Đề tài Tạo sự yêu thích và kỹ năng lập trình cho học sinh

đó 
học sinh sẽ học hiệu quả hơn môn lập trình Pascal, đó là: phương pháp truyền đạt, hệ thống 
bài tập, hình thành kỹ năng lập trình và giới thiệu một số phần mềm hỗ trợ. 
1. Phương pháp truyền đạt: 
Khi truyền đạt, giảng dạy Pascal trên lớp do đặc thù môn học này đòi hỏi mức độ tư 
duy nhất định ở học sinh, các em khó tư duy nên giáo viên khi truyền đạt kiến thức mới 
cũng như khi tìm thuật toán, cần đưa ra các vấn đề liên quan đến cuộc sống giúp các em dễ 
hình dung được vấn đề cũng như công việc các em phải giải quyết. 
Ví dụ: Khi giảng bài câu lệnh lặp, để học sinh phân biệt được thế nào là lệnh lặp với số 
lần lặp biết trước, thế nào là lệnh lặp với số lần lặp không biết trước, giáo viên có thể ví dụ 
như sau: “Thầy thể dục yêu cầu các em chạy vòng quanh sân trường 5 vòng đó là số lần lặp 
biết trước, còn nếu thầy yêu cầu các em chạy vòng quanh sân trường đến khi nào mệt thì 
nghỉ thì thầy sẽ không biết trước học sinh sẽ chạy bao nhiêu lần”. Và khi đó giáo viên sẽ yêu 
cầu học sinh đưa thêm nhiều ví dụ về công việc hằng ngày của các em mà có lặp đi lặp lại 
rồi yêu cầu các em phân tích đó là công việc, hoạt động có biết trước số lần lặp không”. 
Thời gian đầu giáo viên đưa ra các ví dụ gắn liền với thực tế, để các em tìm cách giải 
quyết tốt nhất vấn đề đó trong cuộc sống cũng vừa là giúp các em biết cách xử lý các tình 
huống có thể gặp trong cuộc sống sau này. 
Không gì thú vị bằng trong giờ học tự mình ra đề bài sau đó tự mình giải được bài tập 
đó. Do đó, ngoài những bài tập do giáo viên đưa ra, nên lồng vào các tiết thực hành, làm bài 
tập, cho các em tự ra đề rồi giải, một khi các em có thể tự ra đề là các em đã hiểu rất rõ về 
câu lệnh đã học và cũng đã nắm được hướng giải quyết bài toán đó nên khi giải sẽ rất nhanh 
và được giáo viên khích lệ kịp thời sẽ khiến các em rất phấn chấn, mong muốn giải ra được 
nhiều bài tập hơn nữa. 
2. Hệ thống bài tập: 
Vấn đề quan trọng và quyết định đến việc tạo hứng thú cho học sinh là hệ thống bài 
tập. Hệ thống bài tập cần gần gũi, phù hợp kiến thức, nội dung phong phú đa dạng, ngôn từ 
Tạo sự yêu thích và kỹ năng lập trình cho học sinh 
5 
dễ hiểu,… Bài tập hay sẽ giúp các em hiểu rõ bài học hơn, biết áp dụng các kiến thức đã học 
để giải bài tập, từ đó nâng dần mức độ tư duy ở học sinh. 
Hệ thống bài tập bao gồm các dạng bài tập từ dễ đến khó, từ cơ bản đến nâng cao phù 
hợp với từng đối tượng học sinh. 
Đối với lớp chuyên cần hướng dẫn lồng ghép thêm kiến thức toán rời rạc, logic toán, 
cơ sở lập trình, các kỹ năng áp dụng lồng nhiều kỹ thuật vào nhau hoặc giải bài toán bằng 
nhiều phương pháp khác nhau. 
Với tất cả các bài tập, hướng dẫn các em đọc thật kĩ đề bài, xác định đúng bài toán, tìm 
thuật toán, sau đó giáo viên có thể phân tích, trình bày thêm, sửa những thiếu sót, hướng dẫn 
một cách tường minh, mạch lạc, để từ đó học sinh hiểu, hình thành các bước giải và hoàn 
thành bài toán trong thời gian nhanh nhất. Cho các em tự viết chương trình theo thuật toán 
đã đưa ra, sau khi viết chương trình xong cho các em thử với nhiều bộ test khác nhau, như 
vậy các em sẽ hiểu rõ hoạt động của chương trình hơn. 
Ngoài ra, còn một ý nữa đó là mỗi khi dịch chương trình mà còn có lỗi đừng hỏi thầy, 
cô ngay mà hãy tự tìm hiểu xem đó là lỗi gì và thử khắc phục, sau một vài lần như vậy các 
em sẽ không thấy sợ các dòng đỏ báo lỗi nữa. 
Đối với lớp chuyên: 
Giai đoạn đầu, sau khi học sinh làm bài xong sẽ sửa lỗi cho các em, cung cấp thuật 
toán đúng và code bài giải. Về sau, chỉ cung cấp thuật toán để các em tự viết code. Tới giai 
đoạn nâng cao thì chỉ đưa ra đề bài, học sinh phải tự tìm thuật toán đúng và hoàn thành 
chương trình của mình. 
Khuyến khích các em tự tìm và làm bài tập ở các trang web chấm bài trực tuyến. Điều 
này tạo được lòng tin cho học sinh về cách thức và kinh nghiệm thi cử, đồng thời tiếp xúc 
được nhiều dạng bài tập, bên cạnh đó khi học sinh nộp bài sẽ biết được bài của mình đúng 
hay sai, đã hoàn chỉnh hay chưa, đã đạt được giới hạn tối đa của bài toán chưa, có cách nào 
giải quyết tốt hơn để đạt được điểm cao hơn hay không. Học sinh có thể nộp bài nhiều lần 
cho đến khi nào đạt được điểm tối đa. Đồng thời, học sinh có thể giao lưu, trao đổi với các 
bạn học sinh khác, các đàn anh trong lĩnh vực này để học tập thêm kinh nghiệm, những 
thuật toán hay, những cách giải sáng tạo, từ đó nâng cao được khả năng lập trình. 
Khi chấm bài kiểm tra trong lớp, giáo viên có thể chấm trực tiếp trên lớp học bằng 
phần mềm hỗ trợ chấm bài (AMM hoặc Themis). 
Tạo sự yêu thích và kỹ năng lập trình cho học sinh 
6 
Các phần mềm này các em có thể tải về miễn phí trên mạng và cài đặt trong máy cá 
nhân để làm công cụ hỗ trợ học tập. Chấm bài trực tiếp tạo ra tính khách quan trong chấm 
kiểm tra, tạo không khí sinh động cho lớp học đồng thời có thể sửa các lỗi quan trọng để tất 
cả học sinh không phạm phải. Sau khi chấm xong có thể cung cấp tất cả các test chấm bài 
cho học sinh, để những học sinh nào làm chưa tốt có thể về nhà làm lại và tự chấm cho 
mình bằng phần mềm chấm bài. 
3. Hình thành kỹ năng lập trình 
Điều cốt yếu khiến một con người trở thành chuyên gia trong lĩnh vực này chính là 
lòng đam mê. Lòng đam mê khiến chúng ta luôn tìm tòi học hỏi, vì vậy mà chúng ta mới có 
được kiến thức sâu về lập trình và trở thành chuyên gia lập trình. Lòng đam mê cũng sẽ giúp 
chúng ta khám phá ra được cách sử dụng thành thạo máy tính. 
Học lập trình thì điều cốt yếu là học: 
- Lập thuật toán để giải quyết vấn đề (nhập dữ liệu; xử lý dữ liệu; Kết xuất dữ liệu - kết 
quả, Lưu trữ dữ liệu). 
- Sử dụng ngôn ngữ lập trình để viết lệnh cho máy tính thực thi. 
- Kiểm tra kết quả. 
Bởi vậy ngoài thời gian học trên lớp, nghe giảng lý thuyết về thuật toán, kỹ thuật lập 
trình... thì để hình thành kỹ năng lập trình học sinh phải tự học và rèn luyện là chính. 
Những lúc không có máy tính thì có thể học lập trình trên giấy. Giáo viên cần hướng 
dẫn các em cách lập trình trên giấy và chạy thử chương trình trên giấy bằng tay. Bước đầu 
cho học sinh lập thuật toán trên giấy, sau đó viết chương trình trên giấy, tự mình hoặc nhờ 
giáo viên thực thi tập lệnh đã viết ra để kiểm tra kết quả. Cách học này tuy vất vả tốn nhiều 
công sức nhưng cũng rèn luyện cho các em cách tư duy giải quyết vấn đề kỹ càng, trọn vẹn 
trong các mối tương quan, rèn luyện được tính cẩn trọng, tỉ mỉ, nếu làm được việc này thì 
chương trình sẽ chính xác, rất ít khi bị lỗi khi chạy thật trên máy và áp dụng vào thực tiễn. 
Ngày nay máy tính đã rất phổ biến nên người học lập trình có thể sử dụng luôn máy 
tính để viết, dịch, debug và chạy thử chương trình trên máy vi tính sẽ thuận tiện hơn. Nhưng 
nếu thực hiện tốt được việc lập trình trên giấy sẽ giúp việc lập trình trên máy hiệu quả hơn. 
Tạo sự yêu thích và kỹ năng lập trình cho học sinh 
7 
Công việc trên giấy bây giờ không nhất thiết phải viết tất cả các câu lệnh mà chỉ cần nêu các 
thao tác xử lý chính, các yếu tố tác động đến dữ liệu và cần lưu trữ, xử lý các yếu tố đó như 
thế nào mà thôi. 
4. Giới thiệu các phần mềm hỗ trợ học tập: 
- Phần mềm từ điển Pascal (Dictionary Pascal DP v2.0 BETA.exe) của tác giả Nguyễn 
Thiên Tứ (Đồng Tháp): Do mới bắt đầu làm quen với lập trình nên học sinh thường gặp 
không ít những khó khăn. Một khó khăn đầu tiên của học sinh là khi đọc những chương 
trình viết sẵn không hiểu được những hàm hay thủ tục được sử dụng trong chương trình đó, 
dẫn đến không hiểu được chương trình. Một khó khăn nữa là khi viết chương trình và chạy 
thử thì học sinh sẽ gặp rất nhiều loại lỗi. Học sinh không dịch được thông báo lỗi do thông 
báo lỗi bằng tiếng Anh hoặc có dịch được thì cũng không biết cách khắc phục lỗi đó. Nên 
việc tìm hiểu và sử dụng thuần thục phần mềm từ điển là cần thiết. Cụ thể là trợ giúp học 
sinh hai vấn đề khó khăn nhất khi học Pascal là tra cứu các hàm, thủ tục và tra cứu các lỗi 
xảy ra khi chạy chương trình. Vì thế mà học sinh có hứng thú, yêu thích và say mê bộ môn 
lập trình Pascal hơn. 
- Phần mềm Pascal Study của tác giả Nguyễn Anh Tú: Pascal Study được viết nhằm 
mục đích giới thiệu cách viết chương trình bằng ngôn ngữ Pascal, giúp học sinh làm quen 
hoặc nâng cao kiến thức của mình về ngôn ngữ này. Phần mềm có nội dung dễ hiểu và rất 
rộng, đáp ứng được phần lớn nhu cầu của người học. 
Tạo sự yêu thích và kỹ năng lập trình cho học sinh 
8 
- Phần mềm V-Pascal của tác giả Nguyễn Công Hoàng (Bình Thuận): là một công cụ 
hổ trợ người lập trình kiểu thuần Việt. 
- Báo Tin học và Nhà trường (ra hàng tháng), CD 7 năm Tin học và Nhà trường. 
- Các trang web thảo luận về Pascal: Đây là nơi giáo viên và học sinh có thể trao đổi, 
chia sẻ, giao lưu về kiến thức lập trình Pascal. 
- Các trang web hướng dẫn lập trình và làm bài trực tuyến trên internet như: VNOI, 
ACM, Croatia, USA … 
Tạo sự yêu thích và kỹ năng lập trình cho học sinh 
9 
Tạo sự yêu thích và kỹ năng lập trình cho học sinh 
10 
IV/. KẾT LUẬN: 
Trong quá trình giảng dạy bộ môn Tin học, đặc biệt khi dạy lập trình Pascal, môn học 
mà đòi hỏi phải tư duy sáng tạo nhiều thì cần phải có một phương pháp dạy học phù hợp 
nhằm đạt hiệu quả cao. Vì vậy việc áp dụng các phương pháp để tạo sự hứng thú, yêu thích 
môn học, làm cho học sinh có thể nắm được nội dung bài học ngay tại lớp, nắm bắt kiến 
thức một cách logic và có hệ thống là điều cần thiết. Từ đó giúp cho học sinh phát triển trí 
tuệ, rèn luyện khả năng lao động sáng tạo, tham gia giờ học tích cực và đặc biệt là yêu thích, 
hứng thú hơn trong việc tiếp cận với lập trình Pascal, môn học “khô khan” nhất trong các 
môn học. 
Do điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường còn thiếu thốn, phòng thực hành ít, cũ kỹ, 
đa số các em chưa có máy vi tính tại nhà, dẫn đến việc học Tin học nói chung và môn lập 
trình Pascal nói riêng của các em còn nhiều hạn chế. Kính đề nghị các cấp lãnh đạo, nhà 
trường, phụ huynh học sinh tạo mọi điều kiện thuận lợi để phục vụ tốt cho việc học của các 
em.