Giáo trình Lập trình C căn bản

 0 
Bằng 0 
0 (sai) 
0 (sai) 
1 (đúng) 
1 (đúng) 
1 (đúng) 
0 (sai) 
0 (sai) 
0 (sai) 
1 (đúng) 
1 (đúng) 
1 (đúng) 
0 (sai) 
* Thứ tự ưu tiên: ! && || 
Ví dụ 4: 
 !(2 <= 1) → có giá trị 1 (đúng) 
 5 && 10 → có giá trị 1 (đúng) 
 !6 → có giá trị 0 (sai) 
 1 && 0 → có giá trị 0 (sai) 
 1 || 0 → có giá trị 1 (đúng) 
* Thứ tự ưu tiên giữa các toán tử: 
 ! Toán tử số học Toán tử quan hệ && || 
15.2.4 Phép toán trên bit (bitwise) 
& : và (AND) 
| : hoặc (OR) 
^ : hoặc loại trừ (XOR) 
>> : dịch phải 
<< : dịch trái 
~ : đảo 
Bit a Bit b ~a a & b a | b a ^ b 
0 
0 
1 
1 
0 
1 
0 
1 
1 
1 
0 
0 
0 
0 
0 
1 
0 
1 
1 
1 
0 
1 
1 
0 
Ví dụ 5: 
 a = 13 → đổi ra hệ nhị phân → 1101 
 b = 10 → đổi ra hệ nhị phân → 1010 
1101 1101 1101 
 & 1010 | 1010 ^ 1010 
 = 1000 = 1111 = 0111 
 = 8 = 15 = 7 (dạng thập phân) 
Hanoi Aptech Computer Education Center 
Giáo trình Lập trình C căn bản Trang 130 
Hanoi Aptech Computer Education Center 
 a = 1235 → đổi ra hệ nhị phân → 0100 1101 0011 
 b = 465 → đổi ra hệ nhị phân → 0001 1101 0001 
 0100 1101 0011 0100 1101 0011 0100 1101 0011 
 & 0001 1101 0001 | 0001 1101 0001 ^ 0001 1101 0001 
 = 0000 1101 0001 = 0101 1101 0011 = 0101 0000 0010 
 = 209 = 1491 = 1282 (dạng thập phân) 
15.2.5 Các phép toán khác 
1. Phép toán gán 
 Phép gán là thay thế giá trị hiện tại của biến bằng một giá trị mới. 
 Các phép gán: =, +=, –=, *=, /=, %=, >=, &=, |=, ^=. 
 Ví dụ 6: ta có giá trị i = 3 
 i = i + 3 → i = 6 
 i += 3 → i = 6 ≡ i = i + 3 
 i *= 3 → i = 9 ≡ i = i * 3 
2. Phép toán tăng, giảm: ++, –– 
Toán tử ++ sẽ cộng thêm 1 vào toán hạng của nó, toán tử –– sẽ trừ đi 1. 
Ví dụ 7: ta có giá trị n = 6 
+ Sau phép tính ++n hoặc n++, ta có n = 7. 
+ Sau phép tính ––n hoặc n–– , ta có n = 5. 
 * Sự khác nhau giữa ++n và n++, ––n và n–– 
 + Sau phép tính x = ++n + 2, ta có x = 9. (n tăng 1 cộng với 2 rồi gán cho x) 
 + Sau phép tính x = n++ + 2, ta có x = 8. (n cộng với 2 gán cho x rồi mới tăng 1) 
15.2.6 Độ ưu tiên của các phép toán 
Độ ưu tiên Các phép toán Trình tự kết hợp 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
11 
12 
13 
14 
15 
( ) [ ] -> 
! ~ & * – ++ – – (type) sizeof 
* / % 
+ – 
> 
 >= 
== != 
& 
^ 
| 
&& 
|| 
? : 
= += –= *= /= %= >= &= ^= |= 
, 
Trái sang phải 
Phải sang trái 
Trái sang phải 
Trái sang phải 
Trái sang phải 
Trái sang phải 
Trái sang phải 
Trái sang phải 
Trái sang phải 
Trái sang phải 
Trái sang phải 
Trái sang phải 
Phải sang trái 
Phải sang trái 
Trái sang phải 
 Lưu ý: 
- Phép đảo (–) ở dòng 2, phép trừ (–)ở dòng 4 
- Phép lấy địa chỉ (&) ở dòng 2, phép AND bit (&) ở dòng 8 
- Phép lấy đối tượng con trỏ (*) ở dòng 2, phép nhân (*) ở dòng 3. 
15.3 Bài tập 
1. Giả sử a, b, c là biến kiểu int với a = 8, b = 3 và c = 5. Xác định giá trị các biểu thức sau: 
a + b + c a % c * 2 a * (a % b) 
Giáo trình Lập trình C căn bản Trang 131 
Hanoi Aptech Computer Education Center 
a / b – c 2 * b + 3 * (a – c) a * (b + (c – 4 * 3)) 
a + c / a c * (b / a) 5 * a – 6 / b 
a % b (a * b) % c 5 % b % c 
2. Giả sử x, y, z là biến kiểu float với x = 8.8, y = 3.5 và z = 5.2. Xác định giá trị các biểu thức sau: 
x + y + z z / (y + x) x / y – z * y 
5 * y + 6 * (x – z) (z / y) + x 2.5 * x / z – (y + 6) 
x / z 2 * y / 3 * z 5 * 6 / ((x + y ) / z) 
x % z 2 * y / (3 * z) x / y*(6 + ((z–y)+3.4)) 
3. Cho chương trình C với các khai báo và khởi tạo các biến như sau: 
 int i = 8, j = 5; 
 float x = 0.005, y = –0.01; 
 char c = 'c', d = 'd'; 
 Hãy xác định giá trị trả về của các biểu thức sau: 
(3 * i – 2 * j) % (4 * d – c) c < d 
2 * ((i / 4) + (6 * (j – 3)) % (i + j – 4)) x >= 0 
(i – 7 * j) % (c + 3 * d) / (x – y) x < y 
– (i + j) * –1 j != 6 
++i c == 99 
i++ d != 100 
i++ + 5 5 * (i + j + 1) > 'd' 
++i + 5 (3 * x + y) == 0 
j– – 2 * x + (y == 0) 
– –j !(i < j) 
j– – + i !(d == 100) 
– –j – –5 !(x < 0) 
++x (i > 0) && (j < 6) 
y-- (i > 0) !! (j < 5) 
i >= j (x > y) && (i > 0) || (j < 5) 
4. Cho chương trình có các khai báo biến và khởi tạo như sau: 
int i = 8, j = 5, k; 
float x = 0.005, y = –0.01, z; 
char a, b, c = 'c', d = 'd'; 
Xác định giá trị các biểu thức gán sau: 
k = (i + j * 4) z = i / j i %= j 
x = (x + y * 1.2) a = b = d i += (j – 3) 
i = j y –=x k = (j = = 5) ? i : j 
k = (x + y) x *= 2 k = (j > 5) ? i : j 
k = c i /= j i += j *= i /= 2 
i = j = 1.1 i += 2 a = (c < d) ? c : d 
z = k = x z = (x >= 0) ? x : 0 i –= (j > 0) ? j : 0 
k = z = x z = (y >= 0) ? y : 0 i = (i*9*(3+(8*j/3))) 
Giáo trình Lập trình C căn bản Trang 132 
Hanoi Aptech Computer Education Center 
Bài 16 : 
MỘT SỐ HÀM CHUẨN THƯỜNG DÙNG 
16.1 Các hàm chuyển đổi dữ liệu 
16.1.1 atof 
double atof(const char *s); ) Phải khai báo math.h hoặc stdlib.h 
Chuyển đổi 1 chuỗi sang giá trị double. 
Ví dụ: float f; 
 char *str = "12345.67"; 
 f = atof(str); 
 Kết quả f = 12345.67; 
16.1.2 atoi 
int atoi(const char *s); ) Phải khai báo stdlib.h 
Chuyển đổi 1 chuỗi sang giá trị int. 
Ví dụ: int i; 
 char *str = "12345.67"; 
 i = atoi(str); 
 Kết quả i = 12345 
16.1.3 itoa 
char *itoa(int value, char *string, int radix); ) Phải khai báo stdlib.h 
Chuyển đổi số nguyên value sang chuỗi string theo cơ số radix. 
Ví dụ: int number = 12345; 
 char string[25]; 
 itoa(number, string, 10); //chuyển đổi number sang chuỗi theo cơ số 10 
 Kết quả string = "12345"; 
 itoa(number, string, 2); //chuyển đổi number sang chuỗi theo cơ số 2 
 Kết quả string = "11000000111001"; 
16.1.4 tolower 
int tolower(int ch); ) Phải khai báo ctype.h 
Đổi chữ hoa sang chữ thường. 
Ví dụ: int len, i; 
char *string = "THIS IS A STRING"; 
len = strlen(string); 
for (i = 0; i < len; i++) 
 string[i] = tolower(string[i]); //đổi từ kí tự trong string thành chữ thường 
16.1.5 toupper 
int toupper(int ch); ) Phải khai báo ctype.h 
Đổi chữ thường sang chữ hoa. 
Ví dụ: int len, i; 
char *string = "this is a string"; 
len = strlen(string); 
for (i = 0; i < len; i++) 
 string[i] = toupper(string[i]); //đổi từ kí tự trong string thành chữ thường 
Giáo trình Lập trình C căn bản Trang 133 
Hanoi Aptech Computer Education Center 
16.2 Các hàm xử lý chuỗi ký tự 
16.2.1 strcat 
char *strcat(char *dest, const char *src); ) Phải khai báo string.h 
Thêm chuỗi src vào sau chuỗi dest. 
16.2.2 strcpy 
char *strcpy(char *dest, const char *src); ) Phải khai báo string.h 
Chép chuỗi src vào dest. 
Ví dụ: char destination[25]; 
 char *blank = " ", *c = "C++", *borland = "Borland"; 
strcpy(destination, borland); //chép chuỗi borland vào destination 
strcat(destination, blank); //thêm chuỗi blank vào sau chuỗi destination 
strcat(destination, c); //thêm chuỗi c vào sau chuỗi destination 
16.2.3 strcmp 
int *strcmp(const char *s1, const char *s2); ) Phải khai báo string.h 
So sánh chuỗi s1 với chuỗi s2. Kết quả trả về: 
• < 0 nếu s1 < s2 
• = 0 nếu s1 = s2 
• > 0 nếu s1 > s2 
Ví dụ: char *buf1 = "aaa", *buf2 = "bbb", *buf3 = "aaa"; 
 strcmp(buf1, buf2); //kết quả trả về - 1 
 strcmp(buf1, buf3); //kết quả trả về 0 
 strcmp(buf2, buf3); //kết quả trả về 1 
16.2.4 strcmpi 
int *strcmp(const char *s1, const char *s2); ) Phải khai báo string.h 
So sánh chuỗi s1 với chuỗi s2 không phân biệt chữ hoa, chữ thường. Kết quả trả về: 
• < 0 nếu s1 < s2 
• = 0 nếu s1 = s2 
• > 0 nếu s1 > s2 
Ví dụ: char *buf1 = "aaa", *buf2 = "AAA"; 
 strcmp(buf1, buf2); //kết quả trả về 0 
16.2.5 strlwr 
char *strlwr(char *s); ) Phải khai báo string.h 
Chuyển chuỗi s sang chữ thường 
Ví dụ: char *s = "Borland C"; 
 s = strlwr(s); //kết quả s = "borland c" 
16.2.6 strupr 
char *strupr(char *s); ) Phải khai báo string.h 
Chuyển chuỗi s sang chữ hoa 
Ví dụ: char *s = "Borland C"; 
 s = strlwr(s); //kết quả s = "BORLAND C" 
Giáo trình Lập trình C căn bản Trang 134 
Hanoi Aptech Computer Education Center 
16.2.7 strlen 
int strlen(const char *s); ) Phải khai báo string.h 
Trả về độ dài chuỗi s. 
Ví dụ: char *s = "Borland C"; 
 int len_s; 
 len_s = strlen(s); //kết quả len_s = 9 
16.3 Các hàm toán học 
16.3.1 abs 
int abs(int x); ) Phải khai báo stblib.h 
Cho giá trị tuyệt đối của số nguyên x. 
Ví dụ: int num = - 123; 
 num = abs(num); //kết quả num = 123 
16.3.2 labs 
long int labs(long int x); ) Phải khai báo stblib.h 
Cho giá trị tuyệt đối của số nguyên dài x. 
Ví dụ: int num = - 12345678L; 
 num = labs(num); //kết quả num = 12345678 
16.3.3 rand 
int rand(void); ) Phải khai báo stblib.h 
Cho 1 giá trị ngẫu nhiên từ 0 đến 32767 
Ví dụ: int num; 
 randomize(); //dùng hàm này để khởi đầu bộ số ngẫu nhiên 
 num = rand(); //kết quả num = 1 con số trong khoảng 0..32767 
16.3.4 random 
int random(int num); ) Phải khai báo stblib.h 
Cho 1 giá trị ngẫu nhiên từ 0 đến 32767 
Ví dụ: int n; 
 randomize(); 
 n = random(100); //kết quả n = 1 con số trong khoảng 0..99 
16.3.5 pow 
double pow(double x, double y); ) Phải khai báo math.h 
Tính x mũ y 
Ví dụ: double x = 2.0, y = 3.0, z; 
 z = pow(x, y); //kết quả z = 8.0 
16.3.6 sqrt 
double sqrt(double x); ) Phải khai báo math.h 
Tính căn bậc 2 của x. 
Ví dụ: double x = 4.0, y; 
 y = sqrt(x); //kết quả y = 2.0 
Giáo trình Lập trình C căn bản Trang 135 
16.4 Các hàm xử lý file 
16.4.1 rewind 
void rewind(FILE *stream); ) Phải khai báo stdio.h 
Đưa con trỏ về đầu file. 
16.4.2 ftell 
long ftell(FILE *stream); ) Phải khai báo stdio.h 
Trả về vị trí con trỏ file hiện tại. 
16.4.3 fseek 
int fseek(FILE *stream, long offset, int whence); ) Phải khai báo stdio.h 
Di chuyển con trỏ file đến vị trí mong muốn 
• long offset: chỉ ra số byte kể từ vị trí trước đó đến vị trí bắt đầu đọc 
• int whence: chỉ ra điểm xuất phát để tính offset gồm các giá trị sau: SEEK_SET 
(đầu tập tin), SEEK_CUR (tại vị trí con trỏ hiện hành), SEEK_END (cuối tập tin). 
Hanoi Aptech Computer Education Center