Những vướng mắc khi triển khai chương trình APA tại Việt Nam

 
cán bộ năng lực, kinh nghiệm và có được hệ 
thống cơ sở dữ liệu tốt để áp dụng APA hiệu 
quả. Chính vì thế, Thông tư nên quy định cụ 
thể tiêu chí xác định ngưỡng giao dịch liên 
kết được áp dụng APA để hạn chế phạm vi áp 
dụng APA, phù hợp với điều kiện thực tế hiện 
nay ở Việt Nam.
 Thứ ba, các quy định mà cơ quan thuế đặt 
ra không nên quá khắc nghiệt, gây khó khăn 
và bất lợi cho doanh nghiệp khi đăng ký APA. 
Xét về tính chất, APA là thỏa thuận mang 
tính chất tự nguyện giữa doanh nghiệp và 
cơ quan thuế, do vậy Nhà nước nên khuyến 
khích, thúc đẩy các doanh nghiệp đăng kí thực 
hiện APA mới là bước quyết định trong sự 
thành công của phương pháp này. Muốn vậy, 
các quy định mà cơ quan thuế đặt ra không 
được quá khắc nghiệt, gây khó khăn và bất lợi 
cho doanh nghiệp, nên tính minh bạch và linh 
hoạt cũng đặc biệt được coi trọng.
Thứ ba, trước mắt các cơ quan thuế nên 
lựa chọn thỏa thuận APA đơn phương, nhưng 
về lâu dài thì nên thiết lập các thỏa thuận APA 
song phương và đa phương
Về vấn đề Việt Nam nên chọn loại hình 
APA đơn phương hay song phương, đa 
phương cũng cần được xác định rõ trong quá 
trình triển khai phương pháp APA tại Việt 
nam. Tại Hội thảo quốc tế “Thực tiễn quản 
lý thỏa thuận trước về giá tính thuế” được tổ 
chức vào tháng 3/2014 tại Hà Nội, đại diện 
cơ quan thuế của 13 quốc gia, các chuyên gia 
tư vấn về thuế và APA cho rằng: hiện nay đa 
số các nước thực hiện APA đơn phương thay 
vì đa phương, đặc biệt đối với các quốc gia 
chưa có nhiều kinh nghiệm về APA. Bởi lẽ, 
nếu thực hiện APA đơn phương thì cơ quan 
thuế sẽ có điều kiện tốt nhất để nghiên cứu, 
xem xét, đối chiếu và đi đến đàm phán cụ thể 
với từng người nộp thuế, trên cơ sở đó mới 
nhanh chóng đạt được các thỏa thuận về APA. 
Mặt khác, chi phí APA đơn phương thấp hơn 
và thời gian đàm phán thỏa thuận ngắn hơn 
so với triển khai APA đa phương và nếu thực 
hiện APA đa phương đòi hỏi phải có Hiệp 
định thuế với quốc gia khác. Tuy nhiên, ông 
Yoshiyuki Nakagawa chuyên gia giá chuyển 
nhượng của JICA lại cho rằng: Việt Nam có 
nhiều nhà đầu tư nước ngoài, nên việc áp 
dụng các APA song phương sẽ thích hợp hơn, 
bởi sẽ loại bỏ được đánh thuế trùng quốc tế, 
mang lại nhiều lợi ích cho cả cơ quan thuế 
và doanh nghiệp khi đầu tư vào Việt Nam và 
cơ quan thuế Việt Nam có thể học hỏi kinh 
nghiệm từ các cơ quan thuế đối tác. 
Từ những đánh giá của các chuyên gia cho 
thấy rằng: trong thời gian đầu, khi cơ sở pháp 
lý, kinh nghiệm còn thiếu, Việt nam nên lựa 
chọn thỏa thuận APA đơn phương, nhưng về 
lâu dài khi cơ sở pháp lý của việc đàm phán 
APA đã được tạo lập hoàn chỉnh trong các 
TAØI CHÍNH
90 Taïp chí KINH TEÁ ÑOÁI NGOAÏI Soá 81 (4/2016)
Hiệp định thuế với các nước thì nên ưu tiên 
thiết lập các thỏa thuận APA song phương và 
đa phương. 
3.2. Hoàn thiện bộ máy thực hiện APA 
Để có thể thực hiện thành công các thỏa 
thuận APA, Tổng cục Thuế và các Cục thuế 
địa phương cần phải thiết lập một cơ quan 
dưới quyền chuyên trách quản lý APA chịu 
trách nhiệm thi hành APA từ bước tham vấn 
trước khi nộp hồ sơ cho đến việc kí kết và 
giám sát thực hiện APA và cơ quan này cần 
phải đạt được các yêu cầu sau đây:
Thứ nhất, Cơ quan quản lý APA phải được 
tổ chức một cách khoa học thành các cấp lãnh 
đạo, chuyên viên kinh tế và chức năng, nhiệm 
vụ, quyền hạn của các cấp cũng phải được 
phân định rõ ràng. 
Thứ hai, những cán bộ thuộc cơ quan quản 
lý APA phải có trình độ chuyên môn cao, hiểu 
biết sâu về định giá chuyển giao cũng như có 
kiến thức về APA. Đạo đức nghề nghiệp và 
trách nhiệm cao là phẩm chất không thể thiếu. 
Việc tăng cường đào tạo đội ngũ cán bộ các 
hiểu biết và kỹ năng liên quan tới APA là vô 
cùng cần thiết.
Thứ ba, đội ngũ cán bộ trong cơ quan quản 
lý APA phải độc lập với các đội ngũ thanh 
tra giá chuyển giao để tránh tình trạng doanh 
nghiệp e ngại nộp hồ sơ cũng như đảm bảo 
tính khách quan.
Thứ tư, cơ cấu tổ chức của bộ phận quản lý 
đối với APA song phương và đa phương, nên 
phân chia thành các bộ phận riêng biệt theo 
nhóm các nước nơi có nhiều công ty ĐQG đến 
đầu tư vào Việt Nam (Hàn Quốc, Nhật Bản, 
Singapre, Hoa Kỳ1), để nâng cao kiến thức về 
luật pháp của các nước này và tìm hiểu kỹ về 
các doanh nghiệp có vốn đầu tư từ các nước 
này ở Việt Nam. Với các nước khác có lượng 
vốn đầu tư ít hơn được xếp chung vào một 
nhóm. Như vậy, bộ máy chuyên quản lý về 
APA có thể được tổ chức như sau:
 Ban APA 
Bộ phận APA đơn phương 
Hàn Quốc Nhật Bản Singapore Hoa Kỳ Khác 
Bộ phận APA song phương, đa phương 
Hình 1.1: Kiến nghị mô hình tổ chức của bộ phận quản lý APA – Việt Nam
* Thực ra hiện tại Hoa Kỳ không thuộc nhóm 4 nước có nhiều công ty ĐQG đến đầu tư tại Việt nam, nhưng chúng 
ta nên thành lập riêng một phòng APA chuyên biệt về Hoa kỳ do đây là nước có nhiều công ty ĐQG thuộc tầm 
cỡ lớn nhất thế giới, hứa hẹn trong tương lai sẽ đầu tư các dự án khổng lồ vào Việt Nam.
TAØI CHÍNH
91Taïp chí KINH TEÁ ÑOÁI NGOAÏISoá 81 (4/2016)
3.3. Xây dựng CSDL về đối tượng nộp 
thuế để phục vụ cho việc đàm phán APA
Có một CSDL về ĐTNT đầy đủ và đáng tin 
cậy là một trong những điều kiện quan trọng 
để cơ quan thuế đàm phán thành công APA 
với đối tượng nộp thuế, do đó việc xây dựng 
CSDL về giá chuyển giao là hết sức cần thiết 
đối với Việt Nam hiện nay.
CSDL về ĐTNT cần xây dựng phải bao 
gồm các dữ liệu từ các nguồn trong và ngoài 
ngành thuế. Trong đó, cần chú trọng các dữ 
liệu phản ánh đặc tính riêng của giá chuyển 
giao của công ty ĐQG, đối tác giao dịch, tiêu 
thức đánh giá rủi ro chung và đặc thù; xây 
dựng cơ chế phối hợp với ngành hải quan 
trong việc điều tra giá chuyển giao. 
Cần lưu ý là, thông tin về giá chuyển giao 
trong CSDL cần được cập nhập thường xuyên. 
CSDL cần được bảo mật và đảm bảo an toàn. 
Trách nhiệm xây dựng và quản lý CSDL này 
có thể giao cho cơ quan thuế, trên cơ sở phát 
triển CSDL hiện tại về nghĩa vụ thuế của các 
doanh nghiệp. Việc thu thập và duy trì CSDL 
sẽ tốn kém nên cần được xác định rõ nguồn 
kinh phí từ NSNN để triển khai. Kinh phí sẽ 
bao gồm chi lần đầu cho việc thiết lập CSDL, 
và chi thường xuyên hàng năm cho việc cập 
nhật dữ liệu.
 3.4. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền các 
doanh nghiệp áp dụng APA
Do APA là biện pháp thỏa thuận có lợi cho 
cả cơ quan thuế và ĐTNT nên Tổng cục Thuế 
cần tăng cường hiểu biết cho các doanh nghiệp 
về lợi ích mà APA đem lại. Các biện pháp có 
thể áp dụng đó là tổ chức các hội nghị, hội 
thảo, biên soạn sách hỏi đáp, đưa ra những 
hướng dẫn và quy định chi tiết cụ thể hơn về 
APA. Bên cạnh đó, các cán bộ trong đội ngũ 
quản lý APA cũng cần làm việc trên tinh thần 
hợp tác, thái độ tích cực, khách quan và minh 
bạch để tạo môi trường thân thiện cho các 
doanh nghiệp. Và để khuyến khích các doanh 
nghiệp đăng kí thực hiện APA thì mọi thủ tục 
cần phải được đơn giản hóa nhưng vẫn phải 
đảm báo đúng quy trình. Mọi thủ tục hành 
chính mang tính chất phức tạp, cửa quyền và 
gây khó khăn cho doanh nghiệp nên cần phải 
được loại bỏ.
 3.5. Tăng cường hợp tác quốc tế với các 
cơ quan thuế nước ngoài thông qua ký kết 
các Hiệp định thuế 
Để việc triển khai chương trình APA được 
hiệu quả, cơ quan thuế Việt Nam cần tăng 
cường hơn nữa quan hệ hợp tác với các cơ 
quan thuế nước ngoài thông qua ký kết các 
Hiệp định thuế, trong đó cần chú ý đưa thêm 
vào Hiệp định thuế các điều khoản cần thiết 
sau: 
 - Điều khoản hợp tác đàm phán APA 
song phương và đa phương. Nội dung điều 
khoản này quy định cơ quan thuế 2 bên phải 
có trách nhiệm hợp tác, tham gia chương trình 
đàm phán APA song phương và đa phương, 
hợp tác tổ chức các khóa đào tạo về giá chuyển 
giao để học tập, chia sẻ kinh nghiệm về chống 
gian lận thuế quốc tế.v.v. 
- Điều khoản trao đổi thông tin giữa 2 
cơ quan thuế. Thực ra, trong các Hiệp định 
thuế mà Việt Nam đã ký chính thức với các 
nước đều có điều khoản “trao đổi thông tin” 
(Điều 26) quy định các nước ký kết thực hiện 
trao đổi thông tin về quản lý thu thuế nhằm 
ngăn chặn các hành vi trốn thuế quốc tế. Tuy 
nhiên, trong thực tế điều khoản này chưa được 
ngành thuế Việt Nam sử dụng triệt để, có hiệu 
quả. Để tận dụng triệt để điều khoản “Trao 
đổi thông tin” trong các Hiệp định thuế nhằm 
TAØI CHÍNH
92 Taïp chí KINH TEÁ ÑOÁI NGOAÏI Soá 81 (4/2016)
phục vụ tốt cho việc đàm phán APA, ngành 
thuế Việt Nam cần phải: chuẩn hoá mẫu yêu 
cầu cung cấp thông tin để cơ quan thuế nước 
bạn đáp ứng đúng yêu cầu về thông tin của cơ 
quan thuế Việt Nam; Hoàn thiện cơ chế cung 
cấp thông tin về ĐTNT để ta có thể đáp ứng 
yêu cầu của cơ quan thuế các nước. 
- Điều khoản ”trợ giúp thu thuế”giữa các cơ 
quan thuế các nước. Hiện nay sự phối hợp của 
cơ quan thuế Việt Nam với các nước trong việc 
hỗ trợ thu thuế còn rất hạn chế mà nguyên nhân 
chính là do trong các Hiệp định thuế mà Việt 
Nam đã ký kết với các nước chưa có điều khoản 
“trợ giúp thu thuế”, dẫn đến nhiều khoản nợ 
thuế của công ty ĐQG mà cơ quan thuế Việt 
Nam không thu được, làm cho NSNN thất thu. 
Do vậy, Nhà nước cần xúc tiến nhanh việc đàm 
phán với các nước để ký kết thỏa thuận song 
phương về “Hỗ trợ thu thuế” và tổ chức tốt việc 
thực hiện các thỏa thuận này.q
Tài liệu tham khảo
1. Thùy Dương, 2014, Việt Nam nên chọn APA song phương hay đa phương? Bài được 
đăng tải trên Thời báo tài chính điện tử, ngày 27/03/2014 (thoibaotaichinhvietnam.vn/
pages/thue-voi-cuoc-song/2014-03-27/co-che-apa-ky-vong-chong-chuyen-gia-8661.
aspx)
2. Korea National Tax Service, 2012, APA Annual Report.
3. Legislative Research Institute, Special subject information: Experience of some 
countries about modernizing tax management work in conformity to international 
practice (Reference in service of the 3rd session, the 8th National Assembly).
4. National Tax Agency, 2010, Japan’s APA Program Annual Report. 
5. Transparency International Organisation (TI), 2013, Corruption Perceptions Index,