Lập trình Pascal - Cấu trúc rẽ nhánh

Cấu trúc rẽ nhánh 
 I Mục tiêu 
 1. Kiến thức. 
 - Học sinh biết được ý ngiã của cấu trúc rẽ nhánh. 
 - Học sinh biết được cấu trúc chung của cấu trúc rẽ nhánh. 
 - Biết cách sử dụng đúng hai dạng cấu trúc rẽ nhánh trong lập trình: dạng 
thiếu và dạng đủ. 
 2. Kĩ năng. 
 - Bước đầu sử dụng được cấu trúc rẽ nhánh If ... then ... else ... trong 
ngôn ngữ lập trình Pascal để viết chương trình giải quyết được một số bài 
toán đơn giản. 
 II. Đồ dùng dạy học. 
1. Chuẩn bị của giáo viên. 
 - Máy vi tính, máy chiếu Overhead, máy chiếu Projector, bìa trong, bút 
dạ, chương trình mẫu giải phương trình bậc hai ax2 + bx + c = 0. 
 2. Chuẩn bị của học sinh. 
 - Sáhc giáo khoa. 
 III. Hoạt động dạy – học . 
 1. Hoạt động 1: Tìm hiểu ý nghĩa của tổ chức rẽ nhánh. 
 a. Mục tiêu: 
 - Học sinh biết được ý nghĩa của tổ chức rẽ nhánh. Nắm được cấu trúc 
chung của tổ chức rẽ nhánh. Vẽ được sơ đồ giải phương trình bậc hai ax2 + 
bx + c = 0 (a0) 
 b. Nội dung: 
Sơ đồ cấu trúc rẽ nhánh 
 c. Các bước tiến hành: 
hướng dẫn của giáo viên Hoạt động của học sinh 
 1. Nêu ví dụ thực tiễn minh họa 
cho tổ chức rẽ nhánh: 
 Chiều mai nếu trời không mưa An 
sẽ đi xem đá bóng, nếu trời mưa thì 
An sẽ xem ti vi ở nhà. 
 - Yêu cầu học sinh tìm thêm một 
số ví dụ tương tự. 
 - Yêu cầu học sinh đưa ra cấu 
trúc chung của các diễn đạt đó. 
 - Yêu cầu học sinh lấy một ví dụ 
có cấu trúc chung dạng khuyết và 
đưa ra cấu trúc chung đó. 
 2. Nếu các bước để kết luận 
nghiệm của phương trình bậc hai 
ax2 +bx+c = 0. 
 1. chú ý theo dõi các dẫn dắt và ví dụ 
của giáo viên để suy nghĩ tìm ví dụ 
tương tự. 
 - Nếu đội tuyển bóng đá Việt Nam 
thắng đội Indonesia thì sẽ được đá 
tiếp tranh huy chương vàng với Thái 
Lan, nếu không thắng Indonesia thì 
Việt Nam sẽ tranh huy chương đồng 
với Mianmar. 
 - Nếu ... thì ... nếu không ... thì ... 
 - Nếu làm xong bài tập sớm An sẽ 
sang nhà Ngọc chơi. 
 Nếu ... thì ... 
 2. Theo dõi và thưc hiện yêu cầu của 
 - Chia nhóm lớp thành 3 nhóm 
và yếu cầu vẽ sơ đồ thực hiện của 
các bước trên bìa trong. 
 - Chọn hai bài để chiếu lên bảng, 
gọi học sinh thuộc nhóm khác nhận 
xét đánh giá kết quả và bổ sung. 
 3. Tiểu kết cho hoạt động này bằng 
cách bổ sung và chính xác bài tập 
của học sinh. 
giáo viên. 
 + Tính delta. 
 + Nếu delta<0 thì kết luận phương 
trình vô nghiệm. 
 + Nếu delta>=0 thì kết luận phương 
trình có nghiệm: 
 x = (-b+sqrt(delta))/(2a) 
 x = (-b – sqrt(delta))/(2a) 
 - Thực hiện vẽ sơ đồ (giống như 
phần nội dung) 
 - Nhận xét, đánh giá và bổ sung 
những thiếu sót của nhóm khác. 
 3. Quan sát hình vẽ của các nhóm 
khác và của giáo viên để ghi nhớ 
 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu cấu trúc lệnh rẽ nhánh IF – THEN – ELSE trong 
ngôn ngữ lập trình Pascal. 
 a. Mục tiêu: 
 - Học sinh biết được cấu trúc chung của lệnh IF. Biết được sự thực hiện 
của máy khi gặp lệnh IF. Vẽ được sơ đồ thực hiện cho lệnh IF. 
 b. Nội dung: 
 - Dạng thiếu: 
 Cấu trúc: IF then ; 
 điều kiện: là một biểu thức quan hệ hoặc biểu thức 
logic. 
 lệnh: là một lệnh nào đó của Pascal. 
 Sự thực hiện của máy: 
 + Tính giá trị của 
 + Nếu có giá trị đúng thì thực hiện 
 Sơ đồ cấu trúc rẽ nhánh 
 - Dạng đủ: 
 Cấu trúc : If then else ; 
 điều kiện: là một biểu thức quan hệ hoặc biểu thức 
logic. 
 lệnh 1, lệnh 2: Là một lệnhnào đó của Pascal. 
 Sự thực hiện của máy: 
 + Tính giá trị của 
 + Nếu có giá trị đúng thì thực hiện , ngược 
lại thì thực hiện 
 Sơ đồ cấu trúc rẽ nhánh 
 c. Các bước tiến hành: 
hướng dẫn của giáo viên Hoạt động của học sinh 
 1. Yêu cầu học sinh nghiên cứu 1. Nghiên cứu sách giáo khoa và 
sách giá khoa và dựa vào các ví dụ 
của tổ chức rẽ nhánh để đưa ra cấu 
chúc chung của lệnh rẽ nhánh. 
 2. Nêu vấn đề trong trường hợp 
khuyết: Khi không dề cập dến việc gì 
sảy ra nếu điều kiện không thảo mãn, 
ta có cấu trúc như thế nào? 
 3. Yêu cầu học sinh vẽ sơ đồ thực 
hiện của lệnh rẽ nhánh dạng khuyết 
và dạng đủu lên bảng. 
 4. Gơi ý sự cần thiết của lệnh 
ghép. Đưa cấu trúc của lệnh ghép. 
 - Khi giải thích về lệnh, lệnh 1, 
lệnh 2, giáo viên nói: Sau then và 
else các em thấy chỉ được phép đặt 
một lệnh. Trong thực tế, thường lại là 
nhiều lệnh . 
 - Yêu cầu học sinh nghiên cứu 
sách giáo khoa và cho biết cấu trúc 
để ghép cáclệnh thành một lớp. 
trả lời. 
 If then else 
; 
 2. Học sinh chú ý lắng nghe và trả 
lời: 
 - Khi đó ta có lệnh khuyết. 
 If then ; 
 3. Vẽ sơ đồ thực hiện như đã được 
trình bày trong phần nội dung. 
 4. Theo dõi dẫn dắt của giáo viên 
để trả lời 
 - Ta phải nhóm nhiều lệnh thành 
một lệnh 
 - Cấu trúc của lệnh ghép 
 Begin 
 ; 
 End; 
 3. Hoạt động 3: Rèn luyện kĩ năng vận dụng lệnh If. 
 a. mục tiêu: 
 - Bước đầu biết sử dụng đúng lệnh IF để lập trình giải quyết một số bài 
toán đơn giản. 
 b. Nội dung: 
 - Ví dụ 1: Viết chương trình nhập vào độ dài hai cạnh của một hình chữ 
nhật và tính chu vi, diện tích của hình chữ nhật đó. 
 - Ví dụ 2: Tìm nghiệm của phương trình bậc hai. 
 c. Các bước tiến hành: 
hướng dẫn của giáo viên Hoạt động của học sinh 
 1. Nêu nội dung, mục đích yêu 
cầu của ví dụ một. 
 Viết chương trình nhập vào độ dài 
hai cạnh của một hình chữ nhật và 
 1. Chú ý dẫn dắt của giáo viên. 
tính chu vi, diện tích của hình chữ 
nhật đó. 
 - Chương trình này các em đã 
viết, hãy cho biết có hạn chế nào 
trong chương trình của các em? 
 - Hướng giải quyết của các em 
như thế nào? 
 - Yêu cầu học sinh về nhà tiếp tục 
hoàn thiện chương trình. 
 2. Nêu nội dung của bài tập, mục 
đích yêu cầu của bài tập. 
 Tìm nghiệm của phương trình bậc 
hai. 
 - Hãy nêu các bước chính để trả 
lời nghiệm của phương trình bậc 
hai. 
 - Khi nhập độ dài âm thì dẫn đến 
chương trình trả lời chu vi, diện tích 
âm. Điều này không có trong thực tế. 
 - Dùng lệnh rẽ nhánh để kiểm tra 
giá trị của độ dài cạnh nhập vào. 
 - Nếu độ dài dương thì tính diện 
tích ngược lại thì thông báo độ dài sai. 
 2. Ghi đề bài, chú ý mục đích yêu cầu 
của bài tập. 
 + Tính delta. 
 + Nếu delta<0 thì kết luận phương 
trình vô nghiệm. 
 + Nếu delta>=0 thì kết luận phương 
trình có nghiệm: 
 x = (-b+sqrt(delta))/(2a) 
 x = (-b – sqrt(delta))/(2a) 
 - Trong bài toán này ta cần bao 
nhiêu lệnh rẽ nhánh. Dạng nào? 
 - Tổ chức lớp thành 3 nhóm, yêu 
cầu học sinh viết chương trình hoàn 
thiện lên bìa trong. 
 - Thu phiếu trả lời, chiếu lên 
bảng, gọi học sinh nhóm khác nhận 
xét đánh giá. 
 - Chuẩn hóa lại chương trình cho 
cả lớp bằng chương trình mẫu giáo 
viên. 
 - Có thể sử dụng hai lệnh rẽ nhánh 
dạng khuyết, cũng có thể sử dụng một 
lệnh dạng đủ. 
 - Thảo luận và viết chương trình lên 
bìa trong. 
 - thông báo kết quả viết được. 
 - Nhận xét, đánh giá và bổ sung 
những thiếu sót của các nhóm khác. 
 - Ghi chép nội dung chương trình 
đúng là giáo viên đã kết luận. 
 IV. Đánh giá cuối bài. 
 1. Những nội dung đã học 
 - Cấu trúc chung của cấu trúc rẽ nhánh. 
 - Sự thực hiện của máy khi gặp cấu trúc rẽ nhánh IF. 
 - Sơ đồ thực hiện của cấu trúc rẽ nhánh IF. 
 2. Câu hỏi và bài tập về nhà. 
 - Trả lời câu hỏi 1, 2, 4, Sách giáo khoa, trang 50. 
 - Viết chương trình nhập vào hai số bất kì và in ra màn hình giá trị lớn nhất 
của hai số. 
 - Viết chương trình giải phương trình ax4 + bx2 + c = o. 
 - Xem trước nội dung bài: Cấu trúc lặp, sách giáo khoa, trang 42. 
 - Xem nội dung phụ lục B, sách giáo khoa trang 131: Lệnh rẽ nhánh và 
lặp. 
 - Xem nội dung phụ lục C, sách giáo khoa trang 139: Lệnh rẽ nhánh và lặp 
.