Thực trạng công tác phòng ngừa, khắc phục một số biểu hiện tâm lý ảnh hưởng đến thành tích thể thao

ắng; Mức 3: Từ 15 – 50 điểm - Lo lắng
Nếu VĐV có số điểm biểu hiện lo lắng tâm
lý trong thang đánh giá rất lo lắng và lo lắng quá
mức mà không có biện pháp khắc phục kịp thời,
chúng tôi xác định là lo lắng đó sẽ ảnh hưởng
không tốt đến thành tích thể thao.
3. Quy trình thực hiện
Xây dựng bảng hỏi và điều tra thử để xác
định các chỉ tiêu đánh giá;
Hoàn thiện bảng hỏi với các chỉ tiêu đã được
xác định và điều tra chính thức;
Chuẩn bị các điều kiện để tổ chức khảo sát;
Điều kiện tiến hành: Phòng thoáng mát, đủ
ánh sáng, VĐV có tâm lý thoải mái và không lao
động nặng, không dùng chất kích thích khi thực
hiện. Chuẩn bị dụng cụ: Giấy, bút, bảng hỏi
hướng dẫn VĐV cách thức thực hiện. Thu thập,
xử lý, tổng hợp và phân tích kết quả bảng hỏi.
4. Về khách thể nghiên cứu
Bảng 1. Thông tin chung về khách thể
Vận động
viên
Giới
tính
Cỡ
mẫu
Lứa
tuổi
Vai trò 
đảm nhiệm
Taekwondo
Nữ 11
16 - 27
Cung cấp số liệu
Nam 9 Cung cấp số liệu
Karate
Nữ 6
19- 22
Cung cấp số liệu
Nam 10 Cung cấp số liệu
∑
Nữ 17
16 – 27
Cung cấp số liệu
Nam 19 Cung cấp số liệu
36
59
- Sè 1/2018
Số VĐV tham gia thực hiện trong nghiên cứu
này đều là VĐV của hai môn thể thao trọng
điểm nhóm 1, đội tuyển quốc gia, lứa tuổi thấp
nhất 16 và cao nhất 27.
KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU VAØ BAØN LUAÄN
1. Thực trạng mức độ biểu hiện tâm lý
trong quá trình thi đấu của VĐV
1.1. Vận động viên Karate
- Số VĐV tham gia: 25 VĐV Karate
- Số phiếu hợp lệ để xử lý cho kết quả là 15
phiếu (15 VĐV)
- Thực hiện khảo sát thực trạng trong quá
trình VĐV đang tham gia Giải vô địch trẻ
Karate Quốc gia lần thứ XXIII năm 2017 tại
Nhà thi đấu thể thao thành phố Huế.
Bảng 2. Thực trạng mức độ biểu hiện tâm lý của VĐV Karate
Giới tính
Mức độ biểu hiện tâm lý ảnh hưởng đến thành tích thể thao 
của VĐV Karate (điểm)
Điểm 
stress chung
Điểm
căng thẳng
Điểm 
mệt mỏi
Điểm 
lo lắng
Năng lực 
quan sát
Nữ 67.28 54.74 61.82 56.54 5.43
Nam 65.12 54.6 63.05 55.02 6.64
Trung bình 65.98 54.66 62.56 55.78 6.15
Bảng 2 phản ánh mức độ một số biểu hiện
tâm lý trong quá trình thi đấu của VĐV Karate.
Điểm càng cao thì mức độ biểu hiện tâm lý càng
cao và mức ảnh hưởng không tốt đến thành tích
thể thao càng mạnh. 
Kết quả nghiên cứu thực trạng biểu hiện tâm
lý ảnh hưởng đến thành tích thể thao ở VĐV
Karate cho thấy, điểm của các biểu hiện tâm lý
ở VĐV Karate đều ở thang đánh giá là mức độ
rất cao. Ở mức độ biểu hiện này này, chúng tôi
đánh giá là các biểu hiện tâm lý có ảnh hưởng
không tốt đến thành tích thể thao. Nếu chúng ta
có biện pháp phù hợp giúp VĐV khắc phục kịp
thời, có thể thành tích VĐV sẽ tốt hơn nữa. 
Về năng lực quan sát của VĐV có giá trị P
đều trên 4, điều này phản ánh năng lực quan sát
của VĐV ở mức trung bình, chưa cao như mong
muốn. Đây cũng có thể là một trong những
nguyên nhân ảnh hưởng đến thành tích thể thao
của VĐV Karate.
1.2. Vận động viên Taekwondo
- Số VĐV tham gia: 25 VĐV Taekwondo
- Số phiếu hợp lệ để xử lý cho kết quả là 18
phiếu (18 VĐV)
- Thực hiện khảo sát thực trạng trong quá
trình VĐV đang tham gia Giải vô địch
Taekwondo các lứa tuổi trẻ toàn quốc năm 2017
tại Nhà thi đấu thể thao thành phố Quảng Ninh.
Bảng 3. Thực trạng mức độ biểu hiện tâm lý của VĐV Taekwondo
Giới
tính
Mức độ biểu hiện tâm lý ảnh hưởng đến thành tích thể thao 
của VĐV Taekwondo
Điểm
stress chung
Điểm 
căng thẳng
Điểm
mệt mỏi
Điểm
lo lắng
Năng lực 
quan sát
Nữ 67.83 55.96 62.47 52.32 5.7
Nam 66.47 55.86 65.07 52.21 5.62
TB 67.3 55.92 63.48 52.27 5.67
Bảng 3 phản ánh mức độ biểu hiện tâm lý
trong quá trình thi đấu của VĐV Taekwondo.
Kết quả nghiên cứu đã cho thấy, điểm biểu hiện
tâm lý của VĐV Taekwondo đều ở thang đánh
giá là mức độ rất cao. Ở mức độ biểu hiện này
này, chúng tôi đánh giá là các biểu hiện tâm lý
có ảnh hưởng không tốt đến thành tích thể thao.
Vì vậy, nếu chúng ta có biện pháp phù hợp giúp
VĐV khắc phục kịp thời, có thể thành tích VĐV
sẽ tốt hơn. 
Về năng lực quan sát của VĐV, kết quả
nghiên cứu cho thấy, VĐV có giá trị P đều trên
4, điều này phản ánh năng lực quan sát của
VĐV ở mức trung bình, chưa cao như mong
60
BµI B¸O KHOA HäC
Biểu đồ 1. Thực trạng mức độ biểu hiện tâm lý trong quá trình thi đấu 
của VĐV Karate và VĐV Taekwondo
muốn. Đây cũng có thể là một trong những
nguyên nhân ảnh hưởng đến thành tích thể thao
của VĐV Taekwondo.
1.3. Đánh giá chung về thực trạng mức độ
biểu hiện tâm lý trong quá trình thi đấu của
VĐV Karate và VĐV Taekwondo
Tâm lý của VĐV trong tập luyện thi đấu thể
thao là thành phần không tách rời trong hệ
thống cấu trúc các hoạt động thể thao. Lo lắng,
căng thẳng và mệt mỏi tâm lý là những biểu
hiện của stress thể thao và được VĐV Karate
và VĐV Taekwondo xác nhận đó là tâm lý phổ
biến, ảnh hưởng rất lớn đến thành tích thể thao.
Kết quả nghiên cứu thực trạng được trình bày
ở biểu đồ 1.
Từ kết quả khảo sát thực trạng biểu hiện tâm
lý của VĐV Karate và VĐV Taekwondo trong
quá trình thi đấu tại Nhà thi đấu thể thao thành
phố Huế và Quảng Ninh được trình bày ở bảng
2 và 3 chúng tôi xác định: VĐV Karate và VĐV
Taekwondo đều có những biểu hiện tâm lý căng
thẳng, mệt mỏi, lo lắng. Chúng ta thấy, VĐV có
các mức độ biểu hiện stress chung, biểu hiện lo
lắng, căng thẳng và mệt mỏi tâm lý có số điểm
đều ở thang đánh giá là: Mức rất cao. Ở mức độ
biểu hiện này này, chúng tôi đánh giá là các biểu
hiện tâm lý có ảnh hưởng không tốt đến thành
tích thể thao. 
Nếu so sánh giữa VĐV Taekwondo với VĐV
Karate thì các mức độ biểu hiện tâm lý của VĐV
Taekwondo ở mức cao hơn. Riêng mức độ biểu
hiện lo lắng của VĐV Taekwondo thấp hơn so
với VĐV Karate. Về năng lực quan sát của VĐV
Taekwondo và VĐV Karate đều ở mức trung
bình, đây cũng có thể là một trong những
nguyên nhân ảnh hưởng đến thành tích thể thao
của VĐV.
2. Thực trạng mức độ biểu hiện tâm lý
trong quá trình tập luyện của VĐV Karate và
VĐV Taekwondo
- Số VĐV Karate là 25 VĐV, trong đó, số nữ
VĐV là 5 và nam VĐV là 23. 
- Số VĐV Taekwondo là 25 VĐV, trong đó,
số nữ VĐV là 7 và số nam VĐV là 18. 
- Thực hiện khảo sát thực trạng trong quá
trình VĐV đang trong quá trình tập luyện để
chuẩn bị tham dự Seagme lần thứ 29 tổ chức tại
Malaysia
Từ kết quả khảo sát thực trạng về một số biểu
hiện tâm lý của VĐV Karate và VĐV
Taekwondo trong quá trình tập luyện tại Trung
tâm Huấn luyện thể thao Quốc gia Hà Nội,
chúng tôi xác định: VĐV Karate và VĐV
Taekwondo đều có biểu hiện stress chung, căng
tẳng, mệt mỏi. Điểm càng cao thì mức độ biểu
hiện càng cao và mức độ ảnh hưởng đến thành
tích thể thao cũng càng lớn. Chúng ta thấy, VĐV
có các mức độ biểu hiện stress chung, biểu hiện
căng thẳng và mệt mỏi tâm lý đều ở thang đánh
giá là: Mức rất cao. Ở mức độ biểu hiện này này,
chúng tôi đánh giá là các biểu hiện tâm lý có ảnh
hưởng không tốt đến thành tích thể thao. 
Nếu so sánh giữa VĐV Taekwondo với VĐV
Karate thì các mức độ biểu hiện tâm lý của VĐV
Taekwondo ở mức cao hơn. Riêng mức độ biểu
hiện căng thẳng của VĐV Taekwondo lại thấp
hơn so với VĐV Karate. Về năng lực quan sát
của VĐV Taekwondo và VĐV Karate đều ở
mức trung bình, chưa cao như mong muốn, đây
cũng có thể là một trong những nguyên nhân
ảnh hưởng đến thành tích thể thao của VĐV.
61
- Sè 1/2018
Biểu đồ 2. Thực trạng mức độ biểu hiện tâm lý ảnh hưởng đến thành tích thể thao trong
quá trình tập luyện của VĐV Karate và VĐV Taekwondo
3. Thực trạng nhu cầu về chuyên gia tâm lý
Để việc thực hiện các biện pháp khắc phục
và phòng ngừa biểu hiện tâm lý ảnh hưởng
không tốt đến thành tích thể thao đạt hiệu quả
tốt nhất, chúng tôi thiết nghĩ cần phải có một đội
ngũ chuyên gia đảm trách nhiệm vụ này. Trong
thực tế, nhu cầu giải quyết những vấn đề tâm lý
xã hội, tâm lý con người và tâm lý VĐV là rất
bức thiết, nhưng ở Việt Nam chưa có cơ sở nào
đào tạo chuyên gia tâm lý chuyên đảm trách
thực hiện nhiệm vụ này. Trước thực tế đó, chúng
tôi khảo sát nhu cầu về chuyên gia tâm lý cho
VĐV hiện nay như thế nào? Kết quả được trình
bày tại bảng 4.
Kết quả nghiên cứu ở bảng 4 đã cho thấy,
nhu cầu cần thiết có chuyên gia tâm lý để giúp
đỡ VĐV đều tập trung ở mức rất cần thiết và cần
thiết ở cả đối tượng VĐV, HLV, chuyên gia và
các nhà quản lý. Mức đánh giá rất cần thiết cao
nhất thuộc về đối tượng VĐV và các nhà quản
lý, sau đó tới các HLV và các chuyên gia.
KEÁT LUAÄN
1. Nếu trong hoạt động thể thao có mức độ
biểu hiện stress chung ở mức cao và rất cao, thì
các biểu hiện stress đó sẽ ảnh hưởng không tốt
đến thành tích thể thao.
2. Nếu trong hoạt động thể thao, có căng thẳng
tâm lý ở mức Rất căng thẳng mà không có biện
pháp kiểm soát căng thẳng được tốt thì căng thẳng
đó sẽ ảnh hưởng không tốt đến thành tích thể thao.
3. Nếu trong hoạt động thể thao có biểu hiện
mệt mỏi tâm lý ở mức Rất mệt mỏi mà không
có biện pháp khắc phục kịp thời, thì mệt mỏi đó
sẽ ảnh hưởng không tốt đến thành tích thể thao.
4. Nếu trong hoạt động thể thao có biểu hiện
tâm lý lo lắng ở mức quá cao và quá thấp mà không
có biện pháp khắc phục kịp thời thì lo lắng đó sẽ
ảnh hưởng không tốt đến thành tích thể thao.
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
1. Dương Nghiệp Chí (2004), Đo lường thể
thao, Nxb TDTT, Hà Nội.
2. Võ Văn Bản (2002), Thực hành trị liệu
tâm lý, Nxb Y học, Hà Nội.
3. Phạm Tất Dong, (1992), Tâm lý học đại
cương tập I, Nxb Giáo dục, Hà Nội.
4. Vũ Dũng (1995), Tâm lý xã hội với quản
lý, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
(Bài nộp ngày 30/1/2018, Phản biện ngày
5/2/2018, duyệt in ngày 10/2/2018
Người chịu trách nhiệm chính: Phạm Thị
Thanh Hương; 
Email: thanhhuongspi@gmail.com)
Bảng 4. Thực trạng nhu cầu chuyên gia
tâm lý cho VĐV
Vận động viên
(n=56)
Mức độ cần thiết có chuyên gia tâm lý
để giúp đỡ vận động viên
Rất cần thiết Cần thiết Không cầnthiết
Số lựa
chọn %
Số lựa
chọn %
Số lựa
chọn %
Vận động viên
(n= 35) 23 65.71 12 34.28 0 0.00
Huấn luyện
viên (n=8) 5 62.50 3 37.50 0 0.00
Chuyên gia
(n=19) 11 57.80 8 42.10 0 0.00
Các nhà quản
lý (n=11) 7 63.63 4 36.36 0 0.00