Đặc sắc tản văn của Nguyễn Vĩnh Nguyên

c, thời đổi mới... và cả
thời hiện đại để giúp người đọc hình dung ra được quy trình giáo dục của xã hội Việt Nam 
TẠP CHÍ KHOA HỌC TRƢỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ 42.2018
37
từ xưa đến nay một cách rõ nét hơn. Hay ở 5 ghi chú bất lợi cho áo dài, ban đầu tác giả
miêu tả vẻ đẹp của bộ trang phục kimono cũng như cách mặc cầu kì, tỉ mỉ của người phụ
nữ Nhật Bản khi khoác lên mình bộ trang phục truyền thống, tiếp đến tác giả liên tưởng tới 
chiếc áo dài Việt Nam ngày xưa rồi đến áo dài ngay nay... để chỉ ra cái lố lăng, kệch cỡm 
trong tư duy, trong cách ăn vận của đại bộ phận giới trẻ hôm nay. 
Có thể nói, đọc tản văn của Nguyễn Vĩnh Nguyên, ta thấy rõ nét nghệ thuật của văn 
chương hiện đại, tính chất đa tầng của văn bản thể hiện trong mối quan hệ hòa quyện, 
thống nhất. 
2.2.2. Giọng điu tản văn Nguyễn Vĩnh Nguyên
Về giọng điệu, tản văn của Nguyễn Vĩnh Nguyên không sử dụng đơn nhất một giọng 
điệu mà có sự đan xen, hòa trộn một cách khéo léo, tạo sự hứng thú cho độc giả. Qua đó, 
tác giả thể hiện quan điểm, thái độ, nguyện vọng của mình đối với các vấn đề xã hội. 
Khảo sát hai tập tản văn trên ta thấy xuất hiện nhiều giọng điệu khác nhau: giọng 
giễu nhại, giọng phê phán, giọng hài hước, mỉa mai và cả giọng suy tư chiêm nghiệm. 
Nguyễn Vĩnh Nguyên luôn khéo léo tạo tiếng cười bất ngờ, chứa đựng một chút mỉa mai, 
cười cợt, khôi hài đầy chua chát. Tiếng cười thú vị trong bài Chát với em trai quận công, 
khi nói về vai trò của cái toilet và văn minh nhà vệ sinh trong cuộc sống hiện đại; hình 
ảnh khôi hài trong bài We are the tivi khi miêu tả cảnh “phải ra hành lang hoặc vào toilet 
nhìn ra thì may ra mới xem được hình ảnh khá hơn ngồi trong phòng khách” Trong bài 
Cuộc trò chuyn trên yên xe máy, để đề cao tầm quan trọng của chiếc xe máy Đờ-rim và 
sự hào nhoáng khó cưỡng của nó trong việc đi tán gái, Nguyễn Vĩnh Nguyên hài hước 
với câu thơ chế: “Trăm lời anh nói không bằng chút khói Đờ-rim” hay sau này khi đời xe 
@ lên ngôi thì chế lại là: “Ngàn lời anh nói không bằng làn khói @”. Nói về sự phổ biến 
của karaoke và thói quen cũng như sở thích chết mê chết mệt của người Việt hôm nay 
với karaoke, Nguyễn Vĩnh Nguyên mỉa mai một cách hài hước rằng: “Một ngày nào đó, 
khi những phòng karaoke biến mất mà không gì thay thế được, biết đâu bệnh viện tâm 
thần và các bệnh viện chấn thương chỉnh hình sẽ trở nên quá tải” (araoke, văn và 
cảnh). Nói về sự lên ngôi của điện thoại di động, từ điện thoại sử dụng bàn phím đến 
điện thoại sử dụng màn hình cảm ứng, Nguyễn Vĩnh Nguyên đã sử dụng giọng điệu giễu 
nhại khi gọi thế hệ trẻ dùng nó là “thế hệ ngón tay cái”, “thế hệ ngón tay trỏ” (Ngón cái 
đến ngón trỏ). Nguyễn Vĩnh Nguyên luôn ý thức được sự vay mượn các văn bản khác, 
anh trích đoạn, ghi chú một cách rõ ràng và sau những liên tưởng đó Nguyễn Vĩnh 
Nguyên không bao giờ đánh mất dấu ấn của mình theo những trích dẫn, ngược lại tạo 
được ấn tượng riêng trong giọng văn của mình, cho thấy ngòi bút rất tỉnh táo, ý thức cao 
của nhà văn có trách nhiệm, có vốn kiến thức rộng lớn.
Nhẹ nhàng mà thâm thúy, giọng điệu của Nguyễn Vĩnh Nguyên có sức lôi cuốn 
đặc biệt trong tiếng cười trào phúng của mình. Giọng điệu châm biếm, hài hước, giễu 
nhại của Nguyễn Vĩnh Nguyên có tác dụng vạch trần những lố lăng trong xã hội đương 
TẠP CHÍ KHOA HỌC TRƢỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ 42.2018
38
thời, châm biếm, đả kích những hiện tượng xã hội và cảnh tỉnh, răn đe, giáo dục đối 
với con người. Vì thế giọng hài hước bông lơn là yếu tố có sức lôi cuốn đặc biệt trong 
tiếng cười trào phúng của Nguyễn Vĩnh Nguyên. Có thể nói, trong nỗ lực sáng tạo của 
mình, Nguyễn Vĩnh Nguyên bước đầu đã tạo được chất giọng riêng trong phong cách 
sáng tác tản văn.
2.2.3. Ngôn ngữ tản văn Nguyễn Vĩnh Nguyên
Về ngôn ngữ, tản văn của Nguyễn Vĩnh Nguyên cũng có nhiều điểm đặc sắc. Ngôn 
ngữ trong tạp văn, tản văn của Nguyễn Vĩnh Nguyên rất đa dạng, nhiều tầng nghĩa, nó tạo 
nên được một phong cách riêng cho tác phẩm của anh. Đó là sự đa dạng, nhiều tầng nghĩa, 
mang tính thông tấn, trong đó nổi bật là việc sử dụng ngôn ngữ của thời đại Internet. Tạp 
văn, tản văn của Nguyễn Vĩnh Nguyên sử dụng các từ ngữ có tính chất hiện đại như: iu, 
blog, status sếp, xếch xi, xì tai, manly, alêhấp, đề mốt, MC, salon, shop, giới showbiz, 
măng-set, tuổi teen, Những từ ngữ này xuất hiện đã làm cho tạp văn của Nguyên mới 
mẻ hơn, phản ánh rõ hơn phương diện lời ăn, tiếng nói của con người Việt Nam đương đại 
cũng như đã kịp thời tái hiện sinh động bức tranh xã hội hôm nay. 
Trong thời đại bùng nổ thông tin, liên quan đến nhịp sống hiện đại, nhất là nhịp điệu 
của nền kinh tế thị trường đòi hỏi ngôn ngữ trong văn học cũng phải tăng cường tính tốc 
độ, tính thông tin. Trên cơ sở đó, Nguyễn Vĩnh Nguyên đã sử dụng các “điển cố” hiện đại 
được hình thành trong giao tiếp sinh hoạt hằng ngày để diễn tả lượng thông tin lớn. Chẳng 
hạn: Trong bài Mở cửa nhìn thấy nhau, tác giả viết: “Hằng ngày báo chí vẫn kể chi tiết 
tường tận về những vụ trộm lẻn vào từ đường cửa sổ, đu từ giếng trời xuống, nghe mà “vãi 
cả luyện”. Bên cạnh đó, chúng ta còn bắt gặp trong tạp văn và tản văn của Nguyễn Vĩnh 
Nguyên một thứ ngôn ngữ đa phong cách. Tác giả sử dụng tiếng nước ngoài như một thách 
thức với người đọc Việt Nam, kiên quyết từ chối sự thuần khiết ngôn ngữ. Ví dụ như trong 
bài 5 ghi chú bất lợi cho áo dài, anh cũng dùng những ngôn ngữ nước ngoài như: “quần 
jeans mà nhảy Rap”; “áo dài bước vào cuộc hội nhập vô tư - một kiểu fast food trong ăn 
vận”; “sexy tươi mát tân thời”. Trong Adam và cuộc chiến lịch lãm có các từ như: 
“manly”, “quần sip”, “áo veston”, “gel xịt tóc”. Ở Giấy nói, có các từ: “nhân vật VIP”, 
“dòng status”, “like”, “cuốn album”, “bài review sách” “cây bút review sách”, “các 
stylist”, “cảm biến sensor bên trong camera”, “đọc các sub-title” Đặc biệt, tác giả cũng 
sử dụng thơ, ca khúc, thành ngữ, tục ngữ, hình ảnh minh họa trong mỗi tác phẩm tạo sự
độc đáo, biểu cảm và sáng tạo cho lời văn, như “Thịt mỡ dưa hành câu đối đỏ/ Cây nêu 
tràng pháo bánh chưng xanh” (Chân dung hạt dưa); “Con vua thì lại làm vua, con sãi ở
chùa thì quét lá đa” (Con vua từ chối ngôi vua); “Mua danh ba vạn, bán danh ba đồng” 
(Hôi nào cng là hôi); “im lặng là vàng” (Người Vit ngậm tăm)... 
Nguyễn Vĩnh Nguyên vốn dĩ là một nhà báo, chính vì thế ngôn ngữ trong tác phẩm của 
anh luôn thấm đẫm màu sắc thông tấn, báo chí. Có thể nói, ngôn ngữ thông tấn trong tạp văn 
và tản văn của Nguyễn Vĩnh Nguyên khiến cho tác phẩm của anh có một sức hút đặc biệt. 
TẠP CHÍ KHOA HỌC TRƢỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ 42.2018
39
Người đọc khi tiếp xúc với tác phẩm của anh, không những thấy được suy nghĩ, thái độ của tác 
giả mà qua tác phẩm còn nhận được cho mình những kênh thông tin rất bổ ích và chính xác. 
Qua khảo sát tản văn Nguyễn Vĩnh Nguyên, chúng tôi thấy đặc sắc nhất trong 
nghệ thuật của anh là qua những câu văn sắc sảo, nhiều hàm ý, độc giả sẽ bất ngờ nhận 
thấy ở những đồ vật tầm thường, vô tri trở nên có hồn, sống động và trở thành những 
nhân chứng của một thời đại nhiều biến đổi, trở thành những điểm "mã hóa" câu chuyện 
về lịch sử, văn hóa, tâm thức, tập tính con người. Những đồ vật đó đều là những biểu 
tượng cần được chiếu rọi bằng nhãn quan mới, nắm bắt, giải mã, làm sáng sủa hơn cái 
thực tại nhiều bất cập giữa một thời đại mà sự biến đổi diễn ra mau chóng. Đối với các 
hiện tượng xã hội (nhạc chế, sự lạc quan hão, cà phê cóc vỉa hè, thói quen thích đọc 
hung tin, ngập nước, ngậm tăm...) nhà văn trẻ lại thể hiện thái độ bao dung tự tại, đôi 
khi với giọng điệu đầy hài hước, truyền tải được những dữ liệu khả tín cho thấy cái sự
tồn tại phi - lý - đương - nhiên của chúng trong đời sống. Cái hấp dẫn của từng câu 
chuyện là những ghi chép, tìm tòi tư liệu khá dồi dào của một người đọc rộng và sâu, là 
tinh thần trào lộng, đôi khi không tránh khỏi những dẫn dắt cực đoan nhưng rất nhiều 
khám phá, gợi mở thú vị.
3. KẾT LUẬN
Nguyễn Vĩnh Nguyên là người có con mắt tinh tường và những cảm nhận tinh tế
trước những hiện tượng xã hội luôn diễn ra thường trực xung quanh cuộc sống của con 
người. Tất cả mọi thứ xung quanh đều được thu vào tầm mắt của tác giả, từ những hành 
động rất nhỏ như ngậm tăm đến tư duy theo mặt bằng, chứng nói luôn mồm, chứng “sợ” 
mà “thích” hung tin, thói ghiền âm thanh, mê hát karaoke, nhạc chế, kiểu ăn cá kèo rùng 
rợn và cả cái kiểu chết thử,... Tản văn của anh thể hiện cái nhìn sát sao về hiện thực, dù 
nhẹ nhàng, dí dỏm nhưng không khỏi khiến cho người đọc day dứt, thấm thía. Qua đó, 
thức tỉnh nhận thức của con người, để con người tự nhìn lại bản thân, nhìn lại hành vi 
ứng xử, tập tính cũng như thói quen cố hữu vốn có để sửa đổi, hoàn thiện lại bản thân, 
góp phần xây dựng một xã hội tốt đẹp, văn minh hơn.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Lê Bá Hán, Trần Đình Sử, Nguyễn Khắc Phi (Chủ biên) (2004), Từ điển thuật 
ngữ Văn học, Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.
[2] Nguyễn Vĩnh Nguyên (2012), Tản văn Tivi, xe máy, nhạc chế, chày cối, karaoke 
và những thứ khác, Nxb. Lao động, Hà Nội.
[3] Nguyễn Vĩnh Nguyên (2014), Tạp văn Những đồ vật trò chuyn cùng chúng ta, 
Nxb. Trẻ, Tp. Hồ Chí Minh.
[4] Inrasara (2013), Một cách nhìn khác về tâm tính người Vit, đăng ngày 04/3/2013, 
TẠP CHÍ KHOA HỌC TRƢỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ 42.2018
40
FEATURED SHORT PROSES OF NGUYEN VINH NGUYEN
Nguyen Thi Ha
ABSTRACT
Nguyen Vinh Nguyen with “TV, motorbike, music, mortar, karaoke, toothpicks and 
other things; The objects we talked to” (Young Publishing House) (1) really created a 
unique mark in the flow of modern Vietnamese literature. Through the world of daily 
familiar objects and social phenomena, Nguyen Vinh Nguyen’s proses have expressed 
clearly the characters and culture of contemporary Vietnamese people. At the same time, 
with creative research, special artistic highlights, Nguyen Vinh Nguyen has affirmed his 
unique writing style.
Keyword: Featured, short prose, Nguyen Vinh Nguyen.