Xây dựng cơ sở dữ liệu các bài bản âm nhạc Cung đình Huế - Phần nhã nhạc

tính hiệu quả cao, nếu người cung cấp và người được cung cấp có chung mục đích 
tích cực trong việc bảo tồn tính nguyên vẹn của loại hình nghệ thuật này. Tuy 
nhiên, ngoài những thông tin dữ liệu được công bố đến với cộng đồng, những 
thông tin mang tính “bảo quản” chưa công bố, thì đối tượng được cung cấp bao 
gồm những tổ chức, cá nhân phải thông qua và được sự đồng ý của hội đồng 
khoa học hoặc cấp quản lý cao nhất của đơn vị đang quản lý thông tin, lúc đó 
thông tin mới được cung cấp. 
Để cung cấp thông tin cho các nhà nghiên cứu, các nhạc công trực tiếp 
biểu diễn các bài bản Nhã nhạc tìm hiểu nhằm nâng cao nghề nghiệp, chúng 
ta cần có một quy trình thực hiện, trong đó việc soạn ra một chương trình, một 
phần mềm quản lý các bài bản đã được nghiên cứu chuẩn hóa là cần thiết, thể 
hiện rõ tính chuyên nghiệp trong quá trình cung cấp và quản lý thông tin.
Khi cung cấp thông tin cho các nhà nghiên cứu, các nghệ nhân trình diễn 
Nhã nhạc cần phải báo cáo cho cấp quản lý cao nhất của cơ quan chủ quản các 
thông tin. Bởi vì, đơn vị chủ quản khi cung cấp thông tin cũng cần biết được 
mục đích sử dụng của người sử dụng thông tin vừa được cung cấp. Tuy nhiên, 
cần lưu ý rằng việc cung cấp thông tin cũng là một hình thức quảng bá các giá 
trị di sản đến với công chúng, với cộng đồng. Đây là việc làm hợp lý để nâng 
cao nhận thức của cộng đồng trong việc bảo vệ và gìn giữ các bài bản Nhã nhạc 
cung đình tránh bị tam sao thất bản.
Trong Luật Bảo vệ di sản văn hóa (chương II, điều 14, mục 5) quy định 
rõ: - Ngăn chặn hoặc đề nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền ngăn chặn, xử 
lý kịp thời những hành vi phá hoại, chiếm đoạt, sử dụng trái phép di sản văn 
hóa. Như vậy, đối với các bài bản Nhã nhạc cung đình Huế cũng nghiêm cấm 
những hành vi làm sai lệch các giá trị di sản khi được cung cấp.
d. Cập nhật thông tin 
Các bài bản Nhã nhạc cung đình Huế được sưu tầm, nghiên cứu và định 
chuẩn sau đó đưa vào cơ sở dữ liệu là một công trình khoa học được hội đồng 
khoa học thẩm định theo đúng quy trình. Do đó, việc những cá nhân cập nhật 
thông tin từ cơ sơ dữ liệu phải có trách nhiệm tuân thủ các yêu cầu của đơn vị 
quản lý thông tin. 
- Quản trị tin tức, bài viết
Tư liệu Nhã nhạc được cập nhật ở phần mềm desktop, website chỉ dùng 
để trình diễn tư liệu và quản trị tin tức, bài viết.
96 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 9 (126) . 2015
Đăng nhập vào phần quản trị
Do mục đích bảo mật nên trên trang web đã ẩn nút login (đăng nhập), nếu 
nút login không hiển thị có thể gõ trực tiếp địa chỉ “/admin” hay “/login.aspx” 
vào sau địa chỉ trang chủ. 
Ví dụ: địa chỉ trang chủ là  thì gõ thêm http://
nhanhac.no-ip.org/admin hoặc  
Lưu ý: Tài khoản người dùng này phải được cấp quyền chỉnh sửa tin bài 
(xem ở phần dưới), ngay người quản trị website nếu chưa phân quyền quản lý tin 
bài cho chính mình thì cũng chỉ được xem chứ không sửa được nội dung bài viết.
Thêm bài viết mới
Sau khi đăng nhập sẽ xuất hiện mục Quản trị tin bài, chọn phần Quản trị 
tin tức sẽ mở ra danh sách tin bài, chọn “Thêm mới”, hoặc nhấn nút sửa một 
bài đã có.
Trong cửa sổ soạn thảo tin bài lần lượt nhập các mục thông thường phải 
có là: Chuyên mục, Tiêu đề, Ảnh đại diện (sẽ hiện ra ở danh sách tin bài ở 
trang chủ), Tóm tắt, Nội dung.
Phân quyền quản trị tin tức, bài viết
- Đăng nhập với quyền admin (cấp quản trị đầy đủ nhất), trong menu 
Users chọn Manage Users và thêm tài khoản người dùng mới.
- Vào menu Quản trị tin bài à Quản trị chuyên mục à Phân quyền, sẽ 
thấy danh sách 3 nhóm người dùng với 3 cấp độ:
User1: Có quyền cập nhật thông tin và hiệu chỉnh các bản tin do chính 
mình cập nhật.
97Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 9 (126) . 2015
User2: Toàn quyền hiệu chỉnh thông tin do nhóm User1 tạo lập.
User3: Duyệt để cho phép đăng tải thông tin.
- Ở mỗi nhóm, chọn người dùng và nhấn nút “>” để đưa người dùng vào 
nhóm có quyền tương ứng ở cột bên phải.
98 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 9 (126) . 2015
- Nếu muốn xóa bỏ người dùng ra khỏi nhóm thì chọn tên người đó trong 
danh sách ở cột bên phải rồi nhấn nút “>” hay “<<” để thêm hoặc xóa 
toàn bộ người dùng của nhóm. 
- Người nắm giữ mật khẩu quản trị hệ thống cơ sở dữ liệu sau khi nhận 
được tệp văn bản có sự kiểm duyệt của hội đồng khoa học về những bài bản 
Nhã nhạc cung đình Huế, có trách nhiệm đưa lên hệ thống cơ sở dữ liệu.
4. Kết luận
Do những đặc thù về lịch sử và địa lý, từ lâu, Huế đã là nơi giao thoa 
của nhiều luồng văn hóa, là một trung tâm nghệ thuật với nhiều ngành, nghề 
truyền thống. Đặc biệt, từ khi Kim Long-Phú Xuân được chọn làm thủ phủ 
của Đàng Trong (1636-1775), rồi sau đó trở thành kinh đô của cả nước dưới 
triều Nguyễn (1802-1945), văn hóa Huế càng có nhiều điều kiện hội tụ và tỏa 
sáng. Chính phong cảnh thiên nhiên kỳ thú và văn hóa nơi đây đã tạo nên 
các loại hình nghệ thuật đặc sắc bao gồm: Nhã nhạc, múa cung đình và tuồng 
cung đình. Trong đó, Nhã nhạc cung đình Huế là một giá trị di sản đã được 
UNESCO công nhận là “Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại”. 
Có thể nói, trong các sản phẩm của nghệ thuật diễn xướng cung đình, thì Nhã 
nhạc chính là sản phẩm cung đình độc đáo do các nghệ nhân, nghệ sĩ tài giỏi 
khắp cả nước hội tụ về đây và làm nên những tinh hoa nghệ thuật dùng để biểu 
diễn trong chốn hoàng cung.
Năm 1945, khi triều đình nhà Nguyễn cáo chung, Nhã nhạc cũng bị mất 
đi vị trí chức năng xã hội, môi trường diễn xướng nguyên thủy, lâm vào tình 
trạng suy thoái và có nguy cơ thất truyền. Với sự hỗ trợ cả về vật chất lẫn tinh 
thần của các tổ chức chính phủ và phi chính phủ trong và ngoài nước, Nhã nhạc 
đang dần được phục hồi và phát huy những giá trị đặc sắc, góp phần quan trọng 
vào quá trình giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam. Do đó, việc xây dựng 
99Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 9 (126) . 2015
cơ sở dữ liệu về Nhã nhạc nhằm nghiên cứu bảo tồn, quản lý, cung cấp thông 
tin và cập nhật thông tin để phục vụ cho cộng đồng là một vấn đề cấp thiết 
trong tình hình hiện nay.
Sau một thời gian sưu tầm, nghiên cứu, đánh giá và phân tích các bài bản 
Nhã nhạc, đưa nó trở về gần với sự “chuẩn mực” có thể, nhóm nghiên cứu cũng 
đã song song xây dựng phần mềm cơ sở dữ liệu để lưu trữ, tránh làm biến tướng 
dẫn đến tam sao thất bản những bài bản Nhã nhạc đã được nghiên cứu. Đây 
là tín hiệu vui cho tất cả những ai quan tâm đến những giá trị di sản quý báu 
của Nhã nhạc cung đình Huế.
Theo đó, phần mềm được xây dựng nhằm quản trị kho cơ sở dữ liệu về 
Nhã nhạc cung đình Huế; chứa nhiều tư liệu được số hóa dưới nhiều định dạng 
và các nhóm đối tượng gồm tư liệu Nhã nhạc, nghệ nhân, nhạc cụ phục vụ cho 
nhiều mục đích sử dụng khác nhau. 
 P T H - T T B
TÓM TẮT
Âm nhạc cung đình Huế bao gồm các thể loại như nhạc múa cung đình, nhạc tuồng cung 
đình và Nhã nhạc, trong đó Nhã nhạc đã được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể 
đại diện của nhân loại. Do đặc điểm dễ bị biến tướng trong quá trình truyền nghề và hoạt động 
biểu diễn, việc tìm ra giải pháp bảo tồn và quản lý các bài bản Nhã nhạc đã được sưu tầm, nghiên 
cứu và chuẩn hóa là một vấn đề nan giải. Sau một thời gian sưu tầm, nghiên cứu, đánh giá và 
phân tích các bài bản Nhã nhạc, đưa nó về gần với sự “chuẩn mực” có thể, các tác giả đã xây 
dựng một cơ sở dữ liệu các bài bản Nhã nhạc cung đình Huế. Theo đó, phần mềm được xây dựng 
nhằm quản lý kho cơ sở dữ liệu về Nhã nhạc cung đình Huế; chứa nhiều tư liệu được số hóa dưới 
nhiều định dạng và các nhóm đối tượng gồm tư liệu Nhã nhạc, nghệ nhân, nhạc cụ...; có chương 
trình quản lý, lưu trữ, bổ sung, cập nhật và khai thác thông tin...
ABSTRACT
BUILDING DATABASE OF HUẾ ROYAL COURT MUSIC - COURT RITUAL MUSIC (NHÃ NHẠC)
Huế royal court music includes various music genres such as court dance, royal classical 
opera, and court ritual music (Nhã nhạc), in which court ritual music was recognized as Intangible 
Cultural Heritage of Humanity by UNESCO. Due to transformable features in the process of 
instruction and performance activities, it is necessary to find solutions to the conservation and 
management of all kinds of collected, studied and standardized court music. After a period of 
collecting, doing research, evaluating and analyzing ceremonial music and bringing it closer to 
the “standardization”, the authors have built a database of all kinds of Huế royal court music. 
Accordingly, the software designed to manage the database repository of Huế royal court music 
contains digitized documents of various formats and object groups, including documents of 
court ritual music, musicians and musical instruments, together with programs of information 
management, storage, supplement, update and exploitation.