Bệnh trên heo và cách chữa - Phần 1

 Trong nh÷ng heo cai s÷a, bƯnh cã thĨ xuÊt hiƯn 2 - 3 ngμy 
sau khi cai s÷a víi vïng da cã mμu x¸m nh¹t sau đó chuyĨn thμnh x¸m ®en vμ vãn cơc. Trong 
tr−êng hỵp nỈng da chuyĨn thμnh mμu ®en. 
§iỊu trÞ 
T¾m cho heo s¹ch sÏ b»ng xμ b«ng vμ n−íc s¸t trïng tr−íc khi dïng kh¸ng sinh. 
Kh¸ng sinh nªn sư dơng loại b«i ngoμi da như: Amoxycillin, OTC, Cephalexin, 
Gentamycin, Lincomycin, Penicillin hoỈc Exenel. 
Khi sư dơng kh¸ng sinh ®Ĩ ®iỊu trÞ nªn pha lÉn kh¸ng sinh víi dÇu råi b«i lªn ng−êi con heo ®Ĩ 
kh¸ng sinh dÝnh l©u trªn da. 
Mét sè bƯnh trªn heo vμ c¸ch ®iỊu trÞ 21 
BƯnh viªm teo mịi truyỊn nhiƠm 
(atropic rhinitis)
Viªm teo mịi truyỊn nhiƠm trªn heo lμ mét bƯnh l©y lan quan träng g©y ra ë ®−êng h« hÊp trªn 
do sù l©y nhiƠm cđa Bordetella bronchiseptica và do ®éc tè cđa Pasteurella multocida type A 
hoỈc do nh÷ng mÇm bƯnh kh¸c. Sù l©y lan mÇm bƯnh chđ yÕu lμ do ghÐp heo tõ c¸c tr¹i kh¸c 
nhau, mÇm bƯnh cã thĨ t×m thÊy trong ®−êng h« hÊp trªn vμ h¹ch Amidan. BƯnh l©m sμng cã 
thĨ biĨu hiƯn râ tõ tuÇn thø 3 trë ®i. Bệnh này sẽ mở đường cho một số vi khuẩn khác xâm 
nhập vào phổi như: Pasteurella spp., APP. 
 Bị bệnh Bình thường 
TriƯu chøng l©m sμng 
ë heo bÞ bệnh cã triƯu chøng l©m sμng ®Çu tiªn lμ ho, h¾t x× vμ cã dÞch mịi ch¶y ra, nh−ng 
trong tr−êng hỵp bƯnh cÊp tÝnh trªn heo mμ cã Ýt kh¸ng thĨ mĐ truyỊn th× viªm mịi sÏ rÊt nỈng 
vμ cã thĨ thÊy cã m¸u xuÊt huyÕt ch¶y ra tõ mịi. 
Tõ 3 - 4 tuÇn tuỉi vμ sau khi cai s÷a cã biĨu hiƯn râ rμng lμ ghÌn m¾t vμ dÞ tËt trªn mịi như vĐo 
mịi vμ ng¾n mịi. 
§iỊu trÞ 
N¸i mang thai: 1 th¸ng tr−íc khi ®Ỵ dïng kh¸ng sinh nhãm sulfa như sulfadiazine, 
sulfamethazine vμ sulfamonothoxine víi liỊu 200 ppm hoỈc sư dơng tetracycline víi liỊu 600 - 
800 ppm. Dïng liªn tơc trong 2 - 4 tuÇn. 
Heo con ®ang bĩ: chÝch kh¸ng sinh nhãm Sulfa víi liỊu 20 - 30 mg/kg thể trọng chÝch 3 liều 
mét tuÇn. 
Heo cai s÷a: sư dơng kh¸ng sinh trén c¸m lμ sulfa hoỈc Tylosin + Sulfa víi liỊu 100 - 200ppm 
hoỈc Tetracycline víi liỊu 600 - 800ppm. Dïng liªn tơc trong 2 - 4 tuÇn. 
Mét sè bƯnh trªn heo vμ c¸ch ®iỊu trÞ 22 
BỆNH viªm vĩ trªn heo n¸i 
Viªm vĩ, viªm tư cung, mÊt s÷a ®−ỵc coi lμ mét héi chøng phøc hỵp cđa c¨n nguyªn bƯnh 
th−êng biÕn ®ỉi vμ gỈp trªn heo n¸i sinh s¶n. Viªm vĩ lμ hiƯn t−ỵng viªm s−ng cđa tuyÕn s÷a 
do t¸c ®éng cđa nhiỊu lo¹i vi khuÈn hoỈc kÕ ph¸t tõ nh÷ng bƯnh kh¸c. Nh−ng ë ®μn heo cai s÷a 
xuÊt hiƯn sù cßi cäc vμ t¨ng tû lƯ chÕt cïng víi träng l−ỵng cai s÷a thÊp. V× vËy yÕu tè chÝnh 
g©y bƯnh lμ kh©u vƯ sinh kÐm trªn chuång n¸i ®Ỵ vμ n¸i mang thai, n¸i qu¸ mËp vμ ¨n qu¸ 
nhiỊu tr−íc khi ®Ỵ khi ®ã vi khuÈn cã thĨ x©m nhËp vμo tuyÕn vĩ th«ng qua lç nĩm vĩ hoỈc 
l©y nhiƠm tõ nh÷ng ỉ ¸p xe nhá, nh÷ng vÕt th−¬ng trªn nĩm vĩ. thØnh tho¶ng viªm vĩ cã thĨ 
b¾t nguån tõ nh÷ng bƯnh g©y nhiƠm trïng huyÕt. Vi khuÈn g©y viªm vĩ trªn heo n¸i cã thĨ 
®−ỵc nhãm vμo 3 lo¹i chÝnh: Vi khuÈn nhãm Coliform (E. coli, Klebsiella spp.) nhãm 
Staphylococcus spp. vμ Streptococcus spp., vμ vi khuÈn hçn t¹p. Trong ®ã viªm vĩ d¹ng Coliform 
lμ th−êng gỈp nhÊt vμ nguy hiĨm nhÊt. Viªm vĩ do Stapylococcus spp. vμ Streptococcus spp. cịng 
kh¸ phỉ biÕn nh−ng Ýt nguy hiĨm h¬n, Vi khuÈn hçn t¹p Ýt phỉ biÕn vμ Ýt nguy hiĨm trªn tõng c¸ 
thĨ n¸i. 
TriƯu chøng l©m sμng 
Viªm vĩ cÊp tÝnh: 
Viªm vĩ do mÇm bƯnh lμ nhãm Coliform g©y ra lμm 
cho sù thÌm ¨n cđa n¸i gi¶m trong nh÷ng ngμy ®Çu sau 
khi ®Ỵ. Sèt cao tõ 40 - 420C. Toμn bé tuyÕn vĩ cã biĨu 
hiƯn l©m sμng lμ bÞ viªm s−ng. Trªn n¸i viªm vĩ th−êng 
gỈp hai d¹ng lμ E.coli vμ Klebsiella chĩng tiÕt ra mét 
®éc tè (néi ®éc tè) g©y ra sù gi¶m s¶n l−ỵng s÷a vμ ®ång 
thêi ®éc tè nμy vμo s÷a g©y tiªu ch¶y cho heo con. Viªm 
vĩ cÊp tÝnh do Streptococcus spp. vμ Staphylococcus 
spp. g©y ra th× Ýt nguy hiĨm h¬n vμ Ýt cÊp tÝnh h¬n so víi 
mÇm bƯnh lμ nhãm Coliform. D¹ng viªm vĩ nμy chØ 
xuÊt hiƯn trªn tõng c¸ thĨ n¸i vμ trªn mét hoỈc nhiỊu 
tuyÕn vĩ. Ngo¹i trõ sù l©y nhiƠm Staphylococcus qu¸ 
cÊp trªn 1 tuyÕn vĩ g©y s−ng, cøng vμ ®ỉi mμu da bÇu 
vĩ vμ g©y ngé ®éc cho n¸i. Nguån gèc cđa nh÷ng vi khuÈn nμy th−êng kh«ng l©y nhiƠm trong 
m«i tr−êng nh−ng chĩng cã trªn da vμ nh÷ng lç tù nhiªn cđa n¸i. Viªm vĩ cÊp tÝnh do t¹p 
khuÈn nh− Pseudomonas spp. cã thĨ g©y ra viªm vĩ nghiªm träng vμ ngé ®éc m¸u, tr−êng hỵp 
nμy th−êng kh«ng cã t¸c dơng khi ®iỊu trÞ b»ng kh¸ng sinh. Tuy nhiªn, may m¾n lμ tr−êng hỵp 
nμy rÊt hiÕm x¶y ra. 
Mét sè bƯnh trªn heo vμ c¸ch ®iỊu trÞ 23 
Viªm vĩ m¹n tÝnh: 
§©y th−êng lμ hËu qu¶ cđa viªm vĩ cÊp tÝnh khi n¸i ®Ỵ hoỈc khi cai s÷a. M« bμo tuyÕn vĩ h×nh 
thμnh u cøng vμ ¸pxe nh−ng th−êng kh«ng g©y ®au khi dïng tay sê n¾n. Nh÷ng m« bμo nμy cã 
thĨ bÞ loÐt ra ®Õn ngoμi da vμ trë thμnh nguån gèc cđa vi khuÈn l©y lan sang nh÷ng n¸i kh¸c. 
Phßng vμ ®iỊu trÞ 
• VƯ sinh chuång n¸i mang thai vμ n¸i ®Ỵ th−êng xuyªn vμ s¹ch sÏ. 
• ChÝch oxytocin víi liỊu 2 c.c./ con ®Ĩ kÝch thÝch tiÕt s÷a khi ph¸t hiƯn n¸i bÞ viªm vĩ. 
LiƯu tr×nh chÝch ngμy 2 lÇn. 
• Sư dơng kh¸ng sinh chÝch ®Ĩ ®iỊu trÞ, nªn kiĨm tra kh¸ng sinh ®å ®Ĩ sư dơng kh¸ng 
sinh cã hiƯu qu¶ h¬n. Nh÷ng kh¸ng sinh cã thĨ sư dơng ®−ỵc bao gåm 
Kh¸ng sinh chÝch: 
Ampisure 1c.c./10 kg thể trọng. 
Gentamycin 1c.c./10 kg thể trọng. 
Exenel 1c.c./17 kg thể trọng. 
Kanamycin 1c.c./10 kg thể trọng. 
Octacin - EN 5% 1c.c./10 kg thể trọng. 
Proguard 5% 1c.c./10 kg thể trọng. 
Terra LA 1c.c./10 kg thể trọng. 
Sulfatrimethoprim 1c.c./10 kg thể trọng. 
Vetrimoxin LA 1c.c./10 kg thể trọng. 
Liªn tơc 3 - 5 ngμy. 
Kh¸ng sinh trén c¸m: 
Amoxicillin 50% premix 200ppm. 
(0.4 kg/ 1 tÊn thøc ¨n). 
CTC 15% premix 400 - 800ppm. 
(2.6 - 5.3 kg/ 1 tÊn thøc ¨n). 
Lincomix 50% premix 110ppm 
(0.22 kg/ 1 tÊn thøc ¨n). 
Tylan 40 sulfa G premix 110ppm 
(0.27 kg/ 1 tÊn thøc ¨n). 
2 tuÇn tr−íc khi ®Ỵ ®Õn 2 tuÇn 
sau khi ®Ỵ. 
Mét sè bƯnh trªn heo vμ c¸ch ®iỊu trÞ 24 
BỆNH LỞ MỒM LONG MÓNG (FMD) 
Đây là một bệnh truyền nhiễm rất quan trọng do virus gây ra. Bệnh lây lan theo gió và rất 
khó kiểm soát. Heo khỏi bệnh sẽ có miễn dịch khoảng 6 tháng và không mang virus trong 
cơ thể. 
Triệu chứng lâm sàng 
Bỏ ăn, sốt, đau móng, đi lại khó khăn, nổi mụn nước xung quanh miệng, mũi, móng và đầu 
vú. Thấy mụn nước/ vết lở loét ở miệng, mũi, móng, đầu vú. Trên heo con mới đẻ có thể 
thấy tổn thương trên cơ tim (tim cọp), viêm phổi và phế nang. Bệnh FMD tạo điều kiện 
thuận lợi cho những vi khuẩn khác xâm nhập vào cơ thể qua đường vết thương. 
Phòng và kiểm soát 
Chương trình vaccine phòng bệnh cho trại heo không bị bệnh FMD: 
• Nọc: mỗi năm tiêm 3 lần. 
• Nái: 4 tuần trước khi đẻ. 
• Heo con: Lần 1 lúc 8 tuần. Lần 2 lúc 12 tuần. 
• Hậu bị: 1 lần trước khi phối 
Chương trình vaccine cho trại ở trong vùng có dịch: 
Trường hợp không tiêm phòng vaccine hoặc có tiêm nhưng không phải chủng virus đang 
nổ dịch: 
• Tái chủng tổng đàn bằng chủng virus giống với chủng đang nổ dịch. Chích cho heo 
bệnh, heo thịt chuẩn bị bán trong khoảng 1 tháng, heo con nhỏ hơn 3 tuần tuổi. Tái 
chủng lần 2 (giống mục 1) sau 1 tháng. 
• Trên heo con tiêm 2 mũi lúc 4 và 8 tuần. 
• Ba tháng sau khi đã tiêm vaccine lần 2 có thể trở lại chương trình tiêm phòng như 
lúc bình thường. 
Phòng bệnh từ bên ngoài: khách ra vào, xe cộ, súc vật khác thả vào khu vực chăn nuôi. 
Phun thuốc sát trùng phòng bệnh khi những địa phương kế bên bị bệnh. Các thuốc sát trùng 
phun 2 lần trong ngày: Sodium hydroxide 2 %, Biocid-30, Virkon-S 1 %. 
Mét sè bƯnh trªn heo vμ c¸ch ®iỊu trÞ 25 
BỆNH DỊCH TẢ HEO (SWINE FEVER) 
Đây là bệnh truyền nhiễm lây lan rất mạnh, bệnh số 
và tử số khá cao trên những đàn heo nhạy cảm. Bệnh 
gặp trên tất cả loại heo, nhưng nhạy cảm và dễ mắc 
thể cấp tính nhất là heo 5 - 35kg. Virus xâm nhập qua 
mọi đường nhưng theo đường tiêu hoá là chủ yếu. 
Triệu chứng lâm sàng 
Thể quá cấp: thời gian nung bệnh khoảng 24 giờ, sốt 
cao 41 - 420C, chết sau 1 - 2 ngày. 
Thể cấp: thời gian nung bệnh 2 – 6 ngày. Heo ủ rũ, 
kém ăn, sốt cao 40.5 - 410C, táo bón, thở khó, khát 
nước, viêm kết mạc. Vài ngày sau da xuất hiện nhiều 
vết xuất huyết. Heo bị rối loạn hệ tiêu hoá, tiêu chảy 
hoặc đôi khi thấy cả ói mửa. Thân nhiệt hạ dần, thú 
nằm chồng lên nhau. Các triệu chứng này thường kéo 
dài cho tới lúc heo chết. Giai đoạn cuối, thú có thể có 
biểu hiện rối loạn thần kinh: đi đứng xiêu vẹo, co 
giật, suy nhược nặng 9 - 19 ngày. Trên nái mang thai, 
thấy sảy thai hoặc đẻ ra heo con yếu ớt và run rẩy. 
Thể mạn tính: nung bệnh trên 30 ngày. Bệnh kéo dài 
và heo có thể chết sau 30 - 95 ngày bệnh. Thú gầy 
yếu, lúc bón lúc tiêu chảy, khó thở. 
Phòng và kiểm soát 
Vệ sinh, sát trùng, chăm sóc sức khoẻ heo tốt, tiêm phòng vaccine. Nếu trại thuộc quốc gia 
có dịch hoặc có nguy cơ nổ dịch, thì bắt buộc phải tiêm phòng vaccine (trên nái và trên heo 
con). Heo con bú sữa đầu từ mẹ đã được tiêm phòng vaccine sẽ bảo hộ đến 5-6 tuần tuổi. 
Nếu trại nằm trong vùng có dịch, nên hạn chế việc khách ra vào trại. Xe ra vào phải được 
sát trùng cẩn thận. Việc thay đàn phải chọn heo từ trại an toàn và cách ly theo dõi một thời 
gian trước khi nhập đàn giống. Không được đem các sản phẩm thịt heo vào khu trại heo. 
Phải làm rào bảo vệ xung quanh trại. Khi có dịch xảy ra điều quan trọng là phải phát hiện 
kịp thời. 
Mét sè bƯnh trªn heo vμ c¸ch ®iỊu trÞ 26 
Xuất bản bởi:
Cơng ty TNHH Chăn Nuơi CP Việt Nam
Địa chỉ: Khu Cơng Nghiệp Biên Hồ II
Biên Hồ - Đồng Nai
Website: www.cp.com.vn
Cùng với sự trợ giúp của Cty
Novartis (Thailand) Limited