Nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong thương mại (Phần 2)

 tranh chủ yếu 10 
3.1.1. Năng lực cạnh tranh của sản phẩm 10 
3.1.2. Năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp 11 
3.2. C|c nh}n tố t|c động đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp 12 
3.2.1. C|c nh}n tố t|c động đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp 
theo quan điểm của Michael E. Porter 
13 
3.2.2. C|c nh}n tố t|c động đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp 
theo phương ph|p đ|nh gi| của Diễn đ{n Kinh tế thế giới - WEF (World 
Economic Forum) 
15 
3.3. Tiêu chí đ|nh gi| năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp 21 
3.4. C|c công cụ để x}y dựng v{ lựa chọn giải ph|p n}ng cao năng lực 
cạnh tranh 
23 
3.4.1. Ma trận c|c yếu tố bên ngo{i 
(External Factor Evaluation Matrix - EFE) 
23 
3.4.2. Ma trận hình ảnh cạnh tranh 25 
3.4.3. Ma trận c|c yếu tố nội bộ (Internal Factor Evaluation Matrix - IFE) 26 
284 
3.4.4. Ma trận Điểm mạnh - Điểm yếu, Cơ hội - Nguy cơ (SWOT) 28 
II. MỘT SỐ NỘI DUNG CƠ BẢN VỀ THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ 30 
1. Kh|i niệm về thương mại quốc tế v{ chính s|ch thương mại quốc tế 30 
2. Vai trò của chính s|ch thương mại quốc tế 31 
3. Nội dung v{ c|c xu hướng cơ bản của chính s|ch thương mại quốc tế 32 
3.1. Nội dung của chính s|ch thương mại quốc tế 32 
3.2. C|c xu hướng cơ bản của chính s|ch thương mại quốc tế 33 
4. C|c công cụ chủ yếu của chính s|ch thương mại quốc tế 37 
4.1. Thuế quan 37 
4.2. Hạn ngạch (Quota) 41 
4.3. Hạn chế xuất khẩu tự nguyện (Voluntary Export Restraint - VER) 43 
4.4. Những quy định về tiêu chuẩn kỹ thuật (c|c h{ng r{o kỹ thuật) 44 
4.5. Trợ cấp xuất khẩu 45 
4.6. Tín dụng t{i trợ xuất nhập khẩu 46 
4.7. Bán phá giá 48 
4.8. Ph| gi| tiền tệ 52 
5. Một số dạng chính s|ch thương mại quốc tế điển hình 52 
5.1. C|c chính s|ch hướng nội ban đầu 52 
5.2. C|c chính s|ch hướng ngoại ban đầu 53 
5.3. C|c chính s|ch hướng nội tiếp theo 53 
5.4. C|c chính s|ch hướng ngoại tiếp theo 54 
285 
Chương 2: TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ VÀ TÁC ĐỘNG 
CỦA TOÀN CẦU HÓA KINH TẾ ĐẾN DOANH NGHIỆP VIỆT NAM 
I. TRANH CHẤP TRONG THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ 55 
1. Mục tiêu của chế định giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế 55 
1.1. Kh|i niệm tranh chấp thương mại quốc tế 55 
1.2. Mục tiêu của chế định giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế 56 
1.2.1. Bảo đảm sự an to{n v{ tính dự b|o trước cho hệ thống thương mại 
đa phương 
56 
1.2.2. Bảo to{n c|c quyền v{ nghĩa vụ của c|c th{nh viên WTO 57 
1.2.3. L{m rõ quyền lợi v{ nghĩa vụ thông qua giải thích 58 
1.2.4. Giải ph|p ưu tiên l{ “Thỏa thuận” 61 
1.2.5. Giải quyết tranh chấp nhanh chóng 61 
1.2.6. Cấm quyết định đơn phương 62 
1.2.7. Tính chất bắt buộc 64 
2. Phạm vi điều chỉnh v{ c|c nguyên tắc của chế định giải quyết tranh 
chấp thươmg mại quốc tế 
64 
2.1. Phạm vi điều chỉnh của chế định giải quyết tranh chấp thương mại 
quốc tế 
64 
2.2. C|c nguyên tắc của chế định giải quyết tranh chấp thương mại quốc 
tế 
66 
3. C|c phương ph|p v{ trình tự giải quyết trong tranh chấp thương mại 
quốc tế 
66 
3.1. Các phương ph|p giải quyết trong tranh chấp thương mại quốc tế 66 
3.2. Trình tự giải quyết trong tranh chấp thương mại quốc tế 70 
3.2.1. Tham vấn (Consultation) 70 
286 
3.2.2. Trung gian, hòa giải 71 
3.2.3. Th{nh lập Ban Hội thẩm (Panel Establishment) 72 
3.2.4. Hoạt động của Ban Hội thẩm (Panel Procedures) 73 
3.2.5. Thông qua B|o c|o của Ban Hội thẩm (Adoption of Panel Report) 75 
3.2.6. Trình tự Phúc thẩm (Appelate Review) 76 
3.2.7. Khuyến nghị c|c giải ph|p (Recommended Remedies) 76 
3.2.8. Thi hành (Implementation) 77 
3.2.9. Bồi thường v{ trả đũa 77 
3.2.10. Trọng t{i 79 
4. Giải quyết tranh chấp thương mại đối với c|c nước đang ph|t triển 
trong WTO 
80 
4.1. Những khó khăn, th|ch thức trong tranh chấp thương mại quốc tế 
đối với c|c quốc gia đang ph|t triển 
80 
4.2. C|c qui định về giải quyết tranh chấp thương mại |p dụng cho c|c 
nước đang ph|t triển trong WTO 
89 
II. TÁC ĐỘNG CỦA TOÀN CẦU HÓA KINH TẾ ĐẾN DOANH NGHIỆP 
VIỆT NAM 
93 
1. Kh|i niệm, vai trò v{ những nội dung cơ bản của to{n cầu hóa 93 
1.1. Toàn cầu hóa kinh tế 93 
1.2. Khu vực hóa kinh tế 95 
1.3. Hội nhập kinh tế quốc tế 97 
2. C|c cấp độ của to{n cầu hóa kinh tế quốc tế 100 
2.1. Khu vực Mậu dịch tự do (Free Trade Area/FTA) 102 
2.2. Liên minh Thuế quan (Custom Union/CU) 102 
287 
2.3. Thị trường Chung (Common Market/CM) 103 
2.4. Liên minh Tiền tệ (Monetary Union/MU) 103 
2.5. Liên minh Kinh tế (Economic Union/EU) 103 
3. Tính tất yếu của to{n cầu hóa v{ khu vực hóa kinh tế quốc tế 105 
4. C|c định chế hợp t|c kinh tế phổ biến trên thế giới v{ qu| trình hội 
nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam 
108 
4.1. C|c định chế hợp t|c kinh tế phổ biến trên thế giới 108 
4.1.1. Hiệp định thương mại song phương 
 (Bilateral Trade Agreements - BTA) 
108 
4.1.2. Hiệp định thương mại khu vực (Regional Trade Agreements - RTA) 109 
4.1.3. Liên minh thương mại khu vực 113 
4.1.4. Liên minh thương mại đa phương - GATT/WTO 115 
4.2. Qu| trình hội nhập kinh tế thế giới của Việt Nam 118 
5. T|c động của to{n cầu hóa đến nền kinh tế v{ c|c doanh nghiệp 
Việt Nam 
120 
5.1. T|c động của to{n cầu hóa đến nền kinh tế 120 
5.2. T|c động của to{n cầu hóa đến c|c doanh nghiệp Việt Nam 124 
5.2.1. Thực trạng năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam trong 
thương mại quốc tế 
124 
5.2.2. Cơ hội v{ th|ch thức đặt ra đối với c|c doanh nghiệp trong hội 
nhập kinh tế quốc tế 
148 
5.2.3. Vấn đề nền kinh tế phi thị trường ở Việt Nam v{ những ảnh hưởng 
của nó 
155 
5.2.4. Vấn đề xung đột lợi ích nhóm trong doanh nghiệp 166 
288 
Chương 3: CHÍNH SÁCH, GIẢI PHÁP NHẰM BẢO VỆ VÀ NÂNG CAO 
NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA DOANH NGHIỆP VIỆT NAM TRONG 
THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ 
I. MỘT SỐ CHÍNH SÁCH NHẰM BẢO VỆ VÀ NÂNG CAO NĂNG LỰC 
CẠNH TRANH CỦA DOANH NGHIỆP TRONG THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ 
175 
1. Sự cần thiết kh|ch quan của chính s|ch bảo vệ doanh nghiệp trong 
thương mại quốc tế 
175 
1.1. T|c động tiêu cực của tự do hóa thương mại v{ hội nhập kinh tế quốc tế 175 
1.2. Những t|c động tích cực của chính s|ch bảo vệ doanh nghiệp (bảo hộ 
mậu dịch hợp lý) trong thương mại to{n cầu 
180 
2. C|c chính s|ch bảo vệ doanh nghiệp trong thương mại quốc tế 182 
2.1. H{ng r{o kỹ thuật thương mại v{ c|c biện ph|p vệ sinh dịch tễ 182 
2.1.1. H{ng r{o kỹ thuật thương mại (Technical Barriers to Trade) 182 
2.1.2. C|c biện ph|p vệ sinh dịch tễ (Sanitary and Phytosanitary 
Measures) 
184 
2.2. Trợ cấp v{ chống trợ cấp trong thương mại quốc tế 184 
2.2.1. Về trợ cấp v{ trợ cấp riêng 185 
2.2.2. Hiệp định của WTO về c|c loại trợ cấp v{ c|c biện ph|p đối kh|ng 
|p dụng cho mỗi loại trợ cấp SCM (Subsidies and Countervailing 
Measures Agreement) 
186 
2.3. Biện ph|p chống b|n ph| gi| (Anti-dumping Practices) 191 
2.3.1. C|c biện ph|p chống b|n ph| gi| tạm thời 192 
2.3.2. Cam kết về gi| 192 
2.3.3. Thuế chống b|n ph| gi| chính thức 193 
2.3.4. Thuế đối kh|ng 193 
2.4. Tự vệ trong thương mại 194 
289 
3. Tình hình thực hiện chính s|ch bảo vệ doanh nghiệp trong thương 
mại quốc tế của Việt Nam 
196 
3.1. H{ng r{o kỹ thuật 196 
3.1.1. C|c quy định kỹ thuật, tiêu chuẩn 196 
3.1.2. Vấn đề vệ sinh dịch tễ v{ kiểm dịch động vật v{ thực vật 196 
3.1.3. Yêu cầu về ghi nh~n h{ng hóa 197 
3.2. C|c biện ph|p bảo vệ thương mại tạm thời 198 
3.2.1. Chống b|n ph| gi| 198 
3.2.2. C|c biện ph|p tự vệ 199 
3.2.3. Trợ cấp 200 
3.2.4. Quy tắc xuất xứ 203 
4. Đ|nh gi| chung về chính s|ch bảo vệ doanh nghiệp trong thương mại 
quốc tế của Việt Nam thời gian qua 
204 
4.1. Những th{nh công 204 
4.2. Những hạn chế, bất cập 205 
5. Định hướng ho{n thiện chính s|ch bảo vệ doanh nghiệp trong thương 
mại quốc tế của Việt Nam 
206 
5.1. C|c biện ph|p kỹ thuật v{ kiểm dịch động thực vật 207 
5.2. C|c biện ph|p chống b|n ph| gi| 209 
5.3. Tự vệ 212 
5.4. Trợ cấp 213 
5.5. Thuế thời vụ 215 
5.6. C|c biện ph|p liên quan đến môi trường 215 
5.7. Tăng cường năng lực cho đội ngũ c|n bộ thực thi c|c chính s|ch bảo 
vệ doanh nghiệp trong thương mại quốc tế 
216 
290 
5.8. Tham gia Công ước Viên của Liên hiệp quốc về Hợp đồng mua b|n 
h{ng hóa quốc tế (CISG) 
218 
5.9. N}ng cao khả năng tham gia v{ th{nh công trong tranh chấp thương 
mại quốc 
219 
II. MỘT SỐ GIẢI PHÁP, KIẾN NGHỊ NHẰM BẢO VỆ VÀ NÂNG CAO 
NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA DOANH NGHIỆP VIỆT NAM TRONG 
THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ 
220 
1. Đối với c|c doanh nghiệp v{ Hiệp hội ng{nh h{ng 220 
1.1. Nghiên cứu thị trường quốc tế 220 
1.2. Đ|nh gi| thực trạng, tiềm năng của doanh nghiệp 223 
1.3. Điều tra nắm bắt thông tin 225 
1.4. X|c định chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp 226 
1.5. Chính s|ch bảo vệ v{ ph|t triển doanh nghiệp trong thương mại quốc tế 228 
1.6. Đ{o tạo v{ x}y dựng đội ngũ kinh doanh 228 
2. Đối với c|c cơ quan quản lý Nh{ nước 229 
2.1. Sự cần thiết phải quản lý Nh{ nước đối với năng lực cạnh tranh của 
doanh nghiệp 
229 
2.2. Nội dung quản lý Nh{ nước nhằm n}ng cao năng lực cạnh tranh của 
doanh nghiệp 
234 
2.2.1. Quản lý bằng ph|p luật 234 
2.2.2. Quản lý bằng chính s|ch 235 
2.3. Giải ph|p, kiến nghị nhằm bảo vệ v{ n}ng cao năng lực cạnh tranh 
của doanh nghiệp Việt Nam trong thương mại quốc tế 
236 
2.3.1. Giải ph|p cho các doanh nghiệp 236 
2.3.2. Giải ph|p về phía quản lý Nh{ nước 258 
2.3.3. Định hướng một số giải ph|p đến năm 2025 266 
Tài liệu tham khảo 279 
 Nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp 
trong thương mại quốc tế 
Chịu trách nhiệm xuất bản: 
Phó Giám đốc phụ trách 
Nguyễn Minh Huệ 
 Biên tập: Nguyễn Văn Thắng 
Thanh Bình 
Chế bản: Nguyễn Chí Sinh 
 Trình bày bìa: Minh Vương 
Nhà xuất bản Công Thương 
Trụ sở: 46 Ngô Quyền, Hoàn Kiếm, Hà Nội 
Điện Thoại: (04) 3 826 0835 Fax: (04) 3 938 7164 
Email: nxbct@moit.gov.vn 
In 1.500 cuốn, khổ 16x24cm tại Công ty Cổ phần In Viễn Đông 
Số xác nhận đăng kí xuất bản: 632 - 2014/CXB/02 - 447/CT. 
Số quyết định xuất bản: 102/QĐ-NXBCT cấp ngày 15/12/2014. 
In xong và nộp lưu chiểu quý 4 năm 2014. 
Mã số ISBN: 978-604-931-044-7.