Hợp xướng Việt Nam từ năm 2000 đến nay

ản, Vu lan 
Hợp xướng học đường (ở các trường 
đại học không có đào tạo Âm nhạc, các 
trường trung học phổ thông) thường được 
tập luyện và tổ chức biểu diễn vào dịp có 
các hội thi, liên hoan hợp xướng, kỷ niệm 
thành lập trường 
Hợp xướng quận, huyện thường tập 
luyện và biểu diễn vào các dịp có lễ lớn 
như mừng Đảng mừng xuân nhằm phục vụ 
công tác và tuyên truyền. 
Hợp xướng của các câu lạc bộ, hội 
thường tổ chức sinh hoạt, hát ca khúc ôn lại 
kỷ niệm, chủ yếu là hát một bè hoặc 2 bè. 
Hợp xướng xướng của thiếu nhi 
thường không sinh hoạt đều, chủ yếu tập 
những bài hát đơn giản, không quá khó, 
mục đích phục vụ cho các cuộc thi về 
hợp xướng. 
Hợp xướng xướng có sự tham gia của 
người nước ngoài sinh sống tại Việt Nam 
(Hà Nội và Tp. Hồ Chí Minh). 
NGUYỄN XUÂN CHIẾN 
115 
2.2. Thực trạng biểu diễn hợp xướng 
ở Việt Nam 
Thế kỷ XXI là thế kỷ giao lưu với các 
nền âm nhạc trên thế giới ngày càng được 
mở rộng và quá trình tiếp biến văn hóa 
vẫn không ngừng diễn ra, trong đó việc 
tiếp thu những thành tựu khoa học kỹ 
thuật tiên tiến của thế giới và sự giao lưu 
với các nước khu vực châu Á – Thái Bình 
Dương (đặc biệt là với các nước Đông 
Nam Á) được đẩy mạnh. 
Các chương trình chuyên nghiệp: 
Liên hoan hợp xướng và hội thi hợp 
xướng Quốc tế tại Việt Nam đã được tổ 
chức 4 năm liên tiếp từ năm 2011 đến 2015 
và lần thứ 5 vào năm 2017. 
Nhà hát Giao hưởng Nhạc Vũ Kịch 
Thành phố Hồ Chí Minh đã biểu diễn tổ 
khúc dân ca tại Festival nghệ thuật Giai 
điệu mùa Thu, trong đó nhạc sĩ Trần Mạnh 
Hùng đã chọn lọc 21 bài dân ca thuộc 3 
miền Bắc, Trung, Nam và của một số dân 
tộc thiểu số như Xá, Nhắng.., và kết nối 
thành nội dung như một vở kịch mang tên 
“Dòng chảy”. Trần Mạnh Hùng cho rằng: 
“Dòng đời của mỗi con người được ví như 
một dòng chảy của thời gian... Dòng chảy 
tự nhiên ấy là một hành trình của Suối - 
Sông - Biển mà ở đó tuổi thơ sẽ trong như 
suối, ngày trưởng thành cuộn đỏ như dòng 
sông và lúc về già hãy rộng rãi bao dung 
như biển”. Tổ khúc này sẽ được trình diễn 
với các hình thức đơn ca, song ca, tứ ca, 
hợp xướng.., cùng dàn nhạc giao hưởng. 
Các chương trình bán chuyên nghiệp: 
Thành phố Vinh tổ chức Chương 
trình giao lưu nghệ thuật với dàn hợp 
xướng thanh, thiếu nhi Thành phố 
Namyangju - Hàn Quốc. Đây là lần thứ 2, 
Chương trình được tổ chức với sự tham gia 
của gần 80 thanh, thiếu niên đến từ Thành 
phố Namjangju (Hàn Quốc) và Thành phố 
Vinh (Nghệ An). Trong thời gian khoảng 
120 phút, các đơn vị đã đem đến 11 tiết 
mục văn nghệ được dàn dựng công phu, 
mang màu sắc văn hóa của hai dân tộc. 
Trong đó, gây ấn tượng nhất là phần thể 
hiện ca khúc “Bèo dạt mây trôi”, một bài 
hát trên làn điệu dân ca nổi tiếng của Việt 
Nam. Ngoài ra, đoàn hợp xướng cũng biểu 
diễn nhiều bài hát bằng các nhạc cụ truyền 
thống đặc sắc của đất nước Hàn Quốc như 
“Dân ca cung Kyong Buk”, “Chu cheon 
ga”, “Dân ca sông Hàn”. 
Liên hoan hợp xướng “Những bài ca 
dâng Đảng” chào mừng Đại hội Đảng toàn 
quốc lần thứ XI đã diễn ra vào ngày 
10/01/2011. 
Liên hoan hợp xướng “Việt Nam đất 
nước anh hùng” do Hội Liên hiệp Thanh 
niên Việt Nam Thành phố Hồ Chí Minh 
phối hợp với Nhà Văn hóa Thanh niên và 
Đài Truyền hình Thành phố Hồ Chí Minh tổ 
chức nhằm chào mừng 57 năm ngày truyền 
thống của Hội. Cuộc thi Liên hoan hợp 
xướng do Trung tâm Văn hóa Thành phố 
Hồ Chí Minh tổ chức hai năm một lần. Liên 
hoan hợp xướng “Những bài ca dâng Đảng” 
lần 2. Chương trình hợp xướng kỷ niệm 40 
năm Ngày giải phóng hoàn toàn miền Nam, 
thống nhất đất nước vào ngày 30/4/2015. 
Chương trình trong chuỗi các hoạt động kỷ 
niệm 70 năm Cách mạng Tháng Tám 
(19/8/1945 - 19/8/2015) và hướng đến chào 
mừng Quốc khánh nước CHXHCN Việt 
Nam (02/09/1945 - 02/09/2015). Dàn hợp 
xướng “Hanoi Harmony” trong chương 
trình biểu diễn kỷ niệm Ngày Âm nhạc Việt 
Nam lần 2 năm 2011. 
Các chương trình không chuyên nghiệp: 
Liên hoan hợp xướng dành cho đội 
viên, thiếu nhi Thành phố Hồ Chí Minh 
năm 2016, chủ đề “75 mùa hoa, Đội ta lớn 
lên cùng đất nước”. 
HỢP XƯỚNG VIỆT NAM TỪ NĂM 2000 ĐẾN NAY 
116 
Liên hoan hợp xướng lần 2 – năm 
2015, chủ đề “Tôi yêu tổ quốc tôi” đã diễn 
ra tại Nhà hát Đài Truyền hình Thành phố 
Hồ Chí Minh. Đây là một trong những hoạt 
động thiết thực do Nhà Văn hóa Thanh 
niên phối hợp cùng Đài Truyền hình Thành 
phố Hồ Chí Minh tổ chức nhằm chào mừng 
kỷ niệm 70 năm Quốc khánh nước Cộng 
hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam và 59 năm 
ngày truyền thống Hội Liên hiệp Thanh 
niên Việt Nam, chào mừng Đại hội Đại 
biểu Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh lần 
thứ 10, Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ 
XII của Đảng. 
2.3. Đào tạo hợp xướng ở Việt Nam 
Xét về mặt lịch sử, hợp xướng đã xuất 
hiện ở nước ta cách đây khá lâu, theo tác 
giả Nguyễn Đức Lữ đó là vào “Năm 
Nguyên hoà đời Vua Lê Trang Tôn 
(1533)” [5, tr.181] do các tu sỹ nước ngoài 
đưa vào Việt Nam. Cho đến nay, hợp 
xướng Việt Nam đã trải qua các thời kỳ với 
những thăng trầm khác nhau. Sự nghiệp 
phát triển hợp xướng Việt Nam từ năm 
1960 đến nay đã trải qua gần 60 năm và đạt 
được những thành tựu đáng kể; trong đó 
quan trọng nhất là đã góp phần tạo ra các 
thế hệ nguồn nhân lực âm nhạc có ảnh 
hưởng. Tuy nhiên, trong giai đoạn đổi mới 
và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng 
hiện nay, nền âm nhạc hợp xướng của nước 
ta còn bộc lộ những bất cập và hạn chế. 
Trong đào tạo, mặc dù những năm qua 
đã có nhiều cố gắng đổi mới, cải tiến nội 
dung, song nhìn chung so với một số nước 
trong khu vực và trên thế giới, nền giáo 
dục âm nhạc của nước ta vẫn còn hạn chế. 
Phần lớn nội dung và chương trình giáo 
dục âm nhạc hiện nay ở nước ta đều được 
biên soạn hoặc chịu ảnh hưởng bởi nội 
dung, chương trình giáo dục của các nước 
xã hội chủ nghĩa trước đây, đặc biệt nền 
giáo dục Xô viết. Trong một thời gian dài, 
những nội dung và chương trình giáo dục 
này khá phù hợp với nước ta và đã mang 
lại một số thành tựu quan trọng. Tuy nhiên, 
trong bối cảnh đổi mới và hội nhập quốc tế 
hiện nay, nội dung chương trình giáo dục 
âm nhạc nước ta cần được thay đổi, bổ 
sung cho phù hợp với xu thế phát triển 
nhanh của xã hội. Điều này cần được coi 
trọng ở các trường có đào tạo về hợp 
xướng như Học viện Âm nhạc Quốc gia 
Việt Nam, Nhạc viện Thành phố Hồ Chí 
Minh, Học viện Âm nhạc Huế, Trường Đại 
học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương và cả 
ở Trường Đại học Sài Gòn, Đại học Văn 
hóa nghệ thuật Quân đội 
Tại các cơ sở đào tạo âm nhạc chuyên 
nghiệp này, những kiến thức về hợp xướng 
cần được phổ cập một cách đầy đủ cho sinh 
viên về sáng tác, chỉ huy và âm nhạc học. 
Họ cần được trang bị toàn diện để hiểu rõ 
hơn về nghệ thuật hợp xướng, ví dụ như 
tính năng giọng hát, khái niệm cơ bản về 
hợp xướng, phương pháp phối hợp xướng 
Riêng sinh viên chỉ huy hợp xướng và 
thanh nhạc cần phải tham gia hát hợp 
xướng trong suốt quá trình đào tạo, để lĩnh 
hội đúng đắn về âm hưởng hợp xướng, 
củng cố thẩm mỹ âm nhạc hợp xướng, biết 
cách hát hợp xướng chuẩn mực. 
3. Kết luận và kiến nghị 
Để phát huy vai trò của âm nhạc hợp 
xướng cũng như tạo nguồn cho tương lai 
có được những đội hợp xướng chuyên 
nghiệp, phục vụ công chúng và giao lưu 
quốc tế, chúng tôi kiến nghị một số giải 
pháp sau: 
- Các cơ sở đào tạo âm nhạc cần có 
các môn học về phối hợp xướng, tính năng 
giọng hát, chỉ huy phổ thông, kỹ thuật hát 
hợp xướng. 
- Đưa hợp xướng vào thực hiện ở mọi 
NGUYỄN XUÂN CHIẾN 
117 
bậc học, đặc biệt ở bậc trung học phổ 
thông, nhằm tăng cường khả năng biểu 
diễn âm nhạc mang tính học thuật và đại 
chúng cho học sinh. Nhà trường cần tạo 
điều kiện cho giáo viên học tập nâng cao 
trình độ chuyên môn, lập kế hoạch đào tạo 
các chương trình dài hạn ở nước ngoài; tận 
dụng hỗ trợ quốc tế trong trao đổi kinh 
nghiệm, đào tạo chuyên gia, cung cấp 
phương tiện và dụng cụ âm nhạc. Tăng 
cường đào tạo các lớp ngắn hạn. Các cơ sở 
đào tạo cần bổ sung thêm nội dung về chỉ 
huy hợp xướng, kĩ thuật hát hợp xướng, 
phối hợp xướng, tính năng giọng hát cho 
giáo viên phổ thông. 
- Xây dựng chương trình âm nhạc hợp 
xướng cho các cấp học phổ thông, tăng 
cường cơ sở vật chất và các hoạt động 
ngoại khóa về hợp xướng cho học sinh. 
- Tổ chức sinh hoạt hợp xướng cho 
học sinh lồng ghép vào các buổi sinh hoạt. 
- Giáo dục thẩm mỹ cho học sinh qua 
các buổi sinh hoạt hợp xướng với các bài 
hát từ đơn giản đến phức tạp. 
- Tổ chức thường xuyên hơn các liên 
hoan hợp xướng cho các quận, huyện, 
thành phố. 
- Mời các công ty, báo, đài, cơ quan 
truyền hình trung ương và địa phương 
tham gia và đưa tin từ đó tạo sân chơi rộng 
rãi và lành mạnh cho học sinh. 
Thời công nghệ thông tin và truyền 
thông phát triển mạnh mẽ, ngày càng hiện 
đại làm cho sự giao lưu văn hóa, âm nhạc 
mở rộng hơn bao giờ hết và điều đó đã làm 
cho hợp xướng trở nên có vai trò quan 
trọng. Hy vọng trong tương lai không xa, 
chúng ta sẽ có nhiều đội hợp xướng chuyên 
nghiệp mang tầm cỡ quốc tế. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Minh Cầm (1982), Chỉ huy và biểu diễn hợp 
xướng, Vụ Đào tạo – Bộ Văn hóa và Thông 
tin, Hà Nội. 
2. Trần Trọng Đăng Đàn (2011), Ca nhạc Việt 
Nam thưởng thức – Bình luận, Nxb Văn hóa – 
Văn nghệ. 
3. Tuấn Giang (2007), Thành tựu ca nhạc Việt 
Nam thời kỳ đổi mới, Nxb Thanh Niên. 
4. Lê Vinh Hưng (2016), Nghệ thuật hợp xướng 
trong sự phát triển nền âm nhạc Việt Nam, 
Luận án tiến sĩ Âm nhạc học, Học viện Âm 
nhạc Quốc gia Việt Nam. 
5. Thụy Loan (1993), Lược sử âm nhạc Việt 
Nam, Nxb Âm nhạc, Hà Nội. 
6. Nguyễn Đức Lữ (2008), Lý luận về tôn giáo và 
chính sách tôn giáo ở Việt nam Nxb Tôn giáo. 
7. Đoàn Phi (2007), Chỉ huy dàn dựng Hợp 
xướng, Nxb Đại học Sư phạm. 
8. Viện âm nhạc (2003), Hợp tuyển tài liệu 
Nghiên cứu – lý luận – phê bình Âm nhạc Việt 
Nam thế kỷ XX, Nxb Âm nhạc Hà Nội.
Ngày nhận bài: 08/10/2017 Biên tập xong: 15/7/2018 Duyệt đăng: 20/7/2018