Giáo trình Nhiệt điện - Phần 2: Lò hơi

 8
 PHầN 2. Lò HƠI 
 Ch−ơng 2 NGUYÊN Lý LàM VIệC CủA Lò HƠI 
2.1. Vai trò của lò hơi trong công nghiệp và sản xuất điện 
Lò hơi là thiết bị trong đó xẩy ra quá trình đốt cháy nhiên liệu, nhiệt l−ợng tỏa 
ra sẽ biến n−ớc thành hơi, biến năng l−ợng của nhiên liệu thành nhiệt năng của dòng 
hơi. 
Lò hơi là thiết bị có mặt gần nh− trong tất cả các xí nghiệp, nhà máy, để sản 
xuất hơi n−ớc phục vụ cho quá trình sản xuất điện năng trong nhà máy điện; phục vụ 
cho các quá trình đun nấu, ch−ng cất các dung dịch, sấy sản phẩm trong các quá trình 
công nghệ ở các nhà máy hóa chất, đ−ờng, r−ợu, bia, n−ớc giải khát, thuốc lá, dệt, 
chế biến nông sản và thực phẩm . . . . 
Tùy thuộc vào nhiệm vụ của lò hơi trong sản xuất, ta có thể phân thành hai loại 
sau: 
Trong các nhà máy công nghiệp nh− nhà máy hóa chất, đ−ờng, r−ợu, bia, n−ớc 
giải khát, thuốc lá, dệt, chế biến thực phẩm . . . , hơi n−ớc phục vụ cho các quá trình 
công nghệ nh− đun nấu, ch−ng cất các dung dịch, cô đặc và sấy sản phẩm . . . th−ờng 
là hơi bão hòa. áp suất hơi t−ơng ứng với nhiệt độ bão hòa cần thiết cho quá trình 
công nghệ, nhiệt độ th−ờng từ 110 đến 180 0C. Loại lò hơi này đ−ợc gọi là lò hơi 
công nghiệp, có áp suất hơi thấp, sản l−ợng nhỏ. 
Trong nhà máy điện, lò hơi sản xuất ra hơi để làm quay tuốc bin, phục vụ cho 
việc sản xuất điện năng, đòi hỏi phải có công suất lớn, hơi là hơi quá nhiệt có áp suất 
và nhiệt độ cao. Loại này đ−ợc gọi là lò hơi nhà máy điện. 
Nhiên liệu đốt trong lò hơi có thể là nhiên liệu rắn nh− than, củi, bã mía, có thể 
là nhiên liệu lỏng nh− dầu nặng (FO), dầu diezen (DO) hoặc nhiên liệu khí. 
 2.2. Nguyên lý làm việc của lò hơi trong nhà máy điện 
Trong các lò hơi nhà máy điện, hơi đ−ợc sản xuất ra là hơi quá nhiệt. Hơi quá 
nhiệt nhận đ−ợc nhờ các quá trình: đun nóng n−ớc đến sôi, sôi để biến n−ớc thành hơi 
bão hòa và quá nhiệt hơi để biến hơi bão hòa thành hơi quá nhiệt có nhiệt độ cao 
trong các bộ phận của lò. Công suất của lò hơi phụ thuộc vào l−u l−ợng, nhiệt độ và 
áp suất hơi. Các giá trị này càng cao thì công suất lò hơi càng lớn. 
Hiệu quả của quá trình trao đổi nhiệt giữa ngọn lửa và khói với môi chất trong 
lò hơi phụ thuộc vào tính chất vật lý của môi tr−ờng (sản phẩm cháy) và của môi chất 
tham gia qúa trình (n−ớc hoặc hơi) và phụ thuộc vào hình dáng, cấu tạo, đặc tính của 
các phần tử lò hơi. 
Trên hình 2.1 trình bày nguyên lý cấu tạo của lò hơi tuần hoàn tự nhiên hiện đại 
trong nhà máy điện. 
Nhiên liệu và không khí đ−ợc phun qua vòi phun số 1 vào buồng lửa số 2, tạo 
thành hỗn hợp cháy và đ−ợc đốt cháy trong buồng lửa, nhiệt độ ngọn lửa có thể đạt 
tới 1.900 0C. Nhiệt l−ợng tỏa ra khi nhiên liệu cháy truyền cho n−ớc trong dàn ống 
 9
sinh hơi 3, n−ớc tăng dần nhiệt độ đến sôi, biến thành hơi bão hòa. Hơi bão hòa theo 
ống sinh hơi 3 đi lên, tập trung vào bao hơi số 5. Trong bao hơi số 5, hơi đ−ợc phân li 
ra khỏi n−ớc, n−ớc tiếp tục đi xuống theo ống xuống 4 đặt ngoài t−ờng lò rồi lại sang 
ống sinh hơi số 3 để tiếp tục nhận nhiệt. Hơi bão hòa từ bao hơi số 5 sẽ đi qua ống 
góp hơi số 6 vào các ống xoắn của bộ quá nhiệt số 7. ở bộ quá nhiệt số 7, hơi bão 
hòa chuyển động trong các ống xoắn sẽ nhận nhiệt từ khói nóng chuyển động phía 
ngoài ống để biến thành hơi quá nhiệt có nhiệt độ cao hơn và đi vào ống góp để sang 
tua bin hơi và biến đổi nhiệt năng thành cơ năng làm quay tua bin. 
Hình 2.1. Nguyên lý cấu tạo của lò hơi 
 1.Vòi phun nhiên liệu + không khí; 2. Buồng đốt; 3. phễu tro lạnh; 4. Đáy thải 
xỉ; 5. Dàn ống sinh hơi; 6. Bộ quá nhiệt bức xạ; 7. Bộ quá nhiệt nửa bức xạ; 8. ống 
hơi lên. 9. Bộ quá nhiệt đối l−u; 10. Bộ hãm n−ớc; 11.Bộ sấy không khí; 12. Bộ khử 
bụi; 13. Quạt khói; 14. Quạt gió; 15. Bao hơi; 16. ống n−ớc xuống; 17. ống góp 
n−ớc; 
ở đây, ống sinh hơi số 3 đặt phía trong t−ờng lò nên môi chất trong ống nhận 
nhiệt và sinh hơi liên tục do đó trong ống ống sinh hơi 3 là hỗn hợp hơi và n−ớc, còn 
ống xuống 4 đặt ngoài t−ờng lò nên môi chất trong ống 4 không nhận nhiệt do đó 
trong ống 4 là n−ớc. Khối l−ợng riêng của hỗn hợp hơi và n−ớc trong ống 3 nhỏ hơn 
 10
khối l−ợng riêng của n−ớc trong ống xuống 4 nên hỗn hợp trong ống 3 đi lên, còn 
n−ớc trong ống 4 đi xuống liên tục tạo nên quá trình tuần hoàn tự nhiên, bởi vậy lò 
hơi loại này đ−ợc gọi là lò hơi tuần hoàn tự nhiên. 
Buồng lửa trình bày trên hình 2.1 là buồng lửa phun, nhiên liệu đ−ợc phun vào 
và cháy lơ lửng trong buồng lửa. Quá trình cháy nhiên liệu xẩy ra trong buồng lứa và 
đạt đến nhiệt độ rất cao, từ 1300 0C đến 1900 0C, chính vì vậy hiệu quả trao đổi nhiệt 
bức xạ giữa ngọn lửa và dàn ống sinh hơi rất cao và l−ợng nhiệt dàn ống sinh hơi thu 
đ−ợc từ ngọn lửa chủ yếu là do trao đổi nhiệt bức xạ. Để hấp thu có hiệu quả nhiệt 
l−ợng bức xạ của ngọn lửa đồng thời bảo vệ t−ờng lò khỏi tác dụng của nhiệt độ cao 
và những ảnh h−ởng xấu của tro nóng chảy, ng−ời ta bố trí các dàn ống sinh hơi 3 
xung quanh t−ờng buồng lửa. 
Khói ra khỏi buồng lửa, tr−ớc khi vào bộ quá nhiệt đã đ−ợc làm nguội một phần 
ở cụm phecston, ở đây khói chuyển động ngoài ống truyền nhiệt cho hỗn hợp hơi 
n−ớc chuyển động trong ống. Khói ra khỏi bộ quá nhiệt có nhiệt độ còn cao, để tận 
dụng phần nhiệt thừa của khói khi ra khỏi bộ quá nhiệt, ở phần đuôi lò ng−ời ta đặt 
thêm bộ hâm n−ớc và bộ sấy không khí. 
Bộ hâm n−ớc có nhiệm vụ gia nhiệt cho n−ớc để nâng nhiệt độ của n−ớc từ 
nhiệt độ ra khỏi bình gia nhiệt lên đến nhiệt độ sôi và cấp vào bao hơi 5. Đây là giai 
đoạn đầu tiên của quá trình cấp nhiệt cho n−ớc để thực hiện quá trình hóa hơi đẳng áp 
n−ớc trong lò. Sự có mặt của bộ hâm n−ớc sẽ làm giảm tổng diện tích bề mặt đốt của 
lò hơi và sử dụng triệt để hơn nhiệt l−ợng tỏa ra khi cháy nhiên liệu, làm cho nhiệt độ 
khói thoát khỏi lò giảm xuống, làm tăng hiệu suất của lò. 
Không khí lạnh từ ngoài trời đ−ợc quạt gió 14 hút vào và thổi qua bộ sấy không 
khí 11. ở bộ sấy, không khí nhận nhiệt của khói, nhiệt độ đ−ợc nâng từ nhiệt độ môi 
tr−ờng đến nhiệt độ yêu cầu và đ−ợc đ−a vào vòi phun số 1 để cung cấp cho quá trình 
đốt cháy nhiên liệu. 
Nh− vậy bộ hâm n−ớc và bộ sấy không khí đã hoàn trả lại buồng lửa một phần 
nhiệt đáng lẽ bị thải ra ngoài. Chính vì vậy ng−ời ta còn gọi bộ hâm n−ớc và bộ sấy 
không khí là bộ tiết kiệm nhiệt. 
Nh− vậy, từ khi vào bộ hâm n−ớc đến khi ra khỏi bộ quá nhiệt của lò hơi, môi 
chất (n−ớc và hơi) trải qua các giai đoạn hấp thụ nhiệt trong các bộ phận sau: Nhận 
nhiệt trong bộ hâm n−ớc đến sôi, sôi trong dàn ống sinh hơi, quá nhiệt trong bộ quá 
nhiệt. Nhiệt l−ợng môi chất hấp thu đ−ợc biểu diễn bằng ph−ơng trình: 
 Qmc = [i''hn - i'hn ]+ [is - i''hn + rx] + [r(1-x) + (i''qn - i'qn)] (2-1) 
 Qmc = i''qn - i'qn + is + r - i'hn (2-1a) 
Trong đó: 
 Qmc là nhiệt l−ợng môi chất nhận đ−ợc trong lò hơi. 
 i'hn, i''hn : Entanpi của n−ớc vào và ra khỏi bộ hâm n−ớc. 
 r : Nhiệt ẩn hóa hơi của n−ớc. 
 x : độ khô của hơi ra khỏi bao hơi. 
 i'qn, i''qn : Entanpi hơi vào và ra khỏi bộ quá nhiệt. 
2.3. Các đặc tính kỹ thuật của Lò hơi 
Đặc tính kỹ thuật chính của lò là các đại l−ợng thể hiện số l−ợng và chất l−ợng 
 11
hơi đ−ợc sản xuất ra. Số l−ợng hơi sản xuất ra đ−ợc xác định bằng sản l−ợng hơi còn 
chất l−ợng hơi đ−ợc xác định bằng thông số hơi. 
1- Thông số hơi của lò: 
Đối với lò hơi của nhà máy điện, hơi sản xuất ra là quá nhiệt nên thông hơi của 
lò đ−ợc biểu thị bằng áp suất và nhiệt độ hơi quá nhiệt: Pqn (Mpa), tqn (0C). 
2- Sản l−ợng hơi của lò: 
Sản l−ợng hơi của lò là l−ợng hơi mà lò sản xuất ra đ−ợc trong một đơn vị thời 
gian (Kg/h hoặc Tấn/h). Th−ờng dùng 3 khái niệm sản l−ợng. 
- Sản l−ợng hơi định mức (Dđm): là sản l−ợng hơi lớn nhất lò có thể đạt đ−ợc, 
đảm bảo vận hành trong thời gian lâu dài, ổn định với các thông số hơi đã cho mà 
không phá hủy hoặc gây ảnh h−ởng xấu đến chế độ làm việc của lò. 
- Sản l−ợng hơi cực đại (Dmax): là sản l−ợng hơi lớn nhất mà lò có thể đạt đ−ợc, 
nh−ng chỉ trong một thời gian ngắn, nghĩa là lò không thể làm việc lâu dài với sản 
l−ợng hơi cực đại đ−ợc. Sản l−ợng hơi cực đại bằng: 
 Dmax = (1,1 - 1,2) Dđm (2-2) 
- Sản l−ợng hơi kinh tế là sản l−ợng hơi mà ở đó lò làm việc với hiệu quả kinh 
tế cao nhất. Sản l−ợng hơi kinh tế bằng: 
 Dkt = (0,8 - 0,9) Dđm (2-3) 
3- Hiệu suất của lò: 
 Hiệu suất của lò là tỉ số giữa l−ợng nhiệt mà môi chất hấp thụ đ−ợc (hay còn 
gọi là l−ợng nhiệt có ích) với l−ợng nhiệt cung cấp vào cho lò. 
Hiệu suất của lò ký hiệu bằng η 
 lv
t
'
hnqn
BQ
)ii(D −=η (2-4) 
Trong đó: D là sản l−ợng hơi, (kg/h) 
 iqn là entanpi của hơi quá nhiệt, (Kj/kg) 
 i’hn là entanpi của n−ớc đi vào bộ hâm nứơc, (Kj/kg) 
 B là l−ợng nhiên liệu tiêu hao trong một giờ, (kg/h) 
 Qt
lv: Nhiệt trị thấp làm việc của nhiên liệu, (Kj/kg). 
4- Nhiệt thế thể tích của buồng lửa: 
Nhiệt thế thể tích của buồng lửa là l−ợng nhiệt sinh ra trong một đơn vị thời 
gian trên một đơn vị thể tích của buồng lửa. 
bl
lv
t
v V
BQ
q = , (W/m3) (2-5)
 Trong đó: 
 Vbl: Thể tích buồng lửa, (m
3), B (kg/s) 
 Đối với các lò hơi nhỏ, ng−ời ta còn chú ý đến các đặc tính sau đây 
 5- Nhiệt thế diện tích trên ghi: 
 Nhiệt thế diện tích trên ghi là nhiệt l−ợng sinh ra trong một đơn vị thời gian 
trên một đơn vị diện tích bề mặt của ghi: 
R
BQ
q
lv
t
r = , (W/m2) (2-6) 
 12
 R: diện tích mặt ghi, (m2). 
6- Năng suất bốc hơi của bề mặt sinh hơi: 
Năng suất bốc hơi của bề mặt sinh hơi là khả năng bốc hơi của một đơn vị diện 
tích bề mặt đốt (bề mặt sinh hơi) trong một đơn vị thời gian, ký hiệu là S, 
H
DS = , (kg/m2h) (2-7) 
D: Sản l−ợng hơi của lò, (kg/h) 
H: diện tích bề mặt sinh hơi (bề mặt đôt), (m2)