Cải tiến thuật toán INC trong điều khiển bám điểm công suất cực đại hệ thống pin mặt trời cấp điện độc lập
TÓM TẮT
Năng lượng mặt trời là nguồn năng lượng sạch, vô tận và không gây ô nhiễm môi trường. Việc nghiên cứu hệ thống điện mặt trời có ý nghĩa rất quan trọng, góp phần khai thác triệt để nguồn năng lượng tự nhiên trong khi các nguồn năng lượng truyền thống đang ngày càng cạn kiệt. Điều khiển bám điểm công suất cực đại hệ thống pin điện mặt trời (Maximum Power Point Tracking, MPPT) được coi là một phần không thể thiếu trong hệ thống điện mặt trời, được áp dụng để nâng cao hiệu suất của dàn pin điện mặt trời. Bài báo giới thiệu và đưa ra một phương pháp cải tiến thuật toán điện dẫn gia tăng (Incremental Conductance Algorithm, INC); đồng thời kết hợp với phương pháp Điện áp không đổi (Constant Voltage tracking, CVT) thực hiện điều khiển bám điểm công suất cực đại của dàn pin điện mặt trời. Kết quả mô phỏng cho thấy, phương pháp cải tiến thuật toán INC cho hiệu quả tốt hơn.
iến thuêt toán INC vĆi kích thþĆc bþĆc tă điều chînh. 4.2. Câi tiến thuật toán INC với kích thước bước tự điều chînh Để khíc phýc nhþợc điểm cûa thuêt toán INC vĆi kích thþĆc bþĆc cù định nhþ đã trình bày ć trên, sau đåy bài báo sẽ trình bày một câi tiến cûa thuêt toán INC vĆi kích thþĆc bþĆc tă điều chînh. PhþĄng pháp xác địch kích thþĆc bþĆc sẽ đþợc trình bày cý thể nhþ sau: Tÿ đþąng đðc tính P - U hình 7 có thể thçy lþợng thay đúi dP/dU có liên hệ vĆi kích thþĆc bþĆc cûa thuêt toán INC. Giá trị D cûa bộ biến đúi DC/DC cûa chu kỳ này sẽ đþợc tëng hoðc giâm một lþợng dP/dU cûa chu kỳ trþĆc đó. Điều này đþợc thể hiện nhþ sau: ( ) ( 1) * dP D k D k n dU (8) Trong đó: n là tham sù. Tham sù này sẽ quyết định kích thþĆc bþĆc trong thuêt toán INC. Ta có thể viết läi (8): ( ) ( 1) ( ) ( 1) * ( ) ( 1) P k P k D k D k n U k U k (9) Khi hệ thùng trong quá trình khći động, vì điểm làm việc còn xa so vĆi MPP, nên kích thþĆc bþĆc lúc này cæn phâi lĆn để tëng tùc độ cûa hệ MPPT. Bći vêy, täi thąi điểm ban đæu, thuêt toán có thể să dýng kích thþĆc bþĆc step = Dmax. Khi hệ thùng đã gæn đến điểm MPP, kích thþĆc bþĆc phâi điều chînh nhô đi để giâm să dao động cûa hệ thùng quanh điểm MPP. Và để đâm bâo tính høi quy cûa hệ thùng, kích thþĆc bþĆc phâi đþợc giĆi hän nhþ sau: max ( ) ( 1) * max ( ) ( 1) step D P k P k n D U k U k (10) Trong đó: max ( ) ( 1) ( ) ( 1) step D P k P k U k U k là trị giá đþợc xác định täi thąi điểm khći động cûa phþĄng pháp INC vĆi kích thþĆc bþĆc cù định. Tÿ c÷ng thĀc (10) ta có thể xác định đþợc tham sù n theo c÷ng thĀc sau (Fangrui Liu, 2008): max max ( ) ( 1) : ( ) ( 1) step D P k P k n D U k U k (11) Xác định đþợc tham sù n chính là bþĆc then chùt trong việc câi tiến phþĄng pháp INC vĆi kích thþĆc bþĆc tă điều chînh. Täi thąi điểm khći động, tham sù n càng lĆn thì hệ thùng càng nhanh đät đến träng thái MPP. Khi gæn đến điểm MPP, hệ thùng sẽ tă điều chînh n để kích thþĆc bþĆc nhô đi nhìm giâm độ dao động cûa hệ thùng quanh điểm MPP, qua đó nång cao chçt lþợng cûa hệ MPPT. Đåy chính là điểm þu việt cûa să câi tiến trong phþĄng pháp INC vĆi kích thþĆc bþĆc tă điều chînh này. 5. THIẾT LẬP MÔ HÌNH MÔ PHỎNG VÀ PHÂN TÍCH KẾT QUẢ 5.1. Thiết lập mô phỏng Để kết hợp đþợc þu điểm cûa câ hai phþĄng pháp CVT và INC câi tiến vĆi kích thþĆc bþĆc tă điều chînh, th÷ng qua phæn mềm MATLAB - SIMULINK, bài báo tiến hành thiết lêp m÷ hình m÷ phông vĆi sĄ đø nguyên lý nhþ hình 9 và lþu đø thuêt toán kết hợp hai phþĄng pháp nhþ hình 11. M÷ phông sā dýng mäch tëng áp Boost vĆi các th÷ng sù nhþ bâng 1. Đỗ Vũ Lực, Kang Jin-song 793 Bâng 1. Giá trị thông số mạch tăng áp Boost Tham số Đơn vị Giá trị Điện áp vào Uin V 220 Điện áp ra Uout V 500 Điện áp khởi tạo Uoc V 311 Điện dung C F 980 Điện cảm L mH 12,8 Hình 11. Lưu đồ thuật toán CVT kết hợp INC câi tiến Trong giai đoän khći täo ban đæu, hệ thùng sā dýng thuêt toán CVT để tëng điện áp đến gæn điểm MPP. Sau đó hệ thùng sẽ tiếp týc việc điều khiển MPPT vĆi thuêt toán INC câi tiến để bám điểm MPP. Kích thþĆc bþĆc sẽ tă điều chînh th÷ng qua việc so sánh và lçy giá trị nhô hĄn giĂa giá trị Dmax và tích tham sù n vĆi giá trị P/U cûa chu kỳ trþĆc. M÷ hình m÷ phông hệ thùng điều khiển MPPT cûa hệ PV nhþ hình 12. 5.2. Kết quâ mô phỏng và phân tích Kết quâ m÷ phông phþĄng pháp INC vĆi step cù định Dmax = 0.5 đþợc thể hiện trong hình 13 và kết quâ m÷ phông cûa phþĄng pháp câi tiến INC vĆi step tă điều chînh đþợc thể hiện trong hình 14. Cải tiến thuật toán INC trong điều khiển bám điểm công suất cực đại hệ thống pin mặt trời cấp điện độc lập 794 (a) Mô hình mô phỏng toàn hệ PV (b) Mô hình mô phỏng chi tiết bộ điều khiển MPPT Hình 12. Mô hình mô phỏng hệ thống điều khiển MPPT của hệ PV trên phần mềm Matlab - Simulink Đỗ Vũ Lực, Kang Jin-song 795 (a) Tín hiệu điện áp (b) Tín hiệu dòng điện (c) Tín hiệu công suất Hình 13. Kết quâ mô phỏng trường hợp CVT kết hợp INC step cố định Dmax = 0,5 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8 2 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8 2 0 100 200 300 400 500 600 t (s) D ie n A p U ( V ) 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8 2 0 1 2 3 4 5 6 7 t (s) D o n g d ie n I ( A ) 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8 2 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8 2 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 t (s) C o n g S u a t P ( W ) Cải tiến thuật toán INC trong điều khiển bám điểm công suất cực đại hệ thống pin mặt trời cấp điện độc lập 796 (a) Tín hiệu điện áp (b) Tín hiệu dòng điện (c) Tín hiệu công suất Hình 14. Kết quâ mô phỏng trường hợp CVT kết hợp INC step tự điều chînh 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8 2 0 100 200 300 400 500 600 t(s) D ie n a p U ( V ) 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8 2 0 1 2 3 4 5 6 7 t(s) D o n g D ie n I ( A ) 0 100 200 300 400 500 600 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8 2 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 0 100 200 300 400 500 600 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8 2 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 t (s) C o n g S u a t P ( W ) Đỗ Vũ Lực, Kang Jin-song 797 Tÿ kết quâ m÷ phông ta có thể nhên thçy đþợc: - Trong câ hai trþąng hợp thí nghiệm m÷ phông, hệ thùng đều bít đæu làm việc vĆi thuêt toán CVT cho đến thąi điểm t = 0,3(s) thì hệ thùng đät tĆi träng thái ún định. Tuy nhiên, điểm làm việc chþa phâi là điểm MPP bći vêy hệ thùng tiếp týc khći täo quá trình dò tìm điểm MPP vĆi thuêt toán INC täi thąi điểm t = 0,5(s). - Việc kết hợp hai phþĄng pháp CVT và INC trong câ 2 thí nghiệm m÷ phông đều đã thu đþợc hiệu quâ tùt trong việc đþa hệ nhanh chóng đät đến träng thái MPP. - Đùi chiếu kết quâ m÷ phông thu đþợc tÿ hình 13 và hình 14, nhên thçy phþĄng pháp câi tiến thuêt toán INC vĆi kích thþĆc bþĆc tă điều chînh có hiệu quâ tùt hĄn. So sánh tín hiệu c÷ng suçt thu đþợc tÿ hình 14 và hình 13 cüng thçy đþợc phþĄng pháp câi tiến INC vĆi kích thþĆc bþĆc tă điệu chînh giúp hệ PV sĆm đät đến điểm MPP (t = 1,8s) hĄn so vĆi phþĄng pháp INC vĆi kích thþĆc bþĆc cù định (t = 2s). - Ngoài ra, quan sát tín hiệu điện áp và c÷ng suçt đþợc phóng to cûa 2 thí nghiệm m÷ phông trên hình 15 dþĆi đåy ta cüng thçy đþợc độ dao động cûa hệ thùng đùi vĆi trþąng hợp dùng thuêt toán INC câi tiến cüng đþợc giâm đi rõ rệt so vĆi khi dùng thuêt toán INC vĆi step cù định. Điều này chĀng minh đþợc tính þu việt cûa phþĄng pháp câi tiến thuêt toán INC vĆi kích thþĆc bþĆc tă điều chînh so vĆi thuêt toán INC vĆi kích thþĆc bþĆc cù định. (a) Tín hiệu điện áp và công suất đối với trường hợp dùng thuật toán INC có step cố định (b) Tín hiệu điện áp và công suất đối với trường hợp dùng thuật toán INC có step tự điều chỉnh Hình 15. Tín hiệu điện áp và công suất phóng to của 2 trường hợp thí nghiệm mô phỏng 495 500 505 510 515 Uo/V 0.1 0.11 0.12 0.13 0.14 0.15 0.16 0.17 0.18 0.19 0.2 3150 3170 3190 3210 3230 3250 t/s Po/W 490 500 510 520 Uo/V 0.1 0.11 0.12 0.13 0.14 0.15 0.16 0.17 0.18 0.19 0.2 3100 3150 3200 3250 3300 t/s Po/W Cải tiến thuật toán INC trong điều khiển bám điểm công suất cực đại hệ thống pin mặt trời cấp điện độc lập 798 6. KẾT LUẬN Bài báo đã xåy dăng đþợc m÷ hình m÷ phông cûa hệ PV, khâo sát đþợc să ânh hþćng cûa cþąng độ bĀc xä mðt trąi và nhiệt độ đến c÷ng suçt phát cûa hệ PV. Mýc tiêu cûa bài toán điều khiển MPPT đó là khi sā dýng hệ PV, cho dù ć bçt kỳ điều kiện thąi tiết nhþ thế nào, dòng c÷ng suçt phát tÿ hệ PV tĆi tâi lu÷n là căc đäi. Bài báo đã giĆi thiệu hai thuêt toán điều khiển bám điểm c÷ng suçt căc đäi đþợc sā dýng rộng rãi CVT và INC, đi såu nghiên cĀu để câi tiến thuêt toán INC và kết hợp hai thuêt toán läi täo thành một phþĄng pháp điểu khiển MPPT vĆi chçt lþợng điều khiển tùt hĄn. Th÷ng qua phæn mềm Matlab - Simulink thiết lêp đþợc hệ m÷ phông. Kết quâ m÷ phông chĀng minh đþợc tính þu việt khi sā dýng phþĄng pháp điều khiển dùng câ hai thuêt toán CVT kết hợp INC câi tiến có kích thþĆc bþĆc tă điều chînh. TÀI LIỆU THAM KHẢO Fangrui Liu, Shanxu Duan, Fei Liu, Bangyin Liu, Yong Kang (2008). A Variable Step-size INC MPPT Method for PV Systems [J]. IEEE Transactions on Industrial Electronics, 55(7): 2622-2628. Femia N., G. Petrone, G. Spagnuolo, and M. Vitelli (2005). “Optimization of perturb and observe maximum power point tracking method” IEEE Trans. Power Electron, 20(4): 963-973. Nguyen Viet Ngu, Le Thi Minh Tam, Tran Thi Thuong, Nguyen Xuan Truong (2015). Comparison of INC and P&O Algorithms in Maximum Power Point Tracking Control of Independently PV System. J. Sci. & Devel, 13. Mei Qiang, Mingwei Shan, Liying Liu, J.M. Guerrero (2011). A Novel Improved Variable Stepsize Incremental resistance MPPT Method for PV Systems [J]. IEEE Transactions on Industrial Electronics, 58(6): 2427-2434. Schoeman J. J. and J. D. Wyk (1982). A simplified maximal power controller for Terrestrial Photovoltaic panel arrays. in Proc. 13 th Annu. IEEE Power Electronic Spec. Conf., pp. 361-367. Tafticht T., K.Agbossou (2008). An improved maximum power point tracking method for photovoltaic systems. [J] Renewable Energy, 33: 1508-151. Wang Liping, ZHANG Jiancheng (2011). The comparative research and improvement of PV maximum power point tracking control methods [J]. Power System and Clean Energy, 27(2): 52-55. Wu Libo, ZHAO Zheng ming, LIU Jianzheng (2006). Research on the stability of MPPT strategy applied in single stage grid connected photovoltaic system [J]. Proceedings of the CSEE, 26(6): 73-77.
File đính kèm:
- cai_tien_thuat_toan_inc_trong_dieu_khien_bam_diem_cong_suat.pdf