Bài giảng Quản trị ngân hàng thương mại - Chương 4: Quản trị nguồn vốn của ngân hàng thương mại

 lãi của từng loại 
nguồn vốn: 
Nguồn vốn 
Tổng vốn 
huy động 
Lãi suất 
huy động 
Chi phí 
phi lãi 
Tổng chi 
phí 
(1) (2) (3) =(1)x(2)+(3) 
Vay TCTD khác 850 8,73 0,15 75,48 
Phát hành chứng chỉ 
tiền gửi ngắn hạn 
850 8,50 0,35 75,22 
Vay NHNN 850 9,00 0,25 78,63 
Ước lượng chi phí thực tế của từng nguồn vốn 
huy động 
Nguồn vốn 
Tổng 
vốn 
huy 
động 
DTBB 
Dự 
trữ 
vượt 
mức 
Phí 
bảo 
hiểm 
VHĐ 
có thể 
sử 
dụng 
Tổng chi phí 
Số tiền % 
Vay TCTD khác 850 0 20 0 830 75,48 9,09 
Phát hành 
chứng chỉ tiền 
gửi ngắn hạn 
850 42,5 20 1,275 786,2 75,22 9,56 
Vay NHNN 850 0 20 0 830 78,63 9,47 
4.2. Quản trị vốn tự có 
1. Khái niệm và cách xác định vốn tự có 
2. Đặc điểm vốn tự có 
3. Chức năng vốn tự có 
4. Phương pháp quản trị vốn tự có 
5. Các biện pháp tăng vốn tự có 
04/10/2017 
7 
4.2.1. Khái niệm và cách xác định vốn tự có 
1. Trên phương diện kinh tế 
a) Giá trị vốn theo sổ sách (hay vốn GAAP) 
b) Giá trị vốn theo giá thị trường (MVC) 
2. Trên phương diện quản lý 
c) Giá trị vốn theo phương pháp kế toán điều 
chỉnh (RAP) 
d) Giá trị vốn theo khuôn khổ Hiệp ước Basel 
e) Giá trị vốn theo quy định của pháp luật Việt 
Nam 
a) Giá trị vốn theo sổ sách (hay vốn GAAP) 
Giá trị sổ sách 
vốn của ngân 
hàng 
= 
Giá trị sổ sách 
của tài sản 
- 
Giá trị sổ sách 
của các khoản 
nợ 
Hoặc 
Giá trị sổ 
sách vốn 
của NH 
= 
Mệnh giá 
của vốn 
cổ phần 
+ 
Thặng 
dư vốn 
+ 
Lợi 
nhuận 
không 
chia 
+ 
Dự 
phòng 
tổn 
thất 
b) Giá trị vốn theo giá trị thị trường (MVC-
Market Value capital) 
Giá trị thị 
trường vốn 
của NH (MVC) 
= 
Giá trị thị 
trường của tài 
sản (MVA) 
- 
Giá trị thị 
trường của Nợ 
(MVL) 
Hoặc 
Giá trị thị 
trường vốn của 
NH MVC) 
= 
Giá trị thị trường 
hiện tại của mỗi 
cổ phiếu 
x 
Số lượng cổ 
phiếu đang lưu 
hành 
c) Giá trị vốn theo phương pháp kế toán 
điều chỉnh (RAP) 
Vốn của ngân 
hàng theo 
phương pháp 
RAP 
= 
Vốn cổ phần của 
cổ đông (cổ 
phiếu thường, lợi 
nhuận giữ lại và 
các khoản dự trữ 
+ 
Cổ phiếu ưu đãi 
vĩnh viễn 
+ 
Dự phòng 
tổn thất tín 
dụng và cho 
thuê 
+ 
Giấy nợ thứ cấp 
có khả năng 
chuyển đổi 
+ 
Các khoản mục 
khác (như thu nhập 
từ công ty con) 
d) Giá trị vốn theo Hiệp định Basel 
Vốn của ngân hàng gồm 2 bộ phận: Vốn cấp 1 và Vốn cấp 2 
Vốn cấp 1 
(hay vốn sơ cấp) 
Vốn cấp 2 
(hay vốn bổ sung) 
- Cổ phiếu thường 
- Lợi nhuận không chia 
- Cổ phiếu ưu đãi không tích 
luỹ 
- Thu nhập từ công ty con 
- Dự phòng tổn thất cho vay 
và cho thuê 
- Cổ phiếu ưu đãi tích luỹ 
- Tín phiếu vốn 
- Các công cụ nợ dài hạn đủ 
điều kiện tính vào vốn tự có 
Uỷ Ban Basel 
* Basel I (BIS) 
- Năm 1987: Fed + 11 nước: Anh, Bỉ, Canada, Pháp, Đức, 
Ý, Nhật, Hà Lan, Thuỵ Điển, Thuỵ Sĩ, Luychxambua đã 
tuyên bố hiệp định sơ bộ về tiêu chuẩn vốn tại Basel – 
Thuỵ Sĩ. 
- Thông qua 7/1988, áp dụng 1/1/1993 
Khuyết: 
- Tập trung rủi ro tín dụng 
- Ngân hàng ngày càng cung cầp nhiều dịch vụ đa dạng 
 đối diện nhiều rủi ro 
- Basel I không đặt nặng trọng số với những tài sản ít liên 
quan đến tín dụng 
04/10/2017 
8 
Uỷ Ban Basel 
* Basel II 
- 1995: Ủng hộ đề xuất Basel I 
- 1999: Bổ sung lần 1 
- 2001, 2003: Bổ sung lần 2 
Ưu: 
- Thêm 2 loại rủi ro: rủi ro thịtrường và rủi ro hoạt động 
(bên cạnh rủi ro tín dụng) 
- Tính trọng số cho tất cả các tài sản liên quan đến 3 loại 
rủi ro trên 
e) Vốn tự có theo quy định của Việt Nam 
Vốn tự có gồm giá trị thực của vốn điều lệ 
của tổ chức tín dụng hoặc vốn được cấp của 
chi nhánh ngân hàng nước ngoài và các quỹ 
dự trữ, một số tài sản nợ khác theo quy định 
của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (sau đây 
gọi là Ngân hàng Nhà nước). 
Khoản 10 Điều 4 Luật các TCTD 2010 
Vốn cấp 1 
(1) + Vốn điều lệ (vốn đã được cấp, vốn đã góp) 
(2) + Quỹ dự trữ bổ sung vốn điều lệ 
(3) + Quỹ đầu tư phát triển nghiệp vụ 
(4) + Lợi nhuận không chia luỹ kế 
(5) + Thặng dư vốn cổ phần luỹ kế 
(6) + Chênh lệch tỷ giá hối đoái 
(7) - Lợi thế thương mại 
(8) - Lỗ luỹ kế 
(9) - Cổ phiếu quỹ 
(10) - Các khoản cấp tín dụng để góp vốn, mua cổ 
phần tại các TCTD khác 
(11) - Các khoản góp vốn, mua cổ phần của TCTD 
khác 
Vốn cấp 1 
(12) - Các khoản góp vốn, mua cổ phần của công ty 
con không thuộc đối tượng hợp nhất và công ty con 
hoạt động theo Luật KDBH 
(13) – Phần góp vốn, mua cổ phần của một doanh 
nghiệp, một công ty liên kết, một quỹ đầu tư sau khi 
đã trừ các khoản từ mục (11) đến (12), vượt mức 
10% của (Vốn cấp 1-các khoản phải trừ khỏi vốn 
cấp 1) 
(14) – Tổng các khoản góp vốn, mua cổ phần còn 
lại sau khi trừ đi các khoản từ mục (11) đến mục 
(13), vượt mức 40% của (Vốn cấp 1-các khoản phải 
trừ khỏi vốn cấp 1) 
Vốn cấp 2 
(15) + 50% phần chênh lệch tăng do đánh giá lại tài 
sản cố định theo quy định của pháp luật (2) + Quỹ 
dự trữ bổ sung vốn điều lệ 
(16) + 40% phần chênh lệch tăng do đánh giá lại 
các khoản góp vốn đầu tư dài hạn theo quy định 
của pháp luật (4) + Lợi nhuận không chia luỹ kế 
(17) + Quỹ dự phòng tài chính 
(18) + Dự phòng chung 
(19) + Trái phiếu chuyển đổi, công cụ nợ khác do tổ 
chức tín dụng phát hành thỏa mãn các điều kiện 
(20) + Lợi ích của cổ đông thiểu số 
Vốn cấp 2 
(21) - Phần giá trị chênh lệch dương giữa tổng các 
khoản từ mục (17) đến mục (18) và 1,25% của 
“Tổng tài sản có rủi ro” 
(22) - Phần giá trị chênh lệch dương giữa các khoản 
tại mục (19) và 50% của Vốn cấp 1. 
(23) - Phần giá trị chênh lệch dương giữa (Vốn cấp 
2 – Các khoản phải trừ khỏi vốn cấp 2) và Vốn cấp 
1. 
04/10/2017 
9 
Các khoản mục giảm trừ khi tính vốn tự có 
(24) - 100% phần chênh lệch giảm do đánh giá lại 
tài sản cố định theo quy định của pháp luật. 
(25) - 100% phần chênh lệch giảm do đánh giá lại 
các khoản góp vốn đầu tư dài hạn theo quy định 
của pháp luật. 
4.2.2. Đặc điểm của vốn tự có 
- Chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng nguồn vốn hoạt 
động của ngân hàng 
- Ổn định so với nguồn vốn khác 
4.2.3. Chức năng của vốn tự có 
- Chức năng hoạt động 
- Chức năng điều chỉnh 
- Chức năng bảo vệ 
- Chức năng tạo uy tín, thương hiệu cho ngân 
hàng 
4.2.4. Phương pháp quản trị quy mô vốn tự 
có 
1. Phương pháp dự báo 
2. Phương pháp hệ số 
4.2.4.1 Phương pháp dự báo 
1. Chất lượng quản trị 
2. Chất lượng hoạt động 
3. Lịch sử lợi nhuận và phân phối lợi nhuận 
4. Chất lượng và đặc điểm của chủ sở hữu 
5. Chi phí thuê cơ sở vật chất 
6. Tính thanh khoản của tài sản 
7. Mức độ biến động của tiền gửi 
8. Điều kiện đặc thù của môi trường kinh doanh 
4.2.4.2 Phương pháp hệ số 
- Vốn tự có/ Tổng tiền gửi 
- Vốn tự có/Tổng tài sản 
- Vốn tự có/Tổng tài sản rủi ro 
04/10/2017 
10 
Ngân hàng làm thế nào để đảm bảo hệ số 
theo yêu cầu? 
- Tăng vốn tự có 
- Giảm tài sản rủi ro 
- Vừa tăng vốn tự có, vừa giảm tài sản rủi ro 
4.2.5. Các biện pháp tăng vốn tự có 
a) Tăng nội sinh 
b) Tăng từ nguồn bên ngoài 
4.2.5. Các biện pháp tăng vốn tự có 
a) Tăng nội sinh 
Tỷ lệ tăng vốn bằng nguồn Lợi nhuận giữ lại (ICGR-Internal 
Capital Growth Rate) 
𝐼𝐶𝐺𝑅 =
𝑇ℎ𝑢 𝑛ℎậ𝑝 𝑔𝑖ữ 𝑙ạ𝑖
𝑉ố𝑛 𝑐ổ 𝑝ℎầ𝑛
x100
= ROE x Tỷ lệ thu nhập giữ lại 
Giả sử VTC của NH là 100 tỷ, HĐQT xác định chỉ tiêu ROE 
trong năm nay là 20% và kế hoạch chi trả cổ tức là 50% 
LNST, Vốn của NH sẽ tăng lên bao nhiêu từ LNGL 
ICGR = RO x tỷ lệ TNGL = 20%x50% = 10% 
Vốn của NH sẽ tăng 10% so với vốn hiện tại 100x10% = 10 
tỷ. 
4.2.5. Các biện pháp tăng vốn tự có 
b) Tăng vốn tự có từ nguồn bên ngoài 
- Phát hành cổ phiếu phổ thông 
- Phát hành cổ phiếu ưu đãi 
- Chuyển đổi giấy nợ thành cổ phiếu 
- Phát hành công cụ nợ (đủ điều kiện công nhận là 
vốn tự có) 
4.2.5. Các biện pháp tăng vốn tự có 
Tính toán mức vốn cần tăng từ nguồn bên ngoài 
VTC cần có tối thiểu là 1.578x9% (TSRRx9%) 142 
Thực tế ngân hàng có là 100 
VTC cần tăng thêm là 142 – 100 42 
VTC tăng bằng nguồn nội sinh 10 
VTC tăng từ nguồn bên ngoài 42-10 32 
4.2.5. Các biện pháp tăng vốn tự có 
Các nhân tố ảnh hưởng đến lựa chọn nguồn vốn tự 
có từ bên ngoài 
- Chi phí liên quan đến nguồn vốn cần tăng và ảnh 
hưởng đến cổ tức của các cổ đông 
- Mức độ ảnh hưởng đến quyền sở hữu và quyền 
quản lý ngân hàng của cổ đông cũ và mới. 
- Rủi ro liên quan đến nguồn vốn cần tăng (Khách 
hàng có mưu đồ thôn tính hoặc phát hành không 
hết) 
04/10/2017 
11 
4.2.5. Các biện pháp tăng vốn tự có 
Các nhân tố ảnh hưởng đến lựa chọn nguồn vốn tự 
có từ bên ngoài 
- Tình trạng thị trường vốn 
- Uy tín của ngân hàng 
- Các quy định ảnh hưởng đến quy mô cấu trúc vốn 
ngân hàng: 
 + Tỷ trọng vấn cấp 1 so với vốn cấp 2 
 + Nhu cầu mua sắm TSCĐ 
 + Nhu cầu tài trợ vượt quá giới hạn cho phép 
Cách thức lựa chọn phương án tốt nhất để tăng vốn 
từ bên ngoài 
Giả sử ngân hàng đã phát hành 85.000 cổ phiếu thường, 
mệnh giá 1.000.000đ/cp. Sau khi tính toán ngân hàng thấy 
cần tăng 42 tỷ VTC, trong đó bằng nguồn vốn nội sinh 10 tỷ 
còn lại từ nguồn bên ngoài (32 tỷ). Theo bạn ngân hàng nên 
tăng VTC từ nguồn nào sẽ có lợi thế về thu nhập cho cổ 
đông nếu: 
- Phát hành thêm cổ phiếu thường, giá có thể bán là 
1.500.000đ/cp 
- Phát hành cổ phiếu ưu đãi, cổ tức 15%/năm, mệnh giá 
1.000.000đ/cp 
- Phát hành trái phiếu lãi suất 12%/năm 
Biết rằng: Doanh thu ước tính là 52.000tỷ/năm và chi phí 
ước tính là 4.920tỷ/năm. Thuế TNDN 20% 
Phương án 
Phát hành 
CP 
thường 
Phát hành 
CP ưu đãi 
(15%) 
Phát hành 
trái phiếu 
(12%) 
Doanh thu 5.200.000 5.200.000 5.200.000 
Chi phí 4.920.000 4.920.000 4.920.000 
Chênh lệch D.thu – Chi phí 280.000 280.000 280.000 
Lãi trái phiếu chuyển đổi 0 0 3.840 
Thu nhập trước thuế 280.000 280.000 276.160 
Thuế TNDN 56.000 56.000 55.232 
Thu nhập sau thuế 196.000 196.000 220.928 
Cổ tức CP ưu đãi 0 4.800 0 
Thu nhập cổ phần thường 196.000 191.200 220.928 
Lượng CP thường phát hành thêm 21.333 0 0 
Số lượng CP thường đến hết năm 106.333 85.000 85.000 
Thu nhập trên mỗi cổ phần (EPS) 1.843 2.249 2.599