Nhân vật người hùng trong tiểu thuyết Lê Văn Trương

chó lợn này”. Cha doạ dẫm, mẹ năn nỉ, 
nhà gái muốn từ hôn, Linh vẫn nhất quyết 
thôi việc, chấp nhận đời sống nhọc nhằn, 
thiếu thốn, trăm bề nhưng tròn danh dự. Cái 
phản ứng quyết liệt và khí phách của Linh 
“như một tảng đá đầu tiên ném vào nền xã hội 
Việt Nam” (Trương Tửu) lúc bấy giờ và có 
ảnh hưởng không nhỏ tới các độc giả. Sau 
này, cùng với Phùng, sống trong lành bằng 
nghề viết văn, tôn thờ nghệ thuật, trọng danh 
dự nên dù “ăn miếng cơm hẩm mà vẫn có 
gan gạt tờ giấy bạc người ta đưa cho mình, 
bởi tờ giấy bạc ấy có thể làm giảm cái giá 
của nghệ thuật” [9]. Trước lý tưởng và cuộc 
sống của Linh, người bạn anh đã phải thốt lên 
đầy kính trọng: “Anh mới thật là một người”. 
Ý chí, nghị lực, khí phách, lòng quả cảm của 
những nhân vật người hùng trong tiểu thuyết 
Lê Văn Trương đã tạo ra quanh họ một tầm 
ảnh hưởng nhất định. 
Cả một thế hệ độc giả đã đồng thanh đặt tên 
cho những nhân vật chính của Lê Văn Trương 
là “người hùng” và trong rất nhiều trường 
hợp, họ đã có những phản ứng một phần nào 
giống như Lê Văn Trương mong muốn. 
Trong một bài viết về Lê Văn Trương, Hoàng 
Hữu Đản đã nhận xét về nhân vật “người 
hùng” của nhà văn họ Lê này: “Người hùng” 
thực chất là hình tượng “con người mới” của 
thời đại”[1]. Sự ảnh hưởng của nhân cách 
người hùng trong tiểu thuyết Lê Văn Trương 
không chỉ có giá trị một thời. Gần đây, trên 
trang báo điện tử Văn hoá doanh nhân, tác 
giả Đào Hùng, với bài viết “Văn hoá kinh 
doanh- Cách ứng xử của ngƣời Việt” đăng 
ngày 8/1/2010, đã viết: “nhìn lại văn học xưa, 
ta thấy phần lớn những nhân vật doanh nhân 
Lê Thị Ngân và cs Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 65(03): 85 - 90 
88 
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên  
được đưa vào tiểu thuyết chỉ là những người 
tham lam, thủ đoạn, những Nghị Hách của Vũ 
Trọng Phụng, hay những ông Hàn của Tự lực 
văn đoàn. Có lẽ chỉ có Lê Văn Trương là biết 
ca ngợi những người hùng, có gan làm giàu, 
tranh đấu trên thương trường” [5]. 
Trong cuốn Từ điển văn học biên soạn năm 
1983, Nguyễn Huệ Chi đã từng đánh giá về 
người hùng của tiểu thuyết gia họ Lê: “Đó là 
kiểu người đã từng ít nhiều hấp dẫn thị hiếu 
lớp bạn đọc thành thị một thời trước cách 
mạng tháng Tám, nhưng thực chất chỉ là một 
kiểu người giả tạo, huyên hoang, khí khái 
rởm, và không có chút giá trị, nếu không nói 
là phản động.” [9]. 
Người ta có thể có lý khi nói rằng đấy là một 
kiểu người ít nhiều huyên hoang, nhưng nếu 
kết luận là “không có chút giá trị, nếu không 
nói là phản động” thì hoàn toàn bất công. Chủ 
đích của Lê Văn Trương là làm cho độc giả 
thấy giữa một xã hội Việt Nam thời nô lệ mất 
nước lúc bấy giờ, vẫn có những con người 
không chịu khuất phục trước tiền tài, sắc đẹp, 
danh vị. Trình bày quan điểm về nhân vật 
“người hùng” của Lê Văn Trương, Nguyễn 
Mạnh Côn đã Biện hộ cho Lê Văn Trương : 
“anh chủ trương đào tạo những “người 
hùng” cho một tương lai nào đó của đất 
nước. Đất nước cần có những người can đảm 
(và dám giết người khi cần đến ) trong những 
hoàn cảnh có thể xảy ra sau này.” Tác giả bài 
viết đã chia hẳn công việc viết sách của Lê 
Văn Trương làm hai phần: “phần cốt truyện, 
cùng với những tình tiết vụn vặt, là một phần; 
phần thứ hai gồm những cái “nút” trong đó Lê 
Văn Trương thả hết “ga” cho tình yêu say mê 
của anh đối với dân tộc, để vì dân tộc mà nói 
lên những lời, tạo ra những nhân vật lý tưởng 
cho một ngày maicách mạng.” [2]. 
Trong khoảng những năm 32-40 của thế kỷ 
XX, chính quyền thực dân ở Đông Dương thi 
hành chính sách hai mặt: Một mặt là đẩy 
mạnh các biện pháp văn hoá giáo dục, tuyên 
truyền lôi kéo người bản xứ, tranh thủ các 
tầng lớp thượng lưu, tô vẽ cho cái gọi là “văn 
minh khai hoá”; mặt khác, chúng thi hành 
chính sách khủng bố trắng một cách tàn bạo ở 
cả thành thị và nông thôn, nhất là từ sau cuộc 
khởi nghĩa Yên Bái tháng 2/1930. Một sự 
thật là đạo đức, luân lý bị lung lay khá nhiều 
trước sự “công phá của văn minh vật chất tây 
phương và chế độ hủ hoá thực dân” (Phạm 
Thế Ngũ) cũng như sự hình thành tâm lý hoài 
nghi của tầng lớp tiểu tư sản. Trong thời điểm 
xã hội đó, Lê Văn Trương không chịu chui vào 
tháp ngà nghệ thuật để trau chuốt ngôn từ hay 
ca thán. Ông đã chường mặt ra với đời cả 
nghĩa đen lẫn nghĩa bóng, để làm người hùng 
và xây dựng những nhân vật người hùng trong 
tiểu thuyết của mình. Dù có là “ nắm tay day 
miệng” (như lời giễu của Lan Khai), hơi ồn ào 
như chính bản tính của ông thì Lê Văn Trương 
đã thành công khi đã “khiến nổi cả thiên hạ 
chú ý đến mình” (Lan Khai). 
Xây dựng nhân vật người hùng, ngòi bút Lê 
Văn Trương hầu như chỉ có một màu ca ngợi. 
Họ là những người cao thượng, thanh sạch, 
hoàn toàn “vô trùng”, như những “ cánh sen 
trong bùn”(tên một tác phẩm của Lê Văn 
Trương) đến mức thành không thật. Trong đời 
sống tinh thần của nhân vật Lê Văn Trương, 
hiếm khi thấy sự giằng xé, đấu tranh giữa hai 
bờ mong manh của con người - quỷ ác, cao 
thượng - thấp hèn, lương thiện - bất nhân, ánh 
sáng - bóng tối. Chỉ một con đường cho nhân 
vật của ông: con đường của vị tha, quả cảm, 
kiên trường, chí khí- con đường của những 
trai anh hùng, hảo hán, gái liệt nữ, thuyền 
quyên! Chí trong Trận đời, Trọng Khang 
trong Trường đời, Vượng trong Người anh 
cả, Vĩnh, Vân trong Tôi là mẹ, Linh trong 
Một ngƣời, Giáng Vân trong Cánh sen trong 
bùntừ đầu chí cuối tác phẩm đều một màu 
anh hùng thuần khiết. 
Đây chính là một nhược điểm về nghệ thuật 
của Lê Văn Trương. Do theo đuổi quan niệm 
“người hùng”, nhà văn đã xây dựng nhân vật 
theo lối viết cường điệu. Để nhân vật bộc lộ 
được phẩm chất “oanh liệt”, “gương mẫu”, 
“trong sạch”, “cao quý”rất người hùng của 
mình, nhà văn đã “đẩy mọi cá tính nhân vật 
lên tột mức, bắt nhân vật luôn luôn phải ứng 
xử và hành động trong trạng thái quá mức 
ấy”. Người đọc nhận thấy, để nhân vật được 
bộc lộ phẩm chất “ người hùng” của mình, Lê 
Văn Trương đã tạo nên không ít những tình 
huống gò ép, đôi khi rất vô lý trong tác phẩm. 
Lê Thị Ngân và cs Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 65(03): 85 - 90 
89 
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên  
Bất chấp những lời chế giễu của không ít các 
nhà phê bình văn học lúc bấy giờ, đông đảo 
độc giả vẫn say mê nhân vật người hùng của 
Lê Văn Trương. Triết lý sức mạnh, hình tượng 
“người hùng” rất quyết liệt của ông đã ảnh 
hưởng tới thế hệ thanh niên thời đó rất sâu 
đậm. Nguyễn Mạnh Côn, trong cuốn Sống 
bằng sự nghiệp đã có bài Biện hộ cho Lê Văn 
Trương . Ông viết: “Và cũng bởi đời sống của 
chúng ta được làm nên, một phần nào bằng kỷ 
niệm, cho nên rất nhiều người còn nhớ đến Lê 
Văn Trương mỗi khi nhớ đến tuổi trẻ của họ. 
Và cũng bởi tuổi trẻ nào cũng ao ước những 
kiếp sống anh hùng, cho nên, tôi tưởng thế, 
tuổi trẻ nào cũng có nhiều người, bất chấp 
mọi lời phê bình về kỹ thuật, vẫn say mê, và 
nửa khóc nửa cười, khi đọc Lê Văn Trương, 
đến những đoạn nâng được tâm hồn họ lên 
mực cao của những tâm hồn nghệ sỹ” [2]. 
Nếu như vấn đề nghệ thuật trong tiểu thuyết 
Lê Văn Trương hay bị người ta phàn nàn, thỡ 
vấn đề tư tưởng được nhà văn gửi gắm qua 
hình tượng nhân vật “người hùng” được nhiều 
người đồng tình, khen ngợi bởi sự ảnh hưởng 
tốt của nó tới đông đảo tầng lớp thanh niên 
lúc bấy giờ. Họ đó coi ông là “nhà tiểu thuyết 
thần tượng nhất của lớp trẻ trước cách mạng”. 
Thực tế đời sống văn học đó ghi nhận sự say 
mê của độc giả ở nhiều lứa tuổi với tiểu 
thuyết Lê Văn Trương. Những tấm gương 
cương dũng, nghĩa liệt, ở cả nhân vật nam 
cũng như nữ của ông đó là tấm gương đạo 
đức để người ta soi chiếu. Họ say mê ông và 
nhân vật của ông thuyết giáo, bất chấp sự dài 
dòng, không để tâm đến hành văn, chữ nghĩa. 
Một hình ảnh Nguyễn Mạnh Côn sử dụng 
cũng là tiếng núi chung cho rất nhiều người: 
“Vì chúng tôi lúc bấy giờ như những con 
thuyền nằm trên cạn, mơ những cuộc viễn du, 
nhìn xuống con sông mà chỉ thấy có sức nước 
cuồn cuộn chảy, không để ý đến củi mục cành 
khô, rác rếncuốn theo dòng” [2]. 
Lê Văn Trương đó tạo ra hình tượng nhân vật 
người hùng. Và chính hình tượng này đó làm 
cho cái tên Lê Văn Trương trở thành bất tử. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
[1] Hoàng Hữu Đản, Nên đánh giá lại Lê Văn 
Trương công bằng và trung thực - bản chép tay 
của nhà nghiên cứu Hoàng Hữu Đản do bà Lê Thị 
Giáng Vân cung cấp, tr.3 
[2] Nguyễn Mạnh Côn, Sống bằng sự nghiệp, 
Nguyệt san văn uyển, số 12 tháng 04/1969, 
tr.11, 12. 
[3] Nguyễn Mạnh Trinh- Lê Văn Trương-Tiểu 
thuyết của triết lý người hùng, tr.4 
[4] Phạm Thế Ngũ, Việt Nam văn học sử giản 
ước tân biên, tập 3, NXB Quốc học tùng thư – 
tr. 540. 
[5] ăn hoá kinh doanh- 
Cách ứng xử của người Việt/08/01/2010 
[6] Từ điển văn học, tập 1, Nxb Khoa học xã hội - 
HN, 1983, tr. 391. 
[7] Tuyển tập Lê Văn Trương, tập 1, NXB Văn 
học, 2006, tr. 318 
[8] Tuyển tập Lê Văn Trương, tập 1, NXB Văn 
học, 2006, tr. 421 
[9] Tuyển tập Lê Văn Trương, tập 2, NXB Văn 
học, 2006, tr. 850 
Lê Thị Ngân và cs Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 65(03): 85 - 90 
90 
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên  
HERO CHARACTER IN LE VAN TRUONG NOVELS 
Le Thi Ngan

, Nguyen Thi Huong 
College of Sciences - Thai Nguyen University 
SUMMARY 
In the Vietnam’s literature stage from 1930 to 1945, Le Van Truong was emerged as a spacial 
phenomenon. Very few people, even it might be said that no one could follow him. He had wrtten 
not only more than 200 books. Besides, he had written short and long stories, news reports, notes, 
poems and operas. He has been the first and the only person in the Vietnam’s literature history 
creating a personality – “a hero”, this model was loved by many readers in age. This article aims to 
discover private and typical facets of “heroes” in his novels which includes success and limitation 
of his art of writing when he showed this personality. 
Keywords: Le Van Truong, novel, a hero. 
 Tel: 0912022777, Email: