Giáo trình Ngôn ngữ lập trình C

r(BLUE); 
 setcolor(RED); 
 setfillstyle(11,YELLOW); 
 circle(320,100,50); 
 moveto(1,150); 
 floodfill(x,y,RED); 
 closegraph(); 
 } 
10.2.5. Hình chữ nhật : 
133 
 Hàm : 
 void rectangle(int x1, int y1, int x2, int y2); 
sẽ vẽ một hình chữ nhật có các cạnh song song với các cạnh của màn hình. Toạ độ đỉnh trái trên 
của hình chữ nhật là (x1,y1) và toạ độ đỉnh phải d-ới của hành chữ nhật là (x2,y2). 
 Hàm : 
 void bar(int x1, int y1, int x2, int y2); 
sẽ vẽ và tô màu một hình chữ nhật. Toạ độ đỉnh trái trên của hình chữ nhật là (x1,y1) và toạ độ 
đỉnh phải d-ới của hành chữ nhật là (x2,y2). 
 Hàm : 
 void bar3d(int x1, int y1, int x2, int y2, int depth, int top); 
sẽ vẽ một khối hộp chữ nhật, mặt ngoài của nó là hình chữ nhật xác định bởi các toạ độ (x1,y1), 
(x2,y2). Hình chữ nhật này đ-ợc tô màu thông qua hàm setfillstyle . Tham số depth xác định số 
điểm ảnh trên bề sâu của khối 3 chiều. Tham số top có thể nhận các giá trị 1 hay 0 và khối 3 
chiều t-ơng ứng sẽ có nắp hoặc không. 
Ví dụ : 
 Ch-ơng trình d-ới đây tạo nên một hình chữ nhật, một khối hình chữ nhật và một hình 
hộp có nắp : 
#include "graphics.h" 
main() 
 { 
 int mh=mode=0; 
 initgraph(&mh,&mode,""); 
 if (graphresult != grOk) exit(1); 
 setbkcolor(GREEN); 
 top=1 top=0 
134 
 setcolor(RED); 
 setfillstyle(CLOSE_DOT_FILL,YELLOW); 
 rectangle(5,5,300,160); 
 bar(3,175,300,340); 
 bar3d(320,100,500,340,100,1); 
 closegraph(); 
 } 
10.2.6. Cửa sổ (Viewport) : 
 Thiết lập viewport : 
Viewport là một vùng chữ nhật trên màn hình đồ hoạ. Để thiết lập viewport ta dùng hàm : 
 void setviewport(int x1, int y1, int x2, int y2, int clip); 
trong đó (x1,y1) là toạ độ góc trên bên trái, (x2,y2) là toạ độ góc d-ới bên phải. Bốn giá trị này vì 
thế phải thoả mãn : 
 0  x1  x2 
 0  y1  y2 
Tham số clip có thể nhận một trong hai giá trị : 
 clip=1 không cho phép vẽ ra ngoài viewport. 
 clip=0 cho phép vẽ ra ngoài viewport. 
Ví dụ : 
 setviewport(100,50,200,150,1); 
Lập nên một vùng viewport hình chữ nhật có toạ độ góc trái cao là (100,50) và toạ độ góc phải 
thấp là (200,150) (là toạ độ tr-ớc khi đặt viewport). 
Chú ý : 
 Sau khi lập viewport, ta có hệ toạ độ mới mà góc trên bên trái sẽ có toạ độ (0,0). 
 Nhận diện viewport hiện hành : 
Để nhận viewport hiện thời ta dùng hàm : 
 void getviewsetting(struct viewporttype *vp); 
ở đây kiểu viewporttype đã đ-ợc định nghĩa nh- sau : 
 struct viewporttype 
135 
 { 
 int left,top,right,bottom; 
 int clip; 
 }; 
 Xóa viewport : 
 Sử dụng hàm : 
 void clearviewport(void); 
 Xoá màn hình, đ-a con chạy về tạo độ (0,0) của màn hình : 
 Sử dụng hàm : 
 void cleardevice(void); 
 Toạ độ âm d-ơng : 
 Nhờ sử dụng viewport có thể viết các ch-ơng trình đồ hoạ theo toạ độ âm d-ơng. Muốn 
vậy ta thiết lập viewport và cho clip bằng 0 để có thể vẽ ra ngoài giới hạn của viewport. 
 Sau đây là đoạn ch-ơng trình thực hiện công việc trên : 
 int xc,yc; 
 xc=getmaxx()/2; 
 yc=getmaxy()/2; 
 setviewport(xc,yc,getmaxx(),getmaxy(),0); 
Nh- thế, màn hình sẽ đ-ợc chia làm bốn phần với toạ độ âm d-ơng nh- sau : 
 Phần t- trái trên : x âm, y âm. 
 x : từ -getmaxx()/2 đến 0. 
 y : từ -getmaxy()/2 đến 0. 
 Phần t- trái d-ới : x âm, y d-ơng. 
 x : từ -getmaxx()/2 đến 0. 
 y : từ 0 đến getmaxy()/2. 
 Phần t- phải trên : x d-ơng, y âm. 
 x : từ 0 đến getmaxx()/2. 
 y : từ -getmaxy()/2 đến 0. 
 Phần t- phải d-ới : x d-ơng, y d-ơng. 
 x : từ 0 đến getmaxx()/2. 
 y : từ 0 đến getmaxy()/2. 
136 
Ví dụ : 
 Ch-ơng trình vẽ đồ thị hàm sin x trong hệ trục toạ độ âm d-ơng. Hoành độ x lấy các giá 
trị từ -4 đến 4. Trong ch-ơng trình có sử dụng hai hàm mới là settextjustify và outtextxy ta sẽ 
đề cập ngay trong phần sau. 
#include "graphics.h" 
#include "conio.h" 
#include "math.h" 
#define TYLEX 20 
#define TYLEY 60 
main() 
 { 
 int mh=mode=DETECT; 
 int x,y,i; 
 initgraph(mh,mode,""); 
 if (graphresult!=grOK ) exit(1); 
 setviewport(getmaxx()/2,getmaxy()/2,getmaxx(),getmaxy(),0); 
 setbkcolor(BLUE); 
 setcolor(YELLOW); 
 line(-getmaxx()/2,0,getmaxx()/2,0); 
 line(0,-getmaxy()/2,0,getmaxy()/2,0); 
 settextjustify(1,1); 
 setcolor(WHITE); 
 outtextxy(0,0,"(0,0)"); 
 for (i=-400;i<=400;++i) 
 { 
 x=floor(2*M_PI*i*TYLEX/200); 
 y=floor(sin(2*M_PI*i/200)*TYLEY); 
 putpixel(x,y,WHITE); 
 } 
 getch(); 
 closegraph(); 
 } 
137 
10.3. Xử lý văn bản trên màn hình đồ hoạ : 
 Hiển thị văn bản trên màn hình đồ hoạ : 
 Hàm : 
 void outtext(char *s); 
cho hiện chuỗi ký tự ( do con trỏ s trỏ tới ) tại vị trí con trỏ đồ hoạ hiện thời. 
 Hàm : 
 void outtextxy(int x, int y,char *s); 
cho hiện chuỗi ký tự ( do con trỏ s trỏ tới ) tại vị trí (x,y). 
Ví dụ : 
 Hai cách viết d-ới đây : 
 outtextxy(50,50," Say HELLO"); 
và 
 moveto(50,50); 
 outtext(" Say HELLO"); 
cho cùng kết quả. 
 Sử dụng các Fonts chữ : 
 Các Fonts chữ nằm trong các tập tin *.CHR trên đĩa. Các Fonts này cho các kích th-ớc và 
kiểu chữ khác nhau, chúng sẽ đ-ợc hiển thị lên màn hình bằng các hàm outtext và outtextxy. Để 
chọn và nạp Fonts ta dùng hàm : 
 void settextstyle(int font, int direction, int charsize); 
Tham số font để chọn kiểu chữ và nhận một trong các hằng sau : 
 DEFAULT_FONT=0 
 TRIPLEX_FONT=1 
 SMALL_FONT=2 
 SANS_SERIF_FONT=3 
 GOTHIC_FONT=4 
Tham số derection để chọn h-ớng chữ và nhận một trong các hằng sau : 
 HORIZ_DIR=0 văn bản hiển thị theo h-ớng nằm ngang từ trái qua phải. 
 VERT_DIR=1 văn bản hiển thị theo h-ớng thẳng đứng từ d-ới lên trên. 
138 
Tham số charsize là hệ số phóng to của ký tự và có giá trị trong khoảng từ 1 đến 10. 
 Khi charsize=1, font hiển thị trong hình chữ nhật 8*8 pixel. 
 Khi charsize=2 font hiển thị trong hình chữ nhật 16*16 pixel. 
 ............ 
 Khi charsize=10, font hiển thị trong hình chữ nhật 80*80 pixel. 
Các giá trị do settextstyle lập ra sẽ giữ nguyên tới khi gọi một settextstyle mới. 
Ví dụ : 
 Các dòng lệnh : 
 settextstyle(3,VERT_DIR,2); 
 outtextxy(30,30,"GODS TRUST YOU"); 
sẽ hiển thị tại vị trí (30,30) dòng chữ GODS TRUST YOU theo chiều từ d-ới lên trên, font chữ 
chọn là SANS_SERIF_FONT và cỡ chữ là 2. 
 Đạt vị trí hiển thị của các xâu ký tự cho bởi outtext và outtextxy : 
 Hàm settextjustify cho phép chỉ định ra nơi hiển thị văn bản của outtext theo quan hệ với 
vị trí hiện tại của con chạy và của outtextxy theo quan hệ với toạ độ (x,y); 
 Hàm này có dạng sau : 
 void settextjustify(int horiz, int vert); 
Tham số horiz có thể là một trong các hằng số sau : 
 LEFT_TEXT=0 ( Văn bản xuất hiện bên phải con chạy). 
 CENTER_TEXT ( Chỉnh tâm văn bản theo vị trí con chạy). 
 RIGHT_TEXT (Văn bản xuất hiện bên trái con chạy). 
Tham số vert có thể là một trong các hằng số sau : 
 BOTTOM_TEXT=0 ( Văn bản xuất hiện phía trên con chạy). 
 CENTER_TEXT=1 ( Chỉnh tâm văn bản theo vị trí con chạy). 
 TOP_TEXT=2 ( Văn bản xuất hiện phía d-ới con chạy). 
Ví dụ : 
 settextjustify(1,1); 
 outtextxy(100,100,"ABC"); 
sẽ cho dòng chữ ABC trong đó điểm (100,100) sẽ nằm d-ới chữ B. 
139 
 Bề rộng và chiều cao văn bản : 
Chiều cao : 
 Hàm : 
 textheight(char *s); 
cho chiều cao ( tính bằng pixel ) của chuỗi do con trỏ s trỏ tới. 
Ví dụ 1 : 
Với font bit map và hệ số phóng đại là 1 thì textheight("A") ch giá trị là 8. 
Ví dụ 2 : 
#include "stdio.h" 
#include "graphics.h" 
main() 
 { 
 int mh=mode=DETECT, y,size; 
 initgraph(mh,mode,"C:\\TC\\BGI"); 
 y=10; 
 settextjustify(0,0); 
 for (size=1;size<5;++size) 
 { 
 settextstyle(0,0,size); 
 outtextxy(0,y,"SACRIFICE"); 
 y+=textheight("SACRIFICE")+10; 
 } 
 getch(); 
 closegraph(); 
 } 
Bề rộng : 
 Hàm : 
 textwidth(char *s); 
cho bề rộng chuỗi ( tính theo pixel ) mà con trỏ s trỏ tới dựa trên chiều dài chuỗi, kích th-ớc font 
chữ, hệ số phóng đại. 
140 
 Bài tập. 
Phần thứ nhất : Nhóm các bài tập về tính toán,hàm và chu trình . 
Bài tập 1 : 
Viết ch-ơng trình hiển thị tháp Pascal : 
141 
tài liệu tham khảo 
1. Các tài liệu tiếng Việt : 
1.1. Ngô Trung Việt - Ngôn ngữ lập trình C và C++ - Bài giảng- Bài tập - Lời giải mẫu 
NXB giao thông vận tải 1995 
1.2. Viện tin học - Ngôn ngữ lập trình C 
 Hà nội 1990 
1.3. Lê Văn Doanh - 101 thuật toán và ch-ơng trình bằng ngôn ngữ C 
2. Các tài liệu tiếng Anh : 
2.1. B. Kernighan and D. Ritchie - The C programming language 
 Prentice Hall 1989 
2.2. Programmer's guide Borland C++ Version 4.0 
 Borland International, Inc 1993 
2.3. Bile - Nabaiyoti - TURBO C++ 
 The Waite Group's UNIX 1991 
 BàI tập 
 Ngôn ngữ lập trình C 
 Phần 1 : Nhóm các bàI tập về tính toán, hàm và chu trình . 
BàI tập 1 : 
Viết ch-ơng trình hiển thị tháp PASCAL : 
 1 
 121 
 12321 
 1234321 
 123454321 
 12345654321 
 1234567654321 
 123456787654321 
 12345678987654321 
Viết ch-ơng trình hiển thị tháp đảo ng-ợc. 
BàI tập 2 : 
142 
Viết ch-ơng trình nhập ba số thực. Kiểm tra xem ba số đó có thể là chiều dài của ba cạnh 
của một tam giác đ-ợc không? Nếu đ-ợc thì tính chu vi và diện tích tam giác đó. 
BàI tập 3 : 
Viết ch-ơng trình tính hàm số : 
 f(x) = K0 
 x 
 K1+ ----------------------------------------- 
 x 
K2 + ------------------------ 
 x 
 K3 + ---------------------- 
 x 
 K4 + --------------------- 
 …………………… 
 x 
 Kn-1 + ------------- 
 Kn 
Bài tập 4 : 
Viết ch-ơng trình tính tích hai ma trận C mxn = A mxn * B nxk . 
Bài tập 5 : 
Viết ch-ơng trình nhập vào một dãy số sau đó tách dãy này thành hai dãy chỉ chứa các 
số d-ơng và chỉ chứa các số âm. Tính tổng số phần tử của mỗi dãy sau đó sắp xếp để hai 
dãy có giá trị giảm dần. 
Bài tập 6 : 
Viết ch-ơng trình nhập vào một ma trận A nxm. Tìm giá trị cực đại và cực tiểu của các 
phần tử của mảng . 
Bài tập 7 : 
 Trăm trâu,trăm cỏ 
 Trâu đứng ăn năm 
 Trâu nằm ăn ba 
 Lụ khụ trâu già 
 Ba con một bó. 
Tính số trâu mỗi loại . 
Bài tập 8 : 
 Vừa gà vừa chó 
 Bó lại cho tròn 
 Đúng ba sáu con 
143 
 Một trăm chân chẵn . 
Tính số gà, số chó . 
Bài tập 9 :