Bài giảng Kế toán tài chính 2 - Chương 7: Kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp - Hoàng Huy Cường

 hoặc hoàn nhập = CLTT cuối kỳ - CLTT đầu kỳ
Trong ví dụ này CLTT được khấu trừ phát sinh trong 3 năm đầu và 3 năm
sau được hoàn nhập trở lại
CƠ SỞ TÍNH THUẾ CỦA NỢ PHẢI TRẢ
 Là số chênh lệch giữa giá trị ghi sổ của khoản nợ
phải trả đó và giá trị khoản chi phí được khấu trừ
vào thu nhập chịu thuế trong các năm tương lai do
khoản nợ phải trả đó tạo ra.
 Trường hợp doanh thu nhận trước, cơ sở tính thuế
của khoản nợ phải trả phát sinh là giá trị ghi sổ của
nó, trừ đi phần giá trị của doanh thu đó sẽ được
ghi nhận nhưng không phải chịu thuế thu nhập
trong tương lai.
17
VÍ DỤ 7
 Năm 20x0, trích trước chi phí bảo hành sản phẩm cho niên
độ sau là 400 triệu đồng. Tuy nhiên, theo qui định về lập dự
phòng thì cơ quan thuế chỉ chấp nhận mức trích lập là 100
triệu đồng.
 Sang năm 20x1, chi phí thực tế phát sinh cho bảo hành
sản phẩm là 420 triệu đồng, có đủ chứng từ hợp lệ.
Chi phí dự phòng 20x0 20x1
Chi phí kế toán
Chi phí thuế
Chênh lệch thời điểm (KT – thuế)
VÍ DỤ 7 (tiếp)
Dự phòng phải trả 20x0 20x1
Giá trị ghi sổ
Cở sở tính thuế
Chênh lệch tạm thời thời điểm
= (GTGS – CSTT)
Chênh lệch tạm thời Phát sinh/Hoàn nhập
= Chênh lệch tạm thời cuối kỳ - CLTT đầu 
kỳ
Trong ví dụ này CLTT được khấu trừ phát sinh năm
20x0 và hoàn nhập trở lại năm 20x1
18
CHÊNH LỆCH TẠM THỜI PHẢI CHỊU THUẾ 
Chênh lệch tạm thời phải chịu thuế TNDN phát sinh khi: 
Tài sản: Giá trị ghi sổ > Cơ sở tính thuế
Nợ phải trả: Giá trị ghi sổ < Cơ sở tính thuế
VÍ DỤ 8
 Ngày 1/1/20x0, DN X đưa một TSCĐ có nguyên giá 600
triệu đồng, sử dụng ở bộ phận quản lý. Kế toán khấu hao
trong 6 năm. Căn cứ vào qui định của thuế, thời gian khấu
hao là 4 năm.
20X0 20X1 20X2 20X3 20X4 20X5
Nguyên giá
TSCĐ
Khấu hao _KT
Khấu hao
_thuế
19
VÍ DỤ 8 (tiếp)
20X0 20X1 20X2 20X3 20X4 20X5
Giá trị ghi sổ 
TSCĐ
Cơ sở tính 
thuế TSCĐ
Chênh lệch 
tạm thời thời
điểm
Năm 20x0: Giá trị ghi sổ của TSCĐ là GTCL = 600 – 100 = 500. Cơ sở tính
thuế của TSCĐ là 600 – 150 = 450 (nguyên giá trừ khấu hao theo thuế)
Năm 20x1: Giá trị ghi sổ của TSCĐ là GTCL = 600 – 200 = 400. Cơ sở tính 
thuế của TSCĐ là 600 – 300 = 300 (nguyên giá trừ khấu hao lũy kế theo 
thuế)
Năm 20x0, bắt đầu phát sinh chênh lệch và giá trị ghi sổ của tài sản > cơ 
sở tính thuế của tài sản ====> Chênh lệch tạm thời chịu thuế. 
VÍ DỤ 8 (tiếp)
20X0 20X1 20X2 20X3 20X4 20X5
Giá trị ghi sổ 
TSCĐ
Cơ sở tính 
thuế TSCĐ
Chênh lệch 
tạm thời thời
điểm
CLTT Phát sinh 
(Hoàn nhập)
CLTT phát sinh hoặc hoàn nhập = CLTT cuối kỳ - CLTT đầu kỳ
Trong ví dụ này CLTT chịu thuế phát sinh trong 4 năm đầu và
2 năm sau được hoàn nhập trở lại
20
Ghi nhận chi phí thuế TNDN
• Ghi nhận chi phí thuế TNDN hiện hành
• Ghi nhận chi phí thuế TNDN hoãn lại
• Tài sản thuế TNDN hoãn lại
• Thuế TNDN hoãn lại phải trả
GHI NHẬN CHI PHÍ THUẾ TNDN HIỆN HÀNH
Chi phí thuế TNDN hiện hành: Chính là số thuế
TNDN mà doanh nghiệp phải nộp trong năm
tài chính đó.
Chi phí thuế TNDN hiện hành = Thu nhập chịu
thuế x Thuế suất thuế TNDN hiện hành.
21
GHI NHẬN CHI PHÍ THUẾ TNDN HOÃN LẠI
CLTT được khấu trừ
CLTT phải chịu thuế
Chênh lệch tạm thời
TS thuế TNDN 
hoãn lại
Thuế TNDN 
hoãn lại phải trả
TÀI SẢN THUẾ TNDN HOÃN LẠI VÀ THUẾ TNDN HOÃN LẠI PHẢI TRẢ
TÀI SẢN THUẾ 
TNDN HL 
CLTT ĐƯỢC 
KHẤU TRỪ
THUẾ SUẤT 
THUẾ TNDN 
= X
THUẾ TNDN HL 
PHẢI TRẢ
CLTT PHẢI 
CHỊU THUẾ
THUẾ SUẤT 
THUẾ TNDN 
= X
Thuế suất thuế TNDN trong tương lai khi các khoản chênh lệch tạm thời
được hoàn nhập (được khấu trừ hoặc bị đánh thuế TNDN).
22
VÍ DỤ 9 
 Lấy Ví dụ số 6, xác định chi phí thuế TNDN hoãn
lại và tài sản thuế TNDN hoãn lại vào lúc cuối
năm.
20X0 20X1 20X2 20X3 20X4 20X5
Giá trị ghi sổ 
TSCĐ 400 200 0 0 0 0
Cơ sở tính thuế 
TSCĐ 500 400 300 200 100 0
Chênh lệch tạm
thời khấu trừ -100 -200 -300 -200 -100 0
CLTT Psinh
(Hoàn nhập) -100 -100 -100 100 100 100
Chi phí thuế
TNDN hoãn lại
Tài sản thuế 
TNDN phát sinh
Tài sản thuế 
TNDN cuối năm
BẢNG TÍNH 
23
VÍ DỤ 10
 Lấy VÍ dụ số 8, xác định chi phí thuế TNDN hoãn
lại và thuế TNDN hoãn lại phải trả vào lúc cuối
năm.
20X0 20X1 20X2 20X3 20X4 20X5
Giá trị ghi sổ 
TSCĐ 500 400 300 200 100 0
Cơ sở tính thuế 
TSCĐ 450 300 150 0 0 0
Chênh lệch tạm
thời chịu thuế 50 100 150 200 100 0
CLTT Psinh 
(Hoàn nhập) 50 50 50 50 -100 -100
Chi phí thuế
TNDN hoãn lại
Thuế TNDN HL phải 
trả phát sinh
Thuế TNDN HL 
phải trả cuối kỳ
BẢNG TÍNH 
24
Bài tập thực hành 1
Công ty XYZ có lợi nhuận trước thuế năm 20x0 là 10.000
triệu đồng. Năm 20x0 có tài liệu như sau:
1. Ngày 1/1/20x0, đưa một tài sản cố định vào sử dụng ở bộ
phận quản lý doanh nghiệp, nguyên giá 400 triệu đồng, kế
toán ước tính thời gian khấu hao là 8 năm, thời gian khấu
hao tối thiểu theo khung là 10 năm; phương pháp khấu
hao đường thẳng.
2. Doanh nghiệp xuất hóa đơn GTGT để nhận tiền ứng trước
30% giá trị hợp đồng cung cấp dịch vụ vào năm 20x1, giá
trị hóa đơn chưa thuế GTGT là 300 triệu đồng.
3. Lập dự phòng nợ phải thu khó đòi với số tiền là 100 triệu
đồng. Trong khi đó, căn cứ vào thông tư 228/2009 thì tiền
lập dự phòng được chấp nhận là 30 triệu đồng. Biết rằng
tổng số nợ phải thu ngắn hạn cuối kỳ là 700 trđ
Bài tập thực hành 1 (tiếp)
4. Lợi nhuận được chia từ liên doanh K, số tiền là
200 triệu đồng bằng TGNH
5. Chi phí không đủ hóa đơn chứng từ là 100
triệu đồng, đã thanh toán bằng tiền mặt.
Yêu cầu:
a. Xác định loại chênh lệch trong từng trường
hợp
b. Tính Chi phí thuế TNDN hiện hành
c. Tính Chi phí / Thu nhập thuế TNDN hoãn lại
25
Ứng dụng vào hệ thống tài khoản
• TK 3334 - Thuế TNDN
• TK 821 - Chi phí thuế TNDN
oTK 8211 - Chi phí thuế TNDN hiện hành
oTK 8212 - Chi phí thuế TNDN hoãn lại
• TK 243 - Tài sản thuế TN hoãn lại
• TK 347 - Thuế TN hoãn lại phải trả
Tài khoản 8211 
Bên Nợ Bên Có
• Kết chuyển chi phí thuế
TNDN hiện hành để xác
định KQKD
• Thuế TNDN hiện hành 
phải nộp phát sinh
• Thuế TNDN hiện hành 
phải nộp bổ sung 
TK này không có số dư cuối kỳ 
26
Sơ đồ kế toán Chi phí thuế TNDN hiện hành
TK 8211TK 3334
TK 911TK 911
Tạm tính
Điều chỉnh 
giảm
Kết chuyểnKết chuyển
Bổ sung
VÍ DỤ 11
 Trong năm, số thuế TNDN đã tạm nộp đến quý 3 là 15
 Số thuế còn phải nộp cho cả năm là: 20 – 15 = 5
 Giả sử doanh nghiệp xác định kết quả hằng quý
27
TK 8212- Chi phí thuế TNDN hoãn lại 
Bên Nợ Bên Có
- Ghi giảm chi phí thuế TN hoãn lại 
do chênh lệch TS thuế hoãn lại > 
TS thuế hoãn lại được hòan nhập 
trong năm hoặc số chênh lệch 
giữa thuế TN hoãn lại phải trả 
được hòan nhập > số thuế TN 
hoãn lại phải trả phát sinh trong 
năm
- Kết chuyển số phát sinh bên có 
TK 8212 nhỏ hơn SPS bên nợ TK 
8212 về TK 911 
- Chi phí thuế TNDN hoãn lại
phát sinh trong năm từ vêệc
ghi nhận thuế thu nhập hoãn
lại
- Chi phí thuế TNDN hoãn lại
được ghi nhận từ số chênh
lệch giữa TS thuế TN hoãn lại
được hòan nhập trong năm >
Số TS thêế hoãn lại phát sinh
trong năm
- Kết chuyển số phát sinh bên
có TK 8212 > SPS bên nợ TK
8212 về TK 911
Tài khoản 243 – Tài sản thuế thu nhập hoãn lại
Bên Nợ Bên Có
Dư Nợ
- Giá trị tài sản thuế thu nhập
hoãn lại giảm
Giá trị tài sản thuế thu nhập
hoãn lại tăng
Giá trị tài sản thuế thu nhập
hoãn lại còn lại cuối năm
28
TK 347 - Thuế TN hoãn lại phải trả
Bên Nợ Bên Có
Dư Có 
Giá trị thuế thu nhập hoãn lại
phải trả tăng
Giá trị thuế thu nhập
hoãn lại phải trả giảm
Giá trị thuế thu nhập hoãn lại
phải trả còn lại cuối năm
Sơ đồ kế toán tài sản thuế TNDN hoãn lại 
TK 8212 TK 243
Phát sinh
Hoàn nhập
TK 911
Bù trừ kết 
chuyển 
Bù trừ kết chuyển 
29
VÍ DỤ 12 
Năm 20X1, công ty X có một khoản chi phí trích
trước là 200 không được thuế chấp nhận.
Năm 20X2, khoản chi phí này thực tế chi trả và
được thuế chấp nhận.
 Thuế suất thuế TNDN là 20%
Yêu cầu: Tính toán ghi nhận các bút toán liên quan
đến chi phí thuế TNDN hiện hành và thuế TNDN
hoãn lại của 2 năm 20X1, 20X2.
Thuế thu nhập hoãn lại phải trả : 
 Thuế TNDN sẽ phải nộp trong tương lai tính bằng 
các khoản chênh lệch tạm thời chịu thuế TNDN 
trong năm hiện hành x Thuế suất thuế TNDN 
ĐÁNH GIÁ THUẾ TNDN HOÃN LẠI PHẢI TRẢ 
30
Sơ đồ kế toán Thuế TNDN hoãn lại phải trả 
TK 8212TK 347
Phát sinh thuế 
TN hoãn lại 
phải trả 
Hòan nhập thuế TN hoãn lại 
phải trả 
TK 911
Bù trừ kết 
chuyển 
Bù trừ kết chuyển 
VÍ DỤ 13
 Năm 20X1, DN chi mua bảo hộ lao động là 500.000
đồng/người cho 800 CBNV, tất cả là 400 triệu. Khi quyết
toán thuế, doanh nghiệp được quyết toán theo số thực chi.
Tuy nhiên về phương diện kế toán, doanh nghiệp phân bổ
chi phí này trong năm 20x1 và 20x2 vì 2 năm doanh nghiệp
mới mua bảo hộ lao động một lần.
 Thuế suất thuế TNDNHH 22%, tương lai là 20%
Yêu cầu: Ghi nhận các bút toán liên quan đến chi phí thuế
TNDN thuế TNDN hoãn lại của 2 năm 20X1, 20X2.
31
Bài tập thực hành 2
Công ty A mua một thiết bị với giá 10.000. Theo
kế toán, máy này được khấu hao theo phương
pháp đường thẳng trong 5 năm. Theo thuế, máy
này cũng được khấu hao theo phương pháp
đường thẳng trong 4 năm. Thuế suất thuế TNDN
là 22%.
Yêu cầu: Tính Chi phí thuế TNDN hiện hành.
Giả sử LNKT là 10.000 triệu đồng.
Sử dụng số liệu ở bài tập thực hành 2
Yêu cầu: Lập bảng tính chênh lệch tạm thời và ghi
nhận các bút toán có liên quan đến thuế TNDN
hoãn lại qua các năm.
Bài tập thực hành 3
32
TÀI SẢN Mã số
Thuyết 
minh
B. TÀI SẢN DÀI HẠN
2. Tài sản thuế thu nhập hoãn lại 262
NỢ PHẢI TRẢ
I. Nợ ngắn hạn
3. Thuế và các khoản phải nộp NN 313
II. Nợ dài hạn
11. Thuế thu nhập hoãn lại phải trả 341
Số dư Nợ TK 243
Số dư Có TK 347
TRÌNH BÀY TRÊN BCTC
Trên Bảng cân đối kế toán: 
Số dư Có TK 333
TRÌNH BÀY TRÊN BCTC (tiếp)
Trên Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh: 
Chỉ tiêu MS
15. Chi phí thuế TNDN
hiện hành 51
16. Chi phí thuế TNDN
hoãn lại 52
Tổng số phát sinh bên Có 
8211 đối ứng với Nợ 911 
hoặc Nợ 8211 đối ứng Có 
911 (ghi âm)
Tổng số phát sinh bên Có 
8212 đối ứng với Nợ 911 
hoặc Nợ 8212 đối ứng Có 
911 (ghi âm)