Bài giảng Cầm máu bằng Garo - Vũ Minh Phượng

 CẦM MÁU BẰNG GARO 
ThS.Vũ Minh Phượng 
Ths. Bùi Vũ Bình 
TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI 
KHOA ĐIỀU DƯỠNG-HỘ SINH 
MỤC TIÊU 
 Trình bày được chỉ định, nguyên tắc đặt garo. 
 Kể tên được ba loại chảy máu 
 Trình bày được triệu chứng và dấu hiệu của mất nhiều máu. 
Trình bày và áp dụng đước các kỹ thuật garo cầm máu. 
A. ĐẠI CƯƠNG 
Máu - chất lỏng lưu thông trong cơ thể, cung cấp oxy và các chất dinh dưỡng cho các tổ chức tế bào. và ngược lại các chất thải từ các tổ chức tế bào được máu vận chuyển để đào thải ra ngoài. Để máu có thể lưu thông trong cơ thể được là nhờ có hiện tượng huyết áp. 
Chảy máu là cấp cứu số một, đặc biệt là chảy máu ở một số động mạch lớn, nếu không xử trí cấp cứu kịp thời sẽ làm cho bệnh nhân tử vong rất nhanh chóng. 
Có nhiều nguyên nhân khác nhau gây chảy máu. Mất nhiều máu làm giảm huyết áp. Nếu chảy máu ở mức độ ít trầm  trọng thì cơ thể sẽ bù lại bằng cách tăng nhịp tim và hạn chế máu tới các tổ chức dưới da và ruột, để tăng cường lượng máu tới các cơ quan quan trọng của cơ thể như não, tim , thận 
Cơ thể có những cơ chế tự bảo vệ để chống lại sự chảy máu: khi mạch máu bị cắt đứt thì đầu mạch máu bị tổn thương co lại để làm giảm lưu lượng máu tới, tạo điều kiện để các cục máu đông hình thành do đó chống mất máu thêm. 
Phân biệt các loại chảy máu và xử trí 
1. Chảy máu mao mạch: 
 - Máu rỉ ra trên bề mặt vết thương. 
 - Xử trí: Sơ cứu vết thương, đặt gạc vô khuẩn kín rồi băng lại 
2. Chảy máu tĩnh mạch 
 - Máu ch ảy đùn ra hoặc phun ra từ từ , máu màu đỏ sẫm 
 - Xử trí: Sơ cứu vết thương, đặt gạc vô khuẩn kín rồi băng ép lại 
3. Chảy máu động mạch 
 - Máu chảy ra thành tia và phun mạnh lên theo nhịp đập của tim, máu màu đỏ tươi 
- Đặt ga rô rồi mới sơ cứu vết thương băng lại 
Triệu chứng và dấu hiệu của mất nhiều máu 
Bằng chứng của sự mất máu: có thể có hoặc không. 
Da xanh nhợt, lạnh, vã mồ hôi 
Toàn thân mệt mỏi, lờ đờ hốt hoảng , giãy giụa, kích thích, ý thức lú lẫn 
Nhịp thở nhanh nông 
Mạch nhanh , nhỏ, yếu , có khi khó bắt 
Tiến triển dần tới tình trạng "sốc" 
Các kỹ thuật cầm máu ga rô 
1.Chỉ định 
Đứt động mạch lớn mà băng ép không cầm máu được 
Cắt cụt chi 
Chi bị dập nát, chảy máu ồ ạt 
2. Nguyên tắc đặt ga rô 
Chặn động mạch: chặn trên đường đi của động mạch tới vết thương 
Không đặt ga ro trực tiếp lên da thịt nạn nhân 
Đặt ga rô trên vết thương từ 2-3 cm 
Xử lý vết thương phần mền 
Tổng số giờ đặt ga rô không quá 6h, mỗi giờ nới 1 lần nới không quá 1 phút, nới từ từ tới khi đầu chi hồng trở lại 
Phiếu ga rô đặt nơi dễ nhìn thấy nhất. Viết chữ phiếu ga rô màu đỏ, khung của phiếu ga rô màu đỏ trong đó có ghi nội dung của phiếu ga rô. Vận chuyển ưu tiên số 1. 
3.Dụng cụ 
Dùng một băng cao su mỏng mềm đàn hồi tốt, to bản, dài (Esmareh) 
+ Chi trên: Rộng 3 - 5cm, dài: 1,2 m 
+ Chi dưới: Rộng 5 - 8cm, dài 2 m 
Hộp dụng cụ để xử lý vết thương: Kẹp Korcher, kéo, kẹp phẫu tích 
Gạc vô khuẩn: gạc cầu, gạc miếng 
Băng cuộn, khăn chéo 
Dung dịch rửa vết thương: NaCl 0,9% 
Dung dịch sát khuẩn:Betadine 
Ga rô tuỳ ứng 
Kỹ thuật tiến hành 
1.Đặt ga rô chính quy 
Chặn động mạch: 
+ Đứt ĐM cẳng tay: Chặn ĐM nếp gấp khuỷu tay 
+ Đứt ĐM cánh tay: Chặn ĐM hõm nách 
+ Đứt ĐM cẳng chân: Chặn ĐM khoeo chân 
+ Đứt ĐM đùi: Chặn ĐM bẹn 
+ Đứt ĐM thái dương: Chặn gốc ĐM cảnh 
- Ðặt ga rô cách vết thương 2-3cm 
+ Vòng 1: Vừa phải 
+ Vòng 2: Chặt hơn 
+ Vòng 3: Chặt nhất (Quyết định sự cầm máu) 
+ Vòng 4: Nới rộng để nhét cuộn ga rô còn lại vào 
Xử trí vết thương: 
+ Rửa sạch vết thương 
+ Thấm khô 
+ Sát khuẩn xung quanh 
+ Đ ặt gạc vô khuẩn kín vết thương 
 + Dùng băng cuộn băng lại 
Cố định tay hoặc chân nếu vết thương ở chi 
Ghi phiếu ga rô 
Chuyển nạn nhân 
+ Chuyển ngay nạn nhân tới khoa ngoại của BV 
+ Theo dõi sát: M,NT, da, niêm mạc 
- Nới ga rô theo đúng thời gian và nguyên tắc 
+ Luồn 2 ngón tay vào vòng cuối cùng nâng lên, rút cuộn ga rô vừa cuộn lại vừa nới hết vòng thứ 3 từ từ. 
+ Quan sát vùng dưới vết thương thấy hồng, ấm lại thì cuốn lại vòng thứ 3 chặt, vòng thứ 4 nới lỏng để nhét cuộn ga rô còn lại. 
Nội dung phiếu ga rô 
PHIẾU GA RÔ 
Cấp cứu số 1 (ghi chữ màu đỏ) 
Họ và tên nạn nhân: 	Tuổi 
Địa chỉ: 
Nơi xảy ra tai nạn 
Vị trí tổn thương 
Ngày..Giờ.. Đặt ga rô 
Họ tên.. Chức vụ Người đặt ga rô 
Ngày giờ chuyển: . 
Nới ga rô lần 1Giờ 
Nới ga rô lần 2Giờ 
Nới ga rô lần 3Giờ 
Nới ga rô lần 4Giờ 
Người nớiChức vụ.. 
2.Đặt g a rô tùy ứng 
+ Khăn mùi xoa 2-3 chiếc 
+ Bút chì, thước kẻ, đũa, dây buộc 
* Tiến hành 
- Chặn động mạch 
+ Quấn một khăn lót trên vết thương 
+ Một khăn gấp chéo nhỏ lại buộc lỏng trên khăn thứ nhất. 
+ Luồn một que vừa nâng vừa xoắn khăn thứ hai đến khi máu ngừng chảy. 
+ Cố định que tránh va chạm vào vết thương 
- Xử trí và băng vết thương chuyển nhanh đến tuyến trên. 
Cố định tay hoặc chân nếu vết thương ở chi 
Ghi phiếu ga rô 
Chuyển nạn nhân 
+ Chuyển ngay nạn nhân tới khoa ngoại của BV 
+ Theo dõi sát: M,NT, da, niêm mạc 
3. Băng ép động mạch c ảnh . 
a) Dụng cụ 
- 1 nẹp dài từ quá đầu đến quá khuỷu tay 
- Băng cuộn: 2-3 cuộn 
- Gạc vô khuẩn 
b) Tiến hành 
- Chặn động mạch c ảnh 
- Xử lý vết thương 
- Đặt nẹp bên đối diện vết thương 
- Ðặt một vật (băng, gạc cuộn chặt lại) chặn lên động mạch. 
- Cố định băng vào nẹp , cố định nẹp vào đầu, cuốn băng vào nẹp xuống tương ứng vật chặn, băng giữ vật chặn tại chỗ để cầm máu 
- Ghi phiếu ga rô 
- Chuyển nạn nhân 
+ Chuyển ngay nạn nhân tới khoa ngoại của BV 
+ Theo dõi sát: M,NT, da, niêm mạc 
4.Xử trí đứt ĐM tại bẹn, nách 
Đặt trực tiếp gạc vô khuẩn lên vết thương 
Dùng nhiều gạc cuộn chặt lại đặt lên vết thương 
Dùng băng cộn to bản băng ép chặt(băng nhồi) để cầm máu 
Đặt nạn nhân ở tư thê đầu thấp nếu điều kiện cho phép và chuyển thật nhanh đến bệnh viện ngoại khoa gần nhất 
5.Chăm sóc trường hợp nạn nhân mất nhiều máu 
 - Ðặt nạn nhân nằm ngửa đầu thấp và mặt nghiêng về một bên để cung cấp đủ máu cho não. Khuyên nạn nhân nằm yên. 
- Nâng cao chân nạn nhân nếu điều kiện cho phép. 
- Nới lỏng dây áo, dây lưng,cravat... cho nạn nhân. 
- Ðắp ấm cho nạn nhân, nếu có điều kiện thì đắp thêm cho nạn nhân một tấm chăn nữa. 
- Kiểm tra mạch, nhịp thở và mức độ đáp ứng (tỉnh táo) 10 phút/lần, ghi chép lại kết quả. 
- Thăm khám nạn nhân để phát hiện những chỗ thủng khác. 
- Nếu nạn nhân trở nên bất tỉnh nhưng vẫn thở bình thường thì đặt nạn nhân nằm tư thế hồi phục, nếu ngừng thở phải tiến hành cấp cứu ngay. 
- Theo dõi tính chất của các dịch xuất tiết, bài tiết khỏi cơ thể. 
- Nhanh chóng chuyển nạn nhân tới các cơ sở y tế có điều kiện phẫu thuật. 
 Phải coi đây là một cấp cứu ưu tiên. Trong khi vận chuyển vẫn phải theo dõi sát nạn nhân và duy trì tư thế đúng. 
 Không cho nạn nhân ăn uống bất cứ một thứ gì. 
Cám ơn