Giáo trình Ngôn ngữ lập trình C++

và bản thân cấu trúc như là các biến thông thường. Ví dụ, yours.year là một biến hợp lệ có kiểu int cũng như mine.title là một mảng hợp lệ với 50 phần tử kiểu chars. 
Chú ý rằng cả mine and yours đều được coi là các biến hợp lệ kiểu movie_t khi được truyền cho hàm printmovie().Hơn nữa một lợi thế quan trọng của cấu trúc là chúng ta có thể xét các phần tử của chúng một cách riêng biệt hoặc toàn bộ cấu trúc như là một khối. 
Các cấu trúc được sử dụng rất nhiều để xây dựng cơ sở dữ liệu đặc biệt nếu chúng ta xét đến khả năng xây dựng các mảng của chúng. 
// array of structures
#include 
#include 
#define N_MOVIES 5
struct movies_t {
 char title [50];
 int year;
} films [N_MOVIES];
void printmovie (movies_t movie);
int main ()
{
 char buffer [50];
 int n;
 for (n=0; n<N_MOVIES; n++)
 {
 cout << "Enter title: ";
 cin.getline (films[n].title,50);
 cout << "Enter year: ";
 cin.getline (buffer,50);
 films[n].year = atoi (buffer);
 }
 cout << "\nYou have entered these movies:\n";
 for (n=0; n<N_MOVIES; n++)
 printmovie (films[n]);
 return 0;
}
void printmovie (movies_t movie)
{
 cout << movie.title;
 cout << " (" << movie.year << ")\n";
}
Enter title: AlienEnter year: 1979Enter title: Blade RunnerEnter year: 1982Enter title: MatrixEnter year: 1999Enter title: Rear WindowEnter year: 1954Enter title: Taxi DriverEnter year: 1975 You have entered these movies:Alien (1979)Blade Runner (1982)Matrix (1999)Rear Window (1954)Taxi Driver (1975)
Con trỏ trỏ đến cấu trúc
Như bất kì các kiểu dữ liệu nào khác, các cấu trúc có thể được trỏ đến bởi con trỏ. Quy tắc hoàn toàn giống như đối với bất kì kiểu dữ liệu cơ bản nào: 
struct movies_t {
 char title [50];
 int year;
};
movies_t amovie;
movies_t * pmovie;
Ở đây amovie là một đối tượng có kiểu movies_t và pmovie là một con trỏ trỏ tới đối tượng movies_t. OK, bây giờ chúng ta sẽ đến với một ví dụ khác, nó sẽ giới thiệu một toán tử mới:  
// pointers to structures
#include 
#include 
struct movies_t {
 char title [50];
 int year;
};
int main ()
{
 char buffer[50];
 movies_t amovie;
 movies_t * pmovie;
 pmovie = & amovie;
 cout << "Enter title: ";
 cin.getline (pmovie->title,50);
 cout << "Enter year: ";
 cin.getline (buffer,50);
 pmovie->year = atoi (buffer);
 cout << "\nYou have entered:\n";
 cout title;
 cout year << ")\n";
 return 0;
}
Enter title: MatrixEnter year: 1999 You have entered:Matrix (1999)
Đoạn mã trên giới thiệu một điều quan trọng: toán tử ->. Đây là một toán tử tham chiếu chỉ dùng để trỏ tới các cấu trúc và các lớp (class). Nó cho phép chúng ta không phải dùng ngoặc mỗi khi tham chiếu đến một phần tử của cấu trúc. Trong ví dụ này chúng ta sử dụng: 
movies->title
nó có thể được dịch thành: 
(*movies).title
cả hai biểu thức movies->title và (*movies).title đều hợp lệ và chúng đều dùng để tham chiếu đến phần tử title của cấu trúc được trỏ bởi movies. Bạn cần phân biệt rõ ràng với: 
*movies.title
nó tương đương với 
*(movies.title)
lệnh này dùng để tính toán giá trị được trỏ bởi phần tử title của cấu trúc movies, trong trường hợp này (title không phải là một con trỏ) nó chẳng có ý nghĩa gì nhiều. Bản dưới đây tổng kết tất cả các kết hợp có thể được giữa con trỏ và cấu trúc: 
Biểu thức
Mô tả
Tương đương với
movies.title
Phần tử title của cấu trúc movies
movies->title
Phần tử title của cấu trúc được trỏ bởi movies
(*movies).title
*movies.title
Giá trị được trỏ bởi phần tử title của cấu trúc movies
*(movies.title)
Các cấu trúc lồng nhau
Các cấu trúc có thể được đặt lồng nhau vì vậy một phần tử hợp lệ của một cấu trúc có thể là một cấu trúc khác. 
struct movies_t {
 char title [50];
 int year;
}
struct friends_t {
 char name [50];
 char email [50];
 movies_t favourite_movie;
 } charlie, maria;
friends_t * pfriends = &charlie;
Vì vậy, sau phần khai báo trên chúng ta có thể sử dụng các biểu thức sau: 
charlie.namemaria.favourite_movie.titlecharlie.favourite_movie.yearpfriends->favourite_movie.year
(trong đó hai biểu thức cuối cùng là tương đương). 
Các khái niệm cơ bản về cấu trúc được đề cập đến trong phần này là hoàn toàn giống với ngôn ngữ C, tuy nhiên trong C++, cấu trúc đã được mở rộng thêm các chức năng của một lớp với tính chất đặc trưng là tất cả các phần tử của nó đều là công cộng (public). Bạn sẽ có thêm các thông tin chi tiết trong phần  4.1, Lớp.
Bài 12:Các Kiểu Dữ Liệu Do Người Dùng Định Nghĩa
Trong bài trước chúng ta đã xem xét một loại dữ liệu được định nghĩa bởi người dùng (người lập trình): cấu trúc. Nhưng có còn nhiều kiểu dữ liệu tự định nghĩa khác: 
Tự định nghĩa các kiểu dữ liệu (typedef).
C++ cho phép chúng ta định nghĩa các kiểu dữ liệu của riêng mình dựa trên các kiểu dữ liệu đã có. Để có thể làm việc đó chúng ta sẽ sử dụng từ khoá typedef, dạng thức như sau: 
typedef   existing_type   new_type_name ; 
trong đó existing_type là một kiểu dữ liệu cơ bản hay bất kì một kiểu dữ liệu đã định nghĩa và new_type_name là tên của kiểu dữ liệu mới. Ví dụ 
typedef char C;typedef unsigned int WORD;typedef char * string_t;typedef char field [50]; 
Trong trường hợp này chúng ta đã định nghĩa bốn kiểu dữ liệu mới: C, WORD, string_t và field kiểu char, unsigned int, char* kiểu char[50], chúng ta hoàn toàn có thể sử dụng chúng như là các kiểu dữ liệu hợp lệ: 
C achar, anotherchar, *ptchar1;WORD myword;string_t ptchar2;field name; 
typedef có thể hữu dụng khi bạn muốn định nghĩa một kiểu dữ liệu được dùng lặp đi lặp lại trong chương trình hoặc kiểu dữ liệu bạn muốn dùng có tên quá dài và bạn muốn nó có tên ngắn hơn. 
Union
Union cho phép một phần bộ nhớ có thể được truy xuất dưới dạng nhiều kiểu dữ liệu khác nhau mặc dù tất cả chúng đều nằm cùng một vị trí trong bộ nhớ. Phần khai báo và sử dụng nó tương tự với cấu trúc nhưng chức năng thì khác hoàn toàn: 
union model_name {
 type1 element1;
 type2 element2;
 type3 element3;
 .
 .
} object_name;
Tất cả các phần tử của union đều chiếm cùng một chỗ trong bộ nhớ. Kích thước của nó là kích thước của phần tử lớn nhất. Ví dụ: 
union mytypes_t {
 char c;
 int i;
 float f;
 } mytypes;
định nghĩa ba phần tử 
mytypes.cmytypes.imytypes.f 
mỗi phần tử có một kiểu dữ liệu khác nhau. Nhưng vì tất cả chúng đều nằm cùng một chỗ trong bộ nhớ nên bất kì sự thay đổi nào đối với một phần tử sẽ ảnh hưởng tới tất cả các thành phần còn lại. 
Một trong những công dụng của union là dùng để kết hợp một kiểu dữ liêu cơ bản với một mảng hay các cấu trúc gồm các phần tử nhỏ hơn. Ví dụ: 
union mix_t{
 long l;
 struct {
 short hi;
 short lo;
 } s;
 char c[4];
} mix;
định nghĩa ba phần tử cho phép chúng ta truy xuất đến cùng một nhóm 4 byte: mix.l, mix.s và mix.c mà chúng ta có thể sử dụng tuỳ theo việc chúng ta muốn truy xuất đến nhóm 4 byte này như thế nào. Tôi dùng nhiều kiểu dữ liệu khác nhau, mảng và cấu trúc trong union để bạn có thể thấy các cách khác nhau mà chúng ta có thể truy xuất dữ liệu. 
Các unions vô danh
Trong C++ chúng ta có thể sử dụng các unions vô danh. Nếu chúng ta đặt một union trong một cấu trúc mà không đề tên (phần đi sau cặp ngoặc nhọn { })  union sẽ trở thành vô danh và chúng ta có thể truy xuất trực tiếp đến các phần tử của nó mà không cần đến tên của union (có cần cũng không được). Ví dụ, hãy xem xét sự khác biệt giữa hai phần khai báo sau đây: 
union
union vô danh
struct {
 char title[50];
 char author[50];
 union {
 float dollars;
 int yens;
 } price;
} book;
struct {
 char title[50];
 char author[50];
 union {
 float dollars;
 int yens;
 };
} book;
Sự khác biệt duy nhất giữa hai đoạn mã này là trong đoạn mã đầu tiên chúng ta đặt tên cho union (price) còn trong cái thứ hai thì không. Khi truy nhập vào các phần tử dollars và yens, trong trường hợp thứ nhất chúng ta viết: 
book.price.dollarsbook.price.yens 
còn trong trường hợp thứ hai: 
book.dollarsbook.yens 
Một lần nữa tôi nhắc lại rằng vì nó là một union, hai trường dollars và yens đều chiếm cùng một chỗ trong bộ nhớ nên chúng không thể giữ hai giá trị khác nhau. 
Kiểu liệt kê (enum)
Kiểu dữ liệu liệt kê dùng để tạo ra các kiểu dữ liệu chứa một cái gì đó hơi đặc biệt một chút, không phải kiểu số hay kiểu kí tự hoặc các hằng true và false. Dạng thức của nó như sau: 
enum model_name {
 value1,
 value2,
 value3,
 .
 .
} object_name;
Ví dụ, chúng ta có thể tạo ra một kiểu dữ liệu mới có tên color để lưu trữ các màu với phần khai báo như sau: 
enum colors_t {black, blue, green, cyan, red, purple, yellow, white};
Chú ý rằng chúng ta không sử dụng bất kì một kiểu dữ liệu cơ bản nào trong phần khai báo. Chúng ta đã tạo ra một kiểu dữ liệu mới mà không dựa trên bất kì kiểu dữ liệu nào có sẵn: kiểu color_t, những giá trị có thể của kiểu color_t được viết trong cặp ngoặc nhọn {}. Ví dụ, sau khi khai báo kiểu liệt kê, biểu thức sau sẽ là hợp lệ: 
colors_t mycolor; mycolor = blue;if (mycolor == green) mycolor = red; 
Trên thực tế kiểu dữ liệu liệt kê được dịch là một số nguyên và các giá trị của nó là các hằng số nguyên được chỉ định. Nếu điều này không đựoc chỉ định, giá trị nguyên tương đương với phần tử đầu tiên là 0 và các giá trị tiếp theo cứ thế tăng lên 1, Vì vậy, trong kiểu dữ liệu colors_t mà chúng ta định nghĩa ở trên, white tương đương với 0, blue tương đương với 1, green tương đương với 2 và cứ tiếp tục như thế.  
Nếu chúng ta chỉ định một giá trị nguyên cho một giá trị nào đó của kiểu dữ liệu liệt kê (trong ví dụ này là phần tử đầu tiên) các giá trị tiếp theo sẽ là các giá trị nguyên tiếp theo, ví dụ: 
enum months_t { january=1, february, march, april,
 may, june, july, august,
 september, october, november, december} y2k;
trong trường hợp này, biến y2k có kiểu dữ liệu liệt kê months_t có thể chứa một trong 12 giá trị từ january đến december và tương đương với các giá trị nguyên từ 1 đến 12, không phải 0 đến 11 vì chúng ta đã đặt january bằng 1
Nguồn internet