Các nghiên cứu về chính sách dân tộc thành tựu và những vấn đề đang đặt ra

’’ ở khu vực các dân tộc thiểu số. 
Việc thực thi vấn đề này không thể coi là thực hiện 
chính sách xã hội mà trên thực tế phải được xác 
định là thực hiện chính sách dân tộc - vấn đề chiến 
lược của cách mạng. Ba là , trong hệ thống giáo dục 
quốc dân cần nghiên cứu và xây dựng các loại hình 
nhà trường phù hợp với điều kiện cụ thể của con em 
các dân tộc thiểu số như đa dạng hóa loại hình đào 
tạo. Cần nghiên cứu, tổng kết chính sách hệ dự bị 
trong các trường đại học, cao đẳng và trong hoàn 
cảnh cụ thể có thể mở hệ này cả trong các trường 
trung cấp chuyên nghiệp, hệ thống trường chính trị, 
lực lượng vũ trang. Để triển khai hiệu quả vấn đề 
này cần xác định rõ Cung và Cầu của nguồn nhân 
lực theo các ngành nghề, tránh đào tạo tràn lan và 
không tính đến các lĩnh vực cần có của vùng các 
dân tộc và thiểu số trong thời kỳ công nghiệp hóa, 
hiện đại hóa. Bốn là, Xuất phát từ chiến lược phát 
triển kinh tế xã hội vùng miền núi dân tộc, trên cơ 
sở tính đặc thù cần xác định nhu cầu nhân lực của 
từng vùng, từng dân tộc để trên cơ sở đó xây dựng 
các loại hình và mô hình đào tạo. Năm là, Cùng với 
việc nâng cao dân trí, phải từng bước phát triển đội 
ngũ cán bộ quản lý và tầng lớp trí thức người dân 
tộc thiểu số. Xây dựng tầng lớp trí thức chính là xây 
dựng đội ngũ tinh hoa cho các dân tộc thiểu số.
- Nghiên cứu chính sách quản lý nguồn nhân 
lực: Song song với việc đào tạo, việc quản lý và sử 
dụng nguồn nhân lực được đào tạo cũng có vai trò 
và vị trí không kém. Cần làm rõ cơ chế chính sách 
trong sử dụng nguồn nhân lực theo hướng không 
tách rời giữa đào tạo và sử dụng khi nhà nước đầu tư 
để phát triển nguồn nhân lực tại chỗ. Vấn đề đặt ra 
ở đây là đầu tư có kiểm soát, đầu tư có định hướng 
gắn với địa chỉ và nhu cầu sử dụng, đặc biệt là 
nguồn nhân lực có trình độ cao. Trên thực tế chúng 
ta chưa có cơ chế chính sách về vấn đề này và trong 
một thời gian dài đã buông lỏng trong quản lý sử 
dụng nguồn nhân lực trình độ cao. 
Để giải quyết và đáp ứng các yêu cầu cấp bách 
và nhiệm vụ trên đây, chúng tôi đề xuất một số giải 
pháp cơ bản sau:
1. Giải pháp nhằm phát triển nâng cao thể lực 
và môi trường sống cho các tộc người
+ Giải pháp này gắn liền với những chủ trương 
chiến lược phát triển kinh tế- xã hội như làm tốt 
chương trình xóa đói, giảm nghèo một cách căn 
bản và bền vững, từng bước cải thiện đời sống con 
người; thực hiện tốt các chính sách xã hội, bảo hiểm 
xã hội, đẩy mạnh công tác kế hoạch hóa gia đình, 
đẩy lùi các tệ nạn và tập quán không phù hợp; xây 
dựng nếp sống vệ sinh.
+ Tập trung mọi nguồn lực để giải quyết bền 
vững vấn đề định canh định cư đối với một số tộc 
người, gắn liền với chiến lược phát triển kinh tế - xã 
hội, quốc phòng - an ninh; kiểm soát và điều chỉnh 
việc di cư tự do làm ảnh hưởng tới môi trường và 
quan hệ dân tộc, đảm bảo quyền lợi của dân tại chỗ, 
tránh những tác động tiêu cực từ cơ chế thị trường 
để đồng bào các dân tộc làm chủ và có đủ cơ hội để 
xây dựng và phát triển quê hương.
 + Nghiên cứu, xây dựng mô hình thiết chế văn 
hóa ở vùng dân tộc thiểu số, vận dụng quy chế văn 
hóa cơ sở cho phù hợp với đặc điểm của từng vùng 
dân tộc thiểu số, giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa 
truyền thống và hiện đại, truyền thống và đổi mới.
+ Nhà nước thực hiện chính sách hỗ trợ về chăm 
sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em trên cơ sở đặc thù 
từng vùng và từng dân tộc, ngăn chặn nguy cơ suy 
thoái giống nòi (trước hết là đầu tư cho hệ thống 
nhà trẻ mẫu giáo về cơ sở vật chất về điều kiện nuôi 
dạy, đảm bảo chế độ dinh dưỡng để con em các dân 
tộc có điều kiện cơ hội phát triển về thể lực với 
những chính sách cụ thể).
+ Tạo điều kiện để trẻ em và thanh thiếu niên 
được hưởng thụ văn hóa và phát triển trong môi 
trường văn hóa ( cơ sở vật chất cho các hoạt động 
thể thao, vui chơi giải trí, nước sạch, vệ sinh ...); 
đưa chương trình giáo dục môi trường vào trong 
nhà trường để học sinh sớm hình thành kỹ năng và 
nhận thức về vai trò của môi trường đối với sức 
khỏe con người, yêu cầu về giữ gìn môi trường (cả 
môi trường tự nhiên và xã hội).
2. Giải pháp về phát triển giáo dục đào tạo vùng 
dân tộc thiểu số
+ Nhanh chóng khắc phục hiện tượng thiếu 
trường lớp và giáo viên các cấp học ở vùng dân tộc 
và miền núi; sớm đạt chuẩn về cơ sở vật chất và 
chất lượng giáo dục.
 + Bằng mọi cách phải phổ cập rộng rãi tiếng Việt 
trong đời sống. Tại một số vùng như Tây Nguyên 
phải kết hợp song ngữ và triển khai cho học sinh nói 
và viết tiếng Việt từ cấp tiểu học và do đó phải xây 
dựng và đổi mới chương trình tiếng Việt cho phù 
hợp, tránh hiện tượng mù chữ, mù nghĩa tiếng phổ 
thông để từng bước đưa các thông tin truyền thông 
vào cuộc sống.
+ Mở rộng và nâng cao hiệu quả và chất lượng 
của các trường dân tộc nội trú các cấp. Trước mắt 
có thể đáp ứng ít nhất 50% con em các dân tộc được 
tham gia hệ đào tạo này. Song song với việc mở 
rộng về quy mô phải chú trọng nâng cao chất lượng 
đào tạo, tránh hiện tượng chạy đua thành tích và con 
số. Chính hệ thống các trường này là cơ sở để tạo 
nguồn đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao.
+ Mở rộng và phát triển hệ thống trường dạy 
nghề trên cơ sở căn cứ vào yêu cầu phát triển của 
từng vùng, từng dân tộc, khai thác thế mạnh của các 
Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc CHIẾN LƯỢC VÀ CHÍNH SÁCH DÂN TỘC
31Số 22 - Tháng 6 năm 2018
địa phương và nhu cầu của nguồn nhân lực, tránh 
việc mở trường và đào tạo tràn lan không xuất phát 
từ yêu cầu của thực tiễn.
+ Cải tiến chế độ cử tuyển vào các trường đại 
học, cao đẳng, đảm bảo đúng đối tượng, đúng yêu 
cầu, đúng mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của địa 
phương; đảm bảo các nhu cầu cần thiết để con em 
được cử tuyển yên tâm học tập và làm việc sau đào 
tạo; có chế độ sử dụng thích hợp, tránh hiện tượng cử 
tuyển để phục vụ nguồn nhân lực cho các vùng khác. 
Cần nghiên cứu lại chế độ ưu tiên cộng điểm và miễn 
thi vào các trường cao đẳng, đại học và tuyển sinh 
sau đại học như hiện nay, từng bước kết hợp giữa 
ưu tiên với việc tạo điều kiện để con em các dân tộc 
thiểu số vươn tới trình độ đạt chuẩn chung.
+ Nhà nước cần có chính sách miễn học phí, 
cấp sách giáo khoa cho con em các dân tộc thiểu số 
trong hệ phổ thông, đồng thời hỗ trợ về sinh hoạt tại 
các trường dân tộc nội trú (chu cấp toàn bộ đối với 
con em vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn 
và các dân tộc có dân số dưới 5000 người). Do đó 
cần chấn chỉnh lại các trường dân tộc nội trú theo 
hướng chất lượng cao.
Trong quá trình đào tạo cần thường xuyên phát 
hiện tài năng trẻ, phát hiện sở trường, năng khiếu 
của học sinh, sinh viên dân tộc thiểu số, tăng cường 
bồi dưỡng cho các em thực sự trở thành nhân tài của 
các dân tộc thiểu số. 
+Tạo nguồn để xây dựng đội ngũ cán bộ quản 
lý lãnh đạo là người dân tộc thiểu số cả về tri thức 
khoa học và bản lĩnh chính trị ; xây dựng đội ngũ 
cán bộ khoa học và văn nghệ sĩ người dân tộc thiểu 
số; chú trọng tính cân đối về tộc người và khu vực 
và các chính sách đặc thù.
3. Thực hiện đồng các giải pháp về chính sách 
dân tộc
+ Trước hết cần đẩy mạnh và khẩn trương nghiên 
cứu về chính sánh phát triển bộ máy làm công tác 
dân tộc từ trung ương cho tới địa phương. Đây là 
vấn đề được trao đổi từ rất sớm nhưng việc đổi mới 
hệ thống này còn nhiều vấn đề đặt ra. Ở Việt Nam, 
việc thiết kế phải đảm bảo vai trò chỉ đạo, điều hành 
từ Trung ương Đảng đến Chính phủ. 
+ Trên cơ sở mô hình Học viện Dân tộc cần 
nghiên cứu triển khai mô hình này tại các vùng 
miền trong cả nước.
+ Nghiên cứu thành lập quỹ phát triển nguồn 
nhân lực hoặc quỹ phát triển văn hóa và nguồn nhân 
lực các dân tộc thiểu số, đầu mối là Bộ Giáo dục và 
Đào tạo hoặc Ủy ban Dân tộc.
+ Đầu tư phát triển các đại học vùng dân tộc 
thiểu số như: Tây Bắc, Tây Nguyên theo cơ chế đặc 
thù để trở thành các đại học tiên tiến đạt thuộc tốp 
cao trong nước. Kinh nghiệm của một số quốc gia 
trong khu vực như Trung Quốc không thể không 
lưu ý khi chúng ta triển khai định hướng này.
Nghiên cứu, xây dựng chính sách về các vấn đề 
trên đây cũng chính là giải quyết thành công vấn 
đề dân tộc, nhiệm vụ chiến lược của cách mạng 
nước ta trên cơ sở các nguyên tắc: Bình đẳng, 
tương trợ, đoàn kết, giúp nhau cùng phát triển giữa 
các dân tộc.
 * Bài viết là kết quả nghiên cứu của đề tài cấp 
quốc gia: Hệ thống hóa và đánh giá các nghiên cứu 
về chính sách dân tộc của Việt Nam từ năm 1986 
đến nay, mã số CTDT.06.16/16-20.
Tài liệu tham khảo
[1] Đằng Thành Đạt (2007), Nghiên cứu so sánh 
chính sách dân tộc của Trung Quốc và Việt Nam 
thời hiện đại. Luận án TS chuyên ngành Dân tộc 
học, thực hiện và bảo vệ tại Đại học Khoa học Xã 
hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội;
[2] Lâm Bá Nam, “Về các đặc điểm cơ bản của 
cộng đồng các dân tộc Việt Nam và chính sách dân 
tộc”, Báo cáo tại Đại hội Nhân học thế giới tại Côn 
Minh, 8/2009;
[3] Phan Hữu Dật (1998), Một số vấn đề về Dân 
tộc học Việt Nam. NXB. Đại học Quốc gia, Hà Nội ;
[4] Trịnh Quang Cảnh đề tài cấp bộ 2016 : Điều 
tra, đánh giá kết quả thực hiện một số chương trình 
dự án, chính sách giai đoạn 2011-2015 do Ủy ban 
Dân tộc quản lý;
[5] Trịnh Quang Cảnh đề tài cấp bộ 2017: Đánh 
giá hiệu quả của nội dung hỗ trợ phát triển sản xuất 
trong một số chương trình dư án do Ủy ban Dân tộc 
quản lý.
RESEARCHS ON ETHNIC POLICY
ACHIEVEMENTS AND MATTERS BEING ISSUED
Trinh Quang Canh
Abtract: Ethnic policy is one of the important contents in the policy system of the Party and State. 
Research on ethnic policy has a very broad, diverse content but basically focuses on two main contents: 
Firstly studying the theoretical issues of ethnic policy. Secondly studying the specific aspects related to the 
urgent matter, issued matter in the policy for adjusting and constructing ethnic policies through appropriate 
historical periods.
Keyword: Policy; policy research; adjusting; issued matters; solutions and policy construction.