Bài giảng Nguyên lý kế toán - Chương 5: Kế toán các quá trình kinh doanh chủ yếu - Nguyễn Tài Yên

hu bán hàng và cung cấp
dịch vụ – các khoản giảm
trừ doanh thu
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Lợi nhuận sau thuế TNDN = Lợi
nhuận thuần từ HĐKD + Lợi nhuận
khác – Chi phí thuế TNDN
Lợi nhuận khác = Thu nhập khác –
Chi phí khác
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M (1) Chứng từ: Phiếu kế toán
(2) Tài khoản sử dụng:
+ TK 911 – xác định kết quả KD
(3) Sổ sách kế toán:
+ Sổ nhật ký chung
+ Sổ cái
T
rư
ờ
n
g 
Đ
ại
 h
ọ
c 
cô
n
g
 n
g
h
iệ
p
 T
P
.H
C
M (4) Định khoản kế toán:
TK 911TK 632
TK 635
TK 641,642
TK 811
TK 515
TK 711
TK 421
TK 8212
Lỗ
Lãi
K/c giá vốn
K/c CP tài chính
K/c CPBH, 
CPQLDN
K/c CP khác
TK 8211,8212
K/c CP thuế 
TNDN
K/c DT thuần
TK 511 TK 521
K/c giảm 
trừ DT
K/c DT tài chính
K/c thu nhập khác
K/c CP thuế 
TNDN hoãn lại
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M Ví dụ: xem ví dụ sách giáo trình trang 
190
5.2.4. Lập báo cáo tài chính
Ví dụ: xem ví dụ sách giáo trình trang 
192
5.3. Kế toán quá trình kinh doanh chủ
yếu trong doanh nghiệp sản xuất
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
5.3.1. Những vấn đề chung
a. Hoạt động kinh doanh của DN sản
xuất
Mua NVL, 
máy móc, 
thiết bị
Sản xuất 
sản phẩm
Bán sản 
phẩm
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
b. Hoạt động sản xuất
Sử dụng lao động
Máy móc thiết bị 
sản xuất
Vật liệu sản xuất
Sản 
phẩm 
cung cấp 
cho 
khách 
hàng
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M c. Quy trình sản xuất: Mỗi doanh
nghiệp tuỳ theo quy trình công nghệ
sản xuất SP mà có quy trình riêng biệt
Ví dụ: Quy trình sản xuất áo Jacket
NVL: 
Vải
Cắt 
vải
May 
áo
Kiểm tra chất 
lượng áo
Ủi 
áo
Kiểm tra chất 
lượng áo sau ủi
Đóng 
gói SP
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
- Thực hiện sản xuất doanh nghiệp phát
sinh các chi phí sản xuất gồm:
Chi phí NVLTT
Chi phí NCTT
Chi phí SXC
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Chi phí NVLTT: Chi phí về
vật liệu chính, vật liệu phụ,
được sử dụng để trực tiếp
sản xuất sản phẩm
Chi phí NCTT: Chi phí liên
quan đến người lao động
trực tiếp SX sp như: lương,
phụ cấp, BHXH, BHYT,
KPCĐ, BHTN.
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Chi phí SXC: Chi phí phục
vụ và quản lý sản xuất gắn
liền với từng phân xưởng sản
xuất như: tiền lương NV
quản lý PX, khấu hao TSCĐ,
chi phí dịch vụ mua ngoài sử
dụng PX như điện, nước;
NVL, CCDC sử dụng cho
quản lý XP..
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
- Kết thúc quá trình sản xuất, DN sẽ thu
được sản phẩm hoàn thành (thành phẩm)
Giá
thành 
sp 
nhập 
kho
=
Chi phí
sản xuất 
dở dang 
đầu kỳ
+
Chi phí
sản xuất 
phát 
sinh 
trong kỳ
-
Chi phí
sản xuất 
dở dang 
cuối kỳ
Ví dụ: xem giáo trình trang 200
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M d. Xác định giá NVL, TSCĐ
Giá NVL, TSCĐ mua được xác định
theo nguyên tắc giá gốc
Giá
gốc 
NVL 
mua 
vào
=
Giá mua và 
các khoản 
thuế được 
tính vào trị 
giá hàng mua
+
Chi 
phí
mua 
NVL
-
Các khoản
giảm giá và 
chiếc khấu 
thương mại 
được hưởng
Giá xuất NVL sử dụng được tính bằng
1 trong 3 phương pháp: Thực tế đích
danh, bình quân, nhập trước xuất trước
(tương tự hàng hoá).
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Nguyên
giá 
TSCĐ 
mua sắm
=
Giá mua và 
các khoản 
thuế được 
tính vào 
nguyên giá 
TSCĐ
+
Chi phí liên 
quan trực 
tiếp đến việc 
đưa TSCĐ
vào trạng 
thái sẵn sàng 
sử dụng
-
Các
khoản
giảm giá 
và chiếc 
khấu 
thương 
mại được 
hưởng
Nguyên giá TSCĐ được phân bổ vào
chi phí sản xuất kinh doanh của DN
trong suốt thời gian sử dụng hữu ích
TSCĐ gọi là khấu hao TSCĐ.
67T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M Có 3 phương pháp tính khấu hao
Phương pháp 
khấu hao
Đường thẳng
Số dư giảm 
dần
Soá löôïng 
saûn phaåm
Nghiên 
cứu ở 
môn 
học 
sau
PP khấu hao đường thẳng
 Chi phí khấu hao được phân bổ đều trong suốt 
thời gian sử dụng hữu ích của TS.
12
Möùc trích khaáu hao trung 
bình haøng naêm
=
Möùc trích khaáu hao
trung bình haøng
thaùng
Thôøi gian söû duïng
Nguyên giá của TSCĐ
=
Möùc trích khaáu hao 
trung bình haøng 
naêm cuûa TSCÑ
69
Ví dụ
Cty A mua một TSCĐ (mới 100%) với giá ghi
trên hoá đơn chưa thuế GTGT là 110 triệu
đồng, thuế GTGT 10%. Chi phí vận chuyển
TSCĐ về doanh nghiệp là 3 triệu đồng. Chi phí
lắp đặt, chạy thử là 7 triệu đồng. Thời gian sử
dụng hữu ích của tài sản cố định doanh nghiệp
dự kiến là 10 năm.
Yêu cầu: xác định nguyên giá tài sản và tính
mức khấu hao năm, khấu hao tháng.
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
(1) Chứng từ: Hoá đơn GTGT, phiếu
nhập kho, phiếu chi, giấy báo nợ.
(2) Tài khoản sử dụng:
+ TK 152 – Nguyên vật liệu
+ TK 153 – CCDC
+ TK 211 – TSCĐ hữu hình
+ TK 212 – TSCĐ vô hình
+ TK 133 – thuế GTGT được khấu trừ
5.3.2. Kế toán quá trình mua hàng
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M (3) Sổ sách kế toán:
+ Sổ nhật ký chung
+ Sổ cái
+ Sổ chi tiết
(4) Định khoản kế toán: (theo PP kế
khai thường xuyên)
TK 111,112,331
TK 133
TK 152, 153
Giá trị NVL, CCDC mua
chưa có thuế GTGT
Giá thanh toán
Thuế GTGT 
mua vào
Mua NVL, CCDC nhập kho
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M Mua TSCĐ về doanh nghiệp
133
Giá mua 
chưa thuế 
GTGT
211, 213 111,112,331
Thuế GTGT
Tổng 
giá 
thanh 
toán
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M Khi trả tiền cho người bán (trường
hợp mua thanh toán sau)
TK 111,112 TK 331
TK 515
Số phải thanh toánSố thực trả
CK thanh toán
(nếu có)
Ghi chú: Chiếc khấu thanh toán là khoản mà
người bán giảm trừ cho người mua khi thanh
toán trước thời hạn quy định trong hợp đồng.
Ví dụ: xem sách giáo trình trang 201
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
a. Kế toán chi phí NVL trực tiếp
(2) Tài khoản sử dụng:
+ TK: 621 – Chi phí NVL trực tiếp
5.3.3. Kế toán quá trình sản xuất
(1). Chứng từ
- Phiếu xuất kho.
- Hoá đơn GTGT.
(3) Sổ sách kế toán:
+ Sổ nhật ký chung
+ Sổ cái
+ Sổ chi tiết
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M (4) Định khoản kế toán:
TK 152 TK 621
(1) Xuất kho NVL 
để sản xuất SP
TK 152
(2) NVL sử dụng 
không hết trả lại 
nhập kho
Ví dụ: xem sách giáo trình trang 202
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M b. Kế toán chi phí nhân công trực tiếp
(2) Tài khoản sử dụng:
+ TK: 622 – CP nhân công trực tiếp
(1). Chứng từ
- Bảng chấm công
- Bảng tính lương
- Bảng trích các khoản nộp theo lương
(3) Sổ sách kế toán:
+ Sổ nhật ký chung
+ Sổ cái
+ Sổ chi tiết
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M (4) Định khoản kế toán:
(1) Tính lương 
phải trả nhân 
công trực tiếp SX
TK 334
TK 622
24%(2) Trích 
BHXH, 
BHYT, 
BHTN, 
KPCĐ
TK 338
10,5%
(3) Trả lương
TK 111, 112
Ví dụ: xem sách giáo trình trang 204
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M c. Kế toán chi phí sản xuất chung
(1). Chứng từ
- Bảng chấm công, Bảng tính lương,
Bảng trích các khoản nộp theo lương.
- Bảng tính khấu hao
- Hoá đơn GTGT
- Phiếu xuất kho
- ..
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M (2) Tài khoản sử dụng:
+ TK: 627 – Chi phí sản xuất chung
(3) Sổ sách kế toán:
+ Sổ nhật ký chung
+ Sổ cái
+ Sổ chi tiết
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M (4) Định khoản kế toán:
(1) Tính lương 
phải trả nhân viên 
quản lý ở phân 
xưởng
TK 334
TK 627
24%(2) Trích 
BHXH, 
BHYT, 
BHTN, 
KPCĐ
TK 338
10,5%
(3) Trả lương
TK 111, 112
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M (4) Định khoản kế toán:
TK 152 TK 627
(3) Xuất kho NVL 
để dùng cho quản 
lý phân xưởng
TK 152
(4) NVL sử dụng 
không hết trả lại 
nhập kho
TK 153
(6) Xuất kho 
CCDC để dùng 
cho phân xưởng
TK 214
(7) Khấu hao 
TSCĐ dùng ở 
phân xưởng
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
133
Giá mua chưa 
thuế GTGT
627 111,112,331
Thuế GTGT
CP dịch vụ 
mua ngoài 
phát sinh ở 
Phân xưởng
Ví dụ: xem sách giáo trình trang 204
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M d. Kế toán tổng hợp chi phí sản xuất
và tính giá thành sản phẩm
(1). Chứng từ
- Phiếu kế toán
- Phiếu tính giá thành
(2) Tài khoản sử dụng:
+ TK: 154 – Chi phí sản xuất kinh
doanh dở dang
+ TK: 155 – Thành phẩm (sản phẩm)
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M (3) Sổ sách kế toán:
+ Sổ nhật ký chung
+ Sổ cái
+ Sổ chi tiết
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M (4) Định khoản kế toán:
TK 621 TK 154
(1) K/c chi phí 
NVL trực tiếp
TK 155
(4) Giá thành sản 
phẩm hoàn thành 
nhập kho
TK 622
(2) K/c chi phí
nhân công trực
tiếp
TK 627
(3) K/c chi phí sản
xuất chung
Ví dụ: xem
sách giáo
trình trang
205
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M 5.3.4. Kế toán quá trình bán hàng và
xác định kết quả kinh doanh
Tương tự như bán hàng và xác định
kết quả kinh doanh trong doanh
nghiệp thương mại.
Sinh viên nghiên cứu giáo trình từ
trang 206 đến 208.
5.3.5. Lập báo cáo tài chính
Sinh viên nghiên cứu giáo trình từ
trang 208 đến 216./.