Lập trình hướng đối tượng với Java - Xử lý ngoại lệ

Xử lý ngoại lệ
Xử lý ngoại lệ 2Nguyễn Việt Hà
Nội dung
„ Khái niệm về xử lý ngoại lệ (exception 
handling)
„ Ném và bắt ngoại lệ
„ Khai báo ngoại lệ
„ Ném lại ngoại lệ
„ Định nghĩa ngoại lệ mới
„ Xử lý ngoại lệ trong constructor
Xử lý ngoại lệ 3Nguyễn Việt Hà
Tài liệu tham khảo
„ Thinking in Java, chapter 9
„ Java how to program, chapter 15
Xử lý ngoại lệ 4Nguyễn Việt Hà
Lỗi và ngoại lệ
„ Mọi đoạn chương trình đều tiềm ẩn khả năng 
sinh lỗi
… lỗi chủ quan: do lập trình sai
… lỗi khách quan: do dữ liệu, do trạng thái của hệ thống
„ Ngoại lệ: các trường hợp hoạt động không bình
thường
„ Xử lý ngoại lệ như thế nào
… làm thế nào để có thể tiếp tục (tái) thực hiện
Xử lý ngoại lệ 5Nguyễn Việt Hà
Cách xử lý lỗi truyền thống
„ Cài đặt mã xử lý tại nơi phát sinh ra lỗi
… làm cho chương trình trở nên khó hiểu
… không phải lúc nào cũng đầy đủ thông tin để xử lý
… không nhất thiết phải xử lý
„ Truyền trạng thái lên mức trên
… thông qua tham số, giá trị trả lại hoặc biến tổng thể (flag)
… dễ nhầm
… vẫn còn khó hiểu
„ Khó kiểm soát được hết các trường hợp
… lỗi số học, lỗi bộ nhớ,…
„ Lập trình viên thường quên không xử lý lỗi
… bản chất con người
… thiếu kinh nghiệm, cố tình bỏ qua
Xử lý ngoại lệ 6Nguyễn Việt Hà
Ví dụ
int devide(int num, int denom, int& error) 
{
if (0 != denom) {
error = 0;
return num/denom;
} else {
error = 1;
return 0;
} 
}
Xử lý ngoại lệ 7Nguyễn Việt Hà
Xử lý ngoại lệ (Exception handling) 
trong Java
„ Xử lý ngoại lệ trong Java được kế thừa từ C++
„ Dựa trên cơ chế ném và bắt ngoại lệ
… ném ngoại lệ: dừng chương trình và chuyển điều
khiển lên mức trên (nơi bắt ngoại lệ)
… bắt ngoại lệ: xử lý với ngoại lệ
„ Ngoại lệ: là đối tượng mang thông tin về lỗi đã 
xảy ra
… ngoại lệ được ném tự động
… ngoại lệ được ném tường minh
Xử lý ngoại lệ 8Nguyễn Việt Hà
Phả hệ ngoại lệ trong Java
Xử lý ngoại lệ 9Nguyễn Việt Hà
Ưu điểm của ném bắt ngoại lệ
„ Dễ sử dụng
… dàng chuyển điều khiển đến nơi có khả năng xử lý
ngoại lệ
… có thể ném nhiều loại ngoại lệ
„ Tách xử lý ngoại lệ khỏi thuật toán
… tách mã xử lý
… sử dụng cú pháp khác
„ Không bỏ sót ngoại lệ (ném tự động)
„ Làm chương trình dễ đọc hơn, an toàn hơn
Xử lý ngoại lệ 10Nguyễn Việt Hà
Ném ngoại lệ (tường minh)
„ Ném ngoại lệ bằng câu lệnh throw
if (0==denominator) {
throw new Exception();
} else res = nominator / denominator;
Xử lý ngoại lệ 11Nguyễn Việt Hà
Cú pháp try - catch
„ Việc phân tách đoạn chương trình thông thường và
phần xử lý ngoại lệ được thể hiện thông qua cú pháp 
try – catch
… Khối lệnh try {…}: khối lệnh có khả năng ném ngoại lệ
… Khối lệnh catch() {…}: bắt và xử lý với ngoại lệ
try {
// throw an exception
}
catch (TypeOfException e) {
exception-handling statements
}
Xử lý ngoại lệ 12Nguyễn Việt Hà
Ví dụ
try {
if (0 == denom) {
throw new Exception(”denom = 0”);
} else res = num/denom;
} catch(Exception e) {
System.out.println(e.getMessage());
}
Xử lý ngoại lệ 13Nguyễn Việt Hà
Cú pháp try catch finally
„ Có thể bắt nhiều loại ngoại lệ khác nhau bằng
cách sử dụng nhiều khối lệnh catch đặt kế tiếp
… khối lệnh catch sau không thể bắt ngoại lệ là lớp
dẫn xuất của ngoại lệ được bắt trong khối lệnh catch
trước
„ Khối lệnh finally có thể được đặt cuối cùng
để thực hiện các công việc “dọn dẹp” cần thiết
… finally luôn được thực hiện dù ngoại lệ có được
bắt hay không
… finally được thực hiện cả khi không có ngoại lệ 
được ném ra
Xử lý ngoại lệ 14Nguyễn Việt Hà
Cú pháp try catch finally
try {
…
} 
catch(Exception1 e1) {
…
}
catch(Exception2 e2) {
…
}
finally {
…
}
Xử lý ngoại lệ 15Nguyễn Việt Hà
Ví dụ
...
try {
str = buf.readLine();
num = Integer.valueOf(str).intValue();
} 
catch (IOException e) { 
System.err.println("IO Exception");
}
catch (NumberFormatException e) {
System.err.println("NumberFormatException");
}
catch(Exception e) {
System.err.println(e.getMessage());
}
finally {
buf.close();
}
Xử lý ngoại lệ 16Nguyễn Việt Hà
Ném ngoại lệ khỏi phương thức
„ Không nhất thiết phải xử lý ngoại lệ trong 
phương thức
…không đủ thông tin để xử lý
…không đủ thẩm quyền
„ Một phương thức muốn ném ngoại lệ ra 
ngoài phải khai báo việc ném ngoại lệ
bằng từ khóa throws
…có thể ném ngoại lệ thuộc lớp dẫn xuất của
ngoại lệ được khai báo
Xử lý ngoại lệ 17Nguyễn Việt Hà
Ví dụ
int readInt() throws IOException, 
NumberFormatException {
...
str = buf.readLine();
return Integer.valueOf(str).intValue(); 
}
Xử lý ngoại lệ 18Nguyễn Việt Hà
Ví dụ
try {
int n = readInt();
}
catch (IOException e) { 
System.err.println("IO Exception");
}
catch (NumberFormatException e) {
System.err.println("NumberFormatException");
}
Xử lý ngoại lệ 19Nguyễn Việt Hà
Ngoại lệ và phương thức được định
nghĩa lại
„ Phương thức được định nghĩa lại tại lớp
dẫn xuất có thể không ném ngoại lệ
„ Nếu ném ngoại lệ, chỉ có thể ném ngoại lệ
giống như tại phương thức của lớp cơ sở
hoặc ngoại lệ là lớp dẫn xuất của ngoại lệ
được ném tại phương thức của lớp cơ sở
…đảm bảo bắt được ngoại lệ khi sử dụng cơ
chế đa hình
Xử lý ngoại lệ 20Nguyễn Việt Hà
Ví dụ
class A {
public void methodA() throws RuntimeException {
}
}
class B extends A {
public void methodA() throws ArithmeticException {
}
}
class C extends A {
public void methodA() throws Exception {
}
}
class D extends A {
public void methodA() {
}
}
Xử lý ngoại lệ 21Nguyễn Việt Hà
Ví dụ:
A a = new B();
try {
a.methodA();
}
catch (RuntimeException e) {
...
} 
Xử lý ngoại lệ 22Nguyễn Việt Hà
Ném lại ngoại lệ
„ Sau khi bắt ngoại lệ, nếu thấy cần thiết chúng ta 
có thể ném lại chính ngoại lệ vừa bắt được để
cho chương trình mức trên tiếp tục xử lý
try {...
}
catch (Exception e) {
System.out.println(e.getMessage());
throw e;
}
Xử lý ngoại lệ 23Nguyễn Việt Hà
Lần vết ngoại lệ StackTrace
„ Có thể sử dụng phương thức
printStackTrace() để lần vết vị trí
phát sinh ngoại lệ
…debug chương trình
Xử lý ngoại lệ 24Nguyễn Việt Hà
public class Test4 {
void methodA() throws Exception {
methodB();
throw new Exception();
}
void methodB() throws Exception {
methodC();
throw new Exception();
}
void methodC() throws Exception {
throw new Exception();
}
public static void main(String[] args) {
Test4 t = new Test4();
try {
t.methodA();
} 
catch(Exception e) {
e.printStackTrace();
}
}
}
Xử lý ngoại lệ 25Nguyễn Việt Hà
Ném ngoại lệ từ main()
„ Nếu không có phương thức nào bắt ngoại lệ, 
ngoại lệ sẽ được truyền lên phương thức main() 
và được cần được xử lý tại đây.
„ Nếu vẫn không muốn xử lý ngoại lệ, chúng ta có
thể để ngoại lệ truyền lên mức điều khiển của
máy ảo bằng cách khai báo main() ném ngoại lệ
… chương trình sẽ bị dừng và hệ thống sẽ in thông tin 
về ngoại lệ trên Console (printStackTrace())
Xử lý ngoại lệ 26Nguyễn Việt Hà
Ví dụ
import java.io.*; 
public class Echo { 
public static void main(String[] args) 
throws IOException {
InputStreamReader reader;
BufferedReader bufReader;
reader = new InputStreamReader(System.in); 
bufReader = new BufferedReader(reader);
String s; 
while( null != (s = bufReader.readLine())
System.out.println(s); 
} 
}
Xử lý ngoại lệ 27Nguyễn Việt Hà
Hai loại ngoại lệ
„ Java phân biệt hai loại ngoại lệ là ngoại lệ cần
kiểm tra và ngoại lệ không cần kiểm tra
„ Ngoại lệ cần kiểm tra: chương trình dịch luôn 
kiểm tra xem chúng ta có viết code xử lý với các
ngoại lệ này không (try catch/ throws)
… IOException
„ Ngoại lệ không cần kiểm tra: các ngoại lệ có thể
loại trừ nếu viết chương trình tốt hơn
… RuntimeException
Xử lý ngoại lệ 28Nguyễn Việt Hà
Ví dụ: Checked Exception
InputStreamReader reader;
BufferedReader bufReader;
reader = new InputStreamReader(System.in); 
bufReader = new BufferedReader(reader);
try {
String s = bufReader.readLine();
}
catch (IOException e) { 
...
}
Xử lý ngoại lệ 29Nguyễn Việt Hà
Ví dụ: Unchecked Exception
int num1 = Integer.ValueOf(str1).intValue();
int num2 = Integer.ValueOf(str2).intValue();
int num3 = num1 / num2;
„ Hầu hết các ngoại lệ thuộc lớp RuntimeException 
được hệ thống ném tự động
… lỗi số học
… lỗi chỉ số
Xử lý ngoại lệ 30Nguyễn Việt Hà
Hoán đổi ngoại lệ
„ Có thể đổi ngoại lệ cần kiểm tra thành ngoại lệ không 
cần kiểm tra
… chưa biết nên làm gì
void wrapException() {
try {
throw new IOException();
}
catch (IOException e) {
throw new RuntimeException(e);
}
}
Xử lý ngoại lệ 31Nguyễn Việt Hà
try {
wrapException();
} catch (RuntimeException e) {
try {
throw e.getCause();
}
catch (IOException e1) {
…
}
}
Xử lý ngoại lệ 32Nguyễn Việt Hà
Tự định nghĩa ngoại lệ
„ Chúng ta có thể tạo lớp ngoại lệ để phục
vụ các mục đích riêng
„ Lớp ngoại lệ mới phải kế thừa từ lớp 
Exception hoặc lớp dẫn xuất của lớp này
„ Có thể cung cấp hai constructor
…constructor mặc định (không tham số)
…constructor nhận một tham số String và
truyền tham số này cho phương thức khởi tạo
của lớp cơ sở
Xử lý ngoại lệ 33Nguyễn Việt Hà
Ví dụ
class SimpleException extends Exception {
}
class MyException extends Exception { 
public MyException() {} 
public MyException(String msg) { 
super(msg); 
}
}
Xử lý ngoại lệ 34Nguyễn Việt Hà
Khởi tạo đối tượng và xử lý ngoại lệ
„ Làm thế nào để thông báo khi hàm khởi
tạo đối tượng gặp lỗi
…không có giá trị trả lại
„ Một cách là khởi tạo với một trạng thái đặc 
biệt và hi vọng sẽ có mã chương trình
kiểm tra trạng thái này
„ Cách hợp lý hơn là ném ngoại lệ
Xử lý ngoại lệ 35Nguyễn Việt Hà
class InputFile {
public InputFile(String fname) throws IOException {
...
}
...
}
---
try {
InputFile fin = new InputFile(”data.txt”);
}
catch (IOException e) {
System.err.println(e.getMessage);
}
Xử lý ngoại lệ 36Nguyễn Việt Hà
Bài tập và thực hành
„ Tìm hiểu về phả hệ ngoại lệ của Java
„ Thực hành
…ném và bắt ngoại lệ
…khai báo phương thức ném ngoại lệ
…constructor ném ngoại lệ
… tự định nghĩa ngoại lệ