Bài giảng Nguyên lý kế toán - Chương 4: Tài khoản kế toán và ghi sổ kép - Nguyễn Tài Yên

Soå/theû 
keá toaùn 
chi tieát
Baûng 
toång hôïp 
chi tieát
Nhaät kyù Soå caùi
Chöùng töø keá 
toaùn 
Baûng 
toång 
hôïp 
chöùng 
töø keá 
toaùn 
cuøng 
loaïi Ghi chuù:
+ Ghi haøng ngaøy 
+ Ghi cuoái kyø 
+ Quan heä kieåm 
tra ñoái chieáu
Baùo caùo taøi chính
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M Chöùng töø ghi soå
Chöùng töø keá 
toaùn
Baùo caùo taøi chính
Soå ñaêng kyù 
chöùng töø 
ghi soå
Soå 
quyõ
Soå/Theû 
keá toaùn 
chi tieát
Chöùng töø ghi 
soå
Soå caùi
Baûng 
toång hôïp 
chi tieát
Baûng caân 
ñoái phaùt 
sinh
Baûng toång 
hôïp chöùng 
töø cuøng 
loaïi
Ghi chuù:
+ Ghi haøng ngaøy 
+ Ghi cuoái kyø 
+ Quan heä kieåm 
tra ñoái chieáu
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Nhaät kyù - Chöùng töø
Chöùng töø keá 
toaùn vaø caùc 
Baûng phaân boå
Nhaät kyù chöùng 
töø
Baûng 
keâ
Soå/Theû 
keá toaùn 
chi tieát
Soå caùi
Baùo caùo taøi chính
Baûng 
toång hôïp 
chi tieát
Ghi chuù:
+ Ghi haøng ngaøy 
+ Ghi cuoái kyø 
+ Quan heä kieåm tra 
ñoái chieáu
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M 4.2.2. Ghi sổ kép
Ví dụ :
- Rút TGNH về quỹ TM 100 tr.
- Mua NVL chưa trả tiền người bán 50 tr.
Y/c Phân tích 2 nghiệp vụ trên?
4.2.2.1. Khái niệm
- Là phương pháp kế toán phản ánh
các nghiệp vụ kinh tế tài chính phát
sinh vào ít nhất hai TK kế toán liên
quan.
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
- Ít nhất một tài khoản ghi nợ và một
tài khoản ghi có.
- Phương trình kế toán luôn được
đảm bảo.
4.2.2.2. Áp dụng ghi sổ kép: Định
khoản kế toán
Khi NVKT phát sinh phải xác định
TK nào ghi Nợ, TK nào ghi Có với
số tiền bao nhiêu => gọi là định
khoản kế toán
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Ghi sổ kép được cụ thể hoá thông
qua việc định khoản các nghiệp vụ
kế toán
Các bước định khoản
B1-Xác định chi tiết đối tượng kế toán
B2- Xem xét chi tiết đối tượng kế toán
thuộc loại TK nào
B3-Xác định sự tăng, giảm của đối
tượng kế toán
B4- Tra cứu số hiệu TK và dựa vào
nguyên tắc ghi chép để định khoản
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Ví dụ: mua NVL trả bằng TM 15 tr
B1 Đối tượng kế toán liên quan là NVL và
tiền mặt
B2 Cả NVL và TM thuộc loại TK tài sản
B3 NVL tăng 15 tr
TM giảm 15 tr
B4 NVL tăng -> Ghi Nợ TK 152
TM giảm -> Ghi Có TK 111
KQ : Nợ TK 152 : 15 tr
Có TK 111 : 15 tr
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Ví dụ
1. Chuyển khoản trả nợ người bán 150 tr.
2. Vay ngắn hạn ngân hàng trả lương
CBNV 200 tr.
3. Mua NVL nhập kho chưa trả tiền người
bán 100 tr.
4. Nhà nước cấp vốn kinh doanh cho DN 1
TSCĐHH trị giá 300 tr.
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Nhận xét
- Khi moät NVKT phaùt sinh coù lieân
quan ñeán hai taøi khoaûn, neáu moät
trong hai taøi khoaûn ñaõ ghi Nôï thì
taøi khoaûn coøn laïi phaûi ghi Coù vaø
ngöôïc laïi. Quan heä Nôï - Coù giöõa
hai taøi khoaûn trong cuøng moät NVKT
goïi laø quan heä ñoái öùng taøi
khoaûn. Quan heä naøy coù theå môû
roäng cho ba taøi khoaûn trôû leân.
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Các loại định khoản:
• Định khoản liên quan 
đến 2 TK.
ĐK 
giản đơn
• Định khoản liên quan 
đến ít nhất 3 TK trở
lên.
ĐK 
Phức tạp
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Ví dụ
Định khoản giản đơn Định khoản phức tạp
1. Mua NVL chưa trả
tiền người bán 50 tr.
2. Thanh toán cho người
bán bằng CK 50 tr.
3. Dùng LNCPP bổ sung 
NVKD 30 tr.
1. Mua NVL 100 tr, trong
đó trả bằng CK 60 tr, 
nợ lại người bán 40 tr.
2. Trả nợ người bán 20 tr
bằng CK, 20 tr bằng
TM.
3. Trích lập quỹ KTPL: 
30 tr, Quỹ ĐTPT: 40 tr
từ LNCPP. 
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Nhận xét
 ĐK phức tạp chẳng qua là sự gộp lại của
nhiều ĐK giản đơn.
 Số tiền ghi Nợ luôn bằng số tiền ghi Có
của các TK đối ứng, do đó :
Tổng
PS Nợ
các TK
Tổng
PS Có
các TK
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Ví vụ
Coù soá lieäu lieân quan ñeán taøi khoaûn
“Tieàn maët” trong thaùng 1/N cuûa doanh
nghieäp A nhö sau: (ñôn vò tính: ñ)
Soá dö ñaàu thaùng: 20.000.000. Trong thaùng
phaùt sinh caùc nghieäp vuï kinh teá lieân quan
ñeán tieàn maët nhö sau:
(1) Ruùt TGNH veà nhaäp quyõ TM 15.000.000
theo chöùng töø nhaäp quyõ tieàn maët laø PT
01/01 ngaøy 2/1/N.
(2) Khaùch haøng traû nôï cho doanh nghieäp
baèng tieàn maët 10.000.000 theo phieáu thu
PT02/01 ngaøy 5/1/N.
(3) Chi tieàn maët mua nguyeân vaät lieäu
20.000.000 theo phieáu chi PC 01/01 ngaøy
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Ví dụ
(4) Baùn haøng thu ngay baèng tieàn maët
15.000.000 theo phieáu thu PT 03/01 ngaøy
10/1/N.
(5) Chi taïm öùng löông ñôït 1 cho caùn boä
coâng nhaân vieân 15.000.000 theo phieáu chi
PC 02/01 ngaøy 15/1/N.
(6) Chi tieàn maët traû nôï cho ngöôøi baùn
15.000.000 theo phieáu chi PC 03/01 ngaøy
17/1/N.
(7) Baùn haøng thu ngay baèng tieàn maët
20.000.000 theo phieáu thu PT 04/01 ngaøy
23/1/N.
(8) Chi tieàn maët mua vaên phoøng phaåm
2.000.000 duøng tröïc tieáp boä phaän keá
toan, theo phieáu chi PC 04/01 ngaøy 25/1/N.
(9) Chi tieàn maët traû tieàn ñieän cho vaênT
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Ví dụ
(10) Chi tieàn maët thanh toaùn löông
ñôït 2 thaùng 1/N cho coâng nhaân
vieân 25.000.000 theo phieáu chi PC 
06/01 ngaøy 31/1/N.
Yeâu caàu :
- Ñònh khoaûn caùc NVKT neâu treân.
- Ghi vaøo soå caùi TK 111 – Tieàn
maët.
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Sổ cái
TK tiền mặt
Số hiệu : 111
Ngaø
y 
thaùn
g ghi 
soå
Chöùng Từ
Dieãn giaûi
Tran
g soå 
NKC
Soá 
hieäu 
TK dö
soá phaùt sinh 
Số
hieäu
Ngaø
y 
thaùn
g
Nợ Coù 
1 2 3 4 5 6 7 8 
SDÑK
20.000.00
0
2/1/N PT 01 2/1/N
Ruùt TGNH 
veà quyõ TM
x 112
15.000.00
0
 . 
Coäng SPS
60.000.00
0
79.500.00
0
SDCK 500.000
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M 4.2.3. Vận dụng phương pháp tài
khoản kế toán và ghi sổ kép
Sinh viên đọc giáo trình từ trang 116 
đến 150
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M 4.3. Mối quan hệ giữa tài khoản kế toán
với Bảng CĐKT và Báo cáo KQHĐKD
* Giữa TK và BCĐKT
+ Ñaàu kyø, caên cöù vaøo Baûng CĐKT
cuoái kyø tröôùc vaø danh muïc soå keá
toaùn ñeå môû caùc taøi khoaûn töông
öùng cho kyø naøy. Soá dö ñaàu kyø cuûa
caùc taøi khoaûn ñöôïc laáy töø Baûng
caân ñoái keá toaùn cuoái kyø tröôùc.
+ Cuoái kyø, laáy soá dö cuoái kyø cuûa
caùc taøi khoaûn laøm cô sôû laäp Baûng
CĐKT môùi cho cuoái kyø naøy (Tk loại
1,2,3,4).
* Giữa TK và BCKQKD
+ Cùng đối tượng phản ánh là tình hình kết
quả kinh doanh của DN.
+ Tài khoản là nguồn gốc số liệu để lập
BCKQKD (căn cứ số PS tài khoản từ Loại 5
đến loại 9 để lập BCKQKD).
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Ví dụ: Xem giáo trình trang 150 đến 151
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M 4.4. Một số các tài khoản kế toán đặc
biệt trong hệ thống tài khoản kế toán
4.4.1. Nhóm tài khoản dùng để điều 
chỉnh giảm giá trị của tài sản
- Kết cấu ngược với các tài khoản tài
sản
- Vẫn được trình bày tại tài sản trên
Bảng cân đối kế toán, nhưng ghi bằng
số âm, bằng cách (.)
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M Tài khoản 214 – Hao mòn tài sản cố
định: ghi số âm trên bảng CĐKT
TK214 CóNợ
PS Nợ: xxx PS Có: xxx
Số dư cuối kỳ: xxx
Số dư đầu kỳ: xxx
Ví dụ: tính khấu hao TSCĐ sử dụng ở
bộ phận sản xuất 10.000.000 đồng
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M Tài khoản 229 – Dự phòng tổn thất tài
sản: ghi số âm trên bảng CĐKT
TK229 CóNợ
PS Nợ: xxx PS Có: xxx
Số dư cuối kỳ: xxx
Số dư đầu kỳ: xxx
Ví dụ: Trích lập dự phòng giảm giá
hàng tồn kho 10.000.000 đồng
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Tài khoản 419 – Cổ phiếu quỹ:ghi số
âm trên bảng CĐKT
4.4.2. Nhóm tài khoản dùng để điều 
chỉnh giảm nguồn vốn
Số dư cuối kỳ: xxx
TK419 CóNợ
PS Nợ: xxx PS Có: xxx
Ví dụ: Mua
lại 10 CP
do công ty
phát hành,
giá mua
10.000đ/cp,
trả bằng
tiền mặt.
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Tài khoản 413 – Chênh lệch tỷ giá hối
đoái: ghi số âm nếu dư Nợ, số dương
nếu dư Có
Số dư cuối kỳ: xxx
TK413 CóNợ
PS Nợ: xxx PS Có: xxx
Số dư cuối kỳ: xxx
Số dư đầu kỳ: xxx Số dư đầu kỳ: xxx
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Tài khoản 421 – Lợi nhuận sau thuế
chưa phân phối: ghi số âm nếu dư Nợ,
số dương nếu dư Có
Số dư cuối kỳ: xxx
TK421 CóNợ
PS Nợ: xxx PS Có: xxx
Số dư cuối kỳ: xxx
Số dư đầu kỳ: xxx Số dư đầu kỳ: xxx
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Có lúc mang tính chất là tài sản và có
lúc là nguồn vốn
4.4.3. Nhóm tài khoản lưỡng tính
+ Thường là TK phải thu (thuộc nhóm
TK tài sản) và TK phải trả (thuộc
nhóm TK nguồn vốn) do phải theo dõi
chi tiết cho từng đối tượng kế toán cụ
thể.
+ TK phải thu khi có số dư bên Có sẽ
được ghi vào Nguồn vốn.
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M + TK phải trả khi có số dư bên Nợ sẽ
được ghi vào Tài sản của Bảng CĐKT.
Ví dụ: sinh viên xem giáo trình trang
155
Kết thúc chương 4 yêu cầu sinh viên:
- Đọc thêm hướng dẫn ghi sổ theo
hình thức Nhật ký chung từ trang 158
đến 163.
- Đọc các cách sửa sổ kế toán trang
164: hôm sau giáo viên kiểm tra./.