Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Bài: Ba cống hiến vĩ đại của Các Mác

BÀI GIẢNG NGỮ VĂN LỚP 11
1. Tác giả:
 - Phri-đích Ăng ghen (1820 – 
1895). Là nhà triết học, lí luận 
chính trị xuất sắc người Đức.
 - Là nhà hoạt động cách mạng 
nổi tiếng của phong trào công 
nhân thế giới.
 - Là bạn thân của Mác, cùng Mác 
soạn thảo “Tuyên ngôn Đảng 
cộng sản”.
I. Tìm hiểu chung
Phri-đích Ăng ghen
 (1820 – 1895).
Nêu hiểu biết của em 
về Ăng g en ?
MỘT SỐ HÌNH ẢNH VỀ ĂNG GHEN
ĂNG GHEN THỜI TRẺ Engels lon don house (1870-1894)122. Regents’ park road
2. Các Mác (1818-1883)
 - Nhà triết học và lí luận 
chính trị vĩ đại người Đức, 
lãnh tụ thiên tài của giai cấp 
vô sản và nhân dân lao động 
thế giới.
- Công trình nổi tiếng nhất là 
“Bộ tư sản” (1864 -1876).
- Ông mất 14/3/1883 an táng 
tại nghĩa trang Hai ghết 
(Luân Đôn).
Các Mác (1818-1883)
Nêu hiểu biết củ em
về Các Mác ?
MỘT SỐ HÌNH ẢNH VỀ CÁC MÁC
THE KARL MARX - HOUSE 
MUSEUM
TÌNH BẠN GIỮA MÁC VÀ ĂNG GHEN
3. Văn bản:
a. Hoàn cảnh sáng tác:
 Ba cống hiến vĩ đại của Các Mác là bài điếu 
văn của Ăng ghen đọc trước mộ Mác.
b. Thể loại: Văn chính luận tiêu biểu,vừa có 
giá trị văn chương.
c. Bố cục 
Phần 1 
(đoạn văn 1 và 2) 
Thông báo Các Mác 
qua đời và nhận định
 khái quát về Mác.
Phần 2 
(đoạn văn 3, 4, 5, 6) 
Những cống hiến vĩ đại 
của Các Mác đối với
 nhân loại.
Phần 3 
(đoạn văn 7 và câu kết) 
Ca ngợi bày tỏ
 tiếc thương của nhân
 loại đối với Mác.
II. ĐỌC HIỂU:
1. Thời điểm Mác qua đời và nhận định khái quát về Mác
 a.Thời điểm Mác qua đời:
 - Thời gian: 3 giờ kém 15 phút. 
 Chiều14/3/1883 
 - Không gian: Trong phòng trên chiếc ghế bành
 - Sự qua đời: “ngừng suy nghĩ”, “ngủ thiếp đi”, “giấc ngủ 
nghìn thu”
 Cách giói thiệu ngắn gọn nhưng thể hiện niềm tiếc thương 
và thành kính. Gợi cảm xúc sâu xa trong lòng người đọc
Nêu thời điểm Mác 
qua đời? Để diễn tả 
sự ra đi của Mác tác 
giả đã sử dụng từ 
ngữ nào?
b. Nhận định khái quát về Mác
 “ Nhà tư tưởng vĩ đại nhất trong số những nhà tư tưởng 
hiện đại”
 - Niềm tiếc thương vô hạn đối với sự ra đi của Mác
 + Là một tổn thất lớn (không sao lường hết được) đối 
với giai cấp vô sản đối với khoa học lịch sử.
 + Là nỗi trống vắng ghê gớm  đối với toàn thể nhân 
loại
Mác được nhận định 
là người như thế 
nào? 
 Cách đặt vấn đề cho thấy vai trò quan trọng của Mác đối 
với sự phát triển của nhân loại, đồng thời bộc lộ sâu sắc 
niềm yêu mến và thương tiếc của người ở lại.
Nhận xét về cách 
mở đầu của tác giả?
II. ĐỌC HIỂU: 
2. Những cống hiến vĩ đại của Các Mác:
Cống hiến 1: “tìm ra quy luật phát triển của lịch sử loài 
người”
Bản chất của quy luật: 
 cơ sở hạ tầng quyết định kiến trúc thượng tầng
tư liệu sản xuất, cách 
sản xuất tư liệu sản 
xuất, trình độ phát 
triển kinh tế 
hình thức, thể chế nhà nước, 
tôn giáo, văn học nghệ 
thuật 
 Mác đã có những 
cống hiến vĩ đại 
nào để trở thành 
“ nhà tư tưởng vĩ 
đại nhất trong số 
những nhà tư 
tưởng hiện đại? 
Để làm nổi bật cống hiến này Ăng –ghen đã sử dụng những 
biện pháp nghệ thuật nào?
- Nghệ thuật:
 + So sánh cống hiến của:
 Đác- uyn
 Tìm ra quy luật phát 
triển của thế giới hữu cơ.
 -> Từ vô cơ đến hữu cơ. 
 Các Mác
Tìm ra quy luật phát triển 
của lịch sử loài người.
-> Từ cơ sở hạ tầng đến 
kiến trúc thượng tầng.
=> So sánh tương đồng tạo ra sự đối sánh song song 
nhằm nhấn mạnh hai cống hiến vĩ đại như nhau.
+ Lập luận chặt chẽ, dễ hiểu: 
 * Sử dụng từ ngữ so sánh “giống như ”
 * Theo kiểu cấu tạo: Nếu (A) đã  thì (B) cũng  
=> Đây là phát hiện mới mẻ, là hạt nhân của chủ 
nghĩa duy vật lịch sử.
 - Giá trị thặng dư: Do lao động sống tạo 
thêm ra ngoài giá trị sức lao động, là lao 
động không công của người công nhân làm 
thuê.
 -> Giai cấp tư sản ngày càng giàu lên,giai 
cấp công nhân ngày càng kiệt quệ, bần cùng. 
 => Bản chất bóc lột của giai cấp tư sản.
Cống hiến 2: “tìm ra quy luật vận động riêng của phương 
thức sản xuất tư bản chủ nghĩa hiện nay và xã hội tư sản do 
phương thức đó đẻ ra ”
 Quy luật giá trị thặng dư.
Cống hiến thứ hai của Mác
là cống hiến nào?
Để tiếp tục làm sáng tỏ cống hiến hai của Mác, Ăng – ghen đã sử 
dụng biện pháp nghệ thuật nào?
- Nghệ thuật:
 + So sánh giữa:
 Công trình nghiên cứu 
của các nhà kinh tế học tư 
sản, các nhà phê bình 
XHCN. 
-> Mò mẫm trong bóng tối.
 “ Bộ Tư bản ” với sự phát 
hiện về giá trị thặng dư.
-> Ánh sáng đã xuất hiện.
=> Sự so sánh đối lập, tương phản để nhấn mạnh 
ý nghĩa to lớn mà Mác đã phát hiện.
+ Lập luận so sánh tăng cấp:
 * Qua câu “ Nhưng không chỉ có thế thôi ” 
 * Chứng minh -> làm sáng tỏ tạo sức thuyết phục.
-> Khẳng định tầm vĩ đại về triết học của Mác.
Em có nhận xét gì về mức độ cống hiến hai so với cống 
hiến một?
=> Giá trị hơn, to lớn hơn cống hiến trước.
Cống hiến 3: Kết hợp giữa lý luận và thực tiễn, biến lý 
thuyết cách mạng thành hoạt động cách mạng.
 - Khoa học = động lực lịch sử, lực 
lượng cách mạng.
 - đấu tranh = hành động tự nhiên.Đối với 
Các Mác
 Các Mác không chỉ là một nhà khoa học. Trước hết, 
Mác là một nhà cách mạng.
Lật đổ giai cấp tư sản
Giải phóng giai cấp vô sản
Tham gia
+ Sáng lập ra “ Hội liên hiệp công nhân quốc tế ”
- Nghệ thuật :
 + Lập luận so sánh tăng cấp: “ Nhưng đấy hoàn 
toàn không phải là điều chủ yếu của Mác ”
 + Liệt kê, chứng minh.
 + Kết cấu hai đoạn văn.
=> Lập luận chặt chẽ thuyết phục.
=> Đây chính là cống hiến vĩ đại nhất của Mác.
Em hãy so sánh mức độ cống hiến thứ ba với hai cống 
hiến trước.
Giống như 
Đác-uyn 
Mác....
 cống hiến 1 
Nhưng không chỉ 
có thế thôi ...
 cống hiến 2 
Nhưng đấy không 
phải là điều chủ 
yếu ở Mác ...Bởi 
lẽ ...Mác là một 
nhà cách mạng 
 cống hiến 3 
Nhằm khẳng định, tự hào: “ Mác là nhà tư tưởng vĩ đại 
nhất trong những nhà tư tưởng hiện đại ”.
3.Ca ngợi, bày tỏ lòng tiếc thương của nhân loại đối 
với Mác
- Ca ngợi bản lĩnh kiên cường: “ bị căm ghét ” “ bị vu khống ”, 
“ bị nguyền rủa ”, “ bị trục xuất ” -> Mác vẫn coi khinh.
- Tiếc thương vô hạn: Gia đình, dân tộc và hàng triệu người 
khắp châu Âu, châu Mĩ -> ngưỡng mộ nhân cách cao đẹp của 
ông.
- Tự hào: “ Tên tuổi và sự nghiệp của ông đời đời sống mãi ”- 
> sự bất tử.
Ngưỡng mộ, tiếc thương, tự hào, khẳng định sự 
bất tử.Điều đó chứng tỏ Mác là một bậc vĩ 
nhân.
Mở rộng
Tham gia vào việc lật đổ xã hội tư sản và các thiết chế nhà nước do 
nó dựng nên  Mác chống lại bất công, chống lại cường quyền, bạo 
quyền.
Tham gia vào sự nghiệp giải phóng giai cấp vô sản hiện đại mà ông 
là người đầu tiên đem đến cho giai cấp ấy  thức về địa vị và yêu 
cầu của mình,  thức về điều kiện để tự giải phóng . Mác bênh vực 
những người lao động, những người cùng khổ, đem đến cho họ 
niềm tin vào hạnh phúc.
Những cống hiến của Mác là tài sản chung của nhân loại, có giá trị 
hành động, mở đường cho nhân loại tiến lên  cống hiến của Mác 
có lợi cho nhân loại, cho giai cấp vô sản.
Mở rộng
Hoạt động của Mác không phải phục vụ cho quyền 
lợi cá nhân, mà là phục vụ quyền lợi chung.
 ông có nhiều kẻ đối địch, nhưng chưa chắc đã có 
một kẻ thù riêng nào cả.
III. TỔNG KẾT
1. Chủ đề:
 - Ca ngợi những cống hiến vĩ đại của Mác.
 - Bày tỏ niềm tiếc thương vô hạn.
2. Nghệ thuật:
 - Bài văn chính luận xuất sắc: bố cục rõ ràng, lập luận chặt 
chẽ, lí lẽ sắc sảo.
 - Kết hợp nhiều thao tác lập luận.
 - Kết hợp hài hoà giữa tình cảm và lí lẽ.
 Câu 1: Theo Ăng – ghen cống hiến quan trọng nhất 
của Mác là:
 A. Tìm ra quy luật phát triển của lịch sử loài 
người.
 B. Tìm ra quy luật về giá trị thặng dư.
 C. Sự kết hợp giữa lí luận và thực tiễn.
 D. Cả A, B và C.
IV.CỦNG CỐ - DẶN DÒ:
1. Củng cố:
Câu 2: Ăng ghen sử dụng các cụm từ “nhưng không chỉ có 
thế thôi”, “nhưng đấy không phải là điều hoàn toàn ở Mác”, 
“nhưng niềm vui của ông còn lớn hơn nữa” để:
A. Để liệt kê những cống hiến vĩ đại của Mác.
B. Cho thấy sự làm việc và phấn đấu không ngừng nghỉ của 
Mác.
C. Cho thấy Mác là người có nhiều tài năng ở các lĩnh vực 
khác nhau.
D. Để khẳng định cống hiến sau của Mác còn vĩ đại hơn 
cống hiến trước.
2. Dặn dò:
- Học nội dung bài cũ.
- Soạn bài phong cách ngôn ngữ chính luận. 
Trân trọng cảm ơn quí thầy cô và các 
em đã chú ý lắng nghe.
Chúc thầy cô và các em vui khỏe, học 
tập và công tác tốt!