Phát hiện và xử trí bệnh tăng Cholesterol máu gia đình tại Việt Nam - Trương Thanh Hương

Phát hiện và Xử trí 
bệnh tăng cholesterol máu gia đình 
tại Việt Nam 
PGS.TS. TRƯƠNG THANH HƯƠNG 
Viện Tim mạch Việt Nam 
Bệnh viện Bạch Mai 
Tăng cholesterol máu gia đình 
(Familial Hypercholesterolemia - FH) 
 Di truyền trội, NST thường (gen LDL-C receptor, 
gen apolipoprotein B-100, gen protein biến đổi 
subtilicin/kexin) 
 ↑ Chol. total, ↑ LDL-C 
  nguy cơ bệnh ĐMV, bệnh động mạch ngoại 
biên, xuất hiện sớm ở 10-40 tuối 
 Tỉ lệ đồng hợp tử (HoFH): 1/1 triệu người 
 Tỉ lệ dị hợp tử (HeFH): 1/200 – 1/400 người 
 Việt Nam (dân số 90 triệu) ~ 300 nghìn người 
mắc FH 
Vấn đề chẩn đoán bệnh FH trên thế giới 
< 10% FH được CĐ; < 05% FH được điều trị 
Khuyến cáo chẩn đoán và điều trị 
bệnh tăng cholesterol máu có tính gia đình 
Tại Việt Nam: 
 - HoFH không được phát hiện 
và điều trị 
 - HeFH = Dyslipidemia khác 
 - Trẻ em mắc FH: không điều trị 
International 
Local 
Ca bệnh FH (case-index) 
Điểm mở đầu quá trình sàng lọc 
Chiến lược sàng lọc (Screening FH) 
XN Cholesterol 
máu cho tất cả 
người trẻ < 20 tuổi 
XNo Cholesterol 
máu cho người lớn/ 
trẻ em khi khám 
sức khỏe ban đầu 
Người lớn mắc 
bệnh tim mạch 
sớm, bệnh ĐMV 
tiên phát, và tiền sử 
cá nhân/gia đình 
↑cholesterol máu 
Chiến lược sàng lọc toàn bộ 
(univeral screening) 
Chiến lược sàng lọc theo mục tiêu 
(targeted screening) 
Chiến lược sàng lọc cơ hội 
(opportunistic screening) 
Chương trình phát hiện và quản lý 
bệnh nhân FH tại Viện tim mạch Việt Nam 
• Tiến hành sàng lọc FH theo phả hệ các ca chỉ 
điểm 
• Thời gian: từ 10/2015 
• Công cụ: Bộ xét nghiệm lipid máu, tiêu chuẩn 
Dutch sửa đổi và xét nghiệm đột biến gen 
Tiêu chuẩn Điểm 
Tiền sử gia đình 
Người thân trực hệ (họ hàng bậc 1) có: 
- Sớm mắc bệnh mạch vành hoặc bệnh động mạch khác (nam trước 55 tuổi, nữ trước 
60 tuổi) HOẶC 
- Đã từng có kết quả LDL-C cao, trong nhóm > 95% phân bố theo tuổi và giới 
1 
- Họ hàng bậc 1 có hình ảnh u mỡ bám gân và/hoặc vòng giác mạc 
HOẶC 
- Trẻ 95% phân bố theo tuổi và giới 
2 
Bệnh cảnh lâm sàng 
Người sớm mắc bệnh mạch vành (nam trước 55 tuổi, nữ trước 60 tuổi) 2 
Người bị tai biến mạch não hoặc bệnh động mạch ngoại biên sớm (nam <55 tuổi, nữ <60 tuổi) 1 
Khám lâm sàng 
Có u mỡ bám gân 6 
Có vòng giác mạc từ trước 45 tuổi 4 
Xét nghiệm máu: Giá trị LDL-C > 95% phân bố theo tuổi và giới, theo nghiên cứu dịch tễ 
lipid máu tại Việt nam 2009 
LDL-cholesterol (mmol/L) LDL-C > 4.6 8 
LDL-C 3.8 –4.6 5 
LDL-C 3.5 – 3.8 3 
LDL-C <3.5 1 
Chẩn đoán Tổng điểm 
Chắc chắn >8 
Có thể 6-8 
Nghi ngờ 3-5 
Ít khả năng <3 
Ứng dụng tiêu chuẩn Dutch Lipid Clinic Network sửa đổi 
trong sàng lọc bệnh FH tại Việt nam 
Chương trình chẩn đoán và quản lý 
bệnh FH tại Viện tim mạch Việt Nam 
 6 index – cases 
(2 trẻ em + 4 người lớn) 
6 phenotype FH 
5 genotype homozygous FH 
162 họ hàng 
162 mẫu xét nghiệm lipid máu 110 mẫu xét nghiệm gen 
74 phenotype FH 
(23 trẻ em) 
Dutch score ≥ 6 
68 họ hàng 
phenotype không 
phải FH 
44 
Heterozygous 
FH 
63 không 
phát hiện 
đột biến 
3 
 Homozygous 
FH 
KẾT QUẢ SÀNG LỌC: 
•80 phenotype FH 
•08 homozygous FH 
•44 heterozygous FH 
Cascade screening family FH 
Thực tại về quản lý điều trị FH 
• 3 đồng hợp tử FH được điều trị và theo dõi định kì 
• 2 đồng hợp tử FH điều trị không thường xuyên. 
• 3 đồng hợp tử FH chưa được điều trị 
• Các trường hợp dị hợp tử: ?? 
• 23 trẻ em mắc FH: 2 trường hợp HoFH được quản lý, 1 
trường hợp HeFH điều trị statin, 20 trẻ chưa được điều 
trị. 
Điều trị bệnh FH : Mục tiêu hạ LDL-C 
LDL-C mục tiêu ở người lớn 
 HeFH: 
 Điều trị ban đầu: Giảm > 50% LDL-C máu 
 LDL-C < 2.5 mmol/l (kg bệnh ĐMV và/hoặc yếu tố 
nguy cơ tim mạch 10 năm <20%) 
 LDL-C < 1.8 mmol/l (bệnh ĐMV, ĐTĐ) 
 HoFH: LDL-C giảm nhiều nhất có thể. 
LDL-C mục tiêu ở trẻ em 
• Trẻ 8-10 tuổi  LDL-C mục tiêu dưới 4.0 mmol/L. 
• Trẻ > 10 tuổi  LDL-C mục tiêu dưới 3.5 mmol/L. 
* Đích điều trị cần được hạ thấp hơn ở trẻ với tiền sử gia 
đình có bệnh ĐMV hoặc có các yếu tố nguy cơ tim mạch 
chủ yếu khác. 
Điều trị FH ở người lớn 
• Thay đổi lối sống 
• Statin là trụ cột: sử dụng statin liều cao nhất mà bệnh 
nhân dung nạp được trong 6 tháng đầu tiên 
• Ezetimibe 
• Chất gắn acid mật, stanol/sterol, niacin, Probucol 
• Lomitapide hoặc mipomersen 
• Apheresis 
• Ghép gan 
Điều trị FH ở trẻ em và thiếu niên 
• Thay đổi lối sống - Chế độ ăn 
• Statin bắt đầu bằng liều thấp (sau khi đã áp dụng 
chế độ ăn thích hợp), bắt đầu với trẻ 8-10 tuổi. 
• Không đạt LDL-C mục tiêu  ?? ezetimibe, chất gắn 
acid mật 
• Đồng hợp tử  statin mạnh +/- các thuốc khác và 
xem xét lọc máu apheresis 
Statin – Thuốc điều trị quan trọng 
cho bệnh nhân FH dị hợp tử 
Điều trị hạ LDL-C kéo dài thời gian sống 
cho bệnh nhân đồng hợp tử 
Đáp ứng của điều trị với HeFH 
LDL LDL0 LDL1 LDL2
Male, 10 yrs, HeFH 4.17 2.9 2.8 3
Female, 12 yrs,
HeFH
4.47 2.2 2.5 2.8
Female, 41 yrs,
HeFH
5.26 3.4 2.99
0.00
1.00
2.00
3.00
4.00
5.00
6.00
N
ồ
n
g 
đ
ộ
 L
D
L-
C
 (
m
m
o
l/
l)
Biến đổi LDL-C của HeFH 
T0 T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 T9
Series1 21.9 28.4 22.5 18.3 21 20.2 18.8
Series2 15.5 15.4 14.3 16.6 13.4 14.2 12.8 11.9 11.3 16
Series3 19.6 15 15.5 11.6 10.5 15.2
0.00
5.00
10.00
15.00
20.00
25.00
30.00
N
ồ
n
g 
đ
ộ
 L
D
L-
C
 (
m
m
o
l/
l)
Biểu đồ biến thiên LDL-C 
theo thời gian điều trị 
Kết luận 
• Bênh FH thể dị hợp tử không hiến gặp 
• Tìm case chỉ điểm và screening theo các bậc giúp phát 
hiện bệnh nhân FH. 
• Statin là thuốc được lựa chọn đầu tiên cho FH 
• FH dị hợp tử đáp ứng tốt với liệu pháp statin mạnh 
(Atorvastatin, Rosuvastatin) 
Xin cảm ơn