Bài giảng Phôi thai học Hệ tiết niệu - Nguyễn Mạnh Hà
MỤC TIÊU
Mô tả sự phát triển bình thường của các cơ quan thuộc hệ tiết niệu
Giải thích được sự phát sinh những dị tật bẩm sinh thường gặp ở hệ tiết niệu
Tóm tắt nội dung Bài giảng Phôi thai học Hệ tiết niệu - Nguyễn Mạnh Hà, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút "TẢI VỀ" ở trên
PHÔI THAI HỌC HỆ TIẾT NIỆU Nguyễn Mạnh Hà hamanhnguyen@gmail.com MỤC TIÊU Mô tả sự phát triển bình thường của các cơ quan thuộc hệ tiết niệu Giải thích được sự phát sinh những dị tật bẩm sinh thường gặp ở hệ tiết niệu 1. Sự phát triển của thận và niệu quản 2. Sự phát triển của bàng quang 3. Sự phát triển bất thường Trung bì trung gian Trung bì trung gian Tiền thận 23 ngày Nguồn gốc từ 2 dải trung bì trung gian ( dải sinh thận ) Trong quá trình phát triển sẽ tạo ra : tiền thận , trung thận , hậu thận Trung bì cận trục Trung bì bên 1. SỰ PHÁT TRIỂN CỦA THẬN VÀ NIỆU QUẢN Tiền thận Ống trung thận dọc Hậu thận Trung thận Mầm niệu quản TIỀN THẬN Đầu tuần thứ 4, trung bì trung gian ngang mức khúc nguyên thủy 5-7 14 tạo các dây tế bào đặc Các dây tế bào này gọi là đốt thận rỗng . Thoái hóa và biến mất vào ngày 25 Tiền thận ống trung thận dọc TRUNG THẬN Bắt đầu phát triển tuần thứ 4, phía đuôi tiền thận Phần trung bì trung gian ở vùng ngực , thắt lưng và xương cùng Đốt thận biến thành ống trung thận ngang . Đầu trong ( kín ) lõm vào tạo ra hình đài hoa có 2 lá bọc lấy cuộn mao mạch tiểu cầu thận Đầu ngoài ống trung thận ngang phát triển về phía sau , nối với nhau tạo ống trung thận dọc . Ống trung thận dọc mở vào ổ nhớp Tháng thứ 2: trung thận nằm cùng với mầm tuyến sinh dục : mào niệu sinh dục . Ống trung thận ngang thoái hóa từ đầu đến đuôi . Ống trung thận dọc thoái hóa ( nữ ), góp phận tạo ra hệ sinh dục ( nam ) Trung bì trung gian Tiền thận 24 ngày 25 ngày 26 ngày ống trung thận dọc Trung thận cuộn mao mạch ĐM chủ lưng ống trung thận ngang ống trung thận dọc Khoang Bowman ống thần kinh 28 ngày Phôi 28 ngày Ống trung thận dọc www.visembryo.com Phôi 5-6 tuần : mào niệu sinh dục www.visembryo.com Phôi 5 tuần : Ống trung thận dọc , dải sinh thận , trung mô phủ mào niệu sinh dục Sự tạo ống trung thận dọc Phát triển thành thận vĩnh viễn ở động vật có vú . Hậu thận bắt đầu nảy mầm vào đầu tuần thứ 5 Đoạn đuôi của dải sinh thận không chia đốt : mầm sinh hậu thận sẽ phát triển thành ống thận từ tiểu cầu thận đến ống xa Ngày 28, tại thành sau của ống trung thận dọc , gần nơi mở vào ổ nhớp , nảy ra 1 túi thừa gọi là mầm niệu quản , sẽ sinh ra : niệu quản , bể thận , đài thận , ống góp HẬU THẬN 28 ngày 32 ngày 6 tuần 16 tuần Trung thận Mầm sinh hậu thận ổ nhớp Ngày 28, mầm niệu quản sinh ra Mầm niệu quản tiến vào mầm sinh hậu thận Đầu xa mầm niệu quản phân nhánh liên tiếp Ống đầu tiên nở to tạo thành bể thận Ống cấp 2-4 tạo thành đài thận lớn 4 lần phân nhánh tiếp theo tạo đài thận nhỏ 11 lần phân nhánh kế tiếp tạo thành ống góp Đầu gần dài ra tạo niệu quản Mầm niệu quản 36 ngày 42 ngày 50 ngày Chia nhánh Sát nhập Đài thận lớn Tạo ra đài thận lớn Đài thận nhỏ Đài thận lớn Chia nhánh Sát nhập Tạo ra đài thận nhỏ Tạo ra ống góp 32 tuần Tạo ra 1-3 triệu nhánh Ống góp Sự tạo ra ống thận Ống góp tương lai chia nhánh nhiều lần , mầm sinh hậu thận bị đẩy ra xung quanh , đứt đoạn . Các tế bào trung mô của mầm sinh hậu thận tạo đám nhỏ : mũ hậu thận Các tế bào trung mô trong mũ hậu thận biệt hóa tạo thành túi hậu thận . Túi này dài ra tạo thành ống hậu thận Ống hậu thận 1 đầu kín , đầu kia thông với ống góp TB trung mô , TB đệm , TB thần kinh Túi hậu thận ống hậu thận mũ hậu thận Sự tạo ra các đoạn của ống thận Tiểu cầu thận : đầu kín của ống hậu thận tạo hình đài hoa , có thành kép : khoang Bowmann . Mao mạch bên trong khoang Bowmann biệt hóa tạo cuộn mao mạch Ống gần : đoạn còn lại của ống thận dài ra , cong hình chữ S, to ra ngoằn ngoèo tạo ống gần Ống trung gian : đoạn giữa cong hình chữ U, dài ra , hướng về bể thận tạo ống trung gian Ống xa : đoạn xa thông với ống góp , dài ra , ngoằn ngoèo tạo ống xa Bowmann cuộn mao mạch ống góp ống xa ống gần ống trung gian Động mạch Niệu quản Tháp Malpighi Trụ Bertin Sự tạo ra tháp và cột thận Đài thận nhỏ và ống thận tạo khối lồi trên bề mặt thận . Thận chia thành nhiều thùy . Mỗi thùy tạo thành tháp thận : tháp Malpighi Các tháp Malpighi ngăn cách với nhau bởi chất vỏ ( mầm sinh hậu thận ), lan tới bể thận tạo trụ Bertin Sù di c cña thËn Lúc đầu hậu thận ở vị trí hố chậu , sau di chuyển dần về phía đầu phôi do độ cong của phôi giảm và sự lớn lên của mầm niệu quản . Ở vùng hố chậu , hậu thận được cung cấp máu bởi những nhánh chậu của động mạch chủ . Trong quá trình di cư , được phân bố bởi những nhánh cao hơn , nhánh dưới thoái hóa . Sự xoay của thận : thận xoay trong quá trình di cư , lúc đầu đài bể thận hướng ra trước , sau đó thận quay 90 độ , đài bể thận hướng vào trong . Sự xoay của thận Mặt trước Mặt cắt ngang 2. Ph¸t triÓn cña Bµng quang Vách niệu trực tràng ngăn ổ nhớp làm 2 phần : xoang niệu sinh dục và ống hậu môn – trực tràng Xoang niệu sinh dục được chia làm 3 đoạn : đoạn bàng quang – niệu đạo , đoạn chậu và đoạn dương vật Đoạn bàng quang – niệu đạo tạo ra bàng quang , niệu đạo và các tuyến phụ thuộc niệu đạo Ống trung thận dọc mở vào đoạn bàng quang – niệu đạo Mầm niệu quản ở đoạn cuối của ống trung thận dọc Đầu phôi phát triển mạnh , vị trí mở chạy dần về phía đuôi , thành đoạn cuối ống trung thận dọc lẫn vào ống bàng quang – niệu đạo Ống trung thận dọc và niệu quản mở riêng rẽ vào đoạn bàng quang – niệu đạo Niệu quản mở vào đoạn trên của ống bàng quang – niệu đạo Tam giác bàng quang : giới hạn bởi miệng của niệu quản và ống trung thận dọc , có nguồn gốc trung bì Biểu mô phủ bàng quang có nguồn gốc nội bì Biểu mô phủ tam giác bang quang sẽ được thay thế bởi nội bì Tháng thứ 3: lá tạng trung bì biệt hóa thành cơ và vỏ ngoài Lối thông bàng quang và niệu nang : ống niệu rốn , bịt kín trở thành dây chằng rốn – bàng quang Bàng quang Mầm niệu quản ống trung thận dọc Tam giác bàng quang Niệu đạo Biểu mô đoạn trên niệu đạo tiền liệt : nội bì phủ đoạn bàng quang niệu đạo của xoang niệu sinh dục Niệu đạo màng và đoạn đầu của niệu đạo xốp phát sinh từ nội bì phủ đoạn chậu của xoang niệu sinh dục Đoạn cuối niệu đạo nằm trong dương vật phát sinh từ ngoại bì Tuyến phụ thuộc niệu đạo bắt đầu xuất hiện cuối tháng thứ 3 Tuyến tiền liệt , tuyến hành niệu đạo ( nam ): nội bì Tuyến niệu đạo và tuyến cận niệu đạo ( nữ ): nội bì 3. PHÁT TRIỂN BẤT THƯỜNG Thận U nang thận bẩm sinh và thận đa nang Do ống góp không thông với ống hậu thận , nước tiểu ứ lại tạo u nang Thận đa nang Thận lạc chỗ Nhánh của động mạch chủ cản đường di cư của thận : thận nằm ở đáy chậu Thận hình móng ngựa Đầu dưới của 2 mầm sinh hậu thận sát nhập với nhau , tạo hình chữ U: thận hình móng ngựa Tật thừa thận Hai thận chung 1 niệu quản : do mầm sinh hậu thận bị chia đôi Thận kép : thường kết hợp với tật niệu quản kép . Trong trường hợp mầm sinh hậu thận có thể nhân đôi , mỗi thận có thể có 1 bể thận và niệu quản Niệu quản có thể nhân đôi hoàn toàn hay 1 phần . Một số trường hợp có hai niệu quản : một mở vào vào bàng quang , một mở vào âm đạo , niệu đạo hay tiền đình Thận không phát triển Gặp ở thai còn đang nằm trong bụng mẹ Có thể 1 bên hay cả 2 bên Nguyên nhân : ống trung thận dọc đoạn cuối , nơi sinh ra mầm niệu quản ngừng phát triển , hoặc do mầm niệu quản thoái hóa Nữ : thận không phát triển , ống cận trung thận cũng phát triển bất thường , dẫn đến không có tử cung và phần lớn âm đạo DÞ tËt cña bµng quang Lßi bµng quang Nh×n thÊy niªm m¹c bµng quang , lç niÖu qu¶n & niÖu ®¹o Nguyªn nh©n : Do sù kh«ng di cư cña tb trung m« c¬ ë thµnh bông díi kh«ng ® ưîc t¹o ra Dß bµng quang trùc trµng : Thêng gÆp ë nam giíi : ph©n ® ưîc th¶i qua bµng quang vµo niÖu ®¹o DÞ tËt cña d©y ch»ng rèn - bµng quang Dß rèn - bµng quang Do ®o¹n niÖu nang n»m trong d©y ch»ng rèn - bµng quang kh«ng bÞ lÊp kÝn th«ng bµng quang víi rèn nưíc tiÓu th¶i ra rèn U nang niÖu - rèn Do mét ®o¹n niÖu nang trong d©y ch»ng rèn bµng quang kh«ng bÞ lÊp kÝn d·n Xoang niÖu rèn Do ®o¹n niÖu nang ë s¸t rèn kh«ng bÞ lÊp kÝn 4. Ph«i thai sinh lý häc - ë ph«i ngêi tiÒn thËn vµ trung thËn chØ lµ c¬ quan t¹m thêi - Sau tuÇn thø 10 s¶n sinh níc tiÓu . Kh ¶ n¨ng läc níc tiÓu cña tiÓu cÇu thËn kÐm . - Sau th¸ng thø 3, bµng quang chøa nưíc tiÓu . ThËn kh«ng tham gia chøc n¨ng bµi tiÕt nµo thai kh«ng cã thËn vÉn sèng ® îc . - Kh ¶ n¨ng lµm lo·ng níc tiÓu kh«ng cã ë thai mµ chØ cã ë trÎ s¬ sinh ( sau khi ra ® êi 5 ngµy ). - Chøc n¨ng cña thËn dÇn dÇn ® îc t¹o ra sau khi trÎ ra ® êi . Tài liệu tham khảo
File đính kèm:
bai_giang_phoi_thai_hoc_he_tiet_nieu_nguyen_manh_ha.ppt
