Đề cương ôn tập môn Giải phẫu - Hệ thần kinh

i vào sau tựa vào ương chẩm 
Trước dính vào các cuống tiểu não 
Kích thước : cao x ngang x dày = 5 x 10 x 6 ; nặng khoảng 140 - 150 
1. Hình thể ngoài : Một thùy nhộng tiểu não + 2 bán cầu tiểu não 2 bên 
- Thùy nhộng ( 10 ngành nhỏ ) lần lượt là : Lưỡi -> Tiểu thùy TT -> Hạnh 
nhân -> Đỉnh -> Chếch -> Lá -> Củ -> Tháp -> Lưỡi gà -> Cục não. 
- Bán cầu tiểu não mỗi bên gồm : 
+ Mặt trên : TT trung tâm -> TT vuông -> TT đơn -> TT bán nguyệt trên 
+ Mặt dưới : TT bán nguyệt dưới ( đuôi ) -> TT 2 thân -> hạnh nhân -> 
Nhung não 
+ Phần trên : 2 bên là 3 cặp cuống tiểu não – giữa và dưới là đỉnh của mái 
não thất IV 
+ Phần dưới : Nhung não cục não và hạnh nhân 
2. Hình thể trong : 
Có cấu tạo tương tự như đại não, gồm : 
- Vỏ xám bên ngoài 
- Chất trắng ở bên trong ( tủy trắng ) -> Tỏa ra các lá trắng -> Cây đời tiểu 
não 
MANDC - GROUP 
MANDC - GROUP 
- Các nhân xám lần lượt là : Nhân răng -> Nhân mái -> Nhân cầu –> Nhân 
nút 
MANDC - GROUP 
MANDC - GROUP 
TRUNG NÃO 
Đại cương : Trung não là phần nối thân não với gian não và 2 bán cầu đại 
não 
 Trung não cùng với cầu não và hành não tạo thành thân não 
1. Hình thể ngoài : 
Bao gồm 2 phần là phần lưng ( mái trung não ) và phần bụng ( cuống đại 
não ) 
a. Cuống đại não : hay còn gọi là trụ đại não 
- Dây TK III xuất phát từ hố gian cuống giữa 2 trụ đại não 
b. Mái trung não : 
- Gồm có 4 lồi não – 4 củ não sinh tư 
- Dây IV tách ra ngay dưới 2 lồi não dưới. 
2. Hình thể trong : 
Chất xám trung não gồm : 
- Lồi não được tạo bởi nhân xám lồi não trên và nhân lồi não trên 
- Chất xám trung tâm bao quanh cống não 
- Phần trần : từ cống não -> chất đen , bên trong chứa : Nhân III, Nhân IV, 
nhân trần, nhân đỏ và nhân bó trung não V 
- Trước chất đen là trụ đại não có nhân gian cuống. 
Chất trắng trung não gồm : 
- Phần trần gồm : sợ vỏ lưới , bó gần trung tâm, bó trung não V, bó dọc 
trong, dọc lưng, liềm trong , liềm ngoài và liềm gai 
Còn có các bắt chéo : bắt chéo trần và bắt chéo cuống tiểu não 
- Phần trụ gồm : bó tháp ( đoạn giữa ) và bó vỏ cầu ( 2 bên ) 
GIAN NÃO 
Đại cương : Gian não phát triển từ bọng não trước, bao gồm đồi não và vùng hạ 
đồi bao quanh não thất ba 
I. ĐỒI NÃO : Gồm đồi thị ,vùng trên đồi, vùng sau đồi và vùng dưới 
đồi. 
1. Đồi thị : 
- Đồi thị là khối chất xám có hình như quả trứng, gồm :2 mặt và 2 đầu. đầu 
sau to và lệch đg giữa hơn do trục đồi thị trước ra trước và hơi vào trong 
a. Hình thể ngoài : 4 mặt 
- Mặt trong : 
+ 1/3 sau : mép sau và lồi não trên 
+ 2/3 trước -> tầng lưng não thất III 
MANDC - GROUP 
MANDC - GROUP 
+ Mép dính gian đồi thị ( 3mm x 5 mm) 
+ Vùng hạ đồi Đồi thị------Rảnh từ lỗ gian não thất -> lỗ 
trên cống não 
- Mặt ngoài : 
+ Lồi, dính với bán cầu đại não 
+ Nhân đuôi ở trên và bao trong ở dưới 
- Mặt trên : 
+ Có hình tam giác được giới hạn trước và ngoài bởi rảnh thị vân , ở 
trong là cuống tuyến tùng. Đc chia làm 2 bởi rãnh mạch mạc 
+ Phần trong : rộng , phủ lớp chất trắng ( tầng vùng ) 
+ Phần ngoài : hẹp , góp phần tạo sàn não thất bên, được phủ bởi lá dính ( 
tế bào nội tủy). Bờ trong lá dính -> gắn tấm mạch mạc -> Sán đồi thị 
+ Nhân đuôi Đồi thị 
- Mặt dưới : 
+ Liên tục vùng hạ đồi (trước ) + dưới đồi ( sau ) 
+ Đầu trước : tròn nhỏ + nhô ra-> Củ trước đồi thị + Cột vòm não -> giới 
hạn nên lỗ gian não thất 
+ Đầu sau : to lồi -> đổi chẩm -> lqan vùng sau đồi 
b. Hình thể trong : 
- Chất trắng tập trung chủ yếu ở tầng vùng và các lá tủy đồi thị : 
+ Tầng vùng : được tạo bởi lá thị vỏ 
+ Các lá tủy tạo thành hình chữ Y ( 1 sau + 2 trước ) -> 3 khối nhân xám ( 
trước , trong và bên ) . Bao trong Đồi thị 
- Chất xám 2 nhóm : chuyên biệt và không chuyên biệt 
+ Nhân chuyên biệt gồm : 
.Nhân trước đồi thị ( xúc cảm và điều hòa hô hấp, áp huyết ) 
.Nhân trong đồi thị ( Hình thành nhân cách ) 
.Nhân bên đồi thị : Nhân bụng trước bên ( vận động ngoài tháp ) + Nhân 
bụng sau trong ( trạm dừng của cảm giác thân thể và tạng ) + Nhân bên 
lưng ( liên hợp đt với vỏ thùy đỉnh ) + Nhân sau ( liên hợp thính và thị 
giác ) 
+ Nhân không chuyên biệt gồm : Nhân lưới đồi thị + Nhân trong lá + 
Nhân trung tâm + Nhân đường giữa 
2. VÙNG TRÊN ĐỒI 
- Vùng trên đồi chiếm phần trên trong của gian não , gồm : Thể tùng + tam 
giác cuống tùng 
- Thể tùng : hình nón ( 5 -8 mm) chức phận chưa rõ ràng. Sau 16 tuổi 
thường bị thoái hóa nhiễm vôi 
MANDC - GROUP 
MANDC - GROUP 
- Tam giác cuống tùng : đỉnh ở trước + 2 cạnh bên là 2 cuống thể tùng. 
Trong cuống có nhân cuống tùng trong và ngoài. Cho bó phản chiếu đến 
nhân gian cuống 
3. VÙNG SAU ĐỒI 
Bao gồm 4 thể gối : 2 ngoài và 2 trong 
- Thể gối ngoài Lồi não trên - > trung khu nhìn 
dưới vỏ 
- Thể gối trong Lỗi não dưới -> Trung khu nghe 
dưới vỏ 
4. Vùng dưới đồi ( Xem GT NQQ) 
II. VÙNG HẠ ĐỒI : 
- Vùng hạ đồi là vùng trước nhất của gian não 
- Tạo thành sàn và thành bụng não thất III 
- Vùng từ thể vú -> cực trước giao thị bao gồm : thể vú -> củ xám -> phễu và 
tuyến yên -> giao thị -> lá tận cùng 
 Hình thể trong 
- Chất trắng : bao gồm các bó đến và bó đi 
Các bó đến thể kẻ : bao gồm vòm não ( từ hải mã ) – Vân tận cùng ( thể 
hạnh nhân) – bó não trước trong ( từ vùng khứu ) -  
Các bó đi gồm : cuống thể vú – bó dọc lưng – dải trên thị tuyến yên 
- Chất xám : Bao gồm các nhân ở vùng hạ đồi trong và hạ đồi ngoài . 2 
vùng này được ngăn cách nhau bởi mặt phẳng đi qua : cột vòm + bó vú 
thị + bó phản chiếu 
Vùng hạ đồi trong 
Nhân trên thị------------------------------------Tkhu chi phối đối giao cảm 
Nhân cạnh não thất-----------------------------Tk tỏa nhiệt 
Nhân trước thị-----------------------------------Điều hòa nội tiết tuyến yên 
Nhân bụng trong--------------------------------Tkhu chi phối giao cảm 
Nhân lưng trong---------------------------------Tkhu bảo tồn và tạo nhiệt 
Nhân sau------------------------------------------No và nuôi 
Nhân thể vú--------------------------------------Khát và điều hòa nước vào 
MANDC - GROUP 
MANDC - GROUP 
Vùng hạ đồi ngoài 
Nhân củ 
 Vùng hạ đồi là một trung khu tk cao cấp chi phối mọi hoạt động của hệ 
TK tự chủ 
ĐOAN NÃO 
I. Hình thể ngoài : 
Đoan não gồm có 3 mặt là mặt trong , mặt trên ngoài và mặt dưới ; 
1. Mặt trên ngoài : Bao gồm các khe và rãnh như 
- Rảnh bên ( Rảnh Silvius) : từ bờ dưới bán cầu nới nối ¼ trước và ¾ sau -
> chạy chếch lên trên và ra sau 
- Rảnh trung tâm ( rảnh Rolando) : từ phần ba giữa chạy chếch xuống dưới 
và hơi ra trước. 
- Rảnh đỉnh chẩm ngoài ( Rảnh thẳng góc ngoài ) : ngắn nằm thẳng góc với 
phần ba sau bờ trên bán cầu 
 Các rảnh này chia mặt ngoài bán cầu đại não mỗi bên ra làm 4 thùy : thùy 
trán – thùy đỉnh – thùy thái dương – thùy chẩm 
THÙY TRÁN : Các rảnh trước trung tâm, rảnh trán trên, rãnh trán dưới 
chia thùy trán thành : 
+ Hồi trước trung tâm 
+ Hồi trán trên 
+ Hồi trán giữa 
+ Hồi trán dưới 
THÙY ĐỈNH : Rãnh sau trung tâm và rãnh gian đỉnh chia thùy đỉnh 
thành : 
+ Hồi sau trung tâm 
+ Tiểu thùy đỉnh trên 
+ Tiểu thùy đỉnh dưới 
THÙY THÁI DƯƠNG : Rãnh silvius và 2 rãnh TD trên và dưới chia 
thùy Td thành 
+ Thùy thái dương trên 
+ Thùy thái dương dưới 
+ Thùy thái dương giữa 
THÙY CHẨM 
MANDC - GROUP 
MANDC - GROUP 
Ngoài ra còn có THÙY ĐẢO 
2. MẶT TRONG gồm có : 
- Rãnh thể chai 
- Rãnh đai : 
- Rãnh dưới đỉnh nối tiếp đầu sau của rảnh đai . Hai rãnh này chia mặt 
trong đại não vùng trán đỉnh thành : 
Phần dưới : Hồi đai 
Phần trên :từ trước ra sau gồm 
+ Hồi trán trong <- Hồi trán trên 
+ TT cạnh trung tâm là phần nhô vào trong của tiểu thùy cạnh và sau 
trung tâm 
+ Hồi trước chêm <- thùy đỉnh trên : 4 cạnh 
+ Phần chêm <- thùy chẫm 
- Rãnh đỉnh chẩm 
- Rãnh hải mã tiếp tục đầu sau rảnh thể chai, rồi phân cách hồi răng ở trong 
và hồi cạnh hải mã ở ngoài 
3. MẶT DƯỚI 
- Ở 1/3 phía trước và 1/3 phía sau có khe liên bán cầu, 1/3 giữa liên quan 
với cuống não bởi khe não ngang hay khe Bichat hình móng ngựa ôm 
quanh trung não có màng mạch lách vào để tới mái não thất III. 
Thung lũng Sylvius chia mặt dưới thành 2 phần: 
1/4 phía trước là phần mắt nằm trên trần hốc mắt. 
3/4 sau là phần thái dương chẩm nằm trên tầng sọ giữa và trên mái nền tiểu 
não 
ở tầng sau. 
4. CÁC MÉP DÍNH GIAN BÁN CẦU 
- Thể chai : là chất trắng, gồm 4 phần , được tạo nên từ các sợi ngang thuộc về 
các dải tk mép 
- Vòm não : là chất trắng hình tam giác, uốn quanh nhân đuôi và đồi thị, Được 
cấu tạo từ các sợi đi từ hải mã đến thể vú 
- Mép trước : thành trước não thất ba. Chia làm 2 phần : 
Phần trước: nhỏ, nối liền 2 thành khứu 
Phần sau : Lớn, gồm các sợi ngang qua lá tận cùng, nối liền 2 hồ thái dương 
giữa. 
- Vách trong suốt : gồm 2 lá và 1 ổ, tạo nên thành trong não thất bên 
II. HÌNH THỂ TRONG 
1. Chất trắng : 
MANDC - GROUP 
MANDC - GROUP 
- Bó tỏa đứng : gồm các sợi đến xuất phát từ võ não đi vào trong. Bao gồm 
: 
Vành tia : Bên trên 
Bao trong : Bên dưới đi giữa nhân đuôi và đồi thị trong – nhân bèo ngoài 
 Bao trong hình chữ V gồm 1 gối và 2 trụ. 
- Bó liên hợp dọc : Phát triển mạnh ở người. Bó có thể chỉ chạy trong lớp 
vỏ xám or trong chất trắng và bao gồm các bó nối các thùy với nhau 
Ổ mắt thùy trán cực thái dương 
Thùy trán Thùy thái dương 
Thùy trán Thùy thái dương 
Thùy chẩm Thùy thái dương 
- Bó liên hợp ngang : gồm Mép trước và Thể chai 
2. Chất xám : tập trung chủ yếu ở các nhân nền và vỏ não 
- Các nhân nền bao gồm : 
Thể vân : gồm nhân đuôi và nhân bèo. ( trước dính – sau không ) 
+ Nhân đuôi : cuốn quanh đồi thị , tận ở thể hạnh nhân 
+ Nhân bèo : hình tam giác, khối ngoài lớn (bèo sẫm ) 
khối trong nhỏ ( Cầu nhạt – làm 2 bởi lá tủy trong ). 
Nhân trước tường 
Thể hạnh nhân 
- Vỏ đại não được Bodman chia ra làm các vùng vận động và cảm giác. 
( Tên và số thứ tự xem SGK trang 346 347) 
MANDC - GROUP 
MANDC - GROUP 
HỆ THỐNG CÁC NÃO THẤT