Mức độ áp dụng kế toán quản trị trong các doanh nghiệp Việt Nam - Kết quả từ nghiên cứu thực nghiệm

ây dựng. Trong số các DN trả lời khảo sát chưa có DN nào sử 
dụng bảng điểm cân bằng. Các kỹ thuật còn lại có tỷ lệ sử dụng đều dưới 20%. 
Từ tỷ lệ sử dụng thấp làm cho mức độ áp dụng trung bình các kỹ thuật KTQT chiến 
lược trong các DN cũng thấp. Ngoài chi phí mục tiêu đạt giá trị trung bình trên 3,2 các kỹ 
thuật còn lại đều có giá trị trung bình dưới 3,0. Đặc biệt, chưa có DN nào trong số các DN 
được khảo sát áp dụng bảng điểm cân bằng. 
Mười kỹ thuật KTQT được sử dụng nhiều nhất trong các DN so với tỷ lệ áp dụng và 
xếp hạng trong các DN Ấn Độ và Australia trong nghiên cứu của Joshi (2001) như sau: 
Bảng 2. Mười kỹ thuật KTQT được áp dụng phổ biến trong các DN Việt Nam 
 Việt Nam Ấn Độ Australia 
TT 
Tỷ lệ 
(%) 
Thứ 
hạng 
Tỷ lệ 
(%) 
Thứ 
hạng 
Tỷ lệ 
(%) 
Thứ 
hạng 
1 Lợi nhuận ròng 100,0 1 n/a n/a n/a n/a 
2 Hạch toán chi phí sản phẩm 66,1 2 n/a n/a n/a n/a 
3 Dự toán sản xuất 57,7 3 100 1 100 2 
4 Dự toán mua 56,8 4 n/a n/a n/a n/a 
5 Dự toán tiền 52,6 5 95 2 99 2 
6 Tỷ lệ tăng trưởng doanh thu 52,4 6 n/a n/a n/a n/a 
7 Dự toán tiêu thụ 49,0 7 n/a n/a n/a n/a 
8 Dòng tiền 43,9 8 80 9 84 14 
9 Hiệu quả vốn đầu tư (ROI) 43,5 9 100 1 96 3 
10 Thời gian hoàn vốn 43,5 10 n/a n/a n/a n/a 
n trÞ - Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ thùc tr¹ng ë ViÖt Nam 
 190 
4.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến mức độ áp dụng KTQT 
Mô hình nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến mức độ áp dụng KTQT được nghiên 
cứu gồm 5 biến độc lập: (1) Áp lực cạnh tranh (cạnh tranh), (2) Dự phân quyền quản trị trong 
DN (phân quyền), (3) Mức độ áp dụng thông tin (công nghệ thông tin), (4) Sự quan tâm của 
nhà quản trị đến KTQT và (5) Trình độ nhân viên kế toán. Biến phụ thuộc trong mô hình là 
một thang đo đa hướng gồm các thành phần sau: (a) Hệ thống hạch toán chi phí, (b) Hạch 
toán dự toán, (c) Các kỹ thuật phân tích thông tin để ra quyết định, (d) Hệ thống đánh giá hoạt 
động và (e) Các kỹ thuật KTQT chiến lược. 
Kết quả phân tích tương quan Spearman và kiểm định hồi quy tuyến tính cho thấy: 
Mức độ phân quyền, Mức độ áp dụng CNTT và Trình độ nhân viên kế toán có tác 
động đến mức độ sử dụng một số kỹ thuật KTQT trong các DN Việt Nam. Cụ thể: 
Mức độ phân quyền trong DN có ảnh hưởng đến mức độ sử dụng các kỹ thuật phân 
tích thông tin để ra quyết định. 
YHTPT = 0,169 + 0,321PQ 
Mức độ phân quyền và trình độ nhân viên kế toán có ảnh hưởng đến việc sử dụng các 
chỉ tiêu đánh giá hoạt động trong DN. 
YHTĐG = -0,226 + 0,162PQ + 0,147TĐKT 
Mức độ phân quyền và mức độ áp dụng CNTT có ảnh hưởng đến mức độ áp dụng các 
kỹ thuật KTQT chiến lược trong các DN. 
YKTQTCL = - 0,180 + 0,143PQ + 0,183CNTT 
Trong đó: 
PQ: Mức độ phân quyền trong DN 
CNTT: Mức độ áp dụng công nghệ thông tin 
TĐKT: Trình độ nhân viên kế toán 
Chưa có bằng chứng về mối quan hệ giữa Áp lực cạnh tranh và Sự quan tâm của nhà 
quản trị cấp cao đến mức độ áp dụng KTQT trong các DN Việt Nam. 
5. Kết luận và các khuyến nghị 
Kết quả nghiên cứu cho thấy mức độ áp dụng KTQT trong các DN Việt Nam vẫn còn 
tương đối thấp, nhiều DN chưa quan tâm đến KTQT. Các phương pháp KTQT truyền thống 
được áp dụng là chủ yếu. Các phương pháp KTQT hiện đại như hạch toán chi phí theo hoạt 
động, bảng điểm cân bằng vẫn còn ít được áp dụng. 
Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy: Chưa có bằng chứng về mối quan hệ giữa Áp lực 
cạnh tranh và Sự quan tâm của nhà quản trị cấp cao đến mức độ áp dụng KTQT trong các DN 
Việt Nam. Tuy nhiên, Mức độ phân quyền, Mức độ áp dụng CNTT và Trình độ nhân viên kế 
toán có tác động đến mức độ sử dụng một số kỹ thuật KTQT trong các DN Việt Nam. Trong 
đó, Mức độ phân quyền có tác động đáng kể đến mức độ sử dụng các kỹ thuật phân tích thông 
tin để ra quyết định, hệ thống đánh giá hoạt động và các kỹ thuật KTQT chiến lược. 
Từ kết quả nghiên cứu, có thể thấy để gia tăng mức độ áp dụng KTQT trong các DN ở 
Việt Nam, cần thực hiện các khuyến nghị sau: 
n trÞ - Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ thùc tr¹ng ë ViÖt Nam 
 191
- Các DN cần tăng cường phân quyền quản trị trong DN cho các nhà quản trị. Phân 
quyền thường gắn với trách nhiệm của các nhà quản trị do vậy nó làm phát sinh nhu cầu thông 
tin để sử dụng hiệu quả các nguồn lực cũng như sử dụng các chỉ tiêu đánh giá để khuyến 
khích nhân viên trong DN. 
- Trong điều kiện hiện nay, các DN cần tăng cường áp dụng CNTT nhằm tự động hóa 
các công đoạn trong quá trình thu thập, xử lý dữ liệu, tạo thuận lợi cho việc áp dụng các kỹ 
thuật KTQT tiên tiến. 
- Nâng cao trình độ kế toán, cập nhật các kiến thức KTQT hiện đại là điều kiện cần 
thiết để các kỹ thuật KTQT có thể được áp dụng trong các DN.‡ 
---------------------------------- 
Tài liệu tham khảo 
1. Abdel-Kader, M. (2006). "Management accounting practices in the British food and drinks industry." British Food Journal Vol. 
108 No. 5, 2006 pp. 336-357 Emerald Group Publishing Limited 0007-070X DOI 10.1108/00070700610661321. 
2. Ahmad, K. (2012). The use of management accounting practices in Malaysian SMEs, University of Exeter. Doctor thesis. 
3. Ahmad, N. S. M., &Leftesi, A. (2014). An Exploratory Study of the Level of Sophistication of Management Accounting Practices in 
Libyan Manufacturing Companies. International Journal of Business and Management Vol. II (2). 
4. Anh, D. N. P. (2016). Factors Affecting the Use and Consequences of Management Accounting Practices in A Transitional 
Economy: The Case of Vietnam. Journal of Economics and Development, 18(1), 54-73. 
5. Chenhall, R. H. and K. Langfield-Smith (1998). "Adoption and benefits of management accounting practices: an Australian 
study." Management Accounting Research9(1): 1-19. 
6. Doan, N. P. A. (2012). The adoption of western management accounting practices in Vietnamese enterprises during economic 
transition. (PhD), Griffith University. 
7. Dung, N. T. P., &Aoki, M. (2014). The EvolutionofManagementAccountingPractices in Vietnam: a 
SurveyResearchonVietnameseFoodandBeverageEnterprises. The KeizaiGaku, AnnualReportof the 
EconomicSociety,TohokuUniversity, Nhật Bản, Tập 74- Số 4, Tháng 3/2014., 74(4), 167-183. 
8. Haldma, T., &Lääts, K. (2002). Influencing contingencies on management accounting practices in Estonian manufacturing 
companies. University of Tartu - Economics and Business Administration Working Paper No. 13. Available at SSRN: 
https://ssrn.com/abstract=419863 or  
9. James, P. C. (2013). An Analysis of the Factors Influencing the Adoption of Activity Based Costing (ABC) in the Financial Sector 
in Jamaica. International Journal of Business and Social Research (IJBSR), 3(7). 
10. Joshi, P. L. (2001). The international diffusion of new management accounting practices: the case of India. Journal of 
International Accounting, Auditing & Taxation 10 (2001) 85–109. 
11. Karanja, J. C. N., Mwangi, E., &Nyaanga, P. (2014). Adoption of Modern Management Accounting Techniques in Small and 
Medium (SMEs) in Developing Countries: A Case Study of SMEs in Kenya. 
12. Kariuki, S. N., &Kamau, C. G. (2016). Organizational contingencies influencing the adoption of strategic management 
accounting practices among manufacturing firms in Kenya. International Journal of Advanced Research in Management and Social 
Sciences, 4(5), 16. 
13. Leite, A. A., Fernandes, P. O., &Leite, J. M. (2015). Contingent factors that influence the use of management accounting 
practices in the Portuguese textile and clothing sector. The International Journal of Management Science and Information 
Technology, Special Issue: 2015 Spanish-Portuguese Scientific Management Conference (59 - 78). 
14. Maelah, R., & Ibrahim, D. N. (2007). Factors influencing activity based costing (abc) adoption in manufacturing industry. 
Investment Management and Financial Innovations, Volume 4, Issue 2, 2007, 113-124. 
15. Pierce, B., & O’Dea, T. (1998). Management Accounting Practices in Ireland – The Preparers’ Perspective. Research paper 
series. Paper No. 34. October 1998. 
16. Pollanen, R. M., &Abdel-Maksoud, A. B. (2010). The deploymentofcontemporarymanagementaccountingpractices in 
Canadianfirms: a contingencyapproach. InternationalJournalofManagerialandFinancialAccounting, 2(2), 134-152. 
17. Shields, M. D. (1998). Management accounting practices in Europe: a perspective from the States. Management Accounting 
Research, 1998, 9, 50 1-5 13. 
18. Subasinghe, J., &Fonseka, A. T. (2009). Factors Affecting the Low Adoption of Management Accounting Practices in Sri 
Lankan Business Organizations. Sri Lankan Journal of Management. Volume 14, Number 2, 95-114. 
19. Sulaiman, M. b., Ahmad, N. N. N., &Alwi, N. (2004). Management accounting practices in selected Asian countries: A review 
of the literature. Managerial Auditing Journal, Vol. 19 Iss 4 pp. 493 - 508. doi: 10.1108/02686900410530501 
n trÞ - Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ thùc tr¹ng ë ViÖt Nam 
 192 
20. Sulaiman, S., Ramli, A., &Zainuddin, Z. N. (2015). Factors Driving Change in Management Accounting Practices: Malaysian 
Survey Evidence. In R. Hashim& A. B. A. Majeed (Eds.), Proceedings of the Colloquium on Administrative Science and Technology: 
CoAST 2013: Springer Singapore. 
21. Sumkaew, N., Liu, L. Y. J., & McLaren, J. (2012). Management Accounting Practices in Thailand. Paper presented at the A 
Paper Presented at Asia-pacific Management Accounting Association Conference,, Xiamen University, China, November 2012. 
22. Szychta, A. (2002). "The scope of application of management accounting methods in Polish enterprises." Management 
Accounting Research13(4): 401-418. 
23. Wijewardena, H., &Zoysa, A. D. (1999). Comparative Analysis of Management Accounting Practices in Australia and Japan: 
An Empirical Investigation. The International Journal of Accounting, 34(1), 1999, 49-70. 
24. Yalcin, S. (2012). Adoption and Benefits of Management Accounting Practices: An Inter-country Comparison. Accounting in 
Europe, 9(1), 95-110. doi: 10.1080/17449480.2012.664394 
----------------------------------