Giải pháp bảo tồn, phát huy nghề thủ công truyền thống đươn đệm huyện Tân Phước, tỉnh Tiền Giang dưới góc nhìn văn hóa

ước đầu để cư dân huyện Tân 
Phước giới thiệu đến người dân trong tỉnh biết 
đến sản phẩm nghề, tạo nên thương hiệu phát 
triển bền vững trước hết là trên thị trường tiêu 
thụ truyền thống. Song song với những việc làm 
trên, chúng ta có thể tạo logo để dễ nhận diện 
thương hiệu nghề.
2.4.5. Tổ chức trình diễn văn hóa nghề gắn 
với hội chợ triển lãm
Địa phương có thể xây dựng kế hoạch tổ 
chức hội chợ triển lãm nghề Đươn đệm trên 
địa bàn huyện theo định kỳ. Đây là một đề xuất 
không quá khả năng của huyện bởi tiềm năng 
phát triển nghề thủ công này của Tân Phước là 
rất lớn. Việc huy động sản phẩm đươn đệm để 
phục vụ công tác trưng bày, nghệ nhân làm nghề, 
trình diễn văn hóa nghề nằm trong khả năng vận 
động của huyện nhà. Với việc tổ chức hội chợ 
triển lãm nghề, văn hóa nghề đươn đệm được phô 
diễn cũng là một điểm nhấn kết hợp phát triển 
hoạt động du lịch của địa phương. Qua đó, huyện 
Tân Phước cũng tạo điều kiện để người lao động 
nghề có một kênh quảng bá, giới thiệu nghề, thu 
hút doanh nghiệp đầu tư kinh doanh phát triển. 
Hơn nữa, các nghệ nhân làm nghề sẽ có cơ hội 
nắm bắt được nhu cầu tiêu dùng trong và ngoài 
nước, nâng cao sức sáng tạo trong từng sản phẩm 
nghề, góp phần giới thiệu bản sắc văn hóa nghề 
cũng là bản sắc văn hóa huyện Tân Phước, tỉnh 
Tiền Giang với bạn bè trong nước và thế giới.
Về thời gian thực hiện, chúng ta có thể lấy 
ngày thành lập huyện Tân Phước làm ngày tổ 
chức triển lãm nghề để nâng cao ý nghĩa đối với 
sự phát triển kinh tế, xã hội của huyện nhà. Hội 
chợ làng nghề tổ chức xen kẽ với các cuộc thi tay 
nghề cũng là một giải pháp khả thi. Tăng cường 
công tác quảng bá hội chợ triển lãm. Địa điểm 
tổ chức nên đặt tại khu vực thị trấn Mỹ Phước 
hoặc xã Tân Hòa Thành.
Về lực lượng trình diễn nghề, địa phương 
có thể chọn những người thợ giỏi, có trình độ, 
có khả năng giao tiếp tốt để có thể trao đổi, giới 
thiệu nghề. Về độ tuổi, người trình diễn nghề 
phải ở lứa tuổi trung niên, họ là những người có 
bề dày văn hóa, gắn bó với cộng đồng dân cư. 
2.4.6. Vận động người dân cùng tham gia 
công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa 
làng nghề
Để bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa 
làng nghề, chúng ta cần tổ chức các buổi sinh 
hoạt văn hóa, ca ngợi bản sắc văn hóa huyện nhà 
gắn với làng nghề và NTCTT Đươn đệm. Cụ thể, 
chúng ta lồng ghép nội dung truyền nghề qua các 
buổi hát văn nghệ ở xã, thị trấn trong các dịp tổ 
chức hội chợ du xuân, hội chợ triển lãm nghề, các 
ngày lễ kỷ niệm trên địa bàn huyện Tân Phước. 
Qua các buổi sinh hoạt nói trên hoặc các buổi 
sinh hoạt cơ sở tại ấp, người dân sẽ hiểu được 
vị trí, vai trò của NTCTT Đươn đệm đối với sự 
phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội ở địa phương. 
Đây là giải pháp hỗ trợ công tác vận động bà 
con huyện nhà hưởng ứng việc bảo tồn và phát 
huy nghề trên địa bàn huyện. Bên cạnh đó, địa 
phương tổ chức và vận động bà con tham gia ngày 
hội nghề và làng nghề Đươn đệm để trở thành 
thông lệ, làm cơ sở phát triển lễ hội du lịch làng 
nghề. Do nghề Đươn đệm trên địa bàn huyện Tân 
Phước hiện nay không có tổ nghề nên cơ sở để 
địa phương thực hiện công tác này cần gắn với lễ 
cúng đình, dịp để tưởng nhớ những vị thần thành 
hoàng có công lập làng lập ấp, đó cũng chính là 
những người góp phần truyền nghề Đươn đệm lại 
cho bà con. Trên địa bàn làng nghề Bàng buông 
119
xã Tân Hòa Thành, hiện nay, các dịp cúng đình 
Dương Hòa diễn ra rất long trọng, thu hút bà con 
trong các xã, ấp tham gia. Theo chúng tôi, địa 
phương có thể lấy ngày cúng đình Dương Hòa 
để kết hợp tổ chức lễ hội làng nghề Bàng buông 
xã Tân Hòa Thành làm lễ hội làng nghề chính 
thức ở huyện Tân Phước.
2.4.7. Giải pháp xây dựng các chính sách 
hỗ trợ
Thật ra, trong các giải pháp trên, chúng tôi 
cũng ít nhiều đề cập đến các chính sách phát triển 
nghề Đươn đệm. Tuy nhiên, trong tiểu mục này, 
chúng tôi xin đi vào các chính sách phát triển 
nghề theo chiều sâu ở địa phương như sau:
Thứ nhất, trong các văn bản, chính sách 
nghề, địa phương cần sử dụng tên gọi là nghề 
“Đươn đệm” chứ không phải nghề “Đan lát/Đan 
đát, Bàng buông” nhằm nhấn mạnh tính truyền 
thống của nghề ở địa phương. Đây là bước chuẩn 
bị để xây dựng thương hiệu cho nghề và làng 
NTCTT Đươn đệm gắn với địa danh huyện Tân 
Phước, tỉnh Tiền Giang. Bởi vì hiện nay các văn 
bản được ban hành gọi nghề Đươn đệm là Đan 
lát/hay đan đát, điều này dễ gây nhầm lẫn cho 
người đọc về nghề, hơn nữa, khi gọi nghề Đan lát/
đan đát, chúng ta chưa cảm nhận được chiều sâu 
văn hóa của nghề qua hàng mấy trăm năm nay. 
Bởi vì bà con ở huyện đã gọi nghề này là nghề 
Đươn đệm từ khi chúng xuất hiện trên vùng đất 
này (thông qua phỏng vấn sâu các cụ bà/cụ ông 
cao tuổi sinh sống trên địa bàn huyện).
Thứ hai, địa phương xây dựng chính sách 
cân đối nguồn nhân lực làm nghề, thu hút và giữ 
chân một bộ phận thợ đươn trẻ tuổi để kế thừa 
nghề truyền thống; Tiếp tục phát huy công tác 
đào tạo nghề, cần duy trì đào tạo một đội ngũ thợ 
làm được tất cả các sản phẩm đệm bàng để tránh 
tình trạng nghề bị mai một, thất truyền. Nếu xây 
dựng được chính sách này, chúng ta sẽ giải quyết 
được bài toán về công tác bảo tồn nghề. Bởi vì 
lực lượng lao động chính của nghề hiện nay là 
những người cao tuổi, nếu thế hệ này mất đi, sẽ 
có nguy cơ không có người lao động trẻ kế thừa. 
Mặc dù các khu công nghiệp ra đời đã góp phần 
phát triển công nghiệp trên địa bàn huyện, giải 
quyết công ăn việc làm trên địa bàn huyện. Tuy 
thế, chúng ta cũng không để cho người lao động 
ồ ạt đổ vào các khu công nghiệp và làm hụt hẫng 
đội ngũ lao động truyền thống ở huyện nhà. Đây 
được xem là vấn đề mang tính trọng tâm, bởi vì 
không có người lao động làm nghề thì công tác 
bảo tồn sẽ không thể tiến hành được.
Thứ ba, trên thực tế, nguồn rác thải của nghề 
Đươn đệm cũng không khó xử lý. Bởi vì nguồn 
nguyên liệu bàng là chất dễ mục, nát, hòa lẫn 
trong đất. Tuy nhiên, trong giai đoạn 2015-2020, 
việc chú trọng đến chính sách xử lý ô nhiễm môi 
trường tại các hộ gia đình, nhà máy ép bàng hoạt 
động nghề Đươn đệm có số lượng rác thải lớn 
là cần thiết. Nếu thành lập các doanh nghiệp, cơ 
sở sản xuất sản phẩm nghề Đươn đệm trên địa 
bàn huyện, chúng ta cần tiến tới phổ biến Luật 
Bảo vệ môi trường và các văn bản có liên quan 
để cộng đồng địa phương làm nghề nâng cao 
nhận thức trách nhiệm của họ đối với môi trường 
xung quanh. 
Thứ tư, trước mắt chúng ta dành khoản kinh 
phí để đầu tư phát triển nghề Đươn đệm, tăng 
cường hỗ trợ các chính sách vay vốn để thành lập 
hợp tác xã, doanh nghiệp đệm bàng. Tuy nhiên, 
về lâu dài, chúng ta cần thực hiện chính sách xã 
hội hóa đầu tư phát triển làng nghề, tiến tới xây 
dựng cụm công nghiệp làng nghề Đươn đệm, địa 
điểm xây dựng là ở xã Tân Hòa Thành. Đây là 
một trong những chính sách tận dụng được lao 
động ở địa phương, giúp nghề hoạt động với quy 
mô lớn (hiện nay quy mô hoạt động nghề trên địa 
bàn huyện theo kiểu gia đình là chủ yếu).
Thứ năm, xây dựng chính sách kêu gọi đầu 
tư, các tổ chức phi chính phủ hỗ trợ phát triển 
nghề trên địa bàn huyện như tổ chức Phi chính 
phủ Nhật Bản (JICA) - tổ chức đã có những hỗ 
trợ thành công đối với việc bảo tồn và phát huy 
hệ thống di sản văn hóa ở huyện Cái Bè. Kể từ 
năm 1998, tổ chức này đã tài trợ cho một số ngôi 
nhà cổ ở huyện Cái Bè với kinh phí hàng tỷ đồng.
Ngoài các giải pháp trên, việc phát triển 
các hoạt động du lịch làng nghề của huyện sẽ 
Tạp chí Khoa học Đại học Đồng Tháp, Tập 9, Số 4, 2020, 111-120
120
Chuyên san Khoa học Xã hội và Nhân văn
hỗ trợ rất lớn cho công tác bảo tồn, phát huy 
làng nghề và NTCTT Đươn đệm lại vừa tăng 
thu nhập cho bà con.
3. Kết luận
Trên đây là kết quả nghiên cứu về thực trạng 
và một số giải pháp bảo tồn và phát huy NTCTT 
Đươn đệm huyện Tân Phước, tỉnh Tiền Giang. 
Để thực hiện công tác bảo tồn và phát huy nghề 
Đươn đệm trên địa bàn huyện Tân Phước có hiệu 
quả, chúng tôi thiết nghĩ cần phải có sự chung 
tay góp sức từ phía chính quyền địa phương các 
cấp và quan trọng nhất là phải làm sao để cộng 
đồng cư dân huyện cùng tham gia công tác này 
một cách tự nguyện, xuất phát từ nhu cầu thiết 
thân đối với họ, từ ý thức lưu giữ nghề truyền 
thống của cha ông để lại và dựa trên cơ sở khoa 
học của công tác bảo tồn và phát triển làng nghề. 
Có như thế, công tác bảo tồn và phát huy nghề 
mới đúng hướng, đi vào chiều sâu và thật sự có 
ý nghĩa, góp phần xây dựng huyện Tân Phước 
trở thành vùng đất “có ý nghĩa to lớn về chính 
trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng 
đối với tỉnh Tiền Giang nói riêng và vùng đồng 
bằng Sông Cửu Long nói chung” (Nguyễn Ngọc 
Minh, 2014, tr. 150)./.
Tài liệu tham khảo
Nguyễn Ngọc Minh. (2014). Phát triển văn hóa 
vùng Đồng Tháp Mười thuộc huyện Tân 
Phước, tỉnh Tiền Giang. Hội thảo khoa học 
Đánh giá quá trình khai thác phát triển kinh 
tế - xã hội vùng Đồng Tháp Mười, tỉnh Tiền 
Giang từ năm 1976 đến nay, 150-156.
Nguyễn Phúc Nghiệp. (2003). Kinh tế nông 
nghiệp Tiền Giang thế kỷ XIX. Thành phố 
Hồ Chí Minh: NXB Trẻ.
Ngô Thị Thanh. (2015). Bảo tồn và phát huy 
NTCTT Đươn đệm huyện Tân Phước, tỉnh 
Tiền Giang. Đề tài cấp cơ sở thuộc Sở Khoa 
học công nghệ tỉnh Tiền Giang.
Ngô Thị Thanh. (2017). Nguồn gốc hình thành 
NTCTT Đươn đệm huyện Tân Phước, tỉnh 
Tiền Giang. Tạp chí Khoa học Trường Đại 
học Tiền Giang, số 4/2017.
Phạm Hoàng Hộ. (1999). Cây cỏ Việt Nam - 
quyển 3. NXB Trẻ.
Trần Quốc Vượng. (chủ biên, 1996). Nghề 
NTCTT Việt Nam và các vị tổ nghề. NXB 
Văn hóa dân tộc Hà Nội.
Trần Bạch Đằng. (1996). Địa chí Đồng Tháp 
Mười. Hà Nội: NXB Chính trị Quốc gia.
Ủy ban nhân dân tỉnh Tiền Giang. (2014). Quyết 
định 2611/QĐ ngày 18 tháng 10 năm 2014 
của Ủy ban Nhân dân tỉnh Tiền Giang 
công nhận Làng nghề Bàng buông Tân 
Hòa Thành, xã Tân Hòa Thành, huyện Tân 
Phước, tỉnh Tiền Giang.
Võ Trần Nhã. (1993). Lịch sử Đồng Tháp Mười. 
NXB Thành phố Hồ Chí Minh.