cặm cụi 
mạng chiếc áo lót. Chương đứng dừng 
lại ngắm cánh tay trắng muốt, mềm mại 
cử động” [8, tr. 173]. Vẻ đẹp cuốn hút 
của Lan Hương trong Thanh Đức qua 
cảm xúc của Cảnh là một vẻ cuốn hút 
của cái đẹp “tình tứ, âm thầm, yêu 
đương và bí mật, nhất là bí mật, bí ẩn ở 
cái miệng nhỏ có một vẻ mệt nhọc và ít 
nói ở cặp mắt sáng to và sâu che sau 
hàng mi dài và cong lên” [5, tr. 1019]. 
Có khi Nhất Linh và Khái Hưng đã 
để cho nhân vật cảm nhận về vẻ đẹp của 
mình. Hiền trong Trống mái cảm nhận 
về vẻ đẹp ngoại hình đầy quyến rũ của 
thân thể mình: “Hiền gấp vội bức thư 
bỏ vào phong bì, rồi đứng dậy vào 
buồng thay áo tắm. Mặc xong nàng đưa 
tay nắm cặp đùi chắc nịch và xoa bộ 
ngực nở nang, khoan khoái, sung sướng 
thở ra một hơi dài nàng vừa thấy 
bóng mình lờ mờ in nghiêng vào một 
bên cửa kính. Tuy những miếng kính 
phản chiếu không được rõ ràng tấm 
thân đầy đặn cân đối của nàng nhưng 
nàng cũng ngắm thấy đường lưng 
thẳng, nét ngực phồng và cái bụng thon 
thon” [6, tr. 12]. 
Trong tiểu thuyết của Nhất Linh và 
Khái Hưng, có một điểm đáng chú ý là 
khi miêu tả ngoại hình, các tác giả luôn 
chú ý miêu tả đôi mắt của các nhân vật 
nữ. Đôi mắt của nhân vật nữ chính đều 
được miêu tả rất đẹp. Những đôi mắt 
đẹp là sự diễn tả thế giới tâm hồn của 
nhân vật. Đôi mắt của Mai (Nửa chừng 
xuân) với “quầng mắt đen sâu hoắm 
càng làm tăng vẻ rực rỡ long lanh của 
hai con ngươi sáng dịu như hai ngôi sao 
lấp lánh sau làn mây mỏng”. Đôi mắt 
đó luôn biểu hiện rõ tính cách của nàng: 
dịu dàng, trong trắng nhưng đầy nghị 
lực. Trong đáy mắt long lanh của Hồng 
(Thoát ly) chứa đựng một tình yêu nồng 
nàn mà Lương đã cảm nhận được: “Trời 
ơi, đôi con mắt mới tình tứ làm sao, như 
muốn trao cả linh hồn cho mình. Đôi 
con mắt đáng giá nghìn vàng” [5, tr. 
717]. Hay Nghĩa (Lạnh lùng) luôn đọc 
được suy nghĩ trong đôi mắt của Nhung 
như trao hết linh hồn cho người mình 
yêu: “hai con mắt đen lóng lánh nhìn 
chàng” [7, tr. 209]. Đôi mắt “ướt và dịu 
dàng” của Tuyết trong Đời mưa gió báo 
cho Chương biết rằng chàng nghĩ lầm 
khi nghi ngờ tình yêu của nàng. 
Nhất Linh và Khái Hưng miêu tả 
thân thể người phụ nữ quyến rũ, gắn với 
TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 16 - 2020 ISSN 2354-1482 
95 
biểu hiện về sắc dục. Cái đẹp được 
miêu tả một cách trực diện, thành một 
quan niệm thẩm mỹ rất Tây. Không chỉ 
gợi vẻ tình tứ, hấp dẫn từ “cặp mắt to, 
đen và sáng long lanh như ướt”, “gò má 
ửng hồng rất trẻ, rất tươi, kiêu hãnh một 
cách ngây thơ”, từ “nước da hồng hào”, 
“cặp môi tươi thắm”, “hai má đỏ hây 
hây”, “đôi má hồng đào”, “hai bàn tay 
tròn trĩnh”, “cái cổ tròn trắng dịu” của 
các cô nàng Nhất Linh và Khái Hưng 
còn có ý thức tô đậm những đường nét 
mang tính sắc dục ở người phụ nữ như 
“thân hình vừa thướt tha vừa nở nang”, 
“bộ ngực nở nang chứa đầy sinh lực” 
của cô gái dậy thì (Lan trong Đẹp), “cặp 
đùi chắc nịch”, “đường lung thẳng, nét 
ngực phồng và cái bụng thon thon” 
(Hiền trong Trống mái) Nhất Linh và 
Khái Hưng miêu tả một cách chân thực 
vẻ đẹp của con người mà trước hết nhấn 
mạnh nét đẹp thân thể đúng với vẻ đẹp 
thế tục của nhân vật. Đó là vẻ đẹp tự 
thân, là yếu tố giúp cho nhân vật khẳng 
định chính mình. Vẻ đẹp ngoại hình còn 
là chất xúc tác trong các mối quan hệ 
giữa các nhân vật. Trong Đời mưa gió, 
Chương là một chàng trai có tấm lòng 
nhân hậu và vị tha thế mà khi thấy Tuyết 
tả tơi từ “đời mưa gió” trở về, Chương 
đã có suy nghĩ: “Có sắc đẹp mới có thể 
khiến kẻ giận mình tha thứ. Nếu không 
thì van lơn vô ích” [8, tr. 249]. Thậm chí 
Tuyết cũng thấu hiểu được tình cảm của 
Chương khi sắc đẹp của mình đã tàn 
phai: “sắc đẹp đã tàn phai, ngày xanh 
mòn mỏi thì còn đâu là ái tình, họa 
chăng còn lại chút tình trắc ẩn với kẻ 
phiêu lưu khốn nạn” [8, tr. 253-254]. 
Tuyết hối hận vì đã trở về. Nàng không 
đau buồn vì Chương không còn yêu 
nàng nữa mà xót xa vì hình ảnh xuân 
sắc của nàng đã không còn lại bóng 
dáng trong tâm hồn Chương: “Nếu ta 
biết chàng yêu ta đến thế thì ta đừng 
đến nhà chàng có hơn không! Chàng sẽ 
mãi mãi sống với hình ảnh không già 
của ta” [8, tr. 251]. Trong bối cảnh của 
thời đại, Nhất Linh và Khái Hưng cho 
ta thấy một quan niệm mới về tình yêu. 
Con người được quyền tự do cảm mến, 
yêu thương nhau không chỉ vì nghĩa vì 
tình như truyền thống mà trước hết vì 
vẻ đẹp cuốn hút của thân thể. Sự ảnh 
hưởng của văn hóa phương Tây là 
luồng gió mới tạo nên quan niệm sống 
mới của con người trong xã hội. 
Nhất Linh và Khái Hưng miêu tả 
ngoại hình các nhân vật chưa thực sự rõ 
nét kiểu như các nhà văn hiện thực 
(Ngô Tất Tố, Nguyễn Công Hoan, Nam 
Cao, Vũ Trọng Phụng). Chỉ qua 
những nét chấm phá về việc miêu tả 
ngoại hình của nhân vật, người đọc có 
thể hình dung những nhân vật cụ thể 
trong sáng tác của hai nhà văn. Điều đó 
cũng giúp người đọc dễ dàng nhận ra 
các nhà văn trong Tự lực văn đoàn đã 
đề cao vẻ đẹp trần tục và cuốn hút của 
các nhân vật nữ. 
3. Kết luận 
Nhất Linh và Khái Hưng là những 
nhà văn có nhiều đóng góp vào quá 
trình hiện đại hóa của tiểu thuyết Việt 
Nam nửa đầu thế kỷ XX. Trong từng 
chặng đường của khoảng mười năm 
sáng tác, tiểu thuyết của các nhà văn đã 
đạt những thành tựu lớn về số lượng, 
về phương diện nội dung và hình thức 
nghệ thuật. Trong đó, nghệ thuật xây 
dựng ngoại hình nhân vật nữ là một 
trong những phương diện tiêu biểu. 
Các nhà văn tập trung miêu tả vẻ đẹp 
mang tính chất đô thị và vẻ đẹp hình 
TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 16 - 2020 ISSN 2354-1482 
96 
thể của các nhân vật nữ. Đó chính là vẻ 
đẹp thể chất của con người trong tiểu 
thuyết Tự lực văn đoàn. Đồng thời đó 
cũng là phương diện tiêu biểu nhất cho 
con người cá nhân thị thành - lớp 
người mới, nam nữ thanh niên trí thức 
Tây học. Vẻ đẹp ngoại hình các nhân 
vật nữ thể hiện ý thức mới về giá trị 
con người. Từ đó cho thấy hai thành 
viên tiêu biểu trong Tự lực văn đoàn đã 
tạo ra những giá trị mới trong cách 
nhìn nhận về con người. Đó là sự tiến 
bộ về bút pháp miêu tả ngoại hình nhân 
vật nữ trong tiểu thuyết của Nhất Linh 
và Khái Hưng. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Phương Lựu (chủ biên) (1997), Lý luận văn học, Nxb Giáo dục, Hà Nội 
2. Tô Hoài (1977), Sổ tay viết văn, Nxb Tác phẩm Mới, Hà Nội 
3. Hà Minh Đức (2000), Lý luận văn học, Nxb Giáo dục, Hà Nội 
4. Nguyễn Thị Tuyến (2004), “Mô hình tiểu thuyết Tự lực văn đoàn”, Luận án 
Tiến sĩ Ngữ văn, Đại học Sư phạm Hà Nội 
5. Phan Trọng Thưởng - Nguyễn Cừ (giới thiệu và tuyển chọn) (2001), Văn 
chương Tự lực văn đoàn, tập 2, Nxb Giáo dục, Hà Nội 
6. Khái Hưng (2000), Trống mái, Nxb Văn nghệ TP. Hồ Chí Minh 
7. Phan Trọng Thưởng - Nguyễn Cừ (giới thiệu và tuyển chọn) (2001), Văn 
chương Tự lực văn đoàn, tập 1, Nxb Giáo dục, Hà Nội 
8. Phan Trọng Thưởng - Nguyễn Cừ (giới thiệu và tuyển chọn) (2001), Văn 
chương Tự lực văn đoàn, tập 3, Nxb Giáo dục, Hà Nội 
THE ART OF DESCRIPTION OF WOMEN CHARACTER’ S APPEARANCE 
IN SOME NOVELS OF NHAT LINH AND KHAI HUNG 
ABSTRACT 
Tu luc van doan was a literary organization with guidelines, clear purpose and 
its own mouthpiece. As being main writers in Tu luc van doan group, Nhat Linh and 
Khai Hung created a new literary phenomenon of Vietnamese literature from 1930 to 
1945. The novels of Nhat Linh and Khai Hung show a way of looking at new people 
in contemporary society. The success of Nhat Linh and Khai Hung in building the 
character has focused on describing fully the appearance and inner beauty. To some 
extent, describing the appearance of women characters is a typical feature, one of 
the top criteria that the two writers set out in the process of building their characters. 
Keywords: Nhat Linh and Khai Hung, novel, women character, appearance 
(Received: 20/2/2020, Revised: 2/3/2020, Accepted for publication: 12/3/2020)