Bài giảng Xã hội học đại cương

XÃ HỘI HỌC ĐẠI CƯƠNG (tt) 
Các vấn đề cần nắm 
Sự ra đời của x ã hội học 
C á c nh à x ã hội học tiền phong 
Những khuynh hướng, cấp độ, l ý thuyết trong nghi ê n cứu x ã hội học 
C á c lĩnh vực trong nghi ê n cứu x ã hội học 
Slide 2 
IV/Sự ra đời của xã hội học 
Slide 3 
Tiền đề kinh tế 
-xã hội 
 Tiền đề chính trị, 
văn hóa, tư tưởng 
Tiền đề về 
khoa học 
và phương pháp luận 
Sự ra đời 
của Xã hội học 
IV/ C á c tiền đề dẫn đến sự ra đời của x ã hội học: 
1/ Tiền đề về kinh tế-x ã hội: 
Slide 4 
Cuộc cách mạng 
công nghiệp 
Một máy hơi nước ở Madrid . Sự phát triển máy hơi nước khởi mào cho cuộc cách mạng công nghiệp Anh, 
Slide 5 
6 
1. Cuộc cách mạng công nghiệp 
Cuộc cách mạng công nghiệp đã tác động như thế nào đến xã hội Châu Âu? 
Vai trò tôn giáo bị suy giảm. 
Cơ cấu gia đình bị thay đổi 
Giá trị văn hóa truyền thống thay đổi 
Các vấn đề xã hội nảy sinh: giao thông, cơ sở hạ tầng, nhà ở, nước sạch, môi trường ô nhiễm, bệnh dịch, các vấn nạn xã hội. 
Slide 7 
2. Tại sao vấn đề tư tưởng, văn hóa, chính trị lại ảnh hưởng đến sự ra đời của xã hội học 
Tại sao lại sinh ra cuộc cách mạng tư sản Pháp (1789)? 
Cấu trúc của xã hội phong kiến Châu Âu. 
Hạn chế tự do, hạn chế khoa học 
Hạn chế sự phát triển của giai cấp tư sản, CNTB 
Slide 8 
Phá ngục Bastille ngày 14/7/1789 
Tiền đề về khoa học xã hội 
Tiền đề về khoa học tự nhiên 
Tiền đề về phương pháp luận 
Xã hội học ra đời trong bối cảnh có sự xuất hiện của nhiều khoa học khác? 
Mang tính kế thừa? 
Slide 9 
3/ Tiền đề về khoa học và phương pháp luận: 
V. Các nhà XHH tiên phong 
Slide 10 
Slide 11 
AUGUSTE COMTE 
(1798-1857) 
Slide 12 
HERBERT SPENCER 
(1820 -1903) 
Slide 13 
KARL MARX 
(1818 – 1883) 
MAX WEBER (1864-1920) 
Slide 14 
Slide 15 
E.Durkheim 
(1859 –1917) 
VI. Các khuynh hướng, cấp độ, lý thuyết trong nc XHH 
Slide 16 
VI. 2. Các cấp độ: 
 Vi mô (micro sociology ) 
Trung mô (middle level) 
Vĩ mô (macro sociology) 
Slide 17 
VI.3 Các mô hình lý thuyết 
3.1. Lý thuyết tương tác biểu tượng 
Cấp độ nghiên cứu: vi mô 
Ng ư ời tiên phong: Max Weber 
Nội dung: Xã hội được tạo thành từ sự tương tác vô số các cá nhân, hành động của con người đều mang những ý nghĩa. 
Hành động của con người không những phụ thuộc mà thay đổi với những ý nghĩa biểu trưng. 
Nghiên cứu con người dưới góc nhìn động cơ cá nhân 
Slide 18 
VI.3 Các mô hình lý thuyết 
3.1. Lý thuyết tương tác biểu tượng 
Những v ấn đề đặt ra trong nghiên cứu xã hội dưới góc nhìn của lý thuyết tương tác biểu tượng? 
Đâu là những tác nhân chính trong h iện tượng xã hội học? 
Họ kinh nghiệm, nhận thức như thế nào về tình huống 
Những khuôn mẫu hành vi được sản sinh, thay đổi như thế nào 
Cá nhân sử dụng những sách lược gì để thay đổi hành vi của người khác 
Slide 19 
VI.3 Các mô hình lý thuyết 
3.1. Lý thuyết tương tác biểu tượng 
Phê bình: 
Nhấn mạnh vai trò của cá nhân, tự nhiên xã hội 
Hệ luận phương pháp: rõ ràng, cụ thể, sâu sắc 
Chủ nghĩa tương đối về xã hội 
Bỏ quên cơ cấu 
Chủ quan, khái quát hoá thấp 
Slide 20 
VI.3 Các mô hình lý thuyết 
3.2. Lý thuyết cấu trúc-chức năng 
Cấp độ nghiên cứu: vĩ mô-trung mô 
Ng ư ời tiên phong: Herbert Spencer- Durkheim 
Nội dung: 
Trong xã hội bao gồm các bộ phận và các sự hoạt động của các thành phần này (chức năng) để duy trì sự tồn tại của xã hội. 
Phân loại chức năng: chức năng công khai, chức năng tiềm ẩn và phản chức năng. 
Ví dụ minh họa: 
Chức năng của hiện tượng tội phạm? 
Slide 21 
VI.3 Các mô hình lý thuyết 
3.2. Lý thuyết cấu trúc-chức năng 
Vấn đề đặt ra trong nghiên cứu: 
Đâu là những cơ cấu chính của hiện tượng XH 
Chúng có chức năng gì, phản chức năng 
Chúng hội nhập với nhau như thế nào? 
Đưa đến những kết quả gì 
Slide 22 
VI.3 Các mô hình lý thuyết 
3.2. Lý thuyết cấu trúc-chức năng 
Phê bình: 
Phân tích cơ cấu 
Một mô hình lý thuyết lớn trong nhiều KHXH 
Giả định về một trật tự tự nhiên 
Bảo thủ, biện minh hiện trạng, trong hệ thống 
 Phi lịch sử, không giải thích sự chuyển biến xã hội. 
 Bỏ quên con người 
Slide 23 
VI.3 Các mô hình lý thuyết 
3.3. Lý thuyết mâu thuẫn 
 Cấp độ nghiên cứu: vĩ mô 
 Ng ư ời tiên phong: Karl Marx 
Nội dung 
 Sự khan hiếm các nguồn lực (đất đai, nguyên liệu, tiền tài, địa vị ). 
S o sự phân công lao động và sự bất bình đẳng trong sự phân bổ nguồn lực 
Slide 24 
3.3. Lý thuyết mâu thuẫn 
Các vấn đề đặt ra 
Đâu là những cạnh tranh, mâu thuẫn, bất bình đẳng ? 
Các tác nhân dùng những sách lược gì để bảo vệ quyền lợi, để đấu tranh? 
Slide 25 
VI.3 Các mô hình lý thuyết 
VI.3 Các mô hình lý thuyết 
3.3. Lý thuyết mâu thuẫn 
Phê bình: 
Nhìn vào thực trạng 
Giải thích được biến chuyển 
Cường điệu mâu thuẫn, cạnh tranh 
Slide 26 
 Một thí dụ: Nghiên cứu nghèo đói dưới 3 lối tiếp cận XHH 
Lối tiếp cận tương tác biểu tượng: 
Cấp độ nghiên cứu: vi mô: vd pv cá nhân 
Các vấn đề đặt ra: 
Người nghèo nhận thức như thế nào tình huống của họ? (thế nào là nghèo? Do đâu? mặc cảm?) 
Slide 27 
những người láng giềng nhìn họ như thế nào? 
Cái nghèo đã được truyền lại như thế nào? Qua lối sống 
Giải pháp cho nghèo đói: thay đổi nhận thức, hành vi của cá nhân 
Slide 28 
Lối tiếp cận cơ cấu chức năng: 
Cấp độ nghiên cứu: vĩ mô: vd nc 1 cđồng hay xã hội 
Các vấn đề đặt ra: 
Nghèo do rối loạn chức năng, rối loạn cơ cấu 
Chức năng của nghèo: làm những công việc, tiêu thụ hàng; là đối tượng của CTXH 
Giải pháp cho nghèo đói: điều chỉnh lại cơ cấu 
Slide 29 
Lối tiếp cận mâu thuẫn xã hội: 
Cấp độ nghiên cứu: vĩ mô: nghiên cứu một cộng đồng hay một xã hội 
Các vấn đề đặt ra: 
Nghèo do bất bình đẳng: thành phần nào nghèo/giàu 
Slide 30 
Có những mâu thuẫn nào? giữa các tầng lớp, trong cùng tầng lớp 
Sách lược của các tầng lớp 
Giải pháp cho nghèo đói: tạo lại công bằng XH 
Slide 31 
VII/Các lãnh vực nghiên cứu của xã hội học 
Xã hội học đặt trọng tâm vào việc nghiên cứu con người trong xã hội. 
Chuyên ngành trong nghiên cứu xã hội học: 
Xã hội học gia đình 
Xã hội học nông thôn 
Xã hội công nghiệp 
Xã hội học đô thị 
Xã hội học y tế 
Xã hội học chính trị 
Xã hội học giáo dục 
Xã hội học về truyền thông đại chúng 
Slide 32 
VII/Các lãnh vực nghiên cứu của xã hội học 
Xã hội học trong khi nghiên cứu không thể tách rời các ngành khoa học khác. 
=> nghiên cứu liên ngành. 
Slide 33 
	 SAINT-SIMON (1760-1825)  
Slide 34 
P. J. PROUDHON  (1809-1865) 
Slide 35 
	 GEORGE SIMMEL 	  (1858-1918) 
Slide 36 
	 ALEXIS DE TOCQUEVILLE 	(1805 – 1859 ) 
Slide 37 
Slide 38 
KARL MARX 
(1818 – 1883) 
ÉMILE DURKHEIM  (1858-1917) 
Slide 39 
		  MAX WEBER 	  (1864-1920) 
Slide 40 
HERBERT SPENCER 
Slide 41 
 AUGUSTE COMTE (1798-1857) 
Slide 42