Bạo lực tinh thần từ mặt trái của mạng xã hội

ng ưu thế
mà mạng Internet đã đem lại cho đời sống xã hội với khối lượng khổng lồ thông tin về mọi lĩnh
vực. Tuy nhiên, trong lượng thông tin đồ sộ ấy, thông tin về bạo lực, chém giết, khiêu dâm.... chiếm
một tỉ lệ không nhỏ với nội dung cụ thể, mô tả chi tiết, kĩ càng. Quy luật nhờn quen của tình cảm
khiến mới đầu người ta còn thấy sợ, sau dần thấy quen, rồi thấy bình thường như bao chuyện bình
thường khác, thậm chí tích cực tham gia và vô tình trở thành thủ phạm của nạn bạo lực tinh thần
trên mạng và bạo lực thể xác ngoài đời thực. Tuy nhiên, việc kiểm soát và quản lí thông tin mạng
đến nay vẫn là một việc khá khó khăn với những lỗ hổng lớn.
(2) Sự thiếu hụt của con người trong đời thực:
Trên thực tế, không chỉ trẻ lứa tuổi học đường mà rất nhiều cư dân mạng ở tuổi trưởng thành
thiếu hụt các kĩ năng sống như: xác định giá trị, kiềm chế cảm xúc, giải quyết mâu thuẫn... Sự thiếu
hụt nhận thức về giá trị bản thân cùng những khiếm khuyết, hạn chế đã khiến họ có những hành
động cực đoan, trực tiếp hoặc gián tiếp gây ra nạn bạo lực tinh thần trên mạng.
Bên cạnh đó là sự thiếu quan tâm của gia đình, nhà trường và xã hội. Trong xã hội hiện đại,
cha mẹ không có thời gian chia sẻ tâm tư, tình cảm với con cái nên không thể nắm bắt được tâm
lí của các em. Gần như gia đình nào cũng cố gắng tạo điều kiện cho con cái có thể tiếp cận sử
dụng internet bằng nhiều phương tiện khác nhau (máy tính, điện thoại) nhưng hiếm cha mẹ quản lí
việc các con sử dụng thế nào. Chưa kể chính cha mẹ, người lớn trong nhà cũng có những hành vi
bạo lực tinh thần qua mạng từ đó để trẻ bắt chước theo. Điều này góp phần không nhỏ tạo ra ảnh
hưởng không tốt đến sự hình thành, phát triển nhân cách của các em. Bên cạnh đó, ở các trường
học hiện nay chủ yếu chú trọng vào việc dạy chữ. Mỗi tuần chỉ có 01 tiết Giáo dục công dân, nội
dung lại nghèo nàn, khô khan. Việc dạy kĩ năng sống và giáo dục đạo đức, lối sống còn thiếu hụt,
thiếu chiều sâu, chưa định hướng được lối sống đúng đắn, lành mạnh cho các em.
(3) Tác động tiêu cực từ môi trường gia đình và xã hội:
Nền văn minh công nghiệp với cường độ căng thẳng, yêu cầu cao, áp lực lớn; tác động của
mặt trái trong cơ chế thị trường làm nhạt phai dần văn hóa, đạo đức truyền thống khiến tiêu cực,
bạo lực gia tăng trong xã hội. Bạo lực tinh thần trên mạng phản ánh tình trạng bạo lực gia tăng
trong gia đình, nhà trường và xã hội. Những vụ bạo lực tăng lên về số lượng, đa dạng hơn về hình
thức, phức tạp hơn về mức độ ngay ở trong mỗi gia đình. Trong nhà trường, vấn nạn bạo lực học
đường gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh về sự xuống cấp nghiêm trọng của đạo đức, lối sống. Ngoài
xã hội, bạo lực có mặt ở mọi ngóc ngách, mọi thời điểm. Những thông tin về bạo lực, về mảng tối
của xã hội nhan nhản trên các trang báo phản chiếu tình trạng bạo lực trong cuộc sống, góp phần
dẫn tới vấn nạn bạo lực tinh thần trên mạng.
2.4. Giải pháp hạn chế vấn nạn bạo lực tinh thần trên mạng xã hội
Để hạn chế vấn nạn bạo lực tinh thần trên mạng, cần áp dụng đồng bộ các biện pháp, trong
đó có những giải pháp cơ bản sau:
1. Các cơ quan chức năng cần siết chặt sự quản lí đối với các trang mạng xã hội, dịch vụ
internet. Cần những quy định pháp luật cụ thể về quyền và nghĩa vụ của chủ thể cung cấp thông
tin, chủ thể tiếp nhận thông tin trên mạng như: kí kết các thỏa thuận về đấu tranh chống tệ nạn,
phong tỏa tội phạm internet... Đây là cơ sở pháp lí quan trọng để thực hiện quyền tự do ngôn luận
của cá nhân. Cần có hình thức phạt cụ thể, nghiêm khắc với những trường hợp bạo hành tinh thần
qua mạng. Theo quy định mới ban hành của Bộ GD-ĐT trong công tác học sinh, sinh viên, những
65
Mai Thị Mai
hành vi bình luận, chia sẻ bài viết dung tục, bạo lực - nhẹ thì bị khiển trách, nặng thì buộc thôi học
hoặc xử lí theo pháp luật.
2. Tăng cường giáo dục văn hóa ứng xử trong môi trường mạng, giúp mạng xã hội thực hiện
tốt vai trò gắn kết cộng đồng và sức lan tỏa tình người. Cách người Pháp đối mặt với đau thương,
mất mát sau vụ đánh bom tự sát và xả súng kinh hoàng là một bài học quý giá, thể hiện chiều sâu
và bản lĩnh của một dân tộc có bề dày văn hóa. Ngay trong đêm khủng bố đẫm máu, những người
Pháp không hề chen lấn, giẫm đạp mà vẫn bình thản nắm tay nhau hát quốc ca, bình thản nắm
tay nhau đi trong đường hầm tới tàu điện ngầm. Kiên quyết không thỏa hiệp với chủ nghĩa khủng
bố nhưng họ vẫn lựa chọn cách thể hiện mang màu sắc lãng mạn trên nền hoang tàn của khủng
bố. Người đàn ông Pháp vô danh vẫn ôm đàn chơi bài Imagine trong khung cảnh ngập tràn đau
thương, chết chóc. Tất cả những hình ảnh chân thực, những thông điệp của họ được người dân đưa
lên mạng xã hội. Không thể dùng bạo lực để đối xử với bạo lực tinh thần trên mạng. Trái lại, thái
độ lịch thiệp, ngôn ngữ đúng mực, sự phân tích sâu sắc, có lí có tình sẽ góp phần định hướng dư
luận đúng, hạ nhiệt những cảm xúc đang bị kích động, giúp cộng đồng mạng bình tĩnh hơn trong
nhìn nhận, đánh giá các sự kiện, thông tin trên mạng.
Người sử dụng mạng cần tỉnh táo, thông minh, lọc thông tin khi tiếp nhận, cân nhắc lựa
chọn thông tin để đưa lên mạng. Ban biên tập các trang báo mạng cần giảm liều lượng thông tin
xấu, mang tính bạo lực, tăng những thông tin người tốt việc tốt, những câu truyện nhân văn, giáo
dục đạo đức, lối sống, phổ biến kiến thức. . .
Nhà trường cần tăng cường giáo dục tư tưởng, đạo đức, lối sống cho học sinh đồng thời tạo
ra một sân chơi lành mạnh với các hoạt động ngoại khóa, thể thao, văn nghệ thu hút sự hứng thú
của học sinh. Những sân chơi bổ ích và hấp dẫn sẽ giúp học sinh thoát khỏi việc mất quá nhiều vào
thời gian trên mạng với những trò chơi bạo lực, những trang web vô bổ, thay thế niềm vui xấu xí
bằng niềm vui lành mạnh, tách khỏi đám đông vô danh trên mạng, đứng độc lập với cái tôi, nhân
cách và bản lĩnh riêng trong đời thực. Cần chú trọng hơn nữa việc giáo dục kĩ năng sống cho học
sinh để các em có kĩ năng giải quyết có hiệu quả các vấn đề trong học tập cũng như trong cuộc
sống, hướng dẫn cho học sinh tham gia sử dụng blog, mạng xã hội, các trang web cá nhân theo các
quy định của pháp luật.
Các bậc cha mẹ cần dành nhiều thời gian để tìm hiểu và nắm bắt sự thay đổi trong tâm sinh
lí của con cái, từ đó kịp thời điều chỉnh suy nghĩ và hành vi của các em; tìm hiểu và nâng cao nhận
thức của mình về bạo lực tinh thần trên mạng để có thể giúp cho con em mình phòng tránh tốt hơn;
kịp thời phát hiện và ngăn chặn những biểu hiện, hành vi không lành mạnh do ảnh hưởng từ những
nội dung độc hại trên mạng. Đồng thời, cần chọn lọc kênh thông tin lành mạnh, bổ ích để hướng
dẫn cho con em nên xem, đọc và chơi gì; giải thích rõ tại sao không nên và dẫn chứng những tác
hại của các loại thông tin xấu, chứ không đơn thuần là cấm mà không giải thích, phân tích cặn kẽ;
cần giới hạn cho con cái thời gian sử dụng mạng, nội dung các trang mạng được phép truy cậpchặt
hơn nữa mối quan hệ để giáo dục ngăn ngừa và đẩy lùi hành vi bạo lực ở thế hệ trẻ, giáo dục lối
Nhà trường – gia đình – xã hội cần thắt sống lành mạnh, giáo dục văn hóa mạng, các bài
học về cư xử đúng mực trên mạng xã hội cho học sinh, xây dựng hệ thống mạng lưới tư vấn học
đường, các tổ chức hỗ trợ online cho nạn nhân bị bạo lực tinh thần trong mọi hoàn cảnh.
3. Kết luận
Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin trong thời đại toàn cầu hóa đã tác động hai
mặt tới con người, đặc biệt là giới trẻ. Bạo lực tinh thần là một trong những khía cạnh tiêu cực của
mạng xã hội. Nhận diện đúng bản chất, thực trạng và hậu quả của hiện tượng này, tìm ra nguyên
nhân để có giải pháp khắc phục, đó là việc làm cần thiết để góp phần giáo dục thế hệ trẻ, xây dựng
môi trường xã hội trong sạch, lành mạnh và nhân văn.
66
Bạo lực tinh thần từ mặt trái của mạng xã hội
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Hội Khoa học Tâm lí - Giáo dục Việt Nam, 2016. Kỉ yếu Hội thảo: Phòng, chống bạo lực
học đường trong bối cảnh hiện nay. Thực trạng và giải pháp.
[2] Viện Nghiên cứu Giáo dục thành phố Hồ Chí Minh, 2014. Kỉ yếu Hội thảo: Thực trạng và
giải pháp ngăn chặn bạo lực học đường ở trường phổ thông.
[3] Lê Vân Anh, 2013. Giáo dục kỹ năng phòng chống bạo lực học đường và tệ nạn xã hội cho
học sinh THPT. Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội.
[4] Nguyễn Thị Thanh Bình, Nguyễn Thị Mai Lan, 2013. Bạo lực học đường ở Việt Nam hiện
nay nhìn từ góc độ tâm lí học. Nxb Từ điển Bách khoa
[5] Võ Thị Minh Chí, 2016. Bạo lực tinh thần ở học sinh: Các biểu hiện, nguyên nhân và hệ lụy
tiềm ẩn. Kỉ yếu Hội thảo: Phòng, chống bạo lực học đường trong bối cảnh hiện nay - Thực
trạng và giải pháp, Hội Khoa học Tâm lí - Giáo dục Việt Nam, 35 - 40.
[6] Nguyễn Bá Đạt, 2013. Các lí thuyết trong nghiên cứu về bạo lực học đường hiện nay. Tạp
chí Giáo dục số 321, 8-10
[7] Trần Thị Minh Đức, Bùi Hồng Thái, 2013. Thanh thiếu niên chơi game bạo lực: Những phân
tích về tâm lí - xã hội và một số giải pháp quản lí - giáo dục định hướng. Tạp chí Khoa học
Đại học Quốc gia Hà Nội, Nghiên cứu giáo dục, Tập 29, Số 1, 27-33.
[8] Ngô Thị Lanh, 2016. Ảnh hưởng của internet với bạo lực học đường ở bậc tiểu học. Kỉ yếu
Hội thảo: Phòng, chống bạo lực học đường trong bối cảnh hiện nay - Thực trạng và giải pháp,
Hội Khoa học Tâm lí - Giáo dục Việt Nam, 141 -148.
[9] 
9.html (truy cập ngày 08/06/2016).
[10]  (truy cập ngày 08/06/2016).
[11,13] 
130714122726827.chn (truy cập ngày 10/06/2016).
[12] . (truy cập ngày 10/06/2016).
[14] 
80.html (truy cập ngày 10/06/2016).
ABSTRACT
Psychological violence resulting from social networking
Mai Thi Mai
Research Center of Psyological and Pedagogical Sciences,
Vietnam Institute of Educational Sciences
Psychological violence is a very real kind of violence but it can be difficult to recognize.
This article discusses the reasons for and consequences of psychological violence that stems
from social networking, then suggest ways to improve the situation and deal with school-related
violence.
Keywords: Psychological violence, social network, crowd psychology, school violence.
67