Một số kỹ năng xử lí hình ảnh, đoạn phim trong soạn giảng bằng chương trình MS PowerPoint ở môn Sinh học
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Nhân loại đang đứng trước sự phát triển như vũ bão của khoa học kĩ thuật hiện đại, đặc biệt là công nghệ thông tin. Hàng loạt các phát minh mới ra đời đã nâng cao tầm nhìn, sự hiểu biết của con người đưa lượng tri thức của nhân loại ngày một phong phú. Khoa học công nghệ nói chung, môn Sinh học nói riêng hàng ngày, hàng giờ đang phát triển với tốc độ nhanh chóng, lượng thông tin, tri thức của nhân loại ngày càng đa dạng, phong phú và vươn tới đỉnh cao của nó.
Đất nước ta trong giai đoạn hiện nay phát triển rất nhanh về kinh tế, văn hoá, khoa học kĩ thuật, là giai đoạn thực hiện chiến lược công nghiệp hoá – hiện đại hoá đất nước. Trước tình hình đó, nhiệm vụ của ngành giáo dục cũng hết sức nặng nề, phải đào tạo những thế hệ trẻ, người chủ tương lai của đất nước có đầy đủ sức khoẻ, phẩm chất đạo đức tốt và đặc biệt phải có tri thức khoa học, có sự hiểu biết, thông minh, năng động, sáng tạo, Với chủ đề giáo dục hiện nay “Năm học ứng dụng công nghệ thông tin, đổi mới quản lí tài chính và triển khai phong trào xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Vì thế, vấn đề đặt ra cho giáo dục là đổi mới cả về nội dung và phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, đáp ứng những yêu cầu của xã hội và phù hợp với sự phát triển nhân cách học sinh.
hình bổ sung thêm thông tin về thành tựu của việc áp dụng khoa học kĩ thuật vào trồng trọt, đặc biệt trong lĩnh vực nuôi cấy mô là các ví dụ thiết thực nhất trong thành tựu của nhân giống vô tính hiện nay. Bài 23: Hướng động (Sinh học 11) Ngoài các hình vẽ theo SGK, giáo viên có thể tìm và sưu tầm thêm các tư liệu như: - Đoạn phim, ảnh về các hoạt động hướng động ở thực vật (hướng sáng, hướng nước, hướng hóa, hướng trọng lực, hướng tiếp xúc) minh họa thêm cho HS quan sát, phân tích sẽ lôi cuốn các em hơn. - Ngoài ra giáo viên có thể tìm thêm hình ảnh động về hướng sáng, hướng tiếp xúc,... để bổ sung vào tư liệu của bài. Bài 18: Chu kì tế bào và quá trình nguyên phân (Sinh học 10) Giáo viên khi thực hiện soạn bài này có thể tìm hiểu và sưu tầm thêm các tư liệu về bài như: + Đoạn phim: về quá trình nguyên phân để học sinh quan sát và nêu được các giai đoạn quá trình nguyên phân; đoạn phim quay chậm diễn biến của kì trung gian của chu kì tế bào quá trình nguyên phân: kì đầu, kì giữa, kì sau, kì cuối. Sau khi quan sát đoạn phim học sinh dễ dàng hiểu và nêu được diễn biến của NST trong quá trình nguyên phân. + Hình ảnh: có thể sử dụng một số hình ảnh SGK, đồng thời bổ sung các hình ảnh khác, các ảnh, flash động về nguyên phân trên mạng rất đa dạng. Việc sử dụng chúng hợp lí vừa kích thích, lôi cuốn học sinh khám phá, tìm tòi tốt đồng thời giáo viên dạy cũng hạn chế được phải giải thích nhiều vấn đề phức tạp học sinh đưa ra. + Một số hình tải từ mạng về các kì của nguyên phân: Kì đầu Kì giữa Kì sau Kì cuối + Hình ảnh phân biệt nguyên phân ở tế bào thực vật và tế bào động vật, kết quả của quá trình nguyên phân: Qua các hình ảnh trên sẽ giúp học sinh có hứng thú, muốn khám phá tìm tòi tri thức. Từ đó, các em hiểu bài, nhớ bài lâu hơn và ngày càng say mê yêu thích môn sinh học hơn. Trên thực tế, mỗi bài dạy đều có các đặc trưng riêng và có thể sử dụng công nghệ thông tin để khai thác, kết hợp với việc sưu tầm các tư liệu, hình ảnh, phim, flash,... để bài dạy thêm sinh động. Trong khuôn khổ của sáng kiến kinh nghiệm tôi chỉ đưa ra vài trường hợp điển hình mà bản thân tôi nhận thấy khi áp dụng rất có hiệu quả trong dạy học. Các thầy, cô giáo có sự cố gắng trong việc áp dụng công nghệ thông tin đồng thời học sinh có ý thức tốt trong việc học bài và hoạt động nhóm sẽ tạo nên các tiết dạy thành công, góp phần làm cho cuộc vận động của ngành giáo dục về sử dụng công nghệ thông tin trong dạy học thành công. 3. Kỹ năng tìm kiếm tư liệu trên Internet Trong quá trình soạn các bài soạn điện tử, một trong các kỹ năng quan trọng là giáo viên phải biết cách tìm kiếm tư liệu một cách hiệu quả. Sau đây tôi xin giới thiệu một số kỹ năng tìm kiếm tư liệu trên mạng Internet. a. Tìm kiếm ảnh: Sử dụng trang tìm kiếm Google giao diện tiếng Việt tại địa chỉ www.google.com.vn, chọn chức năng tìm kiếm hình ảnh, giao diện sẽ hiện ra như sau: Nhập từ khóa tìm kiếm (tên hay một từ gì đó liên quan đến nội dung cần tìm), rồi nhấn Enter. Danh sách các hình ảnh liên quan sẽ hiện ra, click chuột vào ảnh nào đạt yêu cầu để đến trang Web có chứa nó. Nhấp phải chuột vào ảnh, chọn Save Picture As nhấn nút Save. Nhaán vaøo ñaây ñeå choïn kích côû hình Có thể sử dụng chức năng tìm kiếm nâng cao của Google bằng cách click vào chữ “Nâng cao hình ảnh tìm kiếm” ở bên phải nút “Tìm hình ảnh”. Giao diện trang Tìm kiếm nâng cao hiện ra như dưới đây. Giả sử ta muốn tìm hình ảnh cở trung bình trở lên thì ta làm như sau: b. Tìm kiếm phim: - Vào trang Web tìm kiếm nhập từ khoá tìm kiếm. Các file tìm thấy có đuôi là: Avi, mov, mpg, mpeg, wmv, đều được Violet hổ trợ. - Vào trực tiếp trang chọn tư liệu bài giảng của trang sau đó tìm kiếm theo các môn học, mặc dù có nhiều tư liệu và chưa được phân loại phù hợp song ta có thể tìm được nhiều tư liệu hay ở đây. c. Sử dụng từ điển trực tuyến: Vì có nhiều tài liệu lấy được từ nước ngoài, do vậy ta nên dùng từ khóa bằng tiếng Anh. Có thể tra từ điển bằng các phần mềm cài trên máy tính hoặc tra trực tuyến qua địa chỉ Website sau: . Chọn từ điển Việt – Anh, gõ từ tiếng Việt, nhấn Enter, sẽ ra từ tiếng Anh. Ngoài ra, trong bài soạn giáo án điện tử bằng chương trình MS PowerPoint, giáo viên có thể trình chiếu được những thí nghiệm khó thực hiện hoặc trong thời gian 45 phút không thể làm được để học sinh quan sát. Từ đó, các em có thể phân tích thí nghiệm tìm ra tri thức. Ví dụ: Sinh 10 – bài 20 (Thực hành: Quan sát các kì của nguyên phân trên tiêu bản rễ hành), bài 24 (Thực hành: Lên men êtilic và lactic), bài 28 (Thực hành: Quan sát một số vi sinh vật). Giáo viên không thể thực hiện thí nghiệm tại lớp mà phải làm trước ở nhà. Vì thế, khi chiếu thí nghiệm làm từ các đoạn Flash, phim học sinh dễ dàng hiểu và tìm được câu trả lời trong sách giáo khoa. - Ngoài ra, ta có thể tìm kiếm các hình ảnh, phim, flash,... thông qua các trang tìm kiếm khác như: www.yahoo.com; www.socbay.com, ... Lưu ý: Ngoài chương trình MS PowerPoint, giáo viên có thể soạn giáo án điện tử bằng một phần mềm khác cũng rất tiện lợi, đó là phần mềm Violet, Marker lecture,... Có thể Download và cài đặt phần mềm Violet bản 1.5 hoặc 1.6 từ đĩa CD hoặc theo địa chỉ Website : III. KẾT QUẢ Qua thực tế áp dụng những kỹ năng trên vào soạn giảng bằng chương trình MS PowerPoint và thực dạy trên lớp. Tôi nhận thấy kỹ năng soạn một bài giáo án điện tử đã không còn quá khó, quá mất thời gian như trước nữa, đồng thời kết quả học tập ở học sinh cũng tốt hơn. Các em có hứng thú học tập, sôi nổi hào hứng giơ tay phát biểu và nêu vấn đề mà các em còn thắc mắc góp phần xây dựng nội dung bài học tốt hơn. Từ đó, đã phát triển khả năng tư duy, năng động sáng tạo và tích cực học tập ở học sinh. Đặc biệt, các em có lòng say mê, yêu thích môn Sinh học hơn. Kết quả giảng dạy ở các lớp cho thấy tỉ lệ học sinh hứng thú học bài chiếm đa số với khoảng 78,6%, các trường hợp học sinh còn lơ là không chú ý giảm, nhiều em trong số đó có sự chú ý học bài hơn. Mặc dù còn tồn tại một lượng nhỏ không cảm thấy hứng thú, song kết quả thu được như vậy là rất khả thi. Điều quan trọng nhất là giáo viên có phương pháp, cách thức tổ chức như thế nào để lôi cuốn các em nhiều hơn vào nội dung của bài day. IV. BÀI HỌC KINH NGHIỆM Trong thực tế áp dụng việc soạn bài bằng giáo án trình chiếu tôi thấy để một bài dạy thành công thì cần phải phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Đó là: Giáo viên phải có nhiệt huyết, yêu nghề, tận tâm với học sinh. Giáo viên phải có tinh thần học hỏi, nâng cao nghiệp vụ, chuyên môn. Đặc biệt, là trong lĩnh vực công nghệ thông tin, giáo viên phải thường xuyên học hỏi, tiếp cận, nghiên cứu tìm tòi, trao đổi với đồng nghiệp để có kỹ năng hơn trong soạn giảng sử dụng công nghệ thông tin. Giáo viên phải không ngừng học hỏi qua sách báo, mạng Internet để nâng cao trình độ chuyên môn vì kiến thức sinh học ngày càng phong phú và luôn được làm giàu hơn theo thời gian. Đó là cách bổ sung tốt nhất, hiệu quả nhất tri thức cho mỗi giáo viên. Kết hợp tốt các phương pháp dạy học phù hợp với đặc trưng bộ môn, phát huy tính tích cực của người học, người giáo viên phải biết hướng dẫn học sinh tìm ra tri thức thông qua hình ảnh, đoạn phim trực quan sinh động. Cần nắm vững đặc điểm tâm sinh lí của học sinh theo từng lứa tuổi, không nên nóng vội khi đánh giá học sinh, luôn động viên tạo điều kiện cho các em còn yếu ngày càng yêu thích môn học và học tốt hơn . Với những kỹ năng trên giáo viên có thể soạn bài giảng bằng chương trình MS PowerPoint hoặc các phần mềm khác một cách dễ dàng không chỉ với bộ môn sinh học mà còn có thể áp dụng với các môn học khác, từ việc tìm kiếm tư liệu đến việc xử lí đoạn phim, hình ảnh thích hợp đưa vào bài giảng. Từ thực tế soạn giảng bằng công nghệ thông tin, mỗi nội dung, mỗi vấn đề nhỏ trong từng bài đều được giáo viên trau chuốt, nghiên cứu tỉ mỉ, sửa chữa hay điều chỉnh cho phù hợp hơn. Do vậy, đó cũng là cách tốt nhất làm giáo viên vững vàng hơn về chuyên môn, linh hoạt hơn về phương pháp, sáng tạo hơn trong tổ chức các hoạt động dạy – học và điều khiển học sinh học tập tích cực, chủ động. PHẦN III. KẾT LUẬN - KIẾN NGHỊ 1. Kết luận: Việc soạn giảng bằng chương trình MS PowerPoint là một trong những phương pháp dạy học mới, nhằm phát huy tính chủ động, sáng tạo ở học sinh, tạo điều kiện cho học sinh tự tìm ra tri thức thông qua hình ảnh, đoạn phim về thế giới động thực vật, con người, về mối hệ giữa chúng với nhau và với môi trường sống, đoạn phim về những thí nghiệm,.. Hiện nay, các em không chỉ biết học mà còn biết vận dụng kiến thức đã học vào thực tế cuộc sống hằng ngày, không chỉ học qua sách vở mà học cả trong thực tiễn hàng ngày. Vì thế, trong mỗi bài soạn giảng giáo viên nên đưa thêm nhiều hình ảnh, đoạn phim vào để giúp tiết học thêm sinh động. Nhưng thực tế, những hình ảnh, đoạn phim sinh động ấy còn rất hạn chế. Giáo viên cần phải có kỹ năng tìm kiếm, xử lí hình ảnh, đoạn phim để đưa vào bài giảng của mình. 2. Kiến nghị: Để có được một bài giảng bằng chương trình MS PowerPoint hay, học sinh tích cực hơn trong học tập. Tôi xin đề xuất với cấp quản lí, ban lãnh đạo ngành bổ sung thêm một số máy có nối mạng Internet, phòng học dành riêng cho bài giảng sử dụng công nghệ thông tin, trong phòng dạy giáo án điện tử phải trang bị sẵn máy vi tính, phông chiếu, loa kèm theo, Ngoài ra, phải thường xuyên mở lớp tập huấn về giảng dạy giáo án điện tử cho giáo viên nhằm không ngừng bổ sung, nâng cao các kiến thức, kĩ năng về công nghệ thông tin. Trên đây là một vài ý kiến chủ quan của tôi về “Một số kỹ năng xử lí hình ảnh, đoạn phim trong soạn giảng bằng chương trình MS PowerPoint ở môn Sinh học”. Phạm vi nhỏ bé của đề tài cũng như hiểu biết có hạn nên không thể đề cập hết những tiện ích của việc soạn giảng và kỹ năng trong soạn giảng giáo án điện tử bằng chương trình MS PowerPoint. Trong quá trình thực hiện đề tài không tránh khỏi những thiếu sót nhất định, rất mong quý thầy cô tham khảo, đóng góp ý kiến để giúp tôi rút ra kinh nghiệm và hoàn chỉnh hơn cho đề tài của mình. Tôi xin chân thành cảm ơn.
File đính kèm:
- mot_so_ky_nang_xu_li_hinh_anh_doan_phim_trong_soan_giang_ban.doc