Bài giảng Hóa học 9 - Tiết 38: Silic. Công nghiệp Silicat - Nguyễn Ngọc Phương

độ dẫn điện tăng 
lên theo nhiệt độ. Linh kiện điện tử 
đƣợc chế tạo bởi tinh thể silic cực kỳ 
tinh khiết. Để thu đƣợc tinh thể silic 
tinh khiết cần nung silic tới nhiệt độ 
nóng chảy 14100C. Silic lỏng đƣợc 
làm lạnh chậm, khi đó những tinh 
thể silic đƣợc tách ra từ silic lỏng. 
Những tinh thể silic đầu tiên xuất 
hiện rất tinh khiết và đƣợc tách ra 
để làm linh kiện điện tử. Kỹ thuật 
này gọi là sự kết tinh hóa. 
II. SILIC ĐIOXIT: (SiO2) 
Tiết 38: 
Vậy silic đi oxit thuộc loại oxit nào ? Silic đioxit tác dụng đƣợc với những chất nào ? 
 Em hãy hoàn thành các phƣơng trình phản ứng sau, ghi 
rõ điều kiện phản ứng (nếu có): 
 SiO2 + NaOH → 
 SiO2 + CaO → 
 PTHH: 
 SiO2 + 2NaOH → Na2SiO3 + H2O 
 SiO2 + CaO CaSiO3 
 to 
 to 
II. SILIC ĐIOXIT: (SiO2) 
- Là oxit axit 
Tiết 38: 
- Ở nhiệt độ cao, tác dụng với 
kiềm và oxit bazơ → Muối silicat 
Đọc tên các sản 
phẩm muối tạo thành 
 SiO2 + 2NaOH → Na2SiO3 + H2O 
 SiO2 + CaO → CaSiO3 
 (Natri Silicat) 
(Canxi Slicat) 
* Lưu ý: SiO2 không phản ứng với 
nước 
 
to 
to 
SiO2 không phản ứng với nước tạo thành axit. Axit H2SiO3 là axit rất yếu , yếu hơn 
cả axit H2CO3 nên axit này được điều chế bằng phản ứng trao đổi giữa muối và axit 
Na2SiO3 + 2 HCl → H2SiO3↓ + 2 NaCl
Kể tên các sản phẩm gốm, sứ 
mà em biết ? Nêu các ứng 
dụng của chúng 
Tiết 38: 
III. SƠ LƢỢC VỀ CÔNG NGHIỆP SILICAT: 
1. Sản xuất đồ gốm: 
Một số sản phẩm gốm: Gạch, ngói 
Gạch chịu lửa 
Ngói 
ột số sản phẩ gố : Sành, sứ 
Sành 
Sứ 
Một số sản phẩm sứ nội thất 
Các nguyên liệu chính để sản 
xuất đồ gốm là gì ? 
Tiết 38: 
III. SƠ LƢỢC VỀ CÔNG NGHIỆP SILICAT: 
1. Sản xuất đồ gốm: 
a. Nguyên liệu: 
- Đất sét, thạch anh, fenpat 
Fenpat là khoáng vật, thành phần gồm các oxit của 
silic, nhôm, kali, natri, canxi, ... 
 
Đất sét, thạch anh, fenpat 
Nhào với H2O 
Khối dẻo 
Tạo hình, sấy khô 
Các đồ vật 
Nung ở nhiệt độ cao 
Đồ gốm 
Mô tả các công đoạn chính để 
sản xuất đồ gốm, sứ? 
Tiết 38: 
III. SƠ LƢỢC VỀ CÔNG NGHIỆP SILICAT: 
1. Sản xuất đồ gốm: 
b. Các công đoạn chính: 
- Nhào nguyên liệu với nước tạo 
thành khối dẻo → tạo hình, sấy 
khô → các đồ vật → Nung 
a. Nguyên liệu: 
 
BÀI TẬP 2: Điền các từ hoặc cụm từ sau đây (nhiệt độ 
cao, thạch anh, fenpat, sấy khô, tạo hình, đất sét) vào chỗ 
trống để hoàn thiện quy trình sản xuất đồ gốm 
đồ vật - Nung các đồ vật trong lò ở 
, - Nhào , 
 với nước để tạo thành khối 
 thành các dẻo rồi , 
 thích hợp 
Đúng rồi - Nháy vào đây để tiếp tục! 
Sai rồi - Nháy vào đây để tiếp tục! 
Bạn đã trả lời một cách chính xác 
! 
Câu trả lời của bạn là: 
Câu trả lời đúng là: 
Bạn không trả lời hoàn thành câu hỏi 
này 
Sai rồi hãy thử lại! 
Bạn ph i trả lời trước k i tiếp tục! 
Kiểm tra Xóa 
CÁC EM CÙNG XEM ĐOẠN VIDEO QUÁ TRÌNH TẠO 
HÌNH ĐỒ GỐM 
Tiết 38: 
III. SƠ LƢỢC VỀ CÔNG NGHIỆP SILICAT: 
1. Sản xuất đồ gốm: 
b. Các công đoạn chính: 
Kể tên một số cơ sở sản xuất đồ gốm nổi tiếng ở 
nƣớc ta 
a. Nguyên liệu: 
c. Cơ sở sản xuất: 
- Bát Tràng, Hải Dương, Đồng 
Nai, Sông Bé, ... 
 
 Hình ảnh về các cơ sở sản xuất gốm ở nƣớc ta Hình ảnh về hoạt động sản xuất gạch ở Điện Biên 
Nhà máy gạch tuynel đang hoạt động trên địa bàn Thành phố Điện 
Biên Phủ luôn giữ vững chất lượng gạch tiêu chuẩn, sản xuất gạch loại 
1 đạt tỷ lệ trên 95%, công suất đạt trên 16 triệu viên/năm 
Ở Điện Biên có những cơ sở sản xuất nào ? 
III. SƠ LƢỢC VỀ CÔNG NGHIỆP SILICAT: 
Tiết 38: 
2. Sản xuất xi măng: 
a. Nguyên liệu chính: 
- Đất sét, đá vôi, cát, ... 
Cho biết vai trò và 
thành phần chính 
của xi măng? 
Để sản xuất xi 
mă g cần nhữ g 
nguyên liệu ì?  
Xi măng là nguyên liệu kết dính 
trong xây dựng, thành phần chính 
của xi măng là canxi silicat CaSiO3 
và canxi aluminat Ca(AlO2)2 
 VIDEO QUÁ TRÌNH SẢN XUẤT XI MĂNG 
III. SƠ LƢỢC VỀ CÔNG NGHIỆP SILICAT: 
Đá vôi, đất sét 
Bùn 
 Clanhke rắn 
Xi măng 
Nung ở 1400oC 
 1500oC 
Nghiền nhỏ, trộn với 
cát và H2O 
Để nguội, rồi nghiền 
cùng với chất phụ gia 
Tiết 38: 
2. Sản xuất xi măng: 
a. Nguyên liệu chính: 
b. Các công đoạn chính: 
Trình bày các công 
đoạn chính của quá 
trình sản xuất xi 
măng? 
- Nghiền nhỏ hỗn hợp đá vôi, 
đất sét rồi trộn với cát và 
nước → Bùn → Nung → 
Clanhke → Nghiền cùng phụ 
gia → Xi măng 

Minh họa lò quay sản xuất clanhke 
Clanhke 
khí thải 
đất sét, 
đá vôi, 
cát 
chất đốt 
Tiết 38: 
III. SƠ LƢỢC VỀ CÔNG NGHIỆP SILICAT: 
1. Sản xuất xi măng: 
b. Các công đoạn chính: 
Kể tên các cơ sở sản xuất xi măng ở nƣớc ta 
a. Nguyên liệu: 
c. Cơ sở sản xuất: 
- Hải Dương, Thanh Hóa, Hải 
Phòng, Hà Nam, ... 
Địa phƣơng em có cơ sở sản xuất xi măng chƣa? 
 
Xi măng Hoàng Thạch, Hải Dương 
Hoạt động sản xuất xi măng ở Điện Biên 
Nhà máy xi măng Điện Biên tại bản Na Thìn, xã Pom Lót (huyện Điện Biên), công 
nghệ lò quay, công suất 360.000 tấn xi măng/năm. Nhà máy xi măng Điện Biên đã 
chứng minh tính hiệu quả đầu tư: Giá thành xi măng trên địa bàn Tỉnh thấp hơn từ 
300.000 đồng - 450.000 đồng/tấn so với các sản phẩm cùng chất lượng bán trên thị 
trường. Từ lợi ích đó mà xi ăng Điện Biên dần chiếm lĩnh thị trường tiêu dùng địa 
phương. Đặc biệt, vươn ra thị trường tiêu dùng các tỉnh Bắc Lào. 
Quan sát hình sau và cho biết các dụng cụ này 
đƣợc làm bằng vật liệu gì ? III. SƠ LƢỢC VỀ CÔNG NGHIỆP SILICAT: 
Tiết 38: 
3. Sản xuất thủy tinh: 
a. Nguyên liệu chính: 
- Cát thạch anh, đá vôi, sôđa 
(Na2CO3) 
Em hãy cho biết 
thành phần chính của 
thủy tinh thƣờng ? 
Kể tên cá nguyên 
liệu cần để sản xuất 
thủy tinh ?  
Gồm hỗn hợp của Natri silicat 
Na2SiO3 và Canxi silicat CaSiO3 
Thủy tinh dẻo 
Các đồ vật 
Cát thạch anh, đá 
vôi, xôđa 
Thủy tinh nhão 
Nấu chảy ở 
9000C 
Ép, thổi 
Làm nguội từ 
từ 
Mô tả các công đoạn chính để 
sản xuất thủy tinh? 
III. SƠ LƢỢC VỀ CÔNG NGHIỆP SILICAT: 
Tiết 38: 
3. Sản xuất thủy tinh: 
a. Nguyên liệu chính: 
b. Các công đoạn chính: 
- Trộn nguyên liệu theo tỉ lệ thích 
hợp → Nung ở 900oc → Thủy 
tinh nhão → Thủy tinh dẻo → 
Ép, thổi thành đồ vật 
 
CÁC EM CÙNG XEM ĐOẠN VIDEO MỘT PHẦN QUÁ 
TRÌNH SẢN XUẤT THỦY TINH 
BÀI TẬP 3 
Nối ý cột A với cột B sao cho phù hợp 
Cột A- Ngành sản xuất Cột B- Nguyên liệu chính 
a. Sôđa, đá vôi, cát thạch anh 
b. Cát, đất sét, đá vôi 
c. Fenpat, đất sét, thạch anh 
b 1. SX xi măng 
c 2. SX đồ gốm 
a 3. SX thủy tinh 
Đúng rồi - Nháy vào đây để tiếp tục! 
Sai rồi - Nháy vào đây để tiếp tục! 
Bạn đã trả lời một cách chính xác 
! 
Câu trả lời của bạn là: 
Câu trả lời đúng là: 
Bạn không trả lời hoàn thành câu hỏi 
này 
Sai rồi hãy thử lại! 
Bạn ph i trả lời trước k i tiếp tục! 
Kiểm tra Xóa 
III. SƠ LƢỢC VỀ CÔNG NGHIỆP SILICAT: 
Tiết 38: 
3. Sản xuất thủy tinh: 
a. Nguyên liệu chính: 
b. Các công đoạn chính: 
c. Các cơ sở sản xuất chính: 
Cho biết một số cơ sở sản xuất thủy tinh ở nƣớc ta 
- Hải Phòng, Hà Nội, Bắc 
Ninh, TP Hồ Chí Minh, ... 
 
 Nhà máy thủy tinh San Miguel-Hải Phòng 
Thủy tinh hiện nay đƣợc sử dụng trong các 
lĩnh vực nào ? 
Thủy tinh đƣợc sử dụng làm vật trang trí Thủy tin đƣợc sử dụng trong xây dựng và làm đồ chứa 
 - Thủy tinh (kính) là một loại vật liệu trong xây dựng 
và được dùng để chế tạo rất nhiều vật dụng cũng như 
có nhiều công dụng đặc biệt, chẳng hạn làm đế cho các 
mạch điện, sợi cáp quang, màn hình máy vi tính 
 - Nếu dạo một vòng quanh trái đất, em sẽ thấy rất 
nhiều công trình kiến trúc bằng kính. Trong thiết kế, 
kính có rất nhiều tác dụng: Tiết kiệm năng lượng, thời 
gian thi công nhanh, giảm tải trọng cho công trình, giữ 
nhiệt cũng như cách nhiệt,  Những ưu điểm đó giúp 
nó trở thành vật liệu rất được ưa chuộng hiện nay. 
Em có biết ? MỘT SỐ ĐIỀU CẦN LƢU Ý 
- Các ngành sản xuất công nghiệp silicat đều là những ngành 
thƣờng gây ô nhiễm môi trƣờng rất nặng nề. 
- Các bệnh nghiêm trọng về phổi đƣợc biết đến nhƣ bệnh 
nhiễm silic thƣờng gặp ở những ngƣời thợ mỏ, cắt đá và 
những ngƣời phải làm việc trong môi trƣờng nhiều bụi silic. 
=> Cần chú ý bảo vệ môi trƣờng và bảo vệ con ngƣời trong 
quá trình sản xuất công nghiệp silicat 
BÀI TẬP 4 
Những cặp chất nào sau đây có thể tác dụng đƣợc với 
nhau. Viết PTHH của phản ứng (nếu có) 
A) SiO2 và CO2 
B) SiO2 và H2SO4 
C) SiO2 và H2O 
D) SiO2 và Na2O 
Đúng rồi - Nháy vào đây để tiếp tục! 
Sai rồi - Nháy vào đây để tiếp tục! 
Bạn đã trả lời một cách chính xác 
! 
Câu trả lời của bạn là: 
Câu trả lời đúng là: 
Bạn không trả lời hoàn thành câu hỏi 
này 
Sai rồi hãy thử lại! 
Bạn ph i trả lời trước k i tiếp tục! 
Kiểm tra Xóa 
BÀI TẬP 5 
Dung dịch chất nào sau đây không thể chứa trong 
bình thủy tinh ? Hãy giải thích 
A) HNO3 
B) H2SO4 
C) HF 
D) HCl 
Đúng rồi - Nháy vào đây để tiếp tục! 
Sai rồi - Nháy vào đây để tiếp tục! 
Bạn đã trả lời một cách chính xác 
! 
Câu trả lời của bạn là: 
Câu trả lời đúng là: 
Bạn không trả lời hoàn thành câu hỏi 
này 
Sai rồi hãy thử lại! 
Bạn ph i trả lời trước k i tiếp tục! 
Kiểm tra Xóa 
Axit flohiđric (HF) hòa tan dễ dàng silic đioxit trong 
thủy tinh theo phản ứng: 
 4HF + SiO2 → SiF4 + 2H2O 
Nhờ tính chất này nên HF đƣợc dùng để khắc chữ 
hoặc các họa tiết trên thủy tinh 
XEM LẠI CÂU HỎI TIẾP TỤC 
Quiz 
KẾT QUẢ ĐÁNH GIÁ 
Your Score 
(Điểm của bạn) 
{score} 
Max Score 
(Điểm bài kiểm tra) 
{max-score} 
Number of Quiz 
Attempts 
(Số lần trả lời) 
{total-attempts} 
Question Feedback/Review Information Will Appear 
Here 
DẶN DÕ 
- Học bài và làm các bài tập trong SGK và bài 30.1, 
30.2 SBT 
- Tìm hiểu thêm về các lĩnh vực ứng dụng của Silic và 
các sản phẩm của ngành công nghiệp silicat 
- Xem trƣớc bài mới: Sơ lƣợc về bảng tuần hoàn các 
nguyên tố hóa học 
Nguyễn Ngọc Phương 
BÀI HỌC CỦA CHÖNG TA KẾT THÖC 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
- Sách giáo khoa, sách giáo viên và sách bài tập hóa học 9 
- Hình ảnh và video downloads trên mạng Internet 
- Các thông tin truy cập trên báo mạng 
- Phần mềm Adobe Presenter 
- Truyền hình Điện Biên: