Bộ gõ cơ thể từ khái niệm đến ứng dụng trong Giáo dục âm nhạc

 các động tác được mã hóa thành nốt trên khuông nhạc theo Richard Filz trong 
sách Body Percussion Sounds and Rhythms, 2005). 
TẠP CHÍ KHOA HỌC - Trường ĐHSP TPHCM Nguyễn Đăng Bửu 
175 
2.2.2. Một số mẫu động tác cơ bản 
a. Các động tác cơ bản 
Vận động cơ bản của bộ gõ cơ thể dựa trên nền tảng của các động tác cơ bản kết hợp 
với các nhóm tiết tấu đơn giản. Giáo viên hướng dẫn học sinh thực hành những mẫu luyện 
tập đơn giản, theo cá nhân riêng lẻ hoặc từng nhóm. Sau khi thành thạo, giáo viên hướng 
dẫn học sinh kết hợp hòa bè với nhau theo các mẫu luyện tập. Hòa bè theo dạng bè đuổi 
(canon), theo âm hình trì tục (ostinato), chơi độc lập hoặc đệm cho bài hát, hay kết hợp với 
các nhạc cụ khác như một bè đệm. 
b. Các mẫu bài tập 
Dưới đây là một số mẫu bài tập giúp người học bước đầu thực hành bộ gõ cơ thể 
 Tập làm quen với nhưng động tác cơ bản (động tác độc lập) 
 Bài tập kết hợp 1: 2 động tác cơ bản 
 Bài tập kết hợp 2: 3 động tác cơ bản 
 Bài tập đệm hát: (Từ 2 - 3 động tác kết hợp đệm) 
 Đệm cho bài hát Cô giáo em 
 Cô giáo em người xinh xinh. 
TẠP CHÍ KHOA HỌC - Trường ĐHSP TPHCM Tập 16, Số 4 (2019): 170-179 
176 
Mẫu 1: 
Mẫu 2: 
Mẫu 3: 
 Bài tập hòa âm: (Từ 2, 3, 4 ... mẫu âm kết hợp theo chiều dọc) và kết hợp nhạc cụ gõ 
 Mẫu 1 Mẫu 2 
 Bài tập hòa âm + nhạc cụ gõ + đệm hát 
Ví dụ: mẫu đệm cho bài Đồng dao Nu na nu nống 
NU NA NU NỐNG 
Đồng dao Bắc Bộ 
Nu na nu nống 
Cái trống nằm trong, con ong nằm ngoài 
Củ khoai chấm mật, mật ngồi mật khóc 
Con cóc nhảy ra, con gà ú ụ 
Bà mụ thổi xôi, nhà tôi nấu chè 
Tay xèo chân rụt. 
Phần đệm 
Đệm cho bài hát Lý cây xanh 
Cái cây xanh xanh thì lá cũng xanh, chim 
a
b
c
d
 Đệm cho bài hát Sắp đến Tết rồi 
Sắp đến Tết rồi, đến trường rất vui 
TẠP CHÍ KHOA HỌC - Trường ĐHSP TPHCM Nguyễn Đăng Bửu 
177 
2.2.3. Những ứng dụng của Bộ gõ cơ thể ngày nay 
Bên cạnh ứng dụng vào giáo dục âm nhạc, bộ gõ cơ thể còn được ứng dụng ngoài 
ngành như: y học, chăm sóc sức khỏe, phát triển thể chất, điều trị tâm lí... Chính sự vận 
động cơ thể đã tác động tích cực đến hệ thần kinh của con người, giúp phát triển trí não và 
thể chất. Có thể nói, bộ gõ cơ thể rất đa dạng, mang tính ứng dụng cao trong thực tiễn đời 
sống và đã trở thành một bộ môn nghệ thuật âm nhạc đặc sắc. Tính ứng dụng được thể hiện 
qua một số lĩnh vực khoa học sau: 
a. Trong Y học 
Phương pháp BAPNE8 dùng bộ gõ cơ thể để điều trị các bệnh lí về thần kinh, trí 
não dựa trên cơ sở khoa học của năm chuyên ngành khoa học: Sinh học, Giải phẫu học, 
Tâm lí học, Thần kinh học, Âm nhạc dân tộc học. Từ quan điểm điều trị bệnh lí, bộ gõ cơ 
thể có giá trị rất lớn, chính là nền tảng trị liệu hiệu quả đối với các bệnh nhân bị bệnh 
Alzheimer9, Parkinson10, Down11, tổn thương não, hội chứng khó đọc, rối loạn chuyển 
động, tự kỉ, hội chứng trầm cảm; và đã thu được những kết quả khả quan. Thông qua các 
bài tập bệnh nhân cải thiện được nhận thức, tâm lí. Ứng dụng này giống việc điều trị vật lí 
trị liệu, mang lại hiệu quả tích cực cho người bệnh. Bên cạnh đó, phương pháp BAPNE 
còn chú trọng giáo dục sớm cho trẻ em từ 3-6 tuổi giúp phát triển hệ thần kinh trung ương 
và trí não cho trẻ (Naranjo, 2013). 
b. Trong giáo dục - rèn luyện thể chất 
Hoạt động rèn luyện thể chất cơ bản đó chính là sự vận động cơ thể để giúp tiêu hao 
calorie (cal), giảm chất béo (lipit) trong cơ thể. Tương tự như rèn luyện các động tác thể 
dục (gym), rèn luyện bộ gõ cơ thể cũng giúp ích trong việc tiêu hao năng lượng thừa trong 
cơ thể, đặc biệt rèn luyện ở cường độ cao. 
c. Trong giáo dục âm nhạc 
Đến thế kỉ XX, các phương pháp giáo dục âm nhạc rất phát triển từ những nghiên 
cứu của các nhà sư phạm như: Dalcroze, Orff-Schulwerk, Kodály, Montessori12, nhà 
triết học Maurice Merleau-Ponty13 và nhà tâm lí học lâm sàng, lí luận giáo dục Thomas 
Gordon14. Họ cho rằng âm nhạc không còn được xem là một hiện tượng thuần túy về trí tuệ 
mà là một trải nghiệm về thân thể, vì thế trong các phương pháp giáo dục âm nhạc trên đều 
có chung quan điểm cho rằng: “vận động cơ thể giúp phát triển khả năng tiếp thu và sáng 
8 BAPNE: là từ viết tắt của năm môn khoa học Biomechanics, Anatomy, Psychology, Neuroscience, và 
Ethnomusicology. Mục đích của phương pháp này chính là phát triển trí não thông qua công cụ Bộ gõ cơ thể. 
9 Bệnh Alzheimer (hay gọi là AD, SDAT). Vào năm 1906, bác sĩ tâm lí và thần kinh học người Đức Alois Alzheimer đã 
phát hiện ra căn bệnh này. 
10 Bệnh Parkinson (hay gọi là PD) là một rối loạn của hệ thần kinh trung ương gây ảnh hưởng đến khả năng cử động và 
kiểm soát cơ thể của bệnh nhân. 
11 Hội chứng Down do đột biến số lượng nhiễm sắc thể ở nhiễm sắc thể 21. 
12 Maria Montessori (1870 – 1952): là nhà trị liệu, giáo dục người Ý. 
13 Maurice Merleau-Ponty (1908 – 1961): nhà triết học người Pháp. 
14 Thomas Gordon (1918 – 2002): nhà tâm lí học lâm sàng, lí luận giáo dục người Mĩ. 
TẠP CHÍ KHOA HỌC - Trường ĐHSP TPHCM Tập 16, Số 4 (2019): 170-179 
178 
tạo âm nhạc”. Phương pháp Orff-Schulwerk phát triển việc sử dụng bộ gõ cơ thể một cách 
triệt để, như là một công cụ trong luyện tập âm nhạc; tạo ra những hoạt động đặc biệt mà 
ông và những nhà sư phạm âm nhạc đã tổng hợp, kế thừa và hệ thống. Bộ gõ cơ thể có thể 
được trình diễn độc tấu hoặc một số nghệ sĩ có thể kết hợp để tạo ra một tác phẩm âm 
nhạc. Một trong những nghệ sĩ solo thành công nhất đó là Keith Terry15, San Francisco – 
California – USA. 
Bộ gõ cơ thể được sử dụng rộng rãi trong nền giáo dục âm nhạc ở các nước tiên tiến, 
do khả năng tiếp cận của nó, xem cơ thể con người là một nhạc cụ và là dụng cụ duy nhất 
mà mỗi học sinh sở hữu trước khi học những nhạc cụ khác. Sử dụng bộ gõ cơ thể cho học 
sinh trải nghiệm trực tiếp các yếu tố âm nhạc như: nhịp điệu, tiết tấu, sự vận động của âm 
nhạc. 
Bộ gõ cơ thể còn được sử dụng trong hợp xướng với các mục đích khác nhau. Kết 
hợp trong sự sáng tạo, cộng hưởng các yếu tố về âm thanh để tạo nên một sự trải nghiệm 
mới về việc nghe và cảm thụ hợp xướng. Ví dụ: sự kết hợp các tiếng động chà xát bàn tay, 
dậm chân, búng ngón tay tạo thành những tiếng mô phỏng gió, mưa, sấm chớp trước khi 
vào phần hát; hoặc là phần nhạc đệm cho tác phẩm hợp xướng (không dùng dàn nhạc đệm 
hoặc nhạc nền); hoặc kết hợp cùng với dàn nhạc giao hưởng đệm cho hợp xướng đồng thời 
làm tăng thêm yếu tố về cảnh trí và bố cục về mặt dàn dựng, làm cho tác phẩm hợp xướng 
thêm sinh động và thu hút. 
3. Kết luận 
Thông qua nghiên cứu các vấn đề lí luận và thực tiễn có thể chứng minh rằng ứng 
dụng bộ gõ cơ thể trong hoạt động dạy học âm nhạc rất cần thiết và hiệu quả. Học sinh có 
thể tiếp cận với âm nhạc một cách trực tiếp, đơn giản và tự nhiên. Các vận động cơ thể 
giúp học sinh trải nghiệm được các yếu tố lí tính khi tự chủ động chạm vào cơ thể của 
mình. Bên cạnh đó, phương thức âm nhạc này còn giúp học sinh phát triển trí não, hệ thần 
kinh và khả năng tư duy. Việc vận dụng bộ gõ cơ thể trong giáo dục âm nhạc có thể phát 
triển năng lực cảm thụ và vận động âm nhạc cho học sinh, mang lại ý nghĩa quan trọng 
trong việc hình thành những năng lực cần thiết để thể hiện âm nhạc, cảm thụ và hiểu biết 
âm nhạc, ứng dụng và sáng tạo âm nhạc. Qua đó, hình thành và phát triển các phẩm chất 
âm nhạc nổi bậc, nhằm định hướng phát triển rèn luyện bộ môn nghệ thuật này, đồng thời 
giáo dục và rèn luyện nhân cách cho học sinh. 
Đối với chương trình giáo dục xây dựng theo định hướng phát triển năng lực, hoạt 
động dạy học nói chung và hoạt động dạy học âm nhạc nói riêng đã chuyển sang một bước 
tiếp cận mới về nội dung, phương pháp và đánh giá. Học sinh không còn học âm nhạc một 
cách thụ động, mà thông qua hoạt động dạy học của giáo viên, giúp học sinh trải nghiệm 
và khám phá năng lực của bản thân bằng âm nhạc. Bộ gõ cơ thể có thể được cho là “mới”, 
15 Keith Terry (1951): nghệ sĩ biểu điễn Body Percussion người Mĩ. 
TẠP CHÍ KHOA HỌC - Trường ĐHSP TPHCM Nguyễn Đăng Bửu 
179 
là “lạ” đối với giáo dục âm nhạc Việt Nam, nhưng nếu được nghiên cứu và vận dụng một 
cách hệ thống, chắc chắn mang lại niềm vui, sự hứng khởi cho học sinh; tạo môi trường 
học tập âm nhạc sôi động và đa dạng trong chương trình giáo dục nhà trường. 
 Tuyên bố về quyền lợi: Tác giả xác nhận hòan toàn không có xung đột về quyền lợi. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
Hồ Ngọc Khải. (2012). Khái quát về một số phương pháp dạy học âm nhạc cho trẻ em tại Hoa Kì 
hiện nay. Kỉ yếu Hội thảo khoa học về dạy học Âm nhạc, Mĩ thuật, Thể dục ở trường phổ 
thông, Bộ Giáo dục và Đào tạo. 
Campbell, P. S. (1991). Rhymic movement and public school education: progressive views in the 
formative years, (12-22). American Music Education. 
Meghranjani Medhi. (2018). Khai thác từ: https://www.youtube.com/watch?v=1ZmCmQjoehw, truy 
cập ngày 17/5/2018, 
Naranjo, F. J. (2013). Science & Art of Body Percussion. University of Alicante. 
Prezi. (2015). Body Percussion and the history. Khai thác từ https://prezi.com/ne9mufjlruv7/body-
percussion-the-history/, truy cập từ 15.03.2018: 
Richard Filz. (2005). Body Percussion Sounds and Rhythms. A Comprehensive 
Training System. 
Shamrock, M. (2007). American Orff-Schulwerk Association. The Orff-Schulwerk Approach. 
BODY PERCUSSION FROM CONCEPT TO APPLICATION IN MUSIC EDUCATION 
Nguyen Dang Buu 
Vietnam Education Publishing House Limited Company at HCM City 
Corresponding author: Nguyen Dang Buu – Email: dangbuu2013@gmail.com 
Received:19/10/2018; Revised: 28/10/2018; Accepted: 25/4/2019 
ABSTRACT 
Body percussion, a teaching tool of Orff-Schulwerk music education approach, is an art of 
creating sounds from different parts of the humn body. This article provides basic knowledge of 
body percussion in order to help music teachers and university students fulfill their educational 
duty when the new music curriculum is realized in the next years. 
Keywords: body percussion, music teaching content, new music teaching method, 
Orff-Schulwerk method.