Kinh nghiệm của Hàn Quốc khi vận dụng giá trị hợp lý để lập và trình bày báo cáo tài chính và bài học cho Việt Nam

2018
giá trị hợp lý sẽ ảnh hưởng đến lãi lỗ. Riêng đối với 
tài sản tài chính sẵn sàng để bán khi có thay đổi giá 
trị hợp lý sẽ có ảnh hưởng đến vốn chủ sở hữu. Kết 
quả là điều này sẽ dẫn đến có ảnh hưởng đến lãi lỗ 
và vốn chủ sở hữu.
- Đối với tài sản cố định hữu hình, tài sản cố định 
vô hình và bất động sản đầu tư:
Giá trị đánh giá tăng sẽ được ghi nhận vào thu 
nhập toàn diện khác (OCI), dẫn đến tăng vốn chủ 
sở hữu, phần cao do đánh giá giảm lớn hơn số đánh 
giá tăng sẽ được ghi nhận vào báo cáo lãi lỗ (như 
đánh giá lỗ phát sinh từ việc đánh giá lại) dẫn đến 
làm ảnh hưởng lớn đến lợi nhuận. Khi giá trị của 
tài sản cố định được đánh giá có thể sẽ tăng giá trị 
ghi sổ của tài sản do đó sẽ làm giảm chỉ số tài sản 
so với nợ phải trả.
Ngoài ra, nếu bất động sản đầu tư như nhà và 
đất được xác định theo phương pháp đánh giá lại 
thì do giá trị tăng lên do đánh giá tăng dẫn đến lợi 
nhuận tăng lên.
c. Các nội dung cần xem xét khi áp dụng giá 
trị hợp lý
Thông tin theo giá trị hợp lý có thể hữu ích đối 
với người sử dụng chỉ khi nó được xác định theo một 
cách đáng tin cậy. Thị trường tài chính ở Hàn Quốc 
không đa dạng các loại công cụ tài chính so với các 
thị trường ở các nước phát triển. Do đó, nhiều khả 
năng các đầu vào được sử dụng để xác định giá trị 
hợp lý cho việc đánh giá lại không đáng tin cậy vì 
các thông tin liên quan đối với các công cụ tương 
tự không có sẵn trên thị trường. Có nhiều trường 
hợp không có hoặc không tồn tại thị trường năng 
động cho tài sản và nợ phải trả phi tài chính. Do vậy, 
các đầu vào cho việc đánh giá lại dựa theo xét đoán 
của người định giá nên có thể gây ra hoài nghi về sự 
đáng tin cậy và tính hữu dụng của việc xác định giá 
trị hợp lý. Để việc xác định giá trị hợp lý đáng tin 
cậy thì các quy trình, phương pháp phân tích và hệ 
thống đánh giá lại liên quan đến việc xác định giá trị 
hợp lý cần phải được cải thiện và hạ tầng liên quan 
phải được thiết lập để xác minh kết quả đánh giá lại.
- Các tài liệu hướng dẫn xác định giá trị hợp lý
Do việc xác định giá trị hợp lý cần có sự xét 
đoán và các giả định, nên có rủi ro khó tránh khỏi 
rằng thông tin kế toán có thể bị trình bày sai do lỗi 
xét đoán hoặc lỗi xác định. Do vậy, để giảm các rủi 
ro đó, cần tăng cường kiến thức và sự hiểu biết về 
các phương pháp liên quan; đưa ra các hướng dẫn 
áp dụng nhất quán; đưa ra các hướng dẫn, và thiết 
lập hệ thống để thực hiện các chương trình đào tạo; 
và đẩy mạnh việc phổ biến và chia sẻ các tài liệu 
hướng dẫn này.
- Các chuyên gia định giá độc lập
Ở Hàn Quốc, trước đây các công ty định giá bên 
ngoài thực hiện định giá cho hầu hết các bất động sản, 
và khi áp IFRS làm tăng phạm vi xác định giá trị hợp 
lý và tăng ảnh hưởng của việc xác định giá trị hợp lý 
trên báo cáo tài chính, vai trò của chuyên gia định giá 
và các công ty định giá chuyên nghiệp và độc lập càng 
ngày càng phát triển. Vai trò của chuyên gia định giá 
độc lập càng ngày càng cao nên nó trở nên rất quan 
trọng để đảm bảo sự đáng tin cậy của thông tin được 
các chuyên gia định giá cung cấp. 
- Cải thiện hệ thống pháp lý
Vì việc xác định giá trị hợp lý ảnh hưởng nhiều 
đến báo cáo tài chính, những người làm chính sách 
thấy rằng các thuyết minh BCTC cần được điều 
chỉnh và hệ thống pháp luật cũng cần được sửa đổi. 
Ngoài ra, cần phải cải thiện hệ thống pháp lý để 
quản lý cho phù hợp. Cần phải nâng cao tính độc 
lập và chuyên nghiệp của các chuyên gia xác định 
giá trị khi thực hiện xác định giá trị.
d. Công tác chuẩn bị
ủy ban Chuẩn mực Kế toán Hàn Quốc (KASB) 
đã tiến hành rất nhiều hoạt động trong nước và 
nước ngoài nhằm xác định các ảnh hưởng của việc 
áp dụng giá trị hợp lý đối với thị trường trong nước 
cũng như xác định các vấn đề có thể phát sinh trong 
thực tiễn. KASB tham gia nhiều hội thảo thảo luận 
các vấn đề phát sinh tại Hàn Quốc liên quan đến 
giá trị hợp lý và tìm ra các giải pháp và các hướng 
dẫn cho các vấn đề đó.
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN 61Số 133 - tháng 11/2018
Tăng cường năng lực các chuyên gia định giá: 
Các chuyên gia thẩm định giá ở các công ty xác 
định giá tài sản phải nâng cao kiểm soát chất lượng 
để tăng cường độ tin cậy đối với kết quả thẩm định 
giá tài sản. 
Trong quá trình áp dụng giá trị hợp lý, Hàn 
Quốc thành lập Nhóm xác định giá trị hợp lý để 
giải quyết các vấn đề liên quan đến giá trị hợp lý 
và nghiên cứu các vấn đề liên quan đến giá trị hợp 
lý, phát hành và phổ biến các báo cáo nghiên cứu 
trong đó có các nội dung liên quan đến đề xuất 
các chính sách và hoàn thiện các chính sách để cải 
thiện các cơ sở hạ tầng liên quan đến việc xác định 
giá trị hợp lý.
3. Bài học cho Việt Nam khi áp dụng giá trị 
hợp lý
Các nghiên cứu từ Hàn Quốc cho thấy bối cảnh 
của Hàn Quốc rất gần với Việt Nam. Hàn Quốc 
đi trước Việt Nam gần 10 năm, cho đến nay Hàn 
Quốc đã hoàn toàn áp dụng giá trị hợp lý tương tự 
như thông lệ quốc tế. Các bài học rút ra có thể áp 
dụng cho Việt Nam gồm các nội dung như sau: 
(1) Đối tượng áp dụng giá trị hợp lý: Chỉ nên 
xem xét bắt buộc áp dụng cho các công ty niêm yết 
trên thị trường cần cung cấp thông tin tài chính 
minh bạch cho cổ đông. Ở Việt Nam hiện nay có 
hơn 700 công ty niêm yết trên 02 sàn giao dịch Hà 
Nội (HNX) và TP HCM (HOSE), cùng với gần 
700 công ty niêm yết trên sàn Upcom. Ngoài ra, 
cân nhắc bắt buộc áp dụng đối với các ngân hàng 
thương mại, bảo hiểm, công ty chứng khoán. Các 
doanh nghiệp khác chỉ nên khuyến khích áp dụng 
giá trị hợp lý. 
(2) Các công cụ tài chính có giá niêm yết trên 
thị trường và đáng tin cậy thì doanh nghiệp niêm 
yết phải ghi nhận và trình bày trên BCTC.
 (3) Các tài sản và nợ phải trả không có giá niêm 
yết trên thị trường thì phải được xác định giá theo 
một cơ sở đáng tin cậy do một tổ chức thẩm định 
giá chuyên nghiệp xác định giá hoặc do bản thân 
doanh nghiệp tự tổ chức bộ phận xác định giá trên 
cơ sở đáng tin cậy. Trong trường hợp giá không 
đáng tin cậy thì không được ghi nhận và trình bày 
trên BCTC. 
(4) Ghi nhận và trình bày đối với tài sản tài 
chính và nợ phải trả tài chính.
Tài sản tài chính và nợ phải trả tài chính được 
ghi nhận ban đầu theo giá trị hợp lý. Những thay 
KINH NGHIEÄM NÖÔÙC NGOAØI
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN62 Số 133 - tháng 11/2018
đổi sau ghi nhận ban đầu từ việc xác định theo giá 
trị hợp lý đều được ghi nhận và trình bày trên Báo 
cáo lãi lỗ. 
Các công cụ phái sinh, các tài sản tài chính và 
các khoản nợ tài chính được yêu cầu ghi nhận theo 
giá trị hợp lý thông qua lãi lỗ được xác định theo 
giá trị hợp lý tại ngày lập BCTC và những thay đổi 
giá trị hợp lý sẽ ảnh hưởng đến lãi lỗ. Riêng đối với 
tài sản tài chính sẵn sàng để bán khi có thay đổi giá 
trị hợp lý sẽ có ảnh hưởng đến vốn chủ sở hữu. Kết 
quả là điều này sẽ dẫn đến có ảnh hưởng đến lãi lỗ 
và vốn chủ sở hữu.
(5) Đối với tài sản cố định hữu hình, tài sản cố 
định vô hình và bất động sản đầu tư
Khi lựa chọn phương pháp đánh giá lại đối với 
tài sản cố định hữu hình và vô hình, những thay 
đổi giá trị hợp lý sau ghi nhận ban đầu được ghi 
nhận vào vốn chủ sở hữu (equity). Đối với bất động 
sản đầu tư như đất và nhà nắm giữ cho mục đích 
cho thuê hoặc chờ tăng giá thì những thay đổi về 
giá trị hợp lý được ghi nhận vào báo cáo lãi lỗ khi 
lựa chọn phương pháp đánh giá lại.
Giá trị đánh giá tăng sẽ được ghi nhận vào thu 
nhập toàn diện khác (OCI), dẫn đến tăng vốn chủ 
sở hữu, phần cao do đánh giá giảm lớn hơn số đánh 
giá tăng sẽ được ghi nhận vào báo cáo lãi lỗ (như 
đánh giá lỗ phát sinh từ việc đánh giá lại) dẫn đến 
làm ảnh hưởng lớn đến lợi nhuận. Khi giá trị của 
tài sản cố định được đánh giá có thể sẽ tăng giá trị 
ghi sổ của tài sản do đó sẽ làm giảm chỉ số tài sản 
so với nợ phải trả. Ngoài ra, nếu bất động sản đầu 
tư như nhà và đất được xác định theo phương pháp 
đánh giá lại thì do giá trị tăng lên do đánh giá tăng 
dẫn đến lợi nhuận tăng lên.
(6) Báo cáo kết quả kinh doanh cần được thiết 
kế lại cho phù hợp. Theo thông lệ quốc tế, Báo cáo 
kết quả kinh doanh được thiết kế chia ra 2 phần: 
Phần báo cáo lãi lỗ và phần báo cáo thu nhập toàn 
diện khác. Khi áp dụng giá trị hợp lý, khi đánh giá 
lại tài sản và nợ phải trả tài chính thì phần chênh 
lệch được ghi nhận vào phần lãi lỗ trên Báo cáo Kết 
quả kinh doanh, còn khi đánh giá lại tài sản phi tài 
chính thì phần chênh lệch được ghi nhận vào phần 
thu nhập toàn diện khác trên Báo cáo Kết quả kinh 
doanh.
(7) Báo cáo tình hình tài chính cần bổ sung một 
số chỉ tiêu để phản ảnh giá trị hợp lý của tài sản và 
nợ phải trả. Thuyết minh báo cáo tài chính cần bổ 
sung các thuyết minh liên quan đến phương pháp 
xác định giá trị hợp lý, cơ sở để xác định giá trị hợp 
lý và những ảnh hưởng khi trình bày theo giá trị 
hợp lý. 
(8) Phát triển thị trường chứng khoán, TSCĐ, 
bất động sản, hàng hóa để có cơ sở tham chiếu khi 
xác định giá trị hợp lý của các tài sản. 
(9) Phát triển đội ngũ thẩm định viên về giá 
mạnh về số lượng và chất lượng để đáp ứng nhu 
cầu xác định giá của các tài sản chuyên ngành 
không có thị trường tham chiếu.
(10) Sớm ban hành Chuẩn mực kế toán – Xác 
định giá trị hợp lý và các chuẩn mực kế toán Việt 
Nam chưa có và xây dựng các tài liệu hướng dẫn 
xác định giá trị hợp lý để cho doanh nghiệp có cơ 
sở vận dụng. 
Trên đây là kinh nghiệm triển khai áp dụng giá 
trị hợp lý ở Hàn Quốc mà một số vấn đề được rút 
ra cho Việt Nam tham khảo. Hy vọng đây là những 
bài học tốt cho Việt Nam trong việc áp dụng giá trị 
hợp lý ở Việt Nam.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Demand for fair value accounting: the case 
of the asset revaluation boom in Korea 
during the Global Financial Crisis, tác giả 
Choong- Yuel Yoo tháng 5/2017;
2. Korea – IAS plus;
3. IFRS adoption in Korea and its effects in 
stock market and valuation, tác giả Ye Ji;
4. IFRS adoption and implementation in Korea, 
and the lessons learned, Korea accounting 
Standards Board.