Nâng cao năng lực và vị thế người phụ nữ Thái trong xây dựng nông thôn mới tại điểm tái định cư ở bản nhạp xã Chiềng Lao, huyện Mường La, tỉnh Sơn La

nh khu vực tái định cư ở bản Nhạp: hoàn 
thiện xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng, tập trung ưu tiên hoàn thiện đường giao thông tránh 
ngập quốc lộ 279 nối liền xã Chiềng Lao với trung tâm huyện lỵ Mường La, bê tông hóa, giải 
cấp phối đường trục liền UBND xã với các bản. Chú trọng việc quản lý, duy tu sửa chữa hệ 
thống giao thông thuộc địa bàn xã quản lý, đặc biệt hệ thống giao thông nối liền các bản với 
xã. Cần sớm xây dựng chợ trung tâm xã giúp người dân đi lại thuận tiện và quá trình trao đổi 
thông thương, mua bán. Sớm hoàn thiện công tác giao đất ven hồ trên cốt 218 m cho người 
dân canh tác. Bên cạnh đó cần sớm chính sách ưu tiên sớm giải quyết đất thổ cư cho những 
gia đình ở ven hồ bị sạt lở đất. 
Thứ hai: Nâng cao quyền bình đẳng phụ nữ Thái: huy động sự vào cuộc trách nhiệm 
các tổ chức đoàn thể địa phương: Hội liên hiệp phụ nữ xã, chi hội phụ nữ các bản, hội nông 
dân, đoàn thành niên, mặt trận tổ quốc tăng cường tuyên truyền, vận động trên các phương 
tiện và các hình thức sinh hoạt của địa phương về vị trí, vai trò của phụ nữ. Thực hiện lồng 
ghép tuyên truyền công tác Bình đẳng giới - Vì sự tiến bộ phụ nữ trong các hoạt động giáo 
dục ở cộng đồng bản làng người Thái, trong xây dựng đời sống văn hoá ở cơ sở. Vận động và 
tạo điều kiện cho mọi chị em phụ nữ được thường xuyên tham gia sinh hoạt, hội họp đoàn thể 
phụ nữ, thanh niên, hội nông dân; được học tập, có điều kiện tiếp cận với sách, báo, các 
phương tiện truyền thông. Tập trung vào các giải pháp giúp phụ nữ thái tiếp cận với các dịch 
vụ xã hội; kiến thức pháp luật; vay vốn giải quyết việc làm, phát triển kinh tế; tăng cường đề 
bạt phụ nữ Thái tham gia vào các tổ chức chính trị - xã hội, bổ nhiệm vào các chức danh chủ 
chốt Ủy ban nhân dân xã, các ban, các bản làng [5]. Thông tin, tuyên truyền những hạn chế 
mang định kiến về giới, thói quen, tập quán, nếp nghĩ từ lâu ảnh hưởng đến vị trí, địa vị của 
người phụ nữ Thái trong xã hội, xây dựng chuyên mục nâng cao nhận thức về bình đẳng giới 
trên hệ thống truyền thanh từ xã đến cơ sở tại các bản làng người Thái ven hồ. 
Thứ ba: Quan tâm chăm sóc sức khỏe cho phụ nữ Thái tái định cư ven hồ: hiện nay “có 
đến 78% phụ nữ Thái ở bản Nhạp có trình độ học vấn thấp, lấy chồng sớm. Do vậy, nhiều chị 
em phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ (19-49 tuổi), ít được tiếp xúc với các dịch vụ y tế về chăm 
sóc sức khỏe” [6]. Theo báo cáo của Hội liên hiệp phụ nữ xã Chiềng Lao, phần lớn phụ nữ 
Thái dựa vào tri thức dân gian, kinh nghiệm trong việc chăm sóc thai phụ, sản phụ, trẻ nhỏ, 
việc tiếp cận dịch vụ y tế hiện đại chưa được nhiều phụ nữ ở đây quan tâm, điều này có ảnh 
hưởng không nhỏ đến sức khỏe bà mẹ, trẻ em. Do đó, bên cạnh khai thác giá trị tri thức dân 
gian cần kết hợp các dịch vụ y tế hiện đại trong việc chăm sóc sức khỏe cho phụ nữ Thái. Các 
giải pháp chú trọng tới tổ chức các đợt cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản/ kế 
hoạch hóa gia đình, vận động đông đảo phụ nữ Thái tham gia thực hiện các gói dịch vụ, ngoài 
việc đưa tin, bài tuyên truyền về hoạt động Chiến dịch trên hệ thống phát thanh tại xã, bản, 
phòng y tế, trạm y tế chủ trì phối hợp đoàn thể các xã, bản tổ chức nhiều buổi truyền thông 
cung cấp thông tin, tư vấn nâng cao hiểu biết về những vấn đề dân số, chăm sóc sức khỏe sinh 
sản, phòng tránh bệnh nhiễm khuẩn, dịch vụ kế hoạch hóa gia đình cho phụ nữ trong độ tuổi 
72 
sinh sản và gói dịch vụ siêu âm phát hiện khiếm khuyết thai nhi cho bà mẹ mang thai. Đồng 
thời, cung cấp và nâng cao kiến thức trong việc phòng ngừa và xử trí các bệnh thường gặp 
cho phụ nữ, trẻ em, giúp họ nâng cao ý thức, thái độ chăm sóc sức khỏe cho bản thân và gia 
đình. 
Thứ tư: Đào tạo, tập huấn nghề cho phụ nữ nông thôn khu vực ven hồ, “trình độ, năng 
lực và chuyên môn nghề nghiệp của lao động nữ ở khu vực tái định ven hồ còn rất thấp 
(99,3% làm nương rẫy)”. Chú trọng phát triển các hình thức dạy nghề và ngành nghề đào tạo 
ngắn hạn phù hợp với điều kiện sản xuất, lợi thế khu vực ven hồ thủy điện Sơn La [6]. Triển 
khai tập huấn phát triển kinh tế hộ gia đình cho phụ nữ trong sản xuất nông nghiệp, đẩy mạnh 
công tác khuyến nông, tạo điều kiện để phụ nữ Thái được tiếp cận nhiều hơn với kiến thức 
mới trong nông nghiệp, áp dụng kiến thức mới vào trồng trọt, chăn nuôi đạt năng suất, hiệu 
quả và thu nhập cao. Tập huấn chương trình xây dựng nông thôn mới cho phụ nữ, tập huấn về 
sinh kế, chuyển đổi sinh kế cho các hộ gia đình nhằm thích ứng điều kiện sản xuất mới khu 
vực ven hồ, tổ chức tập huấn các lớp khuyến nông, khuyến lâm, khuyến ngư tập huấn chuyển 
giao kỹ thuật nông, lâm nghiệp, chăn nuôi cho phụ nữ Thái. Tập huấn về chuyển dịch cơ cấu 
cây trồng, vật nuôi theo quy mô sản xuất hàng hóa trong các hộ gia đình đẩy mạnh hoạt động 
hỗ trợ sản xuất, giúp nông dân vay vốn phát triển sản xuất. Xây dựng, triển khai, nhân rộng 
các mô hình kinh tế dựa vào lợi thế của địa phương: mô hình nuôi cá nước ngọt trên hồ, nuôi 
vịt thả hồ, mô hình nuôi gà thả đồi, mô hình nuôi dê ven hồ, mô hình trồng măng, mô hình 
trồng ngô lai, mô hình làm du lịch cộng đồng; dịch vụ lưu trú tại gia (homestay), dịch vụ phục 
vụ ẩm thực, cách làm các dịch vụ phục vụ nghỉ dưỡng, dịch vụ hướng dẫn, thuyết minh, giới 
thiệu tham quan di sản (văn hóa nhà sàn), dịch vụ phục vụ nghệ thuật truyền thống gần khu 
vực suối nước nóng) góp phần cải thiện đời sống cho các hộ gia đình, góp phần tạo việc làm, 
nâng cao thu nhập và giải phóng sức lao động cho phụ nữ Thái. 
4. Kết luận 
Quá trình xây dựng nông thôn mới ở vùng nông thôn miền núi đứng trước nhiều thách 
thức không nhỏ, đặc biệt đối với những vùng dân di cư do xây dựng thủy điện như xã Chiềng 
Lao huyện Mường La, Sơn La. Trong đó phụ nữ Thái khẳng định được vai trò quan trọng của 
mình trong ổn định đời sống, sản xuất, từng bước thích ứng với điều kiện môi trường, sản 
xuất và sinh kế mới tại khu vực ven hồ. Tại bản Nhạp, phụ nữ đóng vai trò chính trong sản 
xuất nông nghiệp, nhất là thực hiện các khâu công việc trồng trọt nương rẫy, chăm sóc gia 
súc, gia cầm. 
Theo truyền thống văn hóa người Thái, địa vị của người phụ nữ tương đối bình đẳng so 
với nam giới, truyền thống đó đến nay còn nguyên giá trị. Trong gia đình, người phụ nữ Thái ở 
bản Nhạp có địa vị quan trọng, họ là người quản lý kinh tế, chi tiêu của gia đình, mặc dù những 
công việc lớn do người chồng quyết định nhưng trong phần lớn các gia đình được khảo sát cho 
thấy, người vợ có quyền bình đẳng tương đối với người chồng khi vợ chồng cùng nhau quyết 
định, thống nhất những công việc chung, việc lớn quan trọng của gia đình. Điều này khẳng định 
vị trí, địa vị của người phụ Thái được coi trọng trong gia đình và cộng đồng. 
73 
Tuy nhiên, điều kiện sản xuất gặp nhiều khó khăn, trình độ dân trí thấp và thói quen, tập 
quán đã ảnh hưởng không nhỏ đến việc nâng cao địa vị của người phụ nữ Thái trong ổn định 
đời sống, vươn lên thoát nghèo, phát triển kinh tế hộ gia đình, chăm lo cho con cái được học 
hành. Những giải pháp, khuyến nghị nâng cao năng lực và vị thế đưa ra phù hợp với nguyện 
vọng, mong muốn, đề xuất của phụ nữ ở bản Nhạp cũng như các địa phương khác ven hồ có 
điều kiện tương tự. Mục tiêu hướng đến ổn định đời sống các hộ gia đình tái định cư, xóa đói, 
giảm nghèo, nâng cao chất lượng cuộc sống, đảm bảo an sinh xã hội, nâng cao năng lực và vị 
thế quan trọng của người phụ nữ Thái, góp phần thực hiện thành công Đề án xây dựng nông 
thôn mới tại các địa phương tái định cư ven hồ thủy điện Sơn La. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
[1] Cầm Trọng (1978), Người Thái ở Tây Bắc Việt Nam, Nxb Khoa học xã hội. 
[2] Cổng thông tin điện tử Bộ NN & PTNT, (2013), 19 Tiêu chí xây dựng Nông thôn mới 
 cấp xã. 
[3] Đỗ Xuân Đức (2013), Nghiên cứu những biến đổi điều kiện sống, đề xuất giải pháp 
 phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội các cộng đồng cư dân khu vực tái định cư thủy điện 
 Sơn La, tỉnh Sơn La, Đề tài Đại học Quốc Gia Hà Nội, tham gia (2013-2015). 
[4] Đề án xây dựng Nông thôn mới giai đoạn 2012-2020 xã Chiềng Lao - huyện mường 
 La- tỉnh Sơn La, UBND xã Chiềng Lao, 2016. 
[5] Đỗ Xuân Đức (2014), Biến đổi các vấn đề xã hội các cộng đồng cư dân tái định cư 
 thủy điện Sơn La, tỉnh Sơn La, Báo cáo thuộc Đề tài Nghiên cứu khoa học xã hội nhân 
 văn cấp tỉnh Sơn La, Mã số KX-09-2013, Sơn La. 
[6] Đỗ Xuân Đức (2014), Đánh giá mức độ bền vững cộng đồng tái định cư thủy điện 
 bằng phương pháp thước đo BS và chỉ số LSI, Tạp chí Môi trường (số 10), [tr.54-57], 
 Hà Nội. 
[7] Đỗ Xuân Đức, (2015), Nghiên cứu biến đổi điều kiện sống đến khả năng tiếp cận giáo 
 dục và việc làm tại cộng đồng di dân tái định cư ven hồ thủy điện Sơn La, Kỷ yếu Hội 
 Quốc tế “Chuyển biến kinh tế -xã hội và giáo dục”, Viện Khoa học giáo dục Việt 
 Nam, Nxb Thế giới, Hà Nội. 
[8] Đặng Thị Nhuần (2015), Tìm hiểu tri thức bản địa trong sản xuất nông nghiệp của 
 dân tộc Thái ở Tây Bắc, Tạp chí thiết bị giáo dục. 
[9] (Theo quyết định 491/QĐ-TTg, ngày 14/6/2010 của Thủ tướng Chính phủ), 
74 
IMPROVE CAPACITIES AND POSITIONS OF THAI WOMEN 
IN BUILDING THE NEW RURAL AREAS IN NHAP HAMLET, 
CHIENG LAO COMMUNE, MUONG LA DISTRICT, SON LA 
PROVINCE 
Dang Thi Nhuan 
Faculty of History and Geography 
Abstract: In the process of building new rural areas, Son La province has received the active 
participation of ethnic Thai woman for this movement. Because Thai ethnic women play an important role in the 
family, society and community as well as development of household economy. Basing on the survey results, the 
article tries to point out the problems in the implementation of the new rural construction, the capacity and 
position of Thai women in agricultural and rural development. At the same time, it proposes some solutions to 
improve the position and capacities of Thai women engaging in the relocating resettlement point of Nhap hamlet 
Chieng Lao commune, Muong La district, Son La province. 
Keywords: Capacity, position, Thai women, new rural, Son La