Thế giới nhân vật trong tiểu thuyết "Hãy chăm sóc mẹ" của Shin Kyung Sook
TÓM TẮT
Lý giải ý nghĩa tác phẩm từ góc độ nghiên cứu về nghệ thuật tự sự, bài viết góp phần làm rõ bản
chất giữa hai kiểu nhân vật cơ bản trong tiểu thuyết Hãy chăm sóc mẹ của Shin Kyung Sook, đó là
nhân vật đáng thương, đáng trân trọng và nhân vật vô tâm, ích kỷ. Mỗi kiểu nhân vật lại mang
những đặc tính riêng. Đó chính là hình ảnh những con người Hàn Quốc truyền thống và hiện đại
đang hiện hữu trong bức tranh xã hội chuyển mình từ nông thôn sang thành thị ở xứ sở Hanbok.
Bài viết cũng góp phần nói lên quan niệm nghệ thuật về con người và hiện thực xã hội của nhà văn
Shin Kyung Sook – một hiện tượng tiêu biểu của văn học Hàn Quốc đương đại.
phụ nữ biết hy sinh. Nhân vật vô tâm, ích kỷ Nhân vật vô tâm, ích kỷ được hiểu là những con người mang trong mình tính cách, lối sống vị kỷ, chỉ biết nghĩ đến bản thân mình, luôn luôn đề cao cá tính của bản thân, không hoặc ít suy nghĩ đến cảm nhận của những người xung quanh, sống thờ ơ và có phần vô trách nhiệm Khá nhiều nhân vật trong Hãy chăm sóc mẹ thuộc kiểu người này, có thể kể đến như: nhân vật người anh cả, người con gái thứ ba, người chồng – người cha trong gia đình. Nhân vật người con gái thứ ba trong gia đình có người mẹ bị lạc, hay được nhắc đến với cái tên “Chi-hon” là một nhân vật tiêu biểu. Cũng sinh ra trong một mái nhà nông thôn, nhưng lớn lên thoát ly ra thành thị sinh sống và lập nghiệp, cô đã quên đi cái giếng làng, con đường núi sang nhà bà ngoại, cánh đồng, con mương cũ để chạy theo cuộc sống hối hả của đường bay, siêu thị và những ngôi nhà chung cư Cô khước từ những món ăn đạm bạc truyền thống do bàn tay mẹ làm để đến với nhà hàng, khách sạn với những món ăn thịnh soạn, từ bỏ sự quan tâm dịu dàng, mối quan hệ gia đình bền chặt vốn được cô cho là rắc rối để đi theo lối sống vô tâm, ích kỷ, dễ dãi được cô cho là tự do và thoải mái. Đối với việc quan tâm dù chỉ qua điện thoại đến mẹ thì cô cũng chỉ nói mà không làm “Từ lần sau, em sẽ liên lạc với mẹ. Là cô nói thế thôisự gián đoạn trong liên lạc giữa Chi- hon với mẹ cũng như với gia đình vẫn tiếp tục tái diễn” [3]. Người anh cả trong câu chuyện cũng là một người sinh ra trong vòng tay của người mẹ quê mùa, nhưng anh cũng đã trở thành một người khác từ khi anh nhập cư thành người thành phố. Anh đã vô tình quên đi người mẹ bấy lâu nay vẫn lo lắng và lúc nào cũng cảm Phạm Thị Vân Huyền và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 112(12)/1: 117 - 122 120 thấy có lỗi với anh nhất: “Mùa thu năm ngoái, dù cô em gọi điện bảo rằng dạo này mẹ hành động kỳ lạ lắm, anh đã không làm gì cả. Anh nghĩ rằng ở tuổi của mẹ, đau ốm cũng là chuyện thường tình” [3]. Còn người cha, người chồng được xuất hiện không có tên trong truyện chính là mầm mống của sự tha hóa về nhân cách. Tuy sinh ra, lớn lên và già nua tại quê nghèo nhưng tâm trí ông luôn hướng ngoại, luôn muốn thoát khỏi cuộc sống và tư tưởng cũ, giống như một con chim rẫy rụa bay khỏi chiếc lồng tìm để đến cuộc sống hoàn toàn mới mẻ. Ông vẫn tiếp tục “ra đi vào mùa hè và trở về vào mùa đông” [3]. Ông ích kỉ đến mức “mong muốn cho người vợ của mình được sống lâu hơn” [3] để bà phải chăm sóc cho ông cho đến tận lúc ông chết. Vì vậy, gánh nặng và trách nhiệm gia đình đè nặng lên người vợ đáng thương của ông. Xây dựng nhiều kiểu nhân vật khác nhau nhưng nhà văn không hề vạch ra ranh giới rõ ràng về bản chất của những nhân vật trong truyện bởi đôi khi nhân vật đáng thương, đáng trân trọng lại cũng có phần đáng trách. Chỉ cần điều hòa được hai kiểu nhân vật này, có lẽ cuộc sống sẽ không gặp được những cảnh ngộ éo le, đau khổ. Có thể nói, khi khắc họa hai kiểu nhân vật này, Shin Kyung Sook đã thực sự phản ánh rõ nét hiện thực cuộc sống trên đất nước Hàn Quốc lúc bấy giờ. NGHỆ THUẬT XÂY DỰNG NHÂN VẬT TRONG HÃY CHĂM SÓC MẸ CỦA SHIN KYUNG SOOK Xây dựng nhân vật qua miêu tả ngoại hình Xây dựng nhân vật qua miêu tả ngoại hình không phải là một thủ pháp mới. Thủ pháp này đã từng được các nhà văn sử dụng khá phổ biến trong nhiều giai đoạn trước, nhưng đến với thủ pháp này, Shin Kyung Sook đã có những cách tân đáng kể. Những chi tiết ước lệ được loại bỏ, mặt khác những chi tiết đời thường, nhỏ nhặt được chú trọng, nhân vật được hiện lên với những chi tiết nhỏ như đôi mắt, đôi môi, dáng đi, trang phụcDo vậy, nhân vật trong tiểu thuyết trở thành những con người hết sức đời thường, không hề dị thường, mang khả năng phản ánh đời sống hiện thực sâu sắc cũng như thể hiện rõ nét quan niệm về con người của tác giả. Bằng nghệ thuật miêu tả ngoại hình, nữ nhà văn Shin Kyung Sook đã làm nên sự khác biệt giữa những nhân vật không ở hình dáng mà còn ở thần thái và tính cách. Xây dựng nhân vật qua hành động Thông qua các mối quan hệ, cách ứng xử của các nhân vật trong những tình huống khác nhau, người đọc có thể xác định được những đặc điểm mang tính bản chất của nhân vật. Tần số hành động của các nhân vật trong truyện tương đối đồng đều. Rải rác ở các trang viết, chúng ta đều thấy tác giả để cho nhân vật hành động không ngừng và luân phiên nhau, qua đó tính cách nhân vật được bộc lộ rõ nét. Trong Hãy chăm sóc mẹ, nhân vật được nhà văn dụng công khắc họa nhiều nhất đó chính là người mẹ: Mẹ đảm đang, tần tảo, yêu thương chồng con, vị tha, nhân hậu, biết tranh đấu vì hạnh phúc gia đìnhđối lập hoàn toàn với hành động thờ ơ, vô tâm, ích kỷ của người cha và những người con trong gia đình. Xây dựng nhân vật qua ngôn ngữ Ngôn ngữ cũng được Shin Kyung Sook sử dụng như một công cụ không thể thiếu để phân biệt khả năng ứng xử, tính cách và phẩm chất của mỗi nhân vật. Nhà văn đã lựa chọn lớp ngôn từ chuẩn xác để lắp ghép phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp và với phát ngôn riêng của từng nhân vật. Ngôn ngữ độc thoại cũng được tác giả thể hiện linh hoạt để đi sâu khám phá đời sống nội tâm của nhân vật. Bởi Shin Kyung Sook ý thức sâu sắc được rằng: Chỉ khi để cho nhân vật độc thoại, nhân vật mới có thể bộc lộ một cách thoải mái nhất những suy nghĩ của bản thân về mọi thứ xung quanh. Nhân vật có dịp bộc lộ những góc khuất thầm kín của đời sống tâm hồn, có nhu cầu được giải tỏa, trở nên sống động, phức tạp, và do đó cũng thật hơn, đời thường hơn. Phạm Thị Vân Huyền và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 112(12)/1: 117 - 122 121 Ở Hãy chăm sóc mẹ, nhà văn đã để cho nhân vật của mình hành động nhiều hơn là giới thiệu về ngoại hình hay đối thoại, độc thoại. Mỗi nhân vật khi làm bất cứ một điều gì, hành động như thế nào đều đã thể hiện một phần tính cách của họ. Hành động của nhân vật không chỉ nhằm tạo dựng tính cách mà còn có tác dựng thúc đẩy diễn biến câu chuyện. Thông qua hành động của nhân vật mà ta biết được người mẹ là người như thế nào và vì sao bà bị lạc. Cũng chính vì hành động mà ta cũng nhận ra chân tướng những người con, người chồng chỉ biết chạy theo hạnh phúc cá nhân, để rồi đánh mất hạnh phúc quý giá nhất của mình. 3. Người Việt Nam hầu như mới chỉ biết đến văn hóa Hàn Quốc qua các kênh: điện ảnh, ca nhạc, thời trang và các sản phẩm của nền công nghiệp Hàn Quốc, từ lâu đã tràn ngập và trở nên rất quen thuộc, mà ít ai biết đến nền vãn học đồ sộ của đất nước này. Ngoài rất ít cuốn tiểu thuyết được dịch trong vài chục năm trở lại đây với nỗ lực của một số cá nhân đơn lẻ như dịch giả Nguyễn Hiến Lê, ta mới chỉ thấy một vài bộ sách viết về lịch sử văn học Hàn Quốc. Thiết nghĩ, điều đó chưa phù hợp với kho tàng giá trị văn chương phong phú của xứ sở Hanbok. Hãy chăm sóc mẹ của Shin Kyung Sook do Lê Hiệp Lâm và Lê Nguyễn Lê dịch từ nguyên bản tiếng Hàn mới phát hành năm 2011 là một bổ khuyết quan trọng cho vốn hiểu biết văn hóa cũng như văn chương Hàn Quốc của người Việt Nam. Thông qua tác phẩm, Shin Kyung Sook đã thể hiện một cái nhìn đơn giản nhưng rạch ròi về cuộc đời, về con người trong xã hội Hàn Quốc đương đại; đồng thời dự báo và cảnh tỉnh con người về tình trạng tha hóa tính cách đang diễn ra phổ biến. Con người dường như đang bị các giá trị vật chất lấn át khiến họ cạn kiệt dần khả năng yêu thương và trở nên vô tâm, ích kỷ. Họ đi theo một cuộc sống nghèo nàn về tinh thần, đánh mất mình mà không hề hay biết. Họ càng cố gắng chen chân vào cuộc sống hối hả, bon chen thì càng lún sâu vào vũng bùn của sự thay đổi, tha hóa. Hình ảnh những người phụ nữ truyền thống đáng thương, đáng kính trái ngược hoàn toàn với những người con, người cha, người chồng đang chạy theo lối sống hiện đại đều được tác giả dựng lên thành công bằng các phương tiện nghệ thuật. Điều này chứng tỏ tài năng tự sự của Shin Kyung Sook. Một thông điệp yêu thương mà nhà văn muốn gửi đến độc giả qua câu chuyện đầy cảm động về một người mẹ Hàn Quốc bị lạc đường, mãi mãi không thể quay trở về nhà đó chính là: Tình yêu không bao giờ là trọn vẹn khi chỉ có một hướng cho hoặc chỉ một hướng nhận. Chúng ta “Hãy chăm sóc mẹ”, hãy biết nâng niu, gìn giữ niềm hạnh phúc nhỏ bé quanh ta. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]. Phương Lựu (2002), Lý luận văn học, NXB Giáo dục, Hà Nội. [2]. Trần Đình Sử, Lê Bá Hán, Nguyễn Khắc Phi (2002). Từ điển thuật ngữ văn học, Nxb Giáo dục, Hà Nội. [3]. Shin Kyung sook (Lê Hiệp Lê và Lê Nguyễn Lê dịch) (2011), Hãy chăm sóc mẹ, Nxb Hà Nội – Công ty Văn hóa và Truyền thông Nhã Nam. Phạm Thị Vân Huyền và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 112(12)/1: 117 - 122 122 SUMMARY THE WORLD OF CHARACTERS IN THE NOVEL HAY CHAM SOC ME BY SHIN KYUNG SOOK Pham Thi Van Huyen, Nguyen Thi Thao* College of Sciences – TNU Explaining the meaning of the novel from the point of studying the reporting art,our writing wants to contribute to make it clearer about the essence between two types of basic characters in the novel: Hay cham soc me by Shin Kyung Sook. They are pitiful and respectful characters and unresntful as well as unselfish characters. Each type of characters has their own kind of characteristics. That is the image of traditional as well as modern Korean who are existing in the picture of the society changging from the rural life into urban life in the homeland of Hanbok. The writing also contributes to speak out the art conception about people and realistic Society of the writer Shin Kyung Sook, a special phenonmenon of modern Korean literature. Key words: Shin Kyung Sook, Hay cham soc me, novel, reporting art, world of characters. Phản biện khoa học: TS. Cao Thị Hồng – Trường Đại học Khoa học - ĐHTN * ĐT: 0977791986; Email: van_huyen_86@yahoo.com
File đính kèm:
- the_gioi_nhan_vat_trong_tieu_thuyet_hay_cham_soc_me_cua_shin.pdf