Giáo trình Chủ nghĩa xã hội và khoa học (Dùng trong các trường Đại học, Cao đẳng)

 làm chủ đất nước; đồng thời phát huy ngày càng tốt 
hơn nguồn lực con người trong sự nghiệp xây dựng một xã hội "dân giàu, 
nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh", tiến tới chủ nghĩa xã 
hội. 
b) Một số giải pháp phát huy nguồn lực con người ở nước ta hiện nay 
Để phát huy nguồn lực con người, cần thực hiện đồng bộ những giải 
pháp sau: 
Thứ nhất: Trong lĩnh vực kinh tế. 
Phải nâng cao vị thế của người lao động trong quá trình sản xuất. Cần 
nhanh chóng khắc phục tình trạng tách người lao động ra khỏi tư liệu sản 
xuất. Thực hiện giao đất, giao rừng cho nông dân, tạo điều kiện cho mọi 
người dân làm chủ cụ thể những tư liệu sản xuất của toàn xã hội, ở mọi 
thành phần kinh tế. 
Huy động rộng rãi nhân dân đóng góp ý kiến xây dựng kế hoạch phát 
triển kinh tế - xã hội của đất nước, của địa phương, đóng góp ý kiến xây 
dựng kế hoạch sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, của đơn vị. 
Phát huy sáng kiến của người lao động, chăm lo đời sống vật chất tinh 
thần của họ, thực hiện phân phối công bằng, công khai, dân chủ. 
Động viên mọi người dân bỏ vốn ra sản xuất kinh doanh, khai thác thế 
mạnh của các địa phương, phát triển ngành nghề truyền thống, phát triển 
nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, phát huy trình độ tay 
nghề, năng lực quản lý kinh doanh của mỗi thành viên trong xã hội, để 
cùng với Nhà nước giải quyết những khó khăn của đất nước. 
Tăng cường giáo dục đạo đức, khơi dậy lương tâm nghề nghiệp, nêu 
cao trách nhiệm của mỗi người trong hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch 
vụ. Cần làm cho mọi người thấy được trách nhiệm của mình phải lao động 
nghiêm túc, có chất lượng, có hiệu quả, tạo ra hàng hoá tốt, nâng cao chất 
lượng dịch vụ. Điều đó vừa tạo điều kiện cho xã hội phát triển, vừa là điều 
cho hoạt động sản xuất kinh doanh đạt hiệu quả. Phê phán mạnh mẽ thói 
lười biếng, làm bừa, làm ẩu; ngăn chặn làm ăn phi pháp, phi đạo lý. 
Thứ hai: Trong lĩnh vực chính trị. 
Nâng cao trình độ của cán bộ, đảng viên và nhân dân về nhận thức 
chính trị (chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của 
Đảng ta), về luật pháp, về Nhà nước của dân, do dân, vì dân, từ đó nâng 
cao trách nhiệm và năng lực của họ tích cực tham gia vào công việc của 
 174
 Đảng, Nhà nước và hệ thống chính trị của nước ta. 
Tăng cường vai trò kiểm tra giám sát của quần chúng nhân dân trong 
mọi hoạt động của bộ máy nhà nước, thực hiện dân chủ hoá đời sống xã 
hội, huy động đông đảo quần chúng nhân dân tham gia vào cuộc đấu tranh 
chống tham nhũng. 
Xây dựng cơ chế quản lý xã hội, quản lý nhà nước để người dân có 
điều kiện tham gia công việc Nhà nước, công việc xã hội, thực sự là người 
làm chủ đất nước; khắc phục tình trạng trì trệ, bảo thủ trong một số cơ quan 
nhà nước. 
Phân rõ trách nhiệm của từng cấp, từng ngành, từng tập thể, từng cá 
nhân trong từng công việc, khắc phục tình trạng chồng chéo, hay buông 
lỏng quản lý nhà nước trong một số ngành, một số địa phương. 
Giáo dục tinh thần yêu nước, nâng cao ý thức tự cường dân tộc, trách 
nhiệm công dân, bản lĩnh chính trị của mỗi người dân. Kiên quyết đấu 
tranh với những hiện tượng tiêu cực, tình trạng vi phạm kỷ cương, phép 
nước và những âm mưu chống phá của kẻ thù, bảo vệ chế độ xã hội chủ 
nghĩa, bảo vệ thành quả cách mạng. 
Trên cơ sở những thành quả cách mạng đạt được, người dân lao động 
mới có điều kiện học tập, rèn luyện, phấn đấu về mọi mặt và cống hiến 
ngày càng nhiều cho xã hội. 
Thứ ba: Trên lĩnh vực xã hội. 
Từng bước khắc phục đi tới loại bỏ những phong tục tập quán lạc hậu, 
những quan hệ không bình đẳng, xây dựng quan hệ mới giữa người với 
người trên tinh thần tương trợ giúp đỡ lẫn nhau trong sản xuất kinh doanh, 
trong đời sống xã hội. Xây dựng quan hệ bình đẳng hữu nghị giúp đỡ lẫn 
nhau giữa các dân tộc, giữa các quốc gia. 
Cần thực hiện những biện pháp làm giảm dần khoảng cách chênh lệch 
giữa các tầng lớp dân cư, giữa các vùng lãnh thổ. Quan tâm tới những hộ 
nghèo, những gia đình khó khăn, những hộ chính sách xã hội, những vùng 
sâu, vùng xa tạo ra cơ hội phát triển cho mọi người, làm cho mọi người dân 
đều được hưởng những thành quả y tế, giáo dục, văn hoá...  
Thực hiện chính sách xoá đói, giảm nghèo; tập trung giải quyết những 
vấn đề cấp bách về lao động việc làm; trên cơ sở đó, người lao động mới có 
điều kiện nâng cao trình độ tri thức, trình độ tay nghề, mới có môi trường 
rèn luyện phấn đấu, cống hiến sức mình cho đất nước, cho xã hội. 
Thứ tư: Trên lĩnh vực giáo dục và đào tạo. 
 175
 "Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu nhằm nâng cao dân trí, 
đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài"1 cho đất nước, đáp ứng yêu cầu công 
nghiệp hoá, hiện đại hoá hiện nay. Cần phải tuyên truyền làm cho mọi 
người dân thấy được trách nhiệm của mình đối với sự nghiệp chung của đất 
nước mà quan tâm tới lĩnh vực này. 
Đảng, Nhà nước, các tổ chức đảng, các cấp chính quyền, các tổ chức 
chính trị - xã hội và từng gia đình đều phải quan tâm tới giáo dục và đào 
tạo. Tăng cường hơn nữa sự phối hợp của gia đình, nhà trường, xã hội 
trong đào tạo thế hệ trẻ. 
Để đào tạo ra những cán bộ vừa "hồng" vừa "chuyên" có ý thức và 
năng lực làm chủ đất nước, làm chủ xã hội, cần phải có sự đổi mới nội 
dung và phương pháp giáo dục. Nội dung giáo dục phải phản ánh được 
những tri thức quan trọng nhất của thời đại, những thành tựu mới nhất của 
khoa học công nghệ, phải góp phần giáo dục lòng yêu nước, ý thức tự 
cường dân tộc, hình thành nhân cách mới của người lao động. 
Phải tích cực đổi mới phương pháp dạy và học. Phương pháp dạy phải 
kích thích được tính sáng tạo, sự hăng say tìm tòi nghiên cứu của người 
học. Phương pháp học phải độc lập tự chủ, biết vận dụng kiến thức đã học 
vào giải thích và giải quyết những vấn đề thực tiễn cuộc sống đang đặt ra. 
Việt Nam là một nước còn kém phát triển về mặt kinh tế, tuy rằng đã 
đạt được một số thành tựu trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo, nhưng so với 
các nước trong khu vực và quốc tế vẫn còn hạn chế. Số năm học bình quân 
của người dân còn thấp, tỉ lệ chưa biết chữ còn cao, do vậy, đòi hỏi chúng 
ta phải nỗ lực phấn đấu nhiều hơn nữa. 
Thứ năm: Trên lĩnh vực tư tưởng, văn hoá, nghệ thuật. 
Nghị quyết Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương khoá 
VIII, Đảng ta đã khẳng định, văn hoá vừa là mục tiêu, vừa là động lực xây 
dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Văn hoá nghệ thuật nước ta trước đây 
đã phục vụ tốt cho sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc; đã động 
viên được nhân dân tích cực tham gia trong quá trình xây dựng chủ nghĩa 
xã hội ở miền Bắc và chiến đấu giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. 
Những năm đổi mới vừa qua văn học, nghệ thuật nước ta đã có những đổi 
mới về nội dung, hình thức, đã động viên được nhân dân tích cực tham gia 
sự nghiệp đổi mới toàn diện đất nước. Song bên cạnh đó văn học nghệ 
1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 
1996, tr. 107. 
 176
 thuật vẫn còn một bộ phận đi chệch hướng, chạy theo thị hiếu thấp hèn, dễ 
dãi của một bộ phận thanh niên thiếu giáo dục. 
Đẩy mạnh cuộc đấu tranh trên lĩnh vực tư tưởng, phê phán những tư 
tưởng phản động đang tìm cách phủ nhận con đường xã hội chủ nghĩa ở 
Việt Nam. "Đẩy mạnh tổng kết thực tiễn và nghiên cứu lý luận, tiếp tục làm 
sáng tỏ hơn lý luận về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã 
hội ở nước ta"1.; "Nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác tuyên truyền, 
giáo dục lý luận chính trị, tạo sự thống nhất cao hơn nữa trong Đảng, sự 
đồng thuận trong nhân dân"2, đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân, tư tưởng 
cơ hội, thực dụng, chặn đà suy thoái về đạo đức, lối sống. 
Trước yêu cầu mới của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đòi hỏi 
các nhà văn, nhà thơ, các nhạc sĩ, các nghệ sĩ phải nâng cao trách nhiệm 
của mình trong sáng tác, biểu diễn, không vì đồng tiền mà bán rẻ lương 
tâm, vô trách nhiệm với đất nước. 
Dư luận xã hội phải lên tiếng ủng hộ những tác phẩm có nội dung, 
hình thức hay, phê phán những tác phẩm có nội dung, hình thức dở. Cần 
tăng cường hơn nữa công tác quản lý của Nhà nước trong hoạt động sáng 
tác, biểu diễn, sao cho văn học nghệ thuật phải cổ vũ cho cái hay cái đẹp, 
góp phần xây dựng lối sống lành mạnh, nâng cao những giá trị nhân văn, 
phát huy những giá trị tốt đẹp trong con người Việt Nam. 
Đảng và Nhà nước ta phải chăm lo tới việc bồi dưỡng, nâng cao chất 
lượng và phát huy có hiệu quả nguồn lực con người Việt Nam, tạo nên sự 
phát triển nhanh và bền vững đất nước, nhanh chóng thực hiện mục tiêu 
"dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh".. 
Câu hỏi thảo luận và ôn tập 
1. Nêu quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin về con người, con 
người xã hội chủ nghĩa? 
2. Phân tích quan niệm về nguồn lực con người trong mối quan hệ với 
các nguồn lực khác. Liên hệ về nguồn lực con người Việt Nam hiện nay? 
3. Phương hướng và giải pháp cơ bản nhằm phát huy nguồn lực con 
người ở nước ta hiện nay? 
1, 2. Đảng Cộng sản Việt Nam: Các Nghị quyết Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương khoá IX, Nxb, 
Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2003, tr. 66, 67. 
 177
Mục lục 
Chương I: Vị trí, đối tượng, phương pháp và chức năng của 
chủ nghĩa xã hội khoa học 
Chương II: Lược khảo lịch sử tư tưởng xã hội chủ nghĩa 
Chương III: Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân 
Chương IV: Cách mạng xã hội chủ nghĩa 
Chương V: Thời đại ngày nay 
Chương VI: Xã hội xã hội chủ nghĩa 
Chương VII: Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa và nhà nước xã hội 
chủ nghĩa 
Chương VIII: Cơ cấu xã hội - giai cấp và liên minh giữa công 
nhân với nông dân và trí thức trong quá trình xây 
dựng chủ nghĩa xã hội 
Chương IX: Vấn đề dân tộc trong quá trình xây dựng chủ nghĩa 
xã hội 
Chương X: Vấn đề tôn giáo trong quá trình xây dựng chủ 
nghĩa xã hội 
Chương XI: Vấn đề gia đình trong quá trình xây dựng chủ 
nghĩa xã hội 
Chương XII: Vấn đề nguồn lực con người trong quá trình xây 
dựng chủ nghĩa xã hội 
 178