Bài giảng Trực khuẩn than (Bacillus anthracis)

TRỰC KHUẨN THAN  (Bacillus anthracis ) 
1. Đặc điểm sinh vật học 
TK lớn , gram (+), hai đầu vuông , không di động và thường xếp thành chuỗi . 
Bệnh phẩm : có vỏ , không có nha bào . 
MT nuôi cấy : không có vỏ , hình thành nha bào hình bầu dục nằm ở giữa thân và không làm biến dạng vi khuẩn . 
TRỰC KHUẨN THAN  (Bacillus anthracis )  
VK than nhuộm gram 
Vỏ VK than 
Chu trình tạo bào tử 
TRỰC KHUẨN THAN  (Bacillus anthracis ) 
Tính chất nuôi cấy 
Dễ mọc , hiếu kỵ khí tùy ý. 
Ở mtrg lỏng đáy ống có cặn bông và nước ở trên trong . 
Ở thạch thường khuẩn lạc lớn , vàng nhạt và xù xì dạng R, nếu ủ ở khí trường CO2 hình thành vỏ . 
Trong môi trường nghèo dinh dưỡng và không thuận tiện : tạo nha bào . 
Ở thạch máu không làm tan máu 
TRỰC KHUẨN THAN  (Bacillus anthracis ) 
Khuẩn Lạc VK than 
Khuẩn lạc VK than sau nhiều ngày với viền khuẩn lạc như thủy tinh vỡ 
Khuẩn lạc VK than trên thạch máu ( không tan máu ) và thạch dinh dưỡng 
VK than tạo vỏ , khuẩn lạc bóng nhầy ở khí trường có CO2 
TRỰC KHUẨN THAN  (Bacillus anthracis ) 
Tính chất sinh hóa  Vi khuẩn hiếu kỵ khí tùy ý, không di động , catalase +; lên men và không sinh hơi một số loại đường , làm ly giải protein, làm lỏng gelatin và không làm tan máu , ADH: - ; Indol – ; khử nitrat + ; lên men glucose không sinh hơi ; phage + 
Cấu tạo kháng nguyên 
 - Kháng nguyên vỏ là polypeptit ( cản trở sự thực bào , chủng không vỏ không gây bệnh , kháng thể kháng vỏ không có tính chất bảo vệ ) 
 - Kháng nguyên thân là polyosit 
 - Kháng nguyên độc tố : gồm 3 protein khác nhau ( yếu tố I gây phù , yếu tố II: kháng nguyên bảo vệ và yếu tố III: gây chết ) 
2. Khả năng gây bệnh 
Khả năng gây bệnh cho động vật 
Bệnh than là một bệnh truyền nhiễm của súc vật , đặc biệt là của loài ăn cỏ ( cừu , bò , trâu , ngựa ...). 
Các xúc vật bệnh thường bị nhiễm khuẩn huyết và chết . Khi xúc vật chết đã chôn sâu , các nha bào có thể vẫn lan trên mặt đất do giun đất , mối ... làm nhiễm khuẩn cây cỏ , từ đó các súc vật này ăn phải cây cỏ sẽ bị bệnh và chết 
2. Khả năng gây bệnh  Khả năng gây bệnh cho động vật 
Vụ dịch bệnh than ở đvật năm 1999 ở Ethiopia 
2. Khả năng gây bệnh  Khả năng gây bệnh cho động vật 
TRÆÛC KHUÁØN THAN  (Bacillus anthracis )  
2. Khaí nàng gáy bãûnh 
Khaí nàng gáy bãûnh cho âäüng váût 
Dịch tể học của bệnh than 
3. Cơ chế gây bệnh 
 Vi khuẩn xâm nhập bằng đường da , đường tiêu hoá hoặc hô hấp : 
 Ở da : nha bào phát triển và hình thành những trực khuẩn dạng hoạt động , tạo những mụn nước , rồi loét và tạo vảy mục đen . Xuất hiện hiện tượng phù keo các tổ chức và xung huyết các mô . 
VK đến các hạch lymphô , lách , máu gây nên nhiễm khuẩn huyết và xâm nhập vào các cơ quan : lách , phổi . B/ nhân sốt , hạ huyết áp và cuối cùng tử vong . 
 Ở đường hô hấp : do hít phải nha bào 
 Ở đường tiêu hóa : do ăn phải thịt hoặc các sản phẩm chứa nha bào 
TRÆÛC KHUÁØN THAN  (Bacillus anthracis )  
Bào tử vk than và thương tổn da do VK than 
Sự nhiễm độc tế bào bởi độc tố vk than 
TRÆÛC KHUÁØN THAN  (Bacillus anthracis )  
Bào tử vk than và thương tổn da do VK than 
Thương tổn ngoài da của bệnh than 
TRÆÛC KHUÁØN THAN  (Bacillus anthracis )  
Bào tử vk than và thương tổn da do VK than 
Thương tổn ngoài da của bệnh than 
TRÆÛC KHUÁØN THAN  (Bacillus anthracis )  
Bào tử vk than và thương tổn da do VK than 
Thương tổn ngoài da của bệnh than 
TRÆÛC KHUÁØN THAN  (Bacillus anthracis )  
Bào tử vk than và thương tổn da do VK than 
Thương tổn nặng ngoài da của bệnh than 
TRÆÛC KHUÁØN THAN  (Bacillus anthracis )  
Bào tử vk than và thương tổn da do VK than 
TRÆÛC KHUÁØN THAN  (Bacillus anthracis )  
Bào tử vk than vào đường hô hấp 
TRỰC KHUẨN THAN  (Bacillus anthracis )  
Chẩn đoán trực tiếp 
Nếu thêm vào MT 5% MnSO4 và đk khô và lạnh : vk tạo bào tử nhuộm nha băo 
Dùng p/ứng MDHQ trực tiếp vàălàm phản ứng Ascoli 
Bệnh phẩm được tiêm truyền chuột lang gây bệnh thực nghiệm . 
TRỰC KHUẨN THAN  (Bacillus anthracis ) 5. Phòng ngừa và điêu trị  
Chủ yếu là phòng bệnh chung , sử dụng sản phẩm của động vật phải được tiệt khuẩn tốt . Chẩn đoán sớm người mắc bệnh 
Dùng kháng sinh trong thời gian dài ( vì vi khuẩn nội tế bào ), penicillin phối hợp streptomycin, hoặc bactrim , erythromycin, doxycyclin , ampicillin , cìflox ...: 2-3 tuần , với bệnh nhân bị suy giảm miễn dịch có thể dùng 4-6 tuần .