Bài giảng Tư tưởng Hồ Chí Minh - Chương 6: Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng nhà nước của dân, do dân, vì dân - Trần Thị Quỳnh Diễn

ước 
"Quốc hội là cơ quan quyền lực cao nhất của nhà nước. 
Hội đồng nhân dân là cơ quan quyền lực cao nhất 
 của nhà nước ở địa phương..." 
Quốc hội bầu ra Chủ tịch nước, 
Ủy ban thường vụ Quốc hội và chính phủ 
Nhà nước do dân ủng hộ, giúp đỡ, 
đóng góp thuế để nhà nước chi tiêu, hoạt động 
Nhà nước đó do nhân dân 
 phê bình, xây dựng 
“ Nếu chính phủ làm 
hại dân thì dân 
có quyền đuổi 
chính phủ ” 
Hồ Chí Minh 
3. Nhà nước vì dân 
Nhà nước phục vụ lợi ích và nguyện vọng của nhân dân , không có đặc quyền đặc lợi , thật sự trong sạch , cần , kiệm , liêm , chính 
Cả cuộc đời tôi chỉ có một mục đích, 
là phấn đấu cho quyền lợi của tổ quốc, 
và hạnh phúc của quốc dân" 
"Việc gì có lợi cho dân, ta phải hết sức làm 
Việc gì có hại đến dân, ta phải hết sức tránh..." 
Mục đích hoạt động của nhà nước là 
cải thiện và nâng cao đời sống của nhân dân 
“1. Làm cho dân có ăn ; 
2. Làm cho dân có mặc ; 
3. Làm cho dân có chỗ ở; 
4. Làm cho dân có học hành ” 
Hồ Chí Minh 
Nhà nước phải biết kết hợp các loại lợi ích , bảo đảm sự thống nhất , hài hòa , công bằng 
Nhà nước phải thật sự trong sạch , liêm khiết , chống tham ô, hối lộ , quan liêu , đặc quyền đặc lợi 
Đội ngũ cán bộ công chức Nhà nước phải hết lòng , hết sức phục vụ nhân dân 
II. Quan điểm Hồ Chí Minh về sự thống nhất giữa bản chất 
giai cấp công nhân với tính nhân dân , tính dân tộc 
1. 
Về bản chất giai cấp công nhân của Nhà nước 
Nhà nước do Đảng Cộng sản lãnh đạo 
Đảng lãnh đạo Nhà nước bằng đường lối , quan điểm , chủ trương để Nhà nước thể chế hóa thành luật pháp , chính sách , kế hoạch 
Đảng lãnh đạo Nhà nước bằng hoạt động của các tổ chức Đảng và đảng viên của mình trong bộ máy cơ quan Nhà nước 
Đảng lãnh đạo Nhà nước bằng công tác kiểm tra 
Thể 
hiện : 
Thể hiện ở tính định hướng xã hội chủ nghĩa 
của sự phát triển đất nước 
"bằng cách phát triển và cải tạo nền kinh tế quốc dân theo chủ nghĩa xã hội, 
biến một nền kinh tế lạc hậu thành một nền kinh tế xã hội chủ nghĩa với 
công nghiệp và nông nghiệp hiện đại, khoa học và kỹ thuật tiên tiến" 
Nguyên tắc tổ chức và hoạt động cơ bản 
của Nhà nước là tập trung dân chủ 
“ Nhà nước ta phát huy dân chủ đến cao độ  Có phát huy dân chủ đến cao độ thì mới động viên được tất cả lực lượng của nhân dân , đưa cách mạng tiến lên . Đồng thời phải tập trung đến cao độ để thống nhất lãnh đạo nhân dân xây dựng chủ nghĩa xã hội ” 
2 . 
Bản chất giai cấp công nhân thống nhất 
với tính nhân dân vàtính dân tộc của nhà nước 
Đầu thế kỷ XX, 
PT đấu tranh 
liên tiếp thất bại 
3/2/1930, 
Đảng ra đời 
8/1945, sau 15 năm đấu tranh gian khổ, CMT8 đã thành công 
9/1945, Chính phủ lâm thời ra mắt quốc dân 
Sự ra đời của nhà nước kiểu mới ở Việt Nam 
là kết quả của cuộc đấu tranh lâu dài, gian khổ 
của rất nhiều thế hệ người Việt Nam 
"là hoa, là quả của bao nhiêu máu đã đổ và 
bao nhiêu tính mạng đã hy sinh của những người con anh dũng 
Việt Nam trong nhà tù, trong trại tập trung,... 
trên máy chém, trên chiến trường" 
Nhà nước ta bảo vệ lợi ích của nhân dân 
lấy lợi ích của nhân dân, của dân tộc làm nền tảng 
III Xây dựng Nhà nước có hiệu lực pháp lý mạnh mẽ 
1 . Xây dựng một Nhà nước hợp pháp , hợp hiến 
Sau khi giành được chính quyền trong cả nước , Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thay mặt chính phủ lâm thời đọc bản Tuyên ngôn độc lập (2/9/1945), tuyên bố với quốc dân đồng bào và thế giới về sự ra đời của nước Việt Nam mới 
Tại phiên họp đầu tiên của Chính phủ nước VNDCCH (3/9/1945), Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu lên sáu nhiệm vụ cấp bách , trong đó có nhiệm vụ thứ 3 là : 
"Chúng ta phải có một bản Hiến pháp dân chủ. 
Tôi đề nghị chính phủ tổ chức càng sớm càng tốt 
cuộc tổng tuyển cử với chế độ phổ thông đầu phiếu" 
để sớm có một Nhà nước hợp hiến do dân bầu ra 
Theo đề nghị của Hồ Chí Minh , ngày 20/9/1945, Ủy ban dự thảo Hiến pháp của nước VNDCCH do Hồ Chí Minh làm trưởng ban được thành lập 
Theo Hồ Chí Minh một Nhà nước có hợp hiến mới có hiệu lực pháp lý mạnh mẽ 
Ngày 6/1/1946, tổng tuyển cử trong cả nước thành công trong cả nước thành công , bầu ra Quốc hội 
Ngày 2/3/1946, Quốc hội khóa I họp phiên đầu tiên lập ra các tổ chức , bộ máy và các chức vụ chính thức của Nhà nước 
Tháng 11/1946, Quốc hội họp phiên thứ hai thông qua Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa 
2. Hoạt động quản lý nhà nước bằng Hiến pháp , 
 pháp luật và chú trọng đưa ra pháp luật 
vào cuộc sống 
Nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật và phải làm cho pháp luật có hiệu lực trong thực tế 
Vì 
Trong một nhà nước dân chủ , dân chủ và pháp luật phải luôn đi đôi với nhau 
Cần xây dựng một nền pháp chế XHCN đảm bảo thực hiện quyền lực của nhân dân . Có nghĩa là xây dựng pháp luật trở thành công cụ quản lý đắc lực của Nhà nước và buộc người dân phải tuân theo 
Phép luật là phép luật của nhân dân, để đảm bảo 
 lợi ích chung của đại đa số nhân dân 
Pháp luật là cơ sở thực hiện quyền tự do dân chủ 
Ngay từ năm 1919, bản “ Yêu sách ” đòi quyền tự do, dân chủ cho nhân dân Việt Nam, Nguyễn Ái Quốc đã đòi thực dân Pháp phải cải cách nền pháp lý ở Đông Dương , phải bãi bỏ chế độ cai trị bằng sắc lệnh và thay thế bằng các đạo luật 
"Bảy xin hiến pháp ban hành 
Trăm điều phải có thần linh pháp quyền" 
Việt Nam yêu cầu ca: 
Trong sự nghiệp lập hiến và lập pháp , ở cương vị Chủ tịch nước Hồ Chí Minh đã hai lần đứng đầu Ủy ban soạn thảo Hiến pháp (1946, 1959), đã ký lệnh công bố 16 đạo luật , 613 sắc lệnh và nhiều văn bản dưới luật khác 
Hồ Chí Minh hết sức chăm lo đến vấn đề đưa pháp luật vào đời sống , tạo ra cơ chế cho pháp luật được thi hành 
Để đưa pháp luật vào cuộc sống , Hồ Chí Minh kêu gọi nhân dân tham gia giám sát công việc của chính phủ 
“ Từ ngày thành lập chính phủ , trong nhân viên còn có nhiều khuyết điểm . Có người làm quan cách mang , chợ đỏ , chợ đen , mưu vinh thân , phì gia  xin đồng bào hãy phê bình , giúp đỡ giám sát công việc của chính phủ ” 
Hồ Chí Minh rất coi trọn việc nâng cao dân trí để nhân dân hiểu vàchấp hành luật pháp 
“ làm cho nhân dân biết hưởng quyền dân chủ , biết dùng quyền dân chủ của mình , dám nói , dám làm ” 
1.Xây dựng đội ngũ cán bộ,công chức đủ đức và tài 
"Cán bộ là gốc của mọi công việc", 
"Muôn việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém" 
Hồ Chí Minh nêu lên những yêu cầu sau về đội ngũ cán bộ , công chức : 
Một là , tuyệt đối trung thành với cách mạng 
Hai là , hăng hái , thành thạo công việc , 
 giỏi chuyên môn nghiệp vụ 
Ba là , phải có mối liên hệ mật thiết với nhân dân 
Bốn là , dám nghĩ , dám làm “ thắng không kiêu , 
bại không nản ” 
Năm là , phải thường xuyên tự phê bình và phê bình , luôn có ý thức và hành động vì sự lớn mạnh , trong sạch của Nhà nước 
IV. Xây dựng Nhà nước trong sạch , vững mạnh , 
 hoạt động có hiệu quả 
IV. Xây dựng Nhà nước trong sạch , vững mạnh , 
 hoạt động có hiệu quả 
2 . Đề phòng khắc phục những tiêu cực trong hoạt động của bộ máy Nhà nước 
Sức mạnh , hiệu quả của Nhà nước một mặt dựa vào tính nghiêm minh của việc thi hành pháp luật , mặt khác dựa vào sự gương mẫu , sự trong sạch của đạo đức người cầm quyền 
"Cán bộ phải thực hành 
chữ liêm trước để làm kiểu mẫu cho dân" 
Ngay sau khi nước VNDCCH ra đời , Hồ Chí Minh đã nêu rõ 6 căn bệnh cần đề phòng : trái phép , cậy thế , hủ hóa , tư túng , chia rẽ , kiêu ngạo 
Người nhắc nhở : 
“ Chúng ta không sợ sai lầm , nhưng đã nhận biết sai lầm thì ta phải ra sức sửa chữa Ai đã phạm những lỗi lầm trên này , thì phải hết sức sửa chũa ; Nếu không tự sửa chữa thì chính phủ sẽ không khoan dung. Vì hạnh phúc của dân tộc , vì lợi ích của nước nhà , mà tôi phải nói . Chúng ta phải ghi sâu những chữ “ công , bình , chính trực ” vào lòng ” 
Hồ Chí Minh thường đề cập những tiêu cực sau đây và nhắc nhở mọi người đề phòng 
và khắc phục 
Thứ nhất , đặc quyền đặc lợi 
Thứ hai , tham ô, lãng phí , quan liêu – giặc nội xâm 
"Tham ô, lãng phí và bệnh quan liêu dù là cố ý hay không, cũng là bạn đồng minh của 
thực dân và phong kiến...Tội lỗi ấy cũng nặng như tội lỗi Việt gian, mật thám" 
"lấy của công dùng vào việc tư, 
quên cả thanh liêm, đạo đức" 
Thứ ba , “ tư túng ”, “ chia rẽ ”, “ kiêu ngạo ” 
"Tưởng mình ở trong cơ quan 
 Chính phủ là thần thánh rồi... 
 Cứ chỉ lúc nào cũng vác mặt 
 làm quan cách mạng" 
3. Tăng cường tính nghiêm minh của pháp luật 
đi đôi với đẩy mạnh giáo dục đạo đức cách mạng 
Pháp luật và đạo đức có thể kết hợp , bổ sung cho nhau , không bao giờ được tuyệt đối hóa sự độc tôn của 
một yếu tố riêng lẻ nào 
“ Đức trị ” là trị nước bằng tình , bằng thuyết phục , bằng đạo lý ; “ pháp trị ” là trị nước bằng các đạo luật 
“ không dùng xử phạt là không đúng ”, song “ chút gì cũng dùng đến xử phạt cũng không nên ”, 
“ thưởng phạt phải nghiêm minh thì nhân dân mới yên ổn , kháng chiến mới thắng lợi,kiến quốc mới thành công ” 
Trong suốt 24 năm ở cương vị đứng đầu Nhà nước , Hồ Chí Minh là một mẫu mực của sự kết hợp đạo đức và pháp luật , luôn chú trọng giáo dục đạo đức cũng như không ngừng nâng cao vai trò , sức mạnh của pháp luật 
Hồ Chí Minh hết sức đề cao đạo đức Cần – Kiệm – Liêm – Chính – Chí công vô tư 
KẾT LUẬN 
a. Nhà nước đảm bảo quyền làm chủ thật sự của nhân dân 
b. Kiện toàn bộ máy hành chính nhà nước 
c. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước : 
Mở rộng dân chủ đi đôi với tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa 
Chú ý thực thực hiện những quy tắc dân chủ trong các cộng đồng dân cư 
Đẩy mạnh cải cách hành chính theo hướng dân chủ , trong sạch 
Kiên quyết khắc phục thói quan liêu , hách dịch , cửa quyền , sách nhiễu 
Đề cao trách nhiệm của cá nhân trong việc giải quyết các khiếu kiện của công dân 
Tiêu chuẩn hóa,sắp xếp lại đội ngũ công chức . Xây dựng đội ngũ cán bộ công chức đủ đức , đủ tài 
Lãnh đạo Nhà nước thể chế hóa đường lối , chủ trương của Đảng 
Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước 
Thống nhất lãnh đạo công tác cán bộ trong hệ thống chính trị 
Bản chất , tính chất của Nhà nước ta gắn liền với vai trò của 
Đảng cầm quyền 
Thank you!