Bài giảng Nhập môn công nghệ phần mềm - Đỗ Thị Thanh Tuyền - Chương 5: Kiểm thử và bảo trì

NHẬP MÔN 
CÔNG NGHỆ PHẦN MỀM
Giảng viên: Đỗ Thị Thanh Tuyền
Email: dothithanhtuyen@gmail.com
2Nhập môn Công nghệ Phần mềm January 14
Nội dung môn học
 Tổng quan về Công nghệ phần mềm
Xác định và mô hình hóa yêu cầu phần mềm
 Thiết kế phần mềm
 Cài đặt phần mềm
Kiểm thử và bảo trì
Đồ án môn học
3Nhập môn Công nghệ Phần mềm January 14
Các khái niệm
Kiểm thử phần mềm: kiểm tra tính chính xác, an toàn,
bảo mật và riêng tư của phần mềm bằng cách chạy thử để
so sánh kết quả thực tế với lý thuyết nhằm mục đích phát
hiện lỗi (nếu có).
Kiểm thử chiếm 30% -> 40% chi phí phát triển.
 Bảo trì phần mềm: là việc sửa đổi một phần mềm sau khi
đã bàn giao để khắc phục các lỗi phát sinh, nâng cấp tính
năng sử dụng, cải thiện hiệu năng của phần mềm hoặc làm
cho phần mềm có thể thích ứng trong một môi trường đã bị
thay đổi.
4Nhập môn Công nghệ Phần mềm January 14
Kiểm thử phần mềm
 Tính chính xác của hệ thống thể hiện ở chỗ hệ thống làm việc
luôn luôn đúng đắn và dữ liệu dùng trong hệ thống là xác thực và
phi mâu thuẫn.
 Tính an toàn của hệ thống thể hiện ở chỗ hệ thống không bị
xâm hại hay bị xâm hại không nhiều khi xảy ra sự cố kỹ thuật.
 Tính bảo mật của hệ thống thể hiện ở chỗ hệ thống có khả năng
ngăn ngừa các xâm phạm vô tình hay cố ý từ phía con người.
 Tính riêng tư của hệ thống thể hiện ở chỗ hệ thống bảo đảm
được các quyền truy nhập riêng tư đối với các loại người dùng
khác nhau.
5Nhập môn Công nghệ Phần mềm January 14
Các nguyên tắc đảm bảo
 Tính chính xác: kiểm tra các thông tin nhập và xuất.
Áp dụng các hình thức kiểm tra như tự động/bằng tay, đầy đủ/chọn
đặc trưng, trực tiếp/gián tiếp.
 Tính an toàn: đảm bảo sự an toàn của thông tin là quan trọng nhất,
sử dụng các cách sau:
 Khóa từng phần cơ sở dữ liệu: khóa bản gốc và tiến hành việc
cập nhật trên bản sao, việc thay thế dữ liệu mới chỉ được thực
hiện khi thao tác cập nhật trên bản sao được thực hiện hoàn tất.
 Sử dụng các tệp sao lục:
+ Tệp nhật ký: là một tệp tuần tự chứa các bản sao của các đơn
vị cơ sở dữ liệu trước và sau khi chúng được cập nhật.
+ Tệp lưu: chứa bản sao toàn bộ hoặc một phần của cơ sở dữ
liệu được thực hiện theo chu kỳ.
6Nhập môn Công nghệ Phần mềm January 14
Các nguyên tắc đảm bảo (tt)
 Thực hiện các thủ tục phục hồi: thủ tục phục hồi là thủ tục
nhằm đưa cơ sở dữ liệu trở về trạng thái đúng đắn trước khi bị
hỏng vì sự gián đoạn chương trình (hư hỏng phần cứng, chương
trình bị treo…).
Cân nhắc giữa việc chạy lại từ đầu và chạy từ chỗ bị ngắt.
 Tính bảo mật: nhận diện các điểm hở và dự đoán các mối đe dọa
tiềm ẩn từ các điểm hở này.
Các điểm hở là chỗ mà tác nhân bên ngoài vô tình hay cố ý có thể
gây ra tác động tiêu cực cho hệ thống.
Các điểm hở có thể là:
+ Thủ tục vào/ra;
+ Kho dữ liệu;
+ Đường truyền;
…
7Nhập môn Công nghệ Phần mềm January 14
Các nguyên tắc đảm bảo (tt)
Các biện pháp bảo mật:
+ Bảo mật vật lý;
+ Tài khoản người dùng;
+ Mã hóa;
+ Truy nhập gián tiếp;
+ Tường lửa.
 Tính riêng tư: phân loại người dùng để:
+ Gán cho mỗi loại người dùng một số quyền truy nhập nhất định.
Các quyền truy nhập: read, insert, update, delete, expand, drop,
index, run.
+ Cho phép một số người dùng được phép ủy quyền (giao quyền
truy nhập cho người khác).
8Nhập môn Công nghệ Phần mềm January 14
Bộ thử nghiệm
 Bộ thử nghiệm là dữ liệu dùng để kiểm tra.
Một bộ thử nghiệm tốt là bộ có khả năng bao phủ được
các trường hợp có thể xảy ra lỗi.
Nội dung của bộ thử nghiệm bao gồm:
 Tên module/chức năng muốn kiểm thử;
 Thông tin đầu vào: dữ liệu dùng để kiểm tra, môi
trường thử nghiệm, thứ tự thao tác;
 Kết quả mong muốn;
 Kết quả thực tế.
9Nhập môn Công nghệ Phần mềm January 14
Yêu cầu đối với kiểm thử
 Phải đảm bảo đã kiểm tra hết các trường hợp.
 Phải lập tài liệu cho quá trình kiểm thử.
 Phải tiến hành kiểm tra lại để đảm bảo rằng các lỗi đã
được sửa chữa.
10Nhập môn Công nghệ Phần mềm January 14
Các loại hình kiểm thử
Kiểm thử đơn vị (unit testing)
Kiểm thử tích hợp (integration testing)
Kiểm thử hệ thống (system testing):
Kiểm thử phục hồi (recovery testing)
Kiểm thử áp lực (stress testing)
Kiểm thử thi hành (performance testing)
Kiểm thử an ninh (security testing)
Kiểm thử chấp nhận (acceptance testing):
Kiểm thử Alpha
Kiểm thử Beta
11Nhập môn Công nghệ Phần mềm January 14
Các phương pháp và chiến lược
Với mỗi loại hình kiểm thử sẽ sử dụng các phương pháp và
chiến lược thích hợp.
 Hai phương pháp phổ biến:
Kiểm thử hộp đen
Kiểm thử hộp trắng
 Các chiến lược kiểm thử:
Kiểm thử từ trên xuống/dưới lên
Kiểm thử big bang
Kiểm thử hồi quy
Kiểm thử hệ thời gian thực (RTS)
12Nhập môn Công nghệ Phần mềm January 14
Tiến trình kiểm thử
Kiểm tra các thành phần phần
mềm riêng lẻ.Kiểm thử đơn vị 
Kiểm thử tích hợp 
Kiểm thử hệ thống 
Kiểm thử chấp nhận 
Tích hợp các thành phần riêng
lẻ đã được kiểm tra và tiến
hành kiểm tra các nhóm này.
Kiểm tra toàn bộ hệ thống như
một khối tổng thể (kiểm tra độ
an toàn, hiệu năng…).
13Nhập môn Công nghệ Phần mềm January 14
Kiểm thử hộp đen
Dùng để kiểm tra các yêu cầu chức năng của phần mềm.
Không tham khảo cấu trúc bên trong của thành phần
hoặc hệ thống.
Chia không gian thử nghiệm dựa vào giá trị nhập/xuất
của đơn vị cần kiểm tra: chọn bộ thử nghiệm đặc trưng
cho từng vùng dữ liệu và các bộ thử nghiệm này nên
chứa các giá trị biên của vùng dữ liệu đó.
 Sử dụng kỹ thuật Phân hoạch tương đương và Đồ thị
nhân quả.
14Nhập môn Công nghệ Phần mềm January 14
Kiểm thử hộp trắng
Kiểm tra dựa trên sự phân tích cấu trúc bên trong của
thành phần hoặc hệ thống.
Chia không gian thử nghiệm dựa vào cấu trúc của đơn
vị cần kiểm tra:
 Kiểm tra giao tiếp của đơn vị để đảm bảo dòng thông
tin vào ra đơn vị luôn đúng.
 Kiểm tra dữ liệu cục bộ để đảm bảo dữ liệu được lưu
trữ trong đơn vị toàn vẹn trong suốt quá trình thuật giải
được thực hiện.
15Nhập môn Công nghệ Phần mềm January 14
Kiểm thử hộp trắng (tt)
 Kiểm tra các điều kiện biên của các câu lệnh điều
khiển, vòng lặp…để đảm bảo đơn vị luôn chạy đúng
tại các biên này.
 Kiểm tra để đảm bảo mọi con đường thực hiện phải
được đi qua ít nhất một lần.
 Kiểm tra sự thực thi của đơn vị trong các trường hợp
ngoại lệ.
 Sử dụng kỹ thuật Đồ thị dòng.
16Nhập môn Công nghệ Phần mềm January 14
Kiểm thử Alpha
 Là một hình thức kiểm nhận nội bộ.
Được thực hiện bởi người dùng/khách hàng tiềm năng
và người phát triển/nhóm kiểm thử độc lập.
17Nhập môn Công nghệ Phần mềm January 14
Kiểm thử Beta
 Là một hình thức kiểm nhận bên ngoài.
Chỉ được thực hiện bởi người dùng/khách hàng tiềm
năng, không liên quan đến các nhà phát triển.
Kiểm tra phiên bản loại 2 nhằm lấy phản hồi từ thị
trường.
18Nhập môn Công nghệ Phần mềm January 14
Công cụ kiểm thử tự động
Kiểm thử tự động dữ liệu:
Bộ sinh dữ liệu thử
Bộ xác minh kết quả
Kiểm thử tự động cài đặt:
Bộ kiểm toán mã
Mô phỏng ứng xử của các module phụ
Bộ so sánh đầu ra
Mô phỏng môi trường (ngoại lai).
 Bộ phân tích dòng dữ liệu (qui mô và tần suất ddl).
19Nhập môn Công nghệ Phần mềm January 14
Bảo trì phần mềm
Bảo trì phần mềm được chia thành 4 loại:
 Sửa lại cho đúng (corrective): là việc sửa các lỗi phát sinh
trong quá trình sử dụng.
 Thích ứng (adaptative): là việc chỉnh sửa hệ thống cho phù
hợp với môi trường đã thay đổi.
Hoàn thiện: là việc chỉnh sửa để đáp ứng các yêu cầu mới
hoặc các yêu cầu đã thay đổi của người sử dụng.
 Bảo vệ (preventive): làm cho hệ thống dễ dàng bảo trì hơn
trong những lần tiếp theo.
20Nhập môn Công nghệ Phần mềm January 14
Q & A