Vai trò chức sắc Phật giáo Nam Tông Khmer trong phổ biến, giáo dục pháp luật vùng đồng bằng sông Cửu Long

ch đào tạo, bồi 
dưỡng, hỗ trợ người làm công tác phổ biến, giáo 
dục pháp luật, già làng, trưởng bản, người có uy 
tín trong cộng đồng các dân tộc thiểu số tham 
gia phổ biến, giáo dục pháp luật tại địa phương” 
(Khoản 3 Điều 17). 
Các chức sắc tôn giáo luôn có mối quan hệ 
gần gũi với chính các chư Tăng hay tín đồ của 
tôn giáo mình. Đây là mối quan hệ tương đối 
gần gũi và thân thiết do đó trong nhiều trường 
hợp các chức sắc đóng vai trò là cầu nối giữa 
chính quyền địa phương với đồng bào Phật tử. 
Với đồng bào theo PGNT, các chức sắc PGNT 
luôn được tôn kính do đó thông qua chức sắc 
PGNT, chủ trương đường lối của Đảng dễ đến 
được với người dân.
Trong những năm qua, nhiều mô hình phổ 
biến, giáo dục pháp luật cho đồng bào dân tộc 
Khmer đã có sự tham gia tích cực của các chức 
sắc PGNT Khmer. Các chức sắc đã đóng vai 
trò như là cầu nối gắn kết để chủ trương của 
Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước đến 
được với đồng bào Khmer. Trong một nghiên 
cứu của chúng tôi về phát huy vai trò của chức 
sắc PGNT Khmer trong phổ biến, giáo dục pháp 
luật được tiến hành năm 2017 chúng tôi nhận 
thấy rằng có nhiều chùa PGNT Khmer ở khu 
vực ĐBSCL tổ chức hoạt động tư vấn giải đáp 
pháp luật cho người dân. Mặc dù các hoạt động 
này diễn ra không thường xuyên nhưng nhà chùa 
vẫn là một địa chỉ tin cậy để 69,3% người dân 
trong mẫu nghiên cứu của chúng tôi tìm đến khi 
họ có nhu cầu tìm hiểu các quy định của pháp 
luật; 69,3% người dân trong mẫu nghiên cứu của 
chúng tôi cho biết khi có nhu cầu tìm hiểu các 
quy định pháp luật sẽ hỏi, tìm tư vấn của các sư 
thầy (Đặng Viết Đạt, 2017, tr. 20). Ở nhiều địa 
phương khu vực ĐBSCL, các chức sắc PGNT 
Khmer đóng vai trò quan trọng trong việc tham 
gia các hoạt động xây dựng Đảng, chính quyền, 
Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể. Nhiều chức 
sắc PGNT Khmer tham gia công tác Mặt trận và 
các đoàn thể; tham gia làm Tổ trưởng tổ hoà giải, 
Tổ an ninh; là hội viên mẫu mực của các tổ chức 
chính trị - xã hội. Trong 20 ngôi chùa mà chúng 
tôi nghiên cứu có đến 13 chùa có các chức sắc 
tham gia vào tổ hòa giải cơ sở ở địa phương và 
hơn 30% số chức sắc, tăng sư trong mẫu nghiên 
cứu của chúng tôi đang hoặc đã từng tham gia 
vào tổ hòa giải tại địa phương. Phổ biến, giáo 
dục pháp luật thông qua hoạt động hoà giải ở cơ 
sở là việc các tổ viên hoà giải bằng hoạt động 
của mình cung cấp các kiến thức pháp luật, bồi 
dưỡng tình cảm pháp luật cho các bên tranh chấp 
và những người khác trong cộng đồng dân cư 
nhằm nâng cao ý thức pháp luật và hình thành 
thói quen ứng xử theo pháp luật. Các chức sắc 
PGNT Khmer tham gia vào tổ hòa giải cơ sở ở 
địa phương vùng ĐBSCL là mô hình hữu hiệu 
nhằm phát huy vai trò của các chức sắc trong 
việc phổ biến chính sách, pháp luật đến người 
dân đồng thời là biện pháp tốt để nâng cao chất 
lượng của tổ hòa giải cơ sở, qua đó góp phần 
nâng cao nhận thức của người dân về các chủ 
trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp 
luật của Nhà nước, có ý thức tự giác chấp hành 
và tích cực tham gia vào các công việc chung 
của cộng đồng.
Ở Trà Vinh, trong 05 năm qua (từ 2014-
2019), các cơ quan chức năng phối hợp với các 
chức sắc và người có uy tín trong cộng đồng tổ 
chức hoà giải ở cơ sở cho 3.218 vụ tranh chấp, 
mâu thuẫn trong cộng đồng; cảm hóa, giáo dục 
được 30.431 lượt đối tượng tại gia đình và cộng 
đồng dân cư; tham gia tiếp nhận, quản lý, giúp đỡ 
tái hòa nhập cộng đồng 884 đối tượng được đặc 
Tạp chí Khoa học Đại học Đồng Tháp, Tập 9, Số 4, 2020, 52-61
60
Chuyên san Khoa học Xã hội và Nhân văn
xá, chấp hành xong án phạt tù và 317 đối tượng 
áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị 
trấn (Xuân Thảo, 2020). 
Thứ năm, các chức sắc PGNT Khmer là cầu 
nối phổ biến quan điểm của Đảng và chính sách, 
pháp luật của Nhà nước đối với các đồng bào 
Phật tử bên ngoài lãnh thổ quốc gia.
Trong hoạt động tôn giáo, không thể thiếu 
các mối quan hệ quốc tế. Đó là mối quan hệ đồng 
đạo, hoặc khác đạo mang tính quốc tế. Quan hệ 
quốc tế của các tôn giáo được các giáo hội tôn 
giáo đặc biệt quan tâm. Với mối quan hệ quốc 
tế này, chức sắc các tôn giáo đóng vai trò to lớn, 
nhất là trong tình hình mở rộng giao lưu quốc tế 
và toàn cầu hoá hiện nay. Các giáo hội tôn giáo 
rất coi trọng mối quan hệ này và luôn nhận thấy 
chức sắc của họ là người trực tiếp thực hiện, qua 
đó có thể làm nâng cao, hay hạ thấp uy tín, ảnh 
hưởng của mỗi tôn giáo, thậm chí của quốc gia, 
trên trường quốc tế. 
PGNT Khmer khu vực ĐBSCL có mối quan 
hệ rất gần gũi với PGNT ở các nước láng giềng 
với Việt Nam như Lào, Thái Lan, Campuchia. 
Hiện tại các chức sắc, chư Tăng của PGNT vẫn 
giữ mối quan hệ này với các tổ chức tôn giáo 
của các quốc gia bạn; rất nhiều sư sãi PGNT 
Khmer tu học ở nước bạn. Các chức sắc, chư 
Tăng của PGNT ở An Giang, Kiên Giang, Bạc 
Liêu, Sóc Trăng, Trà Vinh, Vĩnh Long cho biết 
từ lâu Campuchia đã có những chính sách cởi 
mở với các sư Khmer Nam Bộ. Họ khuyến khích 
các sư Khmer Nam Bộ đi học đạo tại Campuchia 
(Trương Văn Chung và cs., 2014, tr. 248). Do đó, 
Đảng và Nhà nước cần vận động các chức sắc 
để phát huy mối quan hệ, kết nối của các chức 
sắc, chư Tăng với các tổ chức tôn giáo bên ngoài 
hay việc họ phát triển đạo sang các quốc gia láng 
giềng để tạo mối quan hệ giao hảo giữa nhân dân 
các quốc gia và để các chức sắc thông qua mối 
quan hệ của họ phổ biến chủ trương quan điểm 
của Đảng đến với cộng đồng theo tôn giáo bên 
ngoài quốc gia.
Thực tế khu vực ĐBSCL những năm qua đã 
cho thấy các chức sắc PGNT Khmer đóng vai trò 
tích cực trọng hoạt động phổ biến, giáo dục pháp 
luật, do vậy trong giai đoạn tới, chính quyền các 
cấp vùng ĐBSCL cần tiếp tục phát huy tốt vai 
trò của chức sắc PGNT Khmer trong quản lý và 
phát triển cộng đồng trong đó có hoạt động đưa 
chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước 
đến với đồng bào dân tộc Khmer.
4. Kết luận
Chức sắc PGNT Khmer ngoài việc thực 
hiện chức năng tôn giáo họ còn đóng vai trò là 
cầu nối giữa chính quyền địa phương với nhân 
dân vùng ĐBSCL. Trong hoạt động phổ biến, 
giáo dục pháp luật các chức sắc PGNT Khmer 
đã và đang phát huy tốt vai trò của mình trong 
tổ chức, duy trì các mô hình phổ biến, giáo dục 
pháp luật, qua đó xây dựng và duy trì lối sống 
tuân thủ hiến pháp và pháp luật, góp phần giữ 
gìn an ninh, trật tự an toàn xã hội. Vì thế, chính 
quyền các cấp vùng ĐBSCL cần tiếp tục thực 
hiện tốt công tác phát huy vai trò của các chức 
sắc PGNT Khmer trong hoạt động phổ biến, 
giáo dục pháp luật.
Để thực hiện tốt yêu cầu này, chính quyền 
địa phương cần: thường xuyên tổ chức các lớp 
bồi dưỡng, tập huấn, cập nhật kiến thức pháp 
luật cho các chức sắc PGNT Khmer; tuyên 
truyền, giáo dục và củng cố niềm tin của các 
chức sắc PGNT chức sắc PGNT đối với quan 
điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà 
nước; vận động các chức sắc PGNT Khmer 
tính tích cực tham gia vào đời sống chính trị 
- xã hội; thường xuyên quan tâm và tạo điều 
kiện để các chức sắc PGNT tham gia hoạt động 
phổ biến, giáo dục pháp luật; đảm bảo về cơ 
sở vật chất, phương tiện, kinh phí; thực hiện 
cơ chế phối hợp hoạt động giữa các chức sắc 
PGNT với các cấp chính quyền, Mặt trận Tổ 
quốc và đoàn thể nhân dân trong hoạt động 
phổ biến, giáo dục pháp luật./.
61
Tài liệu tham khảo
Bạch Thanh Sang. (2014). Hội đoàn kết sư sãi 
yêu nước trong cộng đồng người Khmer 
vùng Tây Nam Bộ hiện nay. Luận văn Thạc 
sỹ ngành Tôn giáo học. Hà Nội: Học viện 
chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.
Đảng Cộng Sản Việt Nam. (2003). Văn kiện 
Hội nghị lần thứ 7 Ban chấp hành Trung 
ương Đảng khóa IX. Hà Nội: NXB Chính 
trị Quốc gia.
Đỗ Quang Hưng. (2003). Nhà nước và giáo hội. 
Hà Nội: NXB Tôn giáo.
Đặng Viết Đạt. (2017). Báo cáo số liệu điều tra 
đề tài cơ sở “Phát huy vai trò của chức sắc 
PGNT trong phổ biến, giáo dục pháp luật 
(Qua nghiên cứu một số địa phương vùng 
ĐBSCL)”. Trong Đề tài khoa học cấp cơ sở: 
Phát huy vai trò của chức sắc PGNT trong 
phổ biến, giáo dục pháp luật (Qua nghiên 
cứu một số địa phương vùng ĐBSCL). Cần 
Thơ: Học viện Chính trị khu vực IV.
Hoàng Minh Đô. (2014). Báo cáo tổng quan 
đề tài nhánh “Chính sách đối với tổ chức, 
hội đoàn, chức sắc, nhà tu hành, cơ sở thờ 
tự của PGNT Khmer vùng Tây Nam Bộ”. 
Trong Đề án: Tông thể về chính sách đối với 
PGNT Khmer và đồng bào Khmer vùng Tây 
Nam Bộ đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 
2030. Hà Nội: Học viện Chính trị quốc gia 
Hồ Chí Minh.
Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam. 
(2016). Báo cáo tổng kết công tác Phật sự 
năm 2016 của Giáo hội Phật giáo Việt Nam.
Lê Khánh. (Ngày 03 tháng 6 năm 2020). PGNT 
Khmer sau 30 năm trong ngôi nhà chung 
Giáo hội Phật giáo Việt Nam. Ban tôn giáo 
Chính phủ. Truy cập từ 
vn/Popup.aspx/vi/66/0/cid=240/nid=2423/
tempid=1.
Ngô Hữu Thảo. (2009). Thực trạng đội ngũ chức 
sắc một số tôn giáo lớn ở nước ta và những 
vấn đề đặt ra. Đề tài nghiên cứu khoa học 
cấp Bộ, Viện Chủ nghĩa xã hội khoa học. Hà 
Nội: Học viện Chính trị - Hành chính Quốc 
gia Hồ Chí Minh.
Nguyễn Mạnh Cường. (2008). Phật giáo Khmer 
Nam Bộ, những vấn đề lý luận nhìn lại, Hà 
Nội: NXB Tôn giáo.
Trương Văn Chung và cs.. (2014). Phật giáo 
nguyên thủy: Từ truyền thống đến hiện tại. 
Hà Nội: NXB Hồng Đức.
Tuyết Lan. (Ngày 03 tháng 6 năm 2020). Ảnh 
hưởng của PGNT với đời sống văn hóa 
đồng bào Khmer ĐBSCL. Phật giáo. Truy 
cập từ https://phatgiao.org.vn/anh-huong-
cua-phat-giao-nam-tong-voi-doi-song-van-
hoa-dong-bao-khmer-dong-bang-song-cuu-
long-d9322.html.
Xuân Thảo. (Ngày 04 tháng 6 năm 2020). Phát 
huy vai trò người có uy tín để giữ gìn an ninh 
trật tự. Công an tỉnh Trà Vinh. Truy cập từ 
huy-vai-tro-nguoi-co-uy-tin-de-giu-gin-an-
ninh-trat-tu.htm.
Vụ Dân tộc - Tôn giáo, Ban Chỉ đạo Tây Nam 
Bộ. (2011). Báo cáo tổng hợp số liệu dân 
tộc-tôn giáo năm 2011. Số 04-BC/DTTG, 
ngày 09/02/2011.
Tạp chí Khoa học Đại học Đồng Tháp, Tập 9, Số 4, 2020, 52-61