Bài giảng Phân tích thiết kế hướng đối tượng - Chương 3: Mô hình Use Case - Lê Thị Minh Nguyện

yến bay có một sân bay khởi hành và sân bay đến, thời điểm khởi
hành và thời điểm đến, có thể liên quan đến các chặng dừng tại sân bay. Một
điểm dừng chân có một thời điểm đến và thời điểm khởi hành.
• Việc đặt vé có thể được hủy bỏ hoặc được xác nhận.
Câu hỏi: Xác định mối quan hệ giữa các actor và use case
BÀI TẬP TÌM USE CASE
Trần Thị Kim Chi 31
Hệ thống đặt vé máy bay
Bài tập 2
• A company wants to develop a ticketing and
reservation system. This must support advance
booking of tickets, cancellation of tickets and change
of class of a ticket. All these are handled by a
Reservation Clerk.
• The system will also have a Web site where users
can register themselves and purchase tickets online.
They can pay either by using their online banking
account or by credit card. Reservations made over
the internet can only be cancelled across the counter.
The system will also have a querying facility that
allows users to check train time-tables, fares and
availability of tickets.
Phân tích thiết kế hướng đối tượng 32
8/30/2017
9
Ví dụ
Phân tích thiết kế hướng đối tượng 33
Ví dụ
Phân tích thiết kế hướng đối tượng 34
BÀI TẬP 3: Đăng ký học phần
• Là trưởng ban It của trường ĐH KHTN, bạn được yêu cầu phát
triển một hệ thống đăng ký học phần mới hệ thống mới cho
phép sinh viên đăng ký học phần và xem phiếu điểm từ máy
tính cá nhân được kết nối vào mạng nội bộ của trường. Các
giảng viên cũng có thể truy cập hệ thống này để đăng ký lớp
dạy và nhập điểm cho các môn học.
• Trường sẽ giữ lại CSDL sẵn có về danh mục học phần mà
trong đó lưu trữ toàn bộ thông tin về học phần. Đây là CSDL
quan hệ và có thể truy cập bằng các câu lệnh SQL thông qua các
server của trường. Hệ thống mới sẽ đọc các thông tin học
phần trên CSDL cũ nhưng sẽ không cập nhập chúng. Phòng
đào tạo sẽ tiếp tục duy trì các thông tin học phần thông qua
hệ thống khác.
Trần Thị Kim Chi 35
• Ở đầu mỗi học kỳ, sinh viên có thể yêu cầu danh sách các học
phần được mở trong học kỳ đó. Thông tin về mỗi học phần, ví
dụ như là tên giáo sư, khoa, và các môn học phần tiên quyết sẽ
được cung cấp để giúp sinh viên chọn lựa.
• Hệ thống mới cho phép sinh viên được chọn 4 học phần được
mở cho học kỳ tới. Mỗi sinh viên có thể đưa ra hai môn học
thay thế trong trường hợp không thể đăng ký theo nguyện
vọng chính. Các học phần được mở tối đa là 100 và tối thiểu là
30 sinh viên. Các học phần có ít hơn 30 sinh viên sẽ bị hủy
bỏ.
• Đầu mỗi học kỳ, sinh viên có một khoảng thời gian để thay đổi
các học phần đã đăng ký. Sinh viên chỉ có thể thêm hay hủy
các học phần đăng kí trong khoảng thời gian này.
Trần Thị Kim Chi 36
BÀI TẬP 3: Đăng ký học phần
8/30/2017
10
• Khi quá trình đăng ký đã hoàn tất cho mỗi sinh viên, hệ
thống đăng kí sẽ gửi thông tin tới hệ thống thanh toán
(billing system) để sinh viên có thể đóng học phí. Nếu
một lớp bị hết chỗ trong quá trình đăng ký, sinh viên sẽ
được thông báo về sự thay đổi trước khi xác nhận việc
đăng ký học
• Ở cuối học kỳ, sinh viên có thể truy cập vào hệ thống để
xem phiếu điểm. Vì thông tin về điểm của sinh viên phải
được giữ kín, nên hệ thống cần có cơ chế bảo mật để
ngăn cản việc truy cập không hợp lệ
• Các giảng viên có thể truy cập vào hệ thống để đăng ký
những học phần mà họ sẽ dạy. Họ có thể xem danh sách
các sinh viên đã đăng ký vào lớp của họ, cũng như nhập
điểm sau mỗi khóa học.
Trần Thị Kim Chi 37
BÀI TẬP 3: Đăng ký học phần
Lập bảng chú giải (Glossary) của ứng dụng Course
Registration:
• Course (Học phần): Một môn học được dạy trong
trường.
• Course Offering (Lớp): Một lớp học cụ thể được mở
trong mỗi học kỳ cụ thể cùng một học phần cụ thể được
mở song song nhiều lớp trong mỗi học kỳ. Thông tin gồm
cả ngày học trong tuần và giờ học.
• Course Catalog (Danh mục học phần): Danh mục đầy
đủ của tất cả các học phần được dạy trong trường.
• Faculty: Toàn bộ cán bộ giảng dạy của trường.
• Finance System (Hệ thống thanh toán): Hệ thống dùng
để xử lý các thông tin thanh toán học phí.
Trần Thị Kim Chi 38
BÀI TẬP 3: Đăng ký học phần
Lập bảng chú giải (Glossary) của ứng dụng Course Registration:
• Grade (Điểm số): Điểm của mỗi sinh viên trong một lớp cụ thể. 
• Professor (Giáo sư): Người giảng dạy trong trường.
• Report Card (Phiếu điểm): Toàn bộ điểm số cho tất cả học phần
một sinh viên đã học trong một học kỳ xác định.
• Roster (Danh sách sinh viên đăng ký): Tất cả sinh viên đăng ký vào
một lớp học cụ thể.
• Student (Sinh viên): Người đăng ký học các lớp của trường.
• Schedule (Lịch học): Các học phần mà sinh viên đã chọn học trong
học kỳ hiện tại.
• Transcript (Bản sao học bạ): Bản sao tất cả điểm cho tất cả các học
phần của một sinh viên cụ thể được chuyển cho hệ thống thanh toán
để hệ thống này lấp hóa đơn cho mỗi sinh viên.
Trần Thị Kim Chi 39
BÀI TẬP 3: Đăng ký học phần Bài tập 3: Đăng ký học phần
Hệ thống thư việnTrần Thị Kim Chi 40
Nhận diện actor
• Người dùng:
– Sinh viên (Student)
– Giáo sư (Professor)
– Nhân viên giáo vụ (Registrar)
• Hệ thống khác:
– Danh mục học phần (Course Catalog)
– Hệ thống thanh toán học phí (Billing System)
8/30/2017
11
Bài tập 3: Đăng ký học phần
Hệ thống thư việnTrần Thị Kim Chi 41
Nhận diện Use Case• Chức năng cho mọi actor:
– Đăng nhập hệ thống (Login) 
• Các chức năng sử dụng bởi Student:
– Đăng ký học phần (Register for Course)
– Xem phiếu điểm (View Report Card)
• Các chức năng sử dụng bởi Professor:
– Đăng ký môn dạy (Select Courses to Teach)
– Nộp điểm (Submit Grades)
• Nhiệm vụ của Registrar:
– Kết thúc đăng ký (Close Registration)
– Cập nhật thông tin giáo sư (Maintain Professor Information)
– Cập nhật thông tin sinh viên (Maintain Student Information)
Bài tập 1: Đăng ký học phần
Hệ thống thư việnTrần Thị Kim Chi 42
View Report Card
Student
Register for 
Courses
Submit Grades
Course Catalog 
Professor
Select Courses 
to Teach
Maintain 
Student Information
Maintain 
Professor Information
Billing System
Registrar
Close Registration
User
Login
Bài tập 4
Phân tích thiết kế hướng đối tượng 43
Vẽ lược đồ Use case cho một hệ thống quản lý thư viện
sách dựa trên các thông tin sau:
o Bạn đọc sẽ có các quyền như: gửi ý kiến phản hồi
cho thư viện, tìm kiếm tài liệu, quản lý thông tin cá
nhân, xem thông tin trả/mượn sách và đăng kí
mượn
o Các chức năng như quản lý thông tin các nhân,
xem thông tin trả/mượn và đăng kí mượn đòi hỏi
người dùng phải login vào hệ thống
o Khi đăng kí mượn ngoài việc đăng kí mượn trực
tiếp thì người dùng còn có thể đăng kí mượn online
Bài tập 4 (tt)
o Thủ thư sẽ có công việc như nhập mới thông tin sách,
đăng kí thông tin cho người dùng, thanh lý sách và chấp
nhận/từ chối cho bạn đọc mượn sách
o Thủ thư có công việc quản lý thông tin người dùng:
thêm, xóa hay chỉnh sửa thông tin
Phân tích thiết kế hướng đối tượng 44
8/30/2017
12
Bài tập 5 
• Vẽ lược đồ Usecase cho phần mềm luyện thi MOS:
o Người dùng sẽ có khả năng đăng kí tài khoản để
sử dụng phần mềm để luyện thi MOS
o Khi luyện thi MOS, người dùng có quyền luyện thi
MOS Word hoặc Excel (trước đó yêu cầu phải
login)
o Khi luyện thi Word/Excel, người dùng có thể chọn
lựa giữa xem thông tin từng câu hỏi, trả lời câu
hỏi hay bỏ qua câu hỏi
o Admin có quyền quản lý thông tin người dùng và
quản lý thông tin cho bộ câu hỏi
Phân tích thiết kế hướng đối tượng 45
Luồng sự kiện trong UC
• Tài liệu luồng sự kiện (flow of events) mô tả hành vi của UC
• Mô tả luồng logic đi qua UC
• Mô tả người sử dụng làm gì, hệ thống làm gì
• Trong một UC có nhiều luồng sự kiện: luồng chính, luồng phụ
• Kịch bản (Scenario)
• Một luồng sự kiện trong một hiện thực của UC
• Là trình tự hành động cụ thể để mô tả hành vi
• Kịch bản đi xuyên suốt UC theo nhánh chính, nhánh phụ, nhánh đặc biệt
Phân tích thiết kế hướng đối tượng 46
Xây dựng kịch bản cho luồng sự kiện
• Mô tả vắn tắt UC
• Mô tả ngắn gọn UC làm gì?
• Những ai sử dụng UC?
• Nó cho lại kết quả gì?
• Tiền điều kiện (pre-condition)
• Điều kiện cần thực hiện trước khi UC khởi động
• Không phải UC nào cũng có tiền điều kiện
• Luồng sự kiện chính và luồng sự kiện rẽ nhánh
• Hậu điều kiện (post-condition)
Phân tích thiết kế hướng đối tượng 47
Xây dựng kịch bản cho luồng sự kiện
Phân tích thiết kế hướng đối tượng 48
Tên use case Cập nhật từ điển môn học
Tên Actor Nhân viên phòng đào tạo
Tiền điều kiện Nhân viên phải đăng nhập hệ thống
Mục đích Cập nhật các môn học trong từ điển môn học
Mô tả
Sau khi đăng nhập vào hệ thống, nhân viên phòng đào tạo cập nhật
thông tin môn học vào biểu mẫu hoặc sửa môn học có sẵn và ghi lại.
Hành động tác nhân Phản ứng hệ thống
1. Chọn chức năng cập nhật từ điển môn học
2. Hiển thị biểu mẫu để nhập thông tin về các môn
học mới và hiển thị danh sách môn học để chọn môn
học tiên quyết cho môn học.
3. Nhập thông tin môn học, chọn môn học tiên
quyết, đồng ý nhập mới
4. Cập nhật môn học vào từ điển môn học
Luồng sự kiện phụ: sửa thông tin 
Ngoại lệ: Bước4: nếu thông tin nhập không chính xác thì yêu cầu nhập lại hoặc dừng use case sử dụng.
8/30/2017
13
Xây dựng kịch bản cho luồng sự kiện
Phân tích thiết kế hướng đối tượng 49
Tên use case Sửa đổi thông tin môn học
Tên Actor Nhân viên phòng đào tạo
Tiền điều kiện Nhân viên phải đăng nhập hệ thống
Mục đích Sửa các thông tin về một môn học đang tồn tại trong hệ thống
Mô tả
Tìm đến môn học cần sửa đổi, xóa các thông tin cũ và nhập các
thông tin mới về môn học này. Cuối cùng, yêu cầu hệ thống ghi
nhận các thông tin mới.
Hành động tác nhân Phản ứng hệ thống
Luồng sự kiện phụ: sửa thông tin 
Ngoại lệ: Bước4: nếu thông tin nhập không chính xác thì yêu cầu nhập lại hoặc dừng use case sử dụng.
Xây dựng kịch bản cho luồng sự kiện
Phân tích thiết kế hướng đối tượng 50
Ngoại lệ:
Bước4: Không có môn nào học nào thỏa điều kiện tìm kiếm thì thông báo không tìm được và yêu cầu tìm
lại hoặc dừng lại
Bước 8: Nếu thông tin sửa không chính xác thì yêu cầu sửa lại hoặc dừng Use case
Phân tích thiết kế hướng đối tượng 51