Tích hợp yếu tố văn hóa và âm nhạc vào dạy học tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số cấp Tiểu học thông qua nguồn tư liệu bài hát

năng thụ đắc ngôn ngữ 
của nhóm học sinh lớp 2, khiến cho các em hứng thú hơn, tập trung hơn trong khi làm bài, đồng 
thời các yếu tố về ngữ cảnh đã hỗ trợ các em trong việc hiểu nghĩa của bài hát, khiến các em đạt 
kết quả tốt hơn. 
 Như vậy, so với việc Nghe hiểu một văn bản ngôn ngữ đơn thuần, không sử dụng tư liệu 
bài hát thì việc nghe một file mp3 một bài hát và/ hoặc kết hợp với xem một video clip bài hát đó 
có lồng ghép các hình ảnh chứa đựng các yếu tố văn hóa liên quan, thì hiệu quả rõ rệt được đọng 
lại ở hai vấn đề: 
Tích hợp yếu tố văn hóa và âm nhạc vào dạy học Tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số 
127 
 Về mặt tâm lí, học sinh có động cơ học tập cao hơn rất nhiều. Các em thấy hứng thú, giảm 
căng thẳng, nặng nề. Giờ học sẽ thú vị, sinh động hơn với các tư liệu trực quan chứ không khô 
khan, bó hẹp trong các vấn đề ngôn ngữ hoặc thông tin kiến thức. 
 Về mặt nhận thức, học sinh thụ đắc ngôn ngữ dễ dàng hơn (hiểu và nhớ nghĩa của từ, ), 
từ đó tiếp thu các vấn đề về văn hóa có liên quan và rèn luyện các kĩ năng giao tiếp cũng hiệu quả 
hơn. Những giai điệu, hình ảnh dễ đi sâu vào tâm trí, nhận thức của học sinh hơn là những lời 
thuyết giảng. Các em được “tai nghe mắt thấy”, nhận thức các vấn đề về ngôn ngữ thông qua các 
yếu tố phi ngôn ngữ. Đúng như Gardner nói: “trí thông minh của một người và sự quan tâm đến 
âm nhạc có thể được sử dụng để đạt được các kỹ năng trong các lĩnh vực phi âm nhạc như ngoại 
ngữ” [dt 4; tr.97] . Đồng thời, cũng cần chú ý đến vai trò của yếu tố văn hóa nguồn và văn hóa 
đích trong việc hỗ trợ khả năng thụ đắc ngôn ngữ của người học. 
2.4. Một số đề xuất cho việc tích hợp yếu tố văn hóa và âm nhạc vào dạy học tiếng 
Việt cho học sinh dân tộc thiểu số cấp tiểu học 
Dựa trên cơ sở tiến hành các phương pháp thực nghiệm nhằm đánh giá hiệu quả, thu thập các 
ý kiến đề xuất của học sinh và giáo viên về việc lồng ghép các yếu tố văn hóa, âm nhạc vào dạy 
học tiếng Việt như một ngôn ngữ thứ hai thông qua nguồn tư liệu bài hát, chúng tôi xin đưa ra một 
số vấn đề để cùng trao đổi. Theo chúng tôi, phương pháp lồng ghép yếu tố văn hóa vào việc dạy 
nghe bài hát cần được tiến hành phù hợp với trình độ của học sinh. 
Ở trình độ ban đầu: Giáo viên nên sử dụng yếu tố văn hóa nguồn của người học (yếu tố có 
sẵn ở người học, thuộc về nền văn hóa của cộng đồng dân tộc người học) nhằm khai thác kiến 
thức nền về văn hóa, những yếu tố liên hội về mặt ngữ cảnh và kinh nghiệm cá nhân của người 
học. Cụ thể, đối với việc sử dụng bài hát vào việc dạy tiếng Việt trình độ ban đầu, giáo viên có thể 
dùng bài hát có nhạc dân ca của các dân tộc thiểu số, lời tiếng Việt. Những bài hát này thường là 
những bài hát truyền thống của các dân tộc ít người, có giai điệu quen thuộc với người học nhưng 
được thể hiện bằng lời tiếng Việt. Đối với từng khối lớp, giáo viên Tiếng Việt và giáo viên Âm 
nhạc có thể kết hợp để dạy những giờ học liên môn trên cơ sở nguồn tư liệu là các bài hát của dân 
tộc thiểu số, lời Việt có trong chương trình môn Âm nhạc của tiểu học. Ví dụ: Quê hương tươi đẹp 
(dân ca Nùng, lớp 1), Xòe hoa (dân ca Thái, lớp 2), Gà gáy (dân ca Cống – Lai Châu, lớp 3), Ngày 
mùa vui (dân ca Thái, lớp 3), Bạn ơi lắng nghe (dân ca Ba-na, lớp 4), Hoa Chăm-pa (bài hát Lào, 
lớp 5), Màu xanh quê hương (dân ca Khmer Nam Bộ, lớp 5), Hát mừng (dân ca Hrê Tây Nguyên, 
lớp 5) Hoặc có thể sử dụng các bài hát có phần nhạc và lời tiếng Việt nhưng có một số nội dung 
thuộc về văn hóa của các dân tộc thiểu số như: các hình ảnh đặc trưng của miền núi: “nhà sàn”, 
“suối”, “nương cao” trong bài hát Đi tới trường (lớp 1), hay các hình ảnh: “chú voi”, “bản”, 
“rừng già”, “buôn làng” trong bài hát Chú voi con ở Bản Đôn (lớp 4) Sử dụng những bài hát 
này vào giờ học Nghe tiếng Việt là một trong những biện pháp nhằm tăng cường động cơ học tập 
ở người học, dùng “liệu pháp tâm lí” và phông kiến thức văn hóa nền làm công cụ hỗ trợ việc thụ 
đắc một ngôn ngữ mới. 
 Ở trình độ nâng cao: Giáo viên có thể sử dụng yếu tố văn hóa đích (văn hóa Việt) một cách 
hoàn toàn trong việc lựa chọn và sử dụng bài hát, cụ thể, có thể dùng bài hát có nhạc Việt Nam, 
lời tiếng Việt, có chứa đựng một số yếu tố văn hóa đặc trưng của người Việt. Vì ở trình độ này, 
học viên đã có vốn tiếng Việt vừa đủ, khả năng nghe cũng tăng lên, đồng thời nhu cầu của học 
viên không chỉ dừng lại ở việc rèn luyện các kĩ năng giao tiếp bằng ngôn ngữ mà còn mở rộng ra 
việc tiếp thu các tri thức về văn hóa đích. Vì vậy, việc lồng ghép văn hóa Việt Nam vào trong việc 
dạy tiếng Việt là yêu cầu cần thiết. Tuy nhiên, nên có sự kết hợp giữa âm thanh và hình ảnh, kênh 
tiếng và kênh hình để hỗ trợ người học trong việc nắm bắt thông tin, thụ đắc các vấn đề ngôn ngữ 
- văn hóa. Đối với một số chủ điểm, có thể lựa chọn ra các bài hát phù hợp. Ví dụ: 
+ Chào hỏi: Con chim vành khuyên (Hoàng Vân) 
Đỗ Việt Hùng, Nguyễn Thị Ngân Hoa và Đỗ Phương Thảo 
128 
+ Gia đình: Ba ngọn nến lung linh (Phương Thảo, Ngọc Lễ) 
+ Trường lớp: Đi học (Thơ: Hoàng Minh Chính; Nhạc: Bùi Đình Thảo) 
+ Truyền thống: Ngày Tết quê em (Từ Huy) 
+ Tình hữu nghị: Trái đất này là của chúng mình 
3. Kết luận 
 Qua quá trình nghiên cứu, khảo sát và thực nghiệm, chúng tôi nhận thấy bài hát có thể được 
đưa vào chương trình dạy học tiếng Việt như một công cụ dạy học hay một nguồn tư liệu hỗ trợ 
mang tính liên ngành Ngôn ngữ - Âm nhạc – Văn hóa rất hiệu quả. Chúng tôi nhấn mạnh vai trò 
của các yếu tố văn hóa nguồn và văn hóa đích và cũng đề xuất một số biện pháp nhằm lồng ghép 
các yếu tố này vào việc dạy học tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số cấp tiểu học. Hiệu quả 
nổi trội nằm ở hai mặt: tình cảm (hứng thú, động cơ học tập) và nhận thức (về các vấn đề ngôn 
ngữ và văn hóa) của người học. Tuy nhiên, hạn chế trong nghiên cứu của chúng tôi là mới chỉ 
được tiến hành ở những nhóm đối tượng có số lượng chưa lớn. Trong tương lai, chúng tôi sẽ mở 
rộng phạm vi nghiên cứu rộng hơn, đa dạng hơn (thử nghiệm trên nhiều nhóm mẫu đến từ các dân 
tộc thiểu số khác nhau, các vùng miền khác nhau ở Việt Nam) để có được kết quả nghiên cứu sâu 
sắc và toàn diện hơn. Đồng thời, trong một bài viết khác, chúng tôi sẽ cố gắng mô tả cụ thể hơn 
nữa quy trình và phương pháp dạy học tiếng Việt thông qua một bài hát. 
Lời cảm ơn: Bài báo là sản phẩm của đề tài cấp Bộ, mã số B2015-17-77. Nhóm tác giả trân 
trọng cảm ơn sự tài trợ của Bộ Giáo dục và Đào tạo cho đề tài. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
[1] Cullen, B., 1998. The Internet TESL Journal, Music and Song in Discussion. Vol. IV, No. 10,. 
Retrieved on June 12th 2017 from:  
[2] Đỗ Ảnh, 2000. Một số suy nghĩ về chức năng văn hóa của hệ thống ngữ liệu trong sách giáo 
khoa tiếng. Kỷ yếu Hội thảo Khoa học Quốc gia Thành tố văn hóa trong dạy – học ngoại ngữ 
(tr. 234-236). Hội Ngôn ngữ học Việt Nam, Trường Đại học Ngoại ngữ - Đại học Quốc gia Hà 
Nội. Hà Nội. 
[3] Đỗ Việt Hùng, 2010), Quan hệ ngôn ngữ - văn hoá và việc dạy học bản ngữ ở bậc phổ thông. 
Tạp chí Ngôn ngữ và Đời sống, số 11, trang 1 – 5. 
[4] Failoni J.W., 1993. Music as Means To Enhance Cultural Awareness and Literacy in the 
Foreign Language Classroom. Mid-Atlantic Journal of Foreign Language Pedagogy, 1, 97-108. 
[5] Gardner H., 1993. Frames of mind: The theory of multiple intelligences. New York: Basic book. 
[6] Hoàng Văn Vân, 2000. Văn hóa trong dạy ngoại ngữ: Bình diện lịch sử. Kỷ yếu Hội thảo Khoa 
học Quốc gia Thành tố văn hóa trong dạy – học ngoại ngữ (tr. 354-358). Hội Ngôn ngữ học 
Việt Nam, Trường Đại học Ngoại ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội. Hà Nội. 
[7] Krashen S.D., 1982. Principles and Practice in Second Language Acquisition. New York: 
Pergamon Press. 
[8] Lake R., 2002. Enhancing Acquisition through Music. The Jourmal of the imagination in 
Language Learning and Teaching, Volume VII, 98-106. 
[9] Nguyễn Thị Ngân Hoa, 2013. Vai trò của công cụ media trong bộ sản phẩm dạy tiếng Việt như 
một ngôn ngữ thứ hai cho trẻ từ 5 – 10 tuổi. Tạp chí Ngôn ngữ và Đời sống, số 5 (211); tr.8-11. 
Tích hợp yếu tố văn hóa và âm nhạc vào dạy học Tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số 
129 
[10] Nguyễn Trọng Báu, 2000. Về quan hệ văn hóa và ngôn ngữ trong lí luận dạy và học ngoại ngữ. 
Kỷ yếu Hội thảo Khoa học Quốc gia Thành tố văn hóa trong dạy – học ngoại ngữ (tr. 239-241). 
Hội Ngôn ngữ học Việt Nam, Trường Đại học Ngoại ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội. Hà Nội. 
[11] Orlova N.F., 2003. The Internet TESL Journal, Helping Prospective EFL Teachers Learn How 
to Use Songs in Teaching Conversation Classes. Vol. IX, No. 3,. Retrieved on June 12th 2017 
from:  
[12] Schoepp K., 2001. The Internet TESL Journal, Reasons for Using Songs in the ESL/EFL 
Classroom. Vol. VII, No. 2,. Retrieved on June 12th 2017 from:  
Schoepp-Songs.html. 
ABSTRACT 
Intergrating cultural and musical elements in teaching Vietnamese as a second language for 
ethnic minority pupils at primary level through song material 
Do Viet Hung1, Nguyen Thị Ngan Hoa2, Do Phương Thao3 
1,2 Faculty of Philology, Hanoi National University of Education 
3 Faculty of Vietnamese Study, Hanoi National University of Education 
The use of music and songs for teaching languages has been claimed to have many benefits. 
However, how to use the songs which contain cultural elements in teaching Vietnamese as a 
second language for ethnic minority pupils at primary level effectively is still a problem for 
further research. This article proposes some ways of using the songs as a teaching tool or an 
interdisciplinary resource (Language, Music and Culture) in teaching Vietnamese for ethnic 
minority pupils at primary level. Besides, we also survey the effectiveness of this method. The 
results show that using songs in Vietnamese classrooms has been effective in enhancing the 
learning motivation and helping them to live in a real cultural and linguistic environment. 
Keywords: Culture, listening comprehension, Vietnamese, foreigners, songs.