Cấu trúc máy tính - Chương 2: Case và nguồn

uê công ty Microsoft viết hệ điều hành. 
 3. Lựa chọn Case khi lắp Máy vi tính : 
 Khi lắp một bộ máy vi tính, bạn cần phải lựa chọn một Case ( thùng 
máy) cho phù hợp, vì Case luôn đi kèm với bộ nguồn do đó bạn cần 
lựa chọn theo các tiêu chuẩn sau : 
z Hình dáng Case hợp với Model mới để không bị cho là lỗi thời 
z Công suất của bộ nguồn : Nếu như bạn định sử dùng càng 
nhiều ổ đĩa thì bạn cần phải sử dụng Case có nguồn cho công 
suất càng lớn, nếu bạn sử dụng Case có nguồn yếu khi chạy sẽ 
bị quá công suất và dễ gây hư hỏng nguồn và Mainboard 
z Bộ nguồn phải có đủ rắc cắm cần thiết cho cấu hình máy của 
bạn, 
Thí dụ : nếu bạn lắp máy Pen 4 sử dụng socket 478 thì nguồn 
phải có thêm rắc 4pin 
 Nếu bạn lắp máy có sử dụng ổ đĩa cứng theo chuẩn ATA thì 
rắc nguồn nên có rắc hỗ trợ đầu nối nguồn chuẩn ATA 
z Các quạt gió làm Mass : Máy càng được làm mát tốt thì chạy 
càng ổn định và tuổi thọ càng cao . 
Các loại Case mới nhất 
 4. Bộ nguồn máy vi tính 
 Bộ nguồn ATX dùng cho các máy từ Pentium2 đến Pentium4 
Đầu dây nguồn cấp điện cho Mainboard 
các mầu dây và điện áp, chức năng . 
Ý nghĩa của các chân và mầu dây 
z Dây mầu cam là chân cấp nguồn 3,3V 
z Dây mầu đỏ là chân cấp nguồn 5V 
z Dây mầu vàng là chân cấp nguồn 12V 
z Dây mầu xanh da trời là chân cấp nguồn -12V 
z Dây mầu trắng là chân cấp nguồn -5V 
z Dây mầu tím là chân cấp nguồn 5VSB ( Đây là nguồn cấp 
trước ) 
z Dây mầu đen là Mass 
z Dây mầu xanh lá cây là chân lệnh mở nguồn chính PS_ON 
( Power Swich On ), khi điện áp PS_ON = 0V là mở , PS_ON 
> 0V là tắt 
z Dây mầu xám là chân bảo vệ Mainboard, dây này báo cho 
Mainbord biết tình trạng của nguồn đã tốt PWR_OK (Power 
OK), khi dây này có điện áp >3V thì Mainboard mới hoạt 
động . 
Đầu cắm này chỉ có trên bộ nguồn 
giành cho Mainboard Pentium 4 
Đầu cắm dây nguồn trên Mainboard 
 5. Kiểm tra bộ nguồn 
 Để kiểm tra một bộ nguồn có hoạt động hay không ta làm như 
sau 
Kiểm tra bộ nguồn ATX 
z Bước 1 : Cấp điện cho bộ nguồn 
z Bước 2 : Đấu dây PS_ON ( mầu xanh lá cây ) vào Mass ( đấu 
vào một dây mầu đen nào đó ) 
=> Quan sát quạt trên bộ nguồn , nếu quạt quay tít là nguồn đã 
chạy 
Nếu quạt không quay là nguồn bị hỏng . 
z Trường hợp nguồn vẫn chạy thì hư hỏng thường do Mainboard 
6. Nguyên lý hoạt động của bộ nguồn ATX .
 Sơ đồ mạch tổng quát của bộ nguồn ATX 
z Bộ nguồn có 3 mạch chính là : 
+ Mạch chỉnh lưu có nhiệm vụ đổi điện áp AC 220V đầu vào 
thành DC 300V cung cấp cho nguồn cấp trước và nguồn chính . 
+ Nguồn cấp trước có nhiệm vụ cung cấp điện áp 5V STB cho 
IC Chipset quản lý nguồn trên Mainboard và cung cấp 12V 
nuôi IC tạo dao động cho nguồn chính hoạt động ( Nguồn cấp 
trước hoạt động liên tục khi ta cắm điện .) 
+ Nguồn chính có nhiệm vụ cung cấp các điện áp cho 
Mainboard, các ổ đĩa cứng, đĩa mềm, đĩa CD Rom .. nguồn 
chính chỉ hoạt động khí có lệnh PS_ON điều khiển từ 
Mainboard . 
Bạn đưa trỏ chuột vào để xem chú thích . 
 Ảnh chụp bên trong bộ nguồn ATX 
 1- Mạch chỉnh lưu 
 Nhiệm vụ của mạch chỉnh lưu là đổi điện áp AC thành điện áp DC 
cung cấp cho nguồn cấp trước và nguồn xung hoạt động . 
 Sơ đồ mạch như sau : 
Mạch chỉnh lưu trong bộ nguồn ATX 
z Nguồn ATX sử dụng mạch chỉnh lưu có 2 tụ lọc mắc nối tiếp 
để tạo ra điện áp cân bằng ở điển giữa. 
+ Công tắc SW1 là công tắc chuyển điện 110V/220V bố trí ở 
ngoài khi ta gạt sang nấc 110V là khi công tắc đóng => khi đó 
điện áp DC sẽ được nhân 2, tức là ta vẫn thu được 300V DC 
+ Trong trường hợp ta cắm 220V mà ta gạt sang nấc 110V thì 
nguồn sẽ nhân 2 điện áp 220V AC và kết quả là ta thu được 
600V DC => khi đó các tụ lọc nguồn sẽ bị nổ và chết các đèn 
công suất. 
 2. Nguồn cấp trước 
 + Nhiệm vụ của nguồn cấp trước là cung cấp điện áp 5V STB cho 
IC quản lý nguồn trên Mainboard và cung cấp 12V cho IC dao động 
của nguồn chính . 
 + Sơ đồ mạch như sau : 
Bạn đưa trỏ chuột vào sơ đồ để xem chú thích 
Sơ đồ mạch nguồn cấp trước trong bộ nguồn ATX 
z R1 là điện trở mồi để tạo dao động 
z R2 và C3 là điện trở và tụ hồi tiếp để duy trì dao động 
z D5, C4 và Dz là mạch hồi tiếp để ổn định điện áp ra 
z Q1 là đèn công suất 
 3. Nguồn chính 
 + Nhiệm vụ : Nguồn chính có nhiệm vụ cung cấp các mức điện áp 
cho Mainboard và các ổ đĩa hoạt động 
 + Sơ đồ mạch của nguồn chính như sau : 
Bạn đưa trỏ chuột vào sơ đồ để xem chú thích 
 Sơ đồ mạch nguồn chính trong bộ nguồn ATX 
z Q1 và Q2 là hai đèn công suất, hai đèn này đuợc mắc đẩy kéo, 
trong một thời điểm chỉ có một đèn dẫn đèn kia tắt do sự điều 
khiển của xung dao động . 
z OSC là IC tạo dao động, nguồn Vcc cho IC này là 12V do 
nguồn cấp trước cung cấp, IC này hoạt động khi có lệnh P.ON 
= 0V , khi IC hoạt động sẽ tạo ra dao động dạng xung ở hai 
chân 1, 2 và được khuếch đại qua hai đèn Q3 và Q4 sau đó 
ghép qua biến áp đảo pha sang điều khiển hai đèn công suất 
hoạt động . 
z Biến áp chính : Cuộn sơ cấp được đấu từ điểm giữa hai đèn 
công suất và điểm giữa hai tụ lọc nguồn chính 
=> Điện áp thứ cấp được chỉnh lưu thành các mức điện áp 
+12V, +5V, +3,3V, -12V, -5V => cung cấp cho Mainboard và 
các ổ đĩa hoạt động . 
z Chân PG là điện áp bảo vệ Mainboard , khi nguồn bình thường 
thì điện áp PG > 3V, khi nguồn ra sai => điện áp PG có thể bị 
mất, => Mainboard sẽ căn cứ vào điện áp PG để điều khiển cho 
phép Mainboard hoạt động hay không, nếu điện áp PG < 3V thì 
Mainboard sẽ không hoạt động mặc dù các điện áp khác vẫn có 
đủ 
 Xem sơ đồ bộ nguồn ATX chi tiết 
 7. Các bệnh của nguồn 
 Bệnh 1 : Bộ nguồn không hoạt động, thử chập chân PS_ON xuống 
Mass ( chập dây xanh lá vào dây đen ) nhưng quạt vẫn không quay . 
Thử kiểm tra theo các bước trên thấy quạt nguồn 
 không quay => nguồn bị hỏng 
 Nguyên nhân hư hỏng trên có thể do : 
z Chập một trong các đèn công suất => dẫn đến nổ cầu chì , mất 
nguồn 300V đầu vào . 
z Điện áp 300V đầu vào vẫn còn nhưng nguồn cấp trước không 
hoạt động, không có điện áp 5V STB 
z Điện áp 300V có, nguồn cấp trước vẫn hoạt động nhưng nguồn 
chính không hoạt động . 
 Kiểm tra : 
z Cấp điện cho bộ nguồn và kiểm tra điện áp 5V STB ( trên dây 
mầu tím) xem có không ? ( đo giữ dây tím và dây đen ) 
=> Nếu có 5V STB ( trên dây mầu tím ) => thì sửa chữa như 
Trường hợp 1 ở dưới 
z Nếu đo dây tím không có điện áp 5V, bạn cần tháo vỉ nguồn ra 
ngoài để kiểm tra . 
z Đo các đèn công suất xem có bị chập không ? đo bằng thang 
X1Ω 
=> Nếu các đèn công suất không chập => thì sửa như Trường 
hợp 2 ở dưới . 
=> Nếu có một hoặc nhiều đèn công suất bị chập => thì sửa 
như Trường hợp 3 ở dưới 
 Sửa chữa : 
 Trường hợp 1: Vẫn có điện áp 5V STB nhưng khi đấu dây 
PS_ON xuống Mass quạt không quay . 
z Phân tích : Có điện áp 5V STB nghĩa là có điện áp 300V DC 
và thông thường các đèn công suất trên nguồn chính không 
hỏng, vì vậy hư hỏng ở đây là do mất dao động của nguồn 
chính, bạn cần kiểm tra như sau : 
Bạn đưa trỏ chuột vào sơ đồ để xem chú thích 
Sơ đồ mạch nguồn chính trong bộ nguồn ATX 
z Đo điện áp Vcc 12V cho IC dao động của nguồn chính 
z Đo kiểm tra các đèn Q3 và Q4 khuếch đại đảo pha . 
z Nếu vẫn có Vcc thì thay thử IC dao động 
Bạn đưa trỏ chuột vào để xem chú thích . 
Ảnh chụp bên trong bộ nguồn ATX 
 Trường hợp 2 : Cấp điện cho nguồn và đo không có điện áp 5V 
STB trên dây mầu tím , kiểm tra bên sơ cấp các đèn công suất không 
hỏng, cấp nguồn và đo vẫn có 300V đầu vào. 
z Phân tích : Trường hợp này là do nguồn cấp trước không hoạt 
động, mặc dù đã có nguồn 300V đầu vào, bạn cần kiểm tra kỹ 
các linh kiện sau của nguồn cấp trước : 
Bạn đưa trỏ chuột vào sơ đồ để xem chú thích 
 Sơ đồ mạch nguồn cấp trước trong bộ nguồn ATX 
z Kiểm tra điện trở mồi R1 
z Kiểm tra R, C hồi tiếp : R2, C3 
z Kiểm tra Dz 
 Trường hợp 3 : Không có điện áp 5V STB, khi tháo vỉ mạch ra 
kiểm tra thấy một hoặc nhiều đèn công suất bị chập . 
z Phân tích : Nếu phát hiện thấy một hoặc nhiều đèn công suất 
bị chập thì ta cần phải tìm hiểu và tự trả lời được câu hỏi : Vì 
sao đèn công suất bị chập? bởi vì đèn công suất ít khi bị hỏng 
mà không có lý do . 
z Một trong các nguyên nhân làm đèn công suất bị chập là 
1. Khách hàng gạt nhầm sang điện áp 110V 
2. Khách hàng dùng quá nhiều ổ đĩa => gây quá tải cho bộ 
nguồn 
3. Một trong hai tụ lọc nguồn bị hỏng => làm cho điện áp điểm 
giữa hai đèn công suất bị lệch . 
z Bạn cần phải kiểm tra để làm rõ một trong các nguyên nhân 
trên trước khi thay các đèn công suất . 
z Khi sửa chữa thay thế, ta sửa nguồn cấp trước chạy trước => 
sau đó ta mới sửa nguồn chính . 
z Cần chú ý các tụ lọc nguồn chính, nếu một trong hai tụ bị hỏng 
sẽ làm cho nguồn chết công suất, nếu một tụ hỏng thì đo điện 
áp trên hai tụ sẽ bị lệch ( bình thường sụt áp trên mỗi tụ là 
150V ) 
z Cần chú ý công tắc 110V- 220V nếu gạt nhầm sang 110V thì 
điện áp DC sẽ là 600V và các đèn công suất sẽ hỏng ngay lập 
tức . 
 Bệnh 2 : Mỗi khi bật công tắc nguồn của máy tính thì quạt quay vài 
vòng rồi thôi 
 Phân tích nguyên nhân : 
z Khi bật công tắc nguồn => quạt đã quay được vài vòng chứng 
tỏ 
=> Nguồn cấp trước đã chạy 
=> Nguồn chính đã chạy 
=> Vậy thì nguyên nhân dẫn đến hiện tượng trên là gì ??? 
 Hiện tượng trên là do một trong các nguyên nhân sau : 
z Khô một trong các tụ lọc đầu ra của nguồn chính => làm điện 
áp ra bị sai => dẫn đến mạch bảo vệ cắt dao động sau khi chạy 
được vài giây . 
z Khô một hoặc cả hai tụ lọc nguồn chính lọc điện áp 300V đầu 
vào => làm cho nguồn bị sụt áp khi có tải => mạch bảo vệ cắt 
dao động 
 Kiểm tra và sửa chữa : 
z Đo điện áp đầu vào sau cầu đi ốt nếu < 300V là bị khô các tụ 
lọc nguồn. 
z Đo điện áp trên 2 tụ lọc nguồn nếu lệch nhau là bị khô một 
trong hai tụ lọc nguồn, hoặc đứt các điện trở đấu song song với 
hai tụ . 
z Các tụ đầu ra ( nằm cạnh bối dây ) ta hãy thay thử tụ khác, vì 
các tụ này bị khô ta rất khó phát hiện bằng phương pháp đo 
đạc .