Bài giảng Nhập môn công nghệ phần mềm - Trương Minh Thái - Chương 5: Quản lý chất lượng

NHẬP MÔN 
CÔNG NGHỆ PHẦN MỀM
1
CHƯƠNG 5 –
QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG
Nội dung

 Một số khái niệm

 Quản lý chất lượng phần mềm

 Đảm bảo chất lượng và các chuẩn
2

 Lập kế hoạch chất lượng

 Kiểm soát chất lượng
Chất lượng (quality)

 The American Heritage Dictionary defines quality 
as “a characteristic or attribute of something.”

 IEEE: quality is defined as the degree to which 
a system, a component, or process meets 
3
customer or user needs or expectations

 User satisfaction = compliant product + good 
quality + delivery within budget and schedule
Robert Glass [GLA98]
Quản lý chất lượng(quality 
control)

 Quality control involves the series of inspections, 
reviews, and tests used throughout the software 
process to ensure each work product meets the 
requirements placed upon it.
4
Đảm bảo chất lượng (quality 
assurance)

 Quality assurance consists of the auditing and 
reporting functions of management.

 The goal of quality assurance is to provide 
management with the data necessary to be 
5
informed about product quality,
Chí phí cho chất lượng (Cost of 
quality)

 The cost of quality includes all costs incurred in 
the pursuit of quality or in performing quality-
related activities.
6
Chất lượng phần mềm

 Chất lượng phần mềm là mức độ thỏa mãn của
người dùng về :

 Tính chính xác.
Độ tin cậy
7



 Tính dùng được.

 Dễ bảo trì

 Dễ kiểm thử.

 Tính khả chuyển…
Quản lý chất lượng phần mềm

 Quản lý chất lượng phần mềm

 Liên quan tới việc đảm bảo một sản phẩm phần mềm 
đạt được mức chất lượng được quy định

 Liên quan đến việc định nghĩa các thủ tục và các chuẩn 
8
chất lượng phù hợp và đảm bảo rằng tất cả các chuẩn 
và thủ tục này được tuân theo

 Hướng tới phát triển một ‘văn hóa chất lượng’ nơi chất 
lượng được xem là trách nhiệm của mọi người
Quản lý chất lượng phần mềm

 Phạm vi của quản lý chất lượng

 Quản lý chất lượng là đặc biệt quan trọng đối với các 
hệ thống phức tạp và lớn. Tư liệu chất lượng là hồ sơ 
về tiến trình và hỗ trợ tính liên tục phát triển khi nhóm 
9
phát triển thay đổi.

 Đối với các hệ thống nhỏ hơn, quản lý chất lượng cần 
ít tài liệu hơn và nên tập trung vào việc củng cố văn 
hóa chất lượng.
Quản lý chất lượng phần mềm

 Các hoạt động chính của quản lý chất lượng

 Đảm bảo chất lượng

 Thiết lập thủ tục tổ chức và các chuẩn về chất lượng

 Lập kế hoạch chất lượng
Chọn các thủ tục và các chuẩn phù hợp với một dự án cụ 
10


thể mà hiệu chỉnh chúng khi cần

 Kiểm soát chất lượng

 Đảm bảo rằng nhóm phát triển phần mềm tuân theo các 
thủ tục và chuẩn

 Quản lý chất lượng nên tách biệt khỏi quản lý dự án để 
đảm bảo sự độc lập
Quản lý chất lượng phần mềm

 Chất lượng sản phẩm và quy trình

 Chất lượng sản phẩm được phát triển bị ảnh hưởng bởi 
chất lượng quy trình sản xuất

 Một cách tiếp cận dựa trên quy trình để đạt được chất 
11
lượng sản phẩm
Quản lý chất lượng phần mềm

 Chất lượng của sản phẩm và quy trình

 Trong phát triển phần mềm, mối quan hệ giữa chất 
lượng sản phẩm và chất lượng quy trình là phức tạp vì

 Việc áp dụng các kinh nghiệm và các kỹ năng cá nhân là 
12
đặc biệt quan trọng trong phát triển phần mềm

 Các yếu tố bên ngoài như tính mới lạ của ứng dụng hay 
kế hoạch phát triển gấp có thể làm suy giảm chất lượng 
sản phẩm

 Một số thuộc tính chất lượng phần mềm khó đo lường 
=> khó đánh giá được cách mà các đặc điểm của quy 
trình tác động đến các thuộc tính đó
Quản lý chất lượng phần mềm

 Quản lý chất lượng quy trình liên quan tới:

 Định nghĩa các chuẩn quy trình như khi nào và bằng 
cách nào các xem lại (review) được quản lý, quản lý 
cấu hình, v.v
13

 Giám sát quy trình phát triển để đảm bảo các chuẩn 
được tuân theo

 Báo cáo quy trình phần mềm với quản lý dự án và 
khách hàng mua phần mềm
Đảm bảo chất lượng và các chuẩn

 Các chuẩn 

 Là chìa khóa của sự quản lý chất lượng hiệu quả

 Có thể là các chuẩn của tổ chức, của quốc gia hay của 
quốc tế
14

 Các loại chuẩn:

 Chuẩn sản phẩm
 Các chuẩn áp dụng cho sản phẩm phần mềm đang 
được phát triển.
 Chúng gồm các chuẩn tài liệu (document standards), 
các chuẩn tư liệu (documentation standards) và các 
chuẩn lập trình
Đảm bảo chất lượng và các chuẩn

 Các chuẩn 

 Các loại chuẩn

 Chuẩn quy trình: 
 Các chuẩn định nghĩa các quy trình mà chúng nên 
15
được tuân theo trong suốt sự phát triển phần mềm. 
 Chúng bao gồm các định nghĩa về những quy 
trình đặc tả, thiết kế, xác nhận tính hợp lệ và sự 
mô tả về các tài liệu được viết trong các quy trình 
đó
Đảm bảo chất lượng và các chuẩn

 Các chuẩn quy trình và sản phẩm
16
Đảm bảo chất lượng và các chuẩn

 Tầm quan trọng của các chuẩn

 Là sự tóm lược thực tiễn tốt nhất 

 Cung cấp một cơ cấu tổ chức để thực hiện quy 
trình đảm bảo chất lượng 
17

 Hỗ trợ tính liên tục nơi công việc được thực hiện 
bởi một người nay được giao cho người khác 
Đảm bảo chất lượng và các chuẩn

 Các vấn đề về chuẩn

 Chúng có thể được xem là không liên quan 
và không được cập nhật bởi các kỹ sư phần 
mềm
18

 Chúng thường đòi hỏi quá nhiều thực hiện 
rườm rà và có thể buồn tẻ
Đảm bảo chất lượng và các chuẩn

 Để tránh các vấn đề về chuẩn, nhà quản lý chất 
lượng nên thực hiện:

 Mời các kỹ sư phần mềm tham gia vào việc chọn các 
chuẩn sản phẩm
19

 Xem lại và hiệu chỉnh các chuẩn để phản ánh các công 
nghệ đang thay đổi

 Cung cấp các công cụ phần mềm để hỗ trợ các chuẩn 
nếu có thể
Đảm bảo chất lượng và các chuẩn

 ISO 9000

 Một tập chuẩn quốc tế cho quản lý chất lượng

 Phù hợp với nhiều tổ chức từ công nghiệp sản 
xuất tới công nghiệp dịch vụ
20
Đảm bảo chất lượng và các chuẩn

 ISO 9000 và quản lý chất lượng
21
Đảm bảo chất lượng và các chuẩn

 ISO 9001

 ISO 9001 phù hợp với các tổ chức thiết kế, phát 
triển và bảo trì sản phẩm

 ISO 9001 là một mô hình chung của quy trình chất 
22
lượng mà nó phải được cụ thể hóa cho từng công ty 
bằng cách sử dụng các thủ tục và các chuẩn tổ chức 
mà công ty nên định nghĩa
Đảm bảo chất lượng và các chuẩn

 ISO 9001 bao phủ các phạm vi sau
23
Đảm bảo chất lượng và các chuẩn

 Các chuẩn tư liệu

 Đặc biệt quan trọng vì tài liệu là cách hữu hình duy 
nhất để biểu diễn phần mềm và quy trình phần mềm

 Ba loại chuẩn tư liệu
24

 Chuẩn quy trình tư liệu: liên quan tới cách các tài liệu 
nên được phát triển, kiểm tra tính hợp lệ và được duy trì

 Chuẩn tài liệu: chi phối cấu trúc và sự trình bày của các 
tài liệu

 Chuẩn trao đổi tài liệu: đảm bảo rằng tất cả các bản sao 
điện tử của các tài liệu là tương thích
Đảm bảo chất lượng và các chuẩn

 Một mô hình về quy trình tư liệu
25
Đảm bảo chất lượng và các chuẩn

 Chuẩn tài liệu

 Các chuẩn xác minh tài liệu: cách các tài liệu được 
nhận biết là duy nhất

 Các chuẩn cấu trúc tài liệu: cấu trúc chuẩn cho các tài 
26
liệu của dự án

 Các chuẩn trình bày tài liệu: định nghĩa các font chữ, 
kiểu chữ, sử dụng các logo, v.v.

 Chuẩn cập nhật tài liệu: định nghĩa cách các thay đổi 
so các phiên bản trước được phản ánh trong tài liệu
Đảm bảo chất lượng và các chuẩn

 Chuẩn trao đổi tài liệu

 Các chuẩn trao đổi cho phép các tài liệu điện tử được 
trao nhận, được gửi, v.v.

 Các tài liệu được tạo ra bằng cách sử dụng các hệ 
27
thống khác nhau và trên các máy tính khác nhau. Thậm 
chí khi các công cụ chuẩn được sử dụng, các chuẩn 
được cần đến để định nghĩa các quy tắc sử dụng chúng
Lập kế hoạch chất lượng

 Kế hoạch chất lượng trình bày các chất lượng sản 
phẩm được mong muốn và mô tả cách mà chúng 
được đánh giá cũng như định nghĩa các thuộc tính 
chất lượng quan trọng nhất
28

 Kế hoạch chất lượng nên định nghĩa quy trình đánh 
giá chất lượng

 Nó trình bày những chuẩn tổ chức nào nên được áp 
dụng và, khi cần thiết, định nghĩa các chuẩn mới
Lập kế hoạch chất lượng

 Cấu trúc của kế hoạch chất lượng

 Giới thiệu sản phẩm

 Các kế hoạch cho sản phẩm

 Các mô tả quy trình
29

 Mục tiêu chất lượng

 Rủi ro và quản lý rủi ro

 Các kế hoạch chất lượng nên là các tài liệu ngắn 
gọn và súc tích
Lập kế hoạch chất lượng

 Các thuộc tính chất lượng phần mềm
30
Kiểm soát chất lượng

 Kiểm soát chất lượng đòi hỏi việc giám sát quy 
trình phát triển phần mềm để đảm bảo các thủ tục 
và các chuẩn đang được tuân theo

 Hai cách tiếp cận kiểm soát quy trình
31

 Các xem lại chất lượng

 Sự đánh giá phần mềm tự động và sự đo lường phần 
mềm
Kiểm soát chất lượng

 Xem lại chất lượng

 Đây là một phương pháp cơ bản công nhận chất lượng của 
quy trình hay sản phẩm

 Một nhóm kiểm tra một phần hay toàn bộ quy trình hay hệ 
thống và các tư liệu của nó để tìm ra các vấn đề tiềm ẩn
32

 Mục đích của xem lại chất lượng là phát hiện ra các nhược 
điểm của hệ thống và các mâu thuẫn

 Bất cứ tài liệu nào được tạo ra trong quy trình đều có thể 
được xem lại

 Các nhóm xem lại nên tương đối nhỏ và các buổi xem lại 
nên khá ngắn
Kiểm soát chất lượng

 Các kiểu xem lại
33
Tham khảo

 Các kiểu xem lại
34