Bài giảng Nhập môn công nghệ phần mềm - Lương Trần Hy Hiến - Chủ đề 2: Khảo sát hiện trạng và xác định yêu cầu (Phần 2)

Resource
• Decision
• Flow/Resource Flow
• Start/End/Synchronization
CSDL QLSV : 2
Tiep nhan TKB
Kiem tra hop le
TKB lopXep TKB
CSDL TKB
SInh Vien
COMP1026 – Introduction to Software Engneering Chapter 2b - 51 HIENLTH
Sơ đồ luồng dữ liệu (DFD)
• Các ký hiệu
Tác nhân/thiết bị (Người sử dụng, 
thiết bị phát sinh hay tiếp nhận dữ liệu)
Khối xử lý
Luồng dữ liệu (thông tin)
Bộ nhớ phụ (Hồ sơ, Sổ sách, tập tin, csdl…)
COMP1026 – Introduction to Software Engneering Chapter 2b - 52 HIENLTH
Các cấp sơ đồ
• Các cấp sơ đồ
– Cấp 0: Toàn bộ phần mềm là một khối xử lý
– Cấp 1: Sơ đồ cấp 0 có thể phân rã thành 
nhiều sơ đồ cấp 1, các sơ đồ cấp 1 này phải 
đảm bảo thể hiện đầy đủ ý nghĩa sơ đồ cấp 0 
(tác nhân, thiết bị, luồng dữ liệu, xử lý, bộ 
nhớ phụ)
– Cấp 2: Mỗi sơ đồ cấp 1 lại có thể phân rã 
thành nhiều sơ đồ cấp 2 tương tự như việc 
phân rã của sơ đồ cấp 0
– …
COMP1026 – Introduction to Software Engneering Chapter 2b - 53 HIENLTH
Ví dụ: sơ đồ cấp 0
Bang Bao Cao
Hop Dong
Ket Qua Yeu Cau
Yeu Cau Lap Dat
Yeu Cau Vat Tu Cap
Yeu Cau Vat Tu Tong Dai
Thong Tin Thi Truong
1
Quan Ly Lap Dat 
Thue Bao
+
Khach Hang
Bo Phan 
Nghien Cuu 
Thi Truong
Ban Giam Doc
COMP1026 – Introduction to Software Engneering Chapter 2b - 54 HIENLTH
Tinh Trang Yeu Cau Khach Hang
[Yeu Cau Lap Dat]
[Ket Qua Yeu Cau]
[Thong Tin Thi Truong]
[Hop Dong]
[Bang Bao Cao]
[Yeu Cau Vat Tu Tong Dai]
[Yeu Cau Vat Tu Cap]
Cac Yeu Cau Co The Dap Ung
Bang Tai Nguyen
Bang Ke Hoach
Yeu Cau Mo Rong
Thong tin Yeu Cau chua duoc dap ung
Bang Tai Nguyen
Thong Tin Tong Dai va Tuyen Cap
Thong Tin Thue Bao
Thong Tin Cap _ Thue Bao
Du Lieu Yeu Cau
Du Lieu Yeu Cau
Bo Phan 
Nghien 
Cuu Thi 
Truong
Ban Giam 
Doc
Khach 
Hang
1.1
Xu Ly Yeu 
Cau
+
1.3
Lap Dat 
Thue Bao
+
1.4
Lap Ke 
Hoach
+
1.5
Lap Dat He 
Thong va 
Quan Ly 
Mang
+
1.2
Xu Ly Yeu 
Cau Mo 
Rong
CSDL Yeu Cau Khach Hang
Ví dụ: sơ đồ cấp 1
COMP1026 – Introduction to Software Engneering Chapter 2b - 55 HIENLTH
Sơ đồ tổng quát
Người dùng
Thiết bị nhập Thiết bị xuấtXử lý …
D1 D2
D3 D4
D5
D6
Ý nghĩa từng dòng dữ liệu
D1:…………….
D2:…………….
D3:…………….
D4:…………….
D5:…………….
D6:…………….
Thuật toán xử lý:
-Bước 1:………………
-Bước 2:………………
-Bước 3:………………
-………………………..
Dữ liệu nhập
Dữ liệu xuất
Dữ liệu đọc Dữ liệu ghi
COMP1026 – Introduction to Software Engneering Chapter 2b - 56 HIENLTH
Sơ đồ tổng quát cho Yêu cầu lưu trữ
• D1: Thông tin cần lưu trữ (dựa vào 
biểu mẫu liên quan)
• D5: Thông tin cần lưu trữ (chỉ có 
trong một số yêu cầu đặc biệt)
• D3: 
– Các danh mục để chọn lựa
– Dữ liệu cần thiết cho việc kiểm 
tra tính hợp lệ (dựa vào quy 
định)
• D2: 
– Các danh mục để chọn lựa
– Kết quả thành công/thất bại
• D4: Dữ liệu được lưu trữ (dựa vào 
biểu mẫu). 
– Ghi chú: Thông thường
D4 = D1 (+ D5) (+ ID tự phát sinh)
• D6: Dữ liệu kết xuất (chỉ có trong 
một số yêu cầu đặc biệt)
Người dùng
Thiết bị nhập Thiết bị xuấtXử lý LT
D1 D2
D3 D4
D5
D6
COMP1026 – Introduction to Software Engneering Chapter 2b - 57 HIENLTH
Sơ đồ tổng quát cho Yêu cầu lưu trữ
• Xử lý lưu trữ
– Đọc D3 để lấy các tham số, 
quy định và danh mục
– Hiển thị D2 (các danh mục)
– Nhận thông tin D1, D5 (nếu 
cần)
– Kiểm tra các thông tin D1, D5 
có thỏa quy định liên quan hay 
không (dựa vào D3 nếu cần 
thiết)
– Nếu thỏa quy định, ghi D4, 
thông báo kết quả D2 (nếu 
cần) và xuất D6 (nếu cần thiết)
Người dùng
Thiết bị nhập Thiết bị xuấtXử lý LT
D1 D2
D3 D4
D5
D6
COMP1026 – Introduction to Software Engneering Chapter 2b - 58 HIENLTH
Sơ đồ tổng quát cho Yêu cầu lưu trữ
• Ghi chú:
– D1 không nhất thiết chứa 
toàn bộ thông tin trong biểu 
mẫu liên quan
– Tùy theo quy định có thể có 
hay không có D5
– D4 hoặc D6 không nhất thiết 
phải trùng với D1 hoặc D5
– D2 không nhất thiết phải 
trùng với D3
Người dùng
Thiết bị nhập Thiết bị xuấtXử lý LT
D1 D2
D3 D4
D5
D6
COMP1026 – Introduction to Software Engneering Chapter 2b - 59 HIENLTH
Sơ đồ tổng quát cho Yêu cầu tra cứu
• D1: Thông tin về đối tượng muốn tìm 
kiếm (dựa vào biểu mẫu liên quan đến 
đối tượng cần tìm kiếm)
• D5: Thông tin về đối tượng muốn tìm 
kiếm (chỉ có trong một số yêu cầu đặc 
biệt)
• D3: 
– Các danh mục để chọn lựa
– Dữ liệu về đối tượng khi tìm thấy 
(dựa vào biểu mẫu liên quan đến đối 
tượng cần tìm kiếm)
• D2: 
– Các danh mục để chọn lựa
– Dữ liệu về đối tượng khi tìm thấy 
(dựa vào biểu mẫu liên quan đến đối 
tượng cần tìm kiếm)
• D6: Dữ liệu kết xuất (thông thường là 
cần thiết)
• D4: Dữ liệu cần lưu trữ lại
– Thông thường không cần thiết
– Cần thiết khi nào???
Người dùng
Thiết bị nhập Thiết bị xuấtXử lý TC
D1 D2
D3 D4
D5
D6
COMP1026 – Introduction to Software Engneering Chapter 2b - 60 HIENLTH
Sơ đồ tổng quát cho Yêu cầu tra cứu
• Xử lý tra cứu
– Đọc để lấy các danh mục (D3)
– Hiển thị D2 (các danh mục)
– Nhận thông tin về tiêu chí tìm
kiếm D1, D5 (nếu cần)
– Tìm kiếm theo các tiêu chí D1,
D5, nhận được danh sách các
đối tượng tìm được (D3)
– Hiển thị thông tin kết quả (D2)
và kết xuất D6 (nếu cần)
Người dùng
Thiết bị nhập Thiết bị xuấtXử lý TC
D1 D2
D3 D4
D5
D6
COMP1026 – Introduction to Software Engneering Chapter 2b - 61 HIENLTH
Sơ đồ tổng quát cho Yêu cầu tra cứu
• Ghi chú:
– Có rất nhiều mức độ khác nhau từ
rất đơn giản đến rất phức tạp để
xác định D1
– D1 chức nhiều thông tin thì việc tìm
kiếm sẽ dễ dàng cho người dùng và
ngược lại sẽ khó khăn cho phần
thiết kế và cài đặt chức năng này
– D3 thông thường là danh sách các
đối tượng tìm thấy cùng với thông
tin liên quan.
– D3 cũng có rất nhiều mức độ khác
nhau để xác định các thông tin của
đối tượng tìm thấy
– D2 và D6 thường trùng với D3
(nhưng không nhất thiết)
Người dùng
Thiết bị nhập Thiết bị xuấtXử lý TC
D1 D2
D3 D4
D5
D6
COMP1026 – Introduction to Software Engneering Chapter 2b - 62 HIENLTH
Sơ đồ tổng quát cho Yêu cầu tính toán
• D1: Thông tin về đối tượng cần thực
hiện việc xử lý tính toán (dựa vào các
biểu mẫu liên quan)
• D5: Thông tin về đối tượng cần thực
hiện việc xử lý tính toán (chỉ có trong
một số yêu cầu đặc biệt)
• D3:
– Dữ liệu cần thiết cho việc xử lý
tính toán (dựa vào biểu mẫu và
quy định liên quan)
– Các tham số tính toán
• D4: Kết quả của xử lý tính toán
• D2: Kết quả của xử lý tính toán
(thường gồm cả D3 và D4)
• D6: Dữ liệu kết xuất (thường gồm cả
D3 và D4)
Người dùng
Thiết bị nhập Thiết bị xuấtXử lý TT
D1 D2
D3 D4
D5
D6
COMP1026 – Introduction to Software Engneering Chapter 2b - 63 HIENLTH
Sơ đồ tổng quát cho Yêu cầu tính toán
• Xử lý tính toán
– Nhận thông tin D1, D5 (nếu
cần)
– Đọc D3 để lấy các dữ liệu cần
thiết cho việc tính toán (kể cả
các tham số)
– Sử dụng D1, D3, D5 và quy
định liên quan để tính kết quả
D4
– Ghi kết quả D4
– Hiển thị thông tin kết quả D2
và kết xuất D6
Người dùng
Thiết bị nhập Thiết bị xuấtXử lý TT
D1 D2
D3 D4
D5
D6
COMP1026 – Introduction to Software Engneering Chapter 2b - 64 HIENLTH
Sơ đồ tổng quát cho Yêu cầu tính toán
• Ghi chú:
– D1 thường có chứa yếu tố thời
gian thực hiện xử lý tính toán
– Có nhiều mức độ khác nhau
xác định D1 trong xử lý tính
toán (để tăng tính tiện dụng)
– D1 có thể rỗng (tính toán cho
mọi đối tượng trong tất cả cột
mốc thời gian liên quan)
– D4 có thể có hay không có
=> Khi nào cần D4?
– Thông thường D2 và D6 bao
gồm D3 và D4
Người dùng
Thiết bị nhập Thiết bị xuấtXử lý TT
D1 D2
D3 D4
D5
D6
COMP1026 – Introduction to Software Engneering Chapter 2b - 65 HIENLTH
Sơ đồ tổng quát cho Yêu cầu báo biểu
• D1: Thông tin về báo biểu muốn thực
hiện (dựa vào biểu mẫu liên quan)
• D5: Thông tin về báo biểu muốn thực
hiện (chỉ có trong một số yêu cầu đặc
biệt)
• D3: Dữ liệu cần thiết cho việc tưực hiện
báo biểu (dựa vào biểu mẫu và quy
định liên quan)
• D4: Thông tin có trong báo biểu liên
quan (cần thiết phải lưu lại) nhưng
chưa được xử lý và ghi nhận lại (yêu
cầu xử lý tính toán)
• D2: Thông tin về báo biểu được lập
(biểu mẫu liên quan)
• D6: Dữ liệu kết xuất (thường giống D2)
Người dùng
Thiết bị nhập Thiết bị xuấtXử lý BB
D1 D2
D3 D4
D5
D6
COMP1026 – Introduction to Software Engneering Chapter 2b - 66 HIENLTH
Sơ đồ tổng quát cho Yêu cầu báo biểu
• Xử lý báo biểu
– Nhận thông tin D1, D5 (nếu
cần)
– Đọc D3 để lấy các dữ liệu cần
thiết cho việc lập báo biểu
– Nếu có D4 thì tính toán theo
quy định và Ghi kết quả D4
– Hiển thị thông tin báo biểu D2
và kết xuất D6
Người dùng
Thiết bị nhập Thiết bị xuấtXử lý BB
D1 D2
D3 D4
D5
D6
COMP1026 – Introduction to Software Engneering Chapter 2b - 67 HIENLTH
Sơ đồ tổng quát cho Yêu cầu báo biểu
• Ghi chú:
– D1 thường có chứa yếu tố thời
gian của báo biểu
– Có nhiều mức độ khác nhau
xác định D1 trong xử lý tính
toán (để tăng tính tiện dụng)
– D4 có thể có hay không có
=> Khi nào cần D4?
– Thông thường D2 và D6 bao
gồm D3 và D4
Người dùng
Thiết bị nhập Thiết bị xuấtXử lý BB
D1 D2
D3 D4
D5
D6
COMP1026 – Introduction to Software Engneering Chapter 2b - 68 HIENLTH
Bài tập
• Đặc tả yêu cầu và xây dựng Use case diagram 
cho các ứng dụng sau:
– Quản lý giải bóng đá vô địch quốc gia
– Quản lý bình chọn bài hát hay Làn sóng xanh
– Quản lý giáo vụ trường đại học
– Quản lý giáo vụ trường phổ thông
– Quản lý bán hàng
– Quản lý học viên trung tâm tin học, ngoại ngữ
– Quản lý nhân sự -tiền lương
– Quản lý bán hàng trực tuyến
– Quản lý nhà trẻ
– …
COMP1026 – Introduction to Software Engneering Chapter 2b - 69 HIENLTH
References
Bài giảng này tham khảo:
• Slide bài giảng “Nhập môn Công nghệ Phần 
mềm”, Trần Ngọc Bảo, ĐH Sư phạm TpHCM.
• Slide bài giảng “Xây dựng phần mềm hướng đối 
tượng”, Trần Minh Triết, ĐH KHTN TpHCM.
• Giáo trình “Nhập môn Công nghệ Phần mềm”, 
Nguyễn Tiến Huy, ĐH KHTN TpHCM
COMP1026 – Introduction to Software Engneering Chapter 2b - 70 HIENLTH
Q & A
70
COMP1026 – Introduction to Software Engneering Chapter 2b - 71 HIENLTH
Câu hỏi và thảo luận
?