Bài giảng Những nguyên lý cơ bản của Chủ nghĩa Mác-Lênin - Chương III: Chủ nghĩa duy vật lịch sử

nh giai cấpCách mạngxã hộiNguyên nhân sâu xa là mâu thuẫn kinh tế : giữa LLSX & QHSX, biểu hiện thành mâu thuẫn xã hội : giữa giai cấp thống trị & giai cấp bị trị.- Nguyên nhân của cách mạng xã hội 	b. Vai trò của cách mạng xã hộiCách mạng xã hội là một trong những PHƯƠNG THỨC tất yếu, ĐỘNG LỰC của sự phát triển xã hội : Cách mạng xã hội là đầu tàu của lịch sử.Lịch sử phát triển loài người đã trải qua 4 cuộc cách mạng xã hội, trong đó cách mạng vô sản là kiểu cách mạng XH mới về chất.Cách mạng vô sản là cuộc cách mạng khác về chất so với các cuộc cách mạng trước. Nó là cuộc cách mạng triệt để nhất, toàn diện nhất, phức tạp nhất, lâu dài nhất, do đó, vĩ đại nhất trong lịch sử nhân loại.Thêi gianTrình độKinh tế -x· héiHTKT-XH Céng s¶n nguyªn thñy HTKT-XH ChiÕm hữu n« lÖ HTKT-XH Phong kiÕn HTKT-XH T­ b¶n chñ nghÜa HTKT-XH Céng s¶n chñ nghÜaC.M.X.H của g/c công nhânCÁCH MẠNG XÃ HỘI NHẰM THAY THẾ HÌNH THÁI KINH TẾ-XÃ HỘI CŨ BẰNG HÌNH THÁI KINH TẾ-XÃ HỘI MỚI CAO HƠNC.M.X.H của g/c chủ nôC.M.X.H của g/c phong kiếnC.M.X.H của g/c t­ s¶nCAÙC CUOÄC CAÙCH MAÏNG TRÖÔÙCCAÙCH MAÏNG VOÂ SAÛNThay söï thoáng trò cuûa g/c boùc loät naøy baèng g/c boùc loät khaùc.Thieát laäp chính quyeàn cuûa nhaân daân, do nhaân daân, vì nhaân daân (CCVS).Thay hình thöùc sôû höõu tö nhaân naøy baèng hình thöùc sôû höõu tö nhaân khaùc.Thieát laäp cheá ñoä coâng höõu veà TLSX chuû yeáu. Söû duïng nhieàu hình thöùc sôû höõu ñan xen nhau theo ñònh höôùng XHCN. Tieán tôùi CNCS chæ coøn laïi hình thöùc sôû höõu xaõ hoäi veà TLSX.Thay hình thöùc boùc loät naøy baèng hình thöùc boùc loät khaùc.Xoaù boû cheá ñoä boùc loät. Tieán tôùi xaây döïng moät xaõ hoäi, trong ñoù “söï phaùt trieån töï do cuûa moãi ngöôøi laø ñieàu kieän cho söï phaùt trieån töï do cuûa moïi ngöôøi”.Giaønh ñöôïc chính quyeàn laø keát thuùc cuoäc caùch maïng. Giaønh ñöôïc chính quyeàn chæ laø böôùc khôûi ñaàu cuûa caùch maïng. Vai troø cuûa chính quyeàn (CCVS) laø cöïc kyø quan troïng trong suoát thôøi kyø quaù ñoä leân CNCS, cho ñeán khi xaây döïng thaønh coâng CNCS.Giai caáp thoáng trò chæ taäp hôïp ñöôïc quaàn chuùng nhaân daân trong giai ñoaïn ñaàu cuûa caùc maïng, khoâng theå gaén boù laâu daøi vôùi nhaân daân lao ñoäng, vì lôïi ích cô baûn cuûa hai beân ñoái laäp nhau.Giai caáp voâ saûn vaø nhaân daân lao ñoäng coù lôïi ích cô baûn thoáng nhaát laâu daøi vôùi nhau. Giai caáp voâ saûn coù khaû naêng daãn daét quaàn chuùng töï giaùc tieán haønh cuoäc caùch maïng cuûa chính mình.VI. Quan điểm của CNDVLS về VỀ CON NGƯỜI và về vai trò sáng tạo lịch sử của QUẦN CHÚNG NHÂN DÂNCON NGƯỜI & bản chất con người2. Khái niệm QUẦN CHÚNG NHÂN DÂN & vai trò sáng tạo lịch sử của quần chúng nhân dân	Con người & bản chất con ngườia- Khái niệm CON NGƯờI(Notion of Human)1. Con người là một thực thể thống nhất giữa hai mặt đối lập : mặt sinh học và mặt xã hội.Mặt Sinh họcMặtXãhộiCó thể xét con người dưới 3 chiều kích (dimention) : Con người là một vật thể (thực thể vật chất), một sinh thể (vật thể sống hay sinh vật), một trí thể (sinh vật có ý thức). Vì vậy, con người phải tuân 	theo các loại quy luật : quy luật tự nhiên, quy luật sinh học, quy luật tâm lý-ý thức và quy luật xã hội.Sự thống nhất giữa hai mặt : tự nhiên (sinh học) & xã hội của con ngườiDarwin đã làm một cuộc cách mạng trong quan niệm về nguồn gốc con người so với KINH CỰU ƯỚC.Engels kế thừa quan niệm khoa học của Darwin và bổ sung vai trò của LAO ĐỘNG, NGÔN NGỮ trong quá trình hình thành con người. QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN TỪ VƯỢN NGƯỜI TỚI CON NGƯỜI HIỆN ĐẠI Trong tính hiện thực của nó, bản chất con người là tổng hoà những quan hệ xã hội.	không có con người trừu tượng, thoát ly hoàn cảnh lịch sử-xã hội. Hegel nói : « con người này » là với ý nghĩa đó. 	a- Quan hệ xã hội là những quan hệ nào ?	b- Quan hệ xã hội do ai tạo ra ?	c- Có thể rút ra điều gì về mối quan hệ biện chứng giữa bản chất con người và quan hệ xã hội ?b- BẢN CHẤT CON NGƯỜI(Human Essence)Bản chất của con người Trong tính hiện thực của nó, bản chất con người là tổng hòa của các quan hệ xã hội”- Con người vừa là chủ thể vừa là sản phẩm của lịch sử. 	*Bằng lao động, con người là chủ thể của lịch sử.	*Thông qua lao động, con người ngày càng NGƯờI hơn..	Kết luận : Con người tạo ra lịch sử của chính mình, và lịch sử tạo ra con người. “Con người tạo ra hoàn cảnh đến mức nào, thì hoàn cảnh cũng tạo ra con người đến mức đó” – K. Marx VƯỢN NGƯỜINGƯỜI KHÉONGƯỜI KHÔNNGƯỜI HIỆN ĐẠICON VAÄTCON NGÖÔØIÑOÁI VÔÙI TÖÏ NHIEÂN : – Chæ coù theå taùi taïo baûn thaân vôùi tö caùch laø moät phaàn cuûa töï nhieân, coøn laïi hoaøn toaøn leä thuoäc vaøo töï nhieân.– Chæ “saûn xuaát” vì bò chi phoái bôûi nhu caàu theå xaùc tröïc tieáp. ÑOÁI VÔÙI XAÕ HOÄI :– Khoâng coù cuoäc soáng xaõ hoäi (theo ñuùng nghóa xaõ hoäi). Cao laém cuõng chæ coù cuoäc soáng baày ñaøn.Vaän ñoäng cuûa con vaät chæ döøng ôû vaän ñoäng sinh hoïc.ÑOÁI VÔÙI TÖÏ NHIEÂN : – Khoâng chæ taùi taïo baûn thaân vôùi tö caùch laø moät phaàn cuûa töï nhieân, maø coøn taùi taïo toaøn boä giôùi töï nhieân, bieán töï nhieân thaønh “thaân theå voâ cô” cuûa mình.– Con ngöôøi saûn xuaát caû khi ñöôïc giaûi phoùng khoûi nhu caàu theå xaùc, vaø chæ khi ñöôïc giaûi phoùng khoûi nhu caàu ñoù thì con ngöôøi môùi saûn xuaát theo ñuùng yù nghóa chaân chính cuûa chöõ ñoù. Trong quaù trình lao ñoäng saûn xuaát, con ngöôøi ñaõ taïo ra chính mình.ÑOÁI VÔÙI XAÕ HOÄI :Khoâng theå soáng ngoaøi xaõ hoäi. – Baèng lao ñoäng saûn xuaát taïo thaønh xaõ hoäi, vaø thoâng qua xaõ hoäi tieán haønh saûn xuaát.– Trong cuoäc soáng xaõ hoäi, cuøng vôùi lao ñoäng, giao tieáp, con ngöôøi hình thaønh ngoân ngöõ, tö duy, yù thöùc.Vaän ñoäng cuûa con ngöôøi laø vaän đoäng xaõ hoäi.SO SÁNH CON NGƯỜI VỚI CON VẬTÑOÁI VÔÙI BAÛN THAÂN :– Chæ thuaàn tuyù coù nhu caàu baûn naêng.(ÔÛ ñoäng vaät baäc cao coù caûm xuùc).– Hoaït ñoäng nhaèm ñaùp öùng thuaàn tuyù nhu caàu sinh hoïc, nhu caàu baûn naêng, nhu caàu vaät chaát.– Khoâng coù yù thöùc, cao laém laø chæ coù ñôøi soáng taâm lyù ôû baäc thaáp), neân khoâng theå töï taùch baûn thaân ra khoûi hoaït ñoäng soáng cuûa baûn thaân.ÑOÁI VÔÙI BAÛN THAÂN :– Khoâng chæ coù nhu caàu baûn naêng sinh hoïc vaø baûn naêng xaõ hoäi (baûn naêng cuûa con ngöôøi laø “baûn naêng ñaõ ñöôïc yù thöùc”- K.Marx), maø coøn coù nhu caàu tinh thaàn vaø caùc loaïi nhu caàu xaõ hoäi khaùc. – Hoaït ñoäng khoâng chæ nhaèm ñaùp öùng nhu caàu baûn naêng, maø coøn nhuû yeáu nhaèm ñaùp öùng nhu caàu tinh thaàn, caùc nhu caàu xaõ hoäi (lao ñoäng, giao tieáp, nhaän thöùc, hoïc taäp, tình caûm, giaûi trí). – Coù yù thöùc, neân coù theå töï taùch baûn thaân ñoái dieän vôùi hoaït ñoäng soáng cuûa baûn thaân, do ñoù con ngöôøi hoaït ñoäng theo quy luaät cuûa “caùi ñeïp”.Phạm trù CON NGƯỜI để phân biệt CON NGƯỜI với CON VẬTCON NGƯỜIĐẠI DiỆN CHO LOÀITHÀNH VIÊN XÃ HỘICHỦ THỂ HOẠT ĐỘNGCÁ THỂ NGƯỜICÁ NHÂNNHÂN CÁCHC- Ý nghĩa phương pháp luậnXuất phát từ bản chất xã hội của con người, nên muốn xem xét con người, phải xuất phát từ những quan hệ kinh tế-xã hội của họ.Vì con người là chủ thể của lịch sử, nên cần ra sức phat1 huy năng lực sáng tạo của con người.Muốn giải phóng con người khỏi tình cảnh bị áp bức, bóc lột thì phải giải phóng những quan hệ kinh tế-xã hội đã tạo ra tính cảnh đó. Với ý nghĩa phương pháp luận này, càng làm sáng tỏ giá trị vĩ đại của cuộc cách mạng XHCN.2. kháiniệm QUẦN CHÚNG NHÂN DÂN & vai trò sáng tạo lịch sử của quần chúng nhân dân 	Quần chúng nhân dân là môt tập hợp người, bao gồm các giai cấp, tầng lớp xã hội trong một hình thái kinh tế-xã hội nhất định, có chung lợi ích căn bản, tạo thành lực lượng cách mạng dưới sự lãnh đạo của một cá nhân hay một tổ chức tiên phong, nhằm giải quyết những vấn đề kinh tế, chính trị, xã hội của một thời đại nhất định. a- Khái niệm QUẦN CHÚNG NHÂN DÂN(The masses)	- Quần chúng nhân dân là chủ thể sáng tạo chân chính ra lịch sử, có vai trò quyết định chiều hướng vận động, phát triển của lịch sử. VAI TRÒ QUẦN CHÚNG NHÂN DÂNTrực tiếp sản xuất ra của cải vật chấtcho xã hộiTrực tiếp sản xuất ra giá trị văn hóa tinh thần cho xã hộiLà động lực cơ bản của mọi cuộc cách mạngb- Vai trò của quần chúng nhân dân & vai trò của cá nhân trong lịch sửkhái niệm lãnh tụ và vai trò của lãnh tụ	Lãnh tụ là những cá nhân kiệt xuất (vĩ nhân), trưởng thành từ phong trào cách mạng của quần chúng, để dẫn dắt phong trào đi theo mục tiêu của cách mạng. NHỮNGPHẨM CHẤT CẦN PHẢI CÓ CỦA MỘTLÃNH TụCÓ TẦM : Nắm bắt được xu thế vận động của dântộc, quốc tế và thời đại trên cơ sở hiểu biết sâu sắccác quy luật khách quan (KT, CT, XH).CÓ TÂM : Gắn bó với quần chúng, sẵn sàng hy sinh, quên mình vì lợi ích của quần chúng.CÓ TÀI : Tổ chức, tập hợp được quần chúng, thu hút được hiền tài tham gia cách mạng.LÃNH TỤ (Leader)	- Vai trò của lãnh tụ là tích cực (đẩy nhanh tiến trình lịch sử) hay tiêu cực (kìm hãm tạm thời tiến trình lịch sử) phụ thuộc vào phẩm chất và khả năng thực hiện các nhiệm vụ của lãnh tụ.	Vì vậy, không được “thần thánh hóa”, tuyệt đối hóa vai trò của lãnh tụ; nếu không sẽ dẫn tới tệ sùng bái cá nhân, và tâm lý tự ty trong quần chúng.	CON NGƯỜI : CHỦ THỂ CỦA LỊCH SỬQUẦN CHÚNGNHÂN DÂNCÁ NHÂN LÃNH TỤQUYẾT ĐỊNH CHIỀUHƯỚNG PHÁT TRIỂNCỦA LịCH SỬTHÚC ĐẨY HOẶC KÌM HÃM TẠM THỜI SỰ PHÁT TRIỂNCỦA LỊCH SỬc- Ý nghĩa phương pháp luận. Ý NGHĨAPhê phán các quan điểm duy tâm, siêu hình về lịch sử.Quán triệt bài học :NƯỚC LẤY DÂN LÀM GỐCChống tệ sùng bái cá nhânHẾT CHƯƠNG IIIXin cảm ơn!