Bài giảng Tư tưởng Hồ Chí Minh - Chương 3: Tư tưởng Hồ Chí Minh về chủ nghĩa xã hội và con đường quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam

trọng nhất 
Xây dựng nền kinh tế phát triển toàn diện , trong đó , công nghiệp và 
nông nghiệp là hai chân của nền kinh tế nước nhà 
Vai trò của nông nghiệp 
Giải quyết vấn đề lương thực cho nhân dân 
Thúc đẩy các ngành kinh tế khác phát triển 
Góp phần tạo nên sự giàu có của đất nước 
Vai trò của công nghiệp 
Sản xuất nhiều của cải vật chất để nâng cao đời sống nhân dân 
Mối quan hệ công nông nghiệp 
Có mối quan hệ chặt chẽ và tác động qua lại với nhau 
“ Công nghiệp phát triển thì nông nghiệp mới phát triển . Cho nên công nghiệp và nông nghiệp phải giúp đỡ lẫn nhau và cùng nhau phát triển , như hai chân đi khỏe và đi đều thì tiến bước sẽ nhanh và nhanh chóng đi đến mục đích ” 
Về kinh tế : 
Xây dựng một nền kinh tế có công nghiệp – nông nghiệp hiện đại , khoa học kỹ thuật tiên tiến 
Muốn phát triển kinh tế , sau khi có chủ trương , đường lối đúng thì lãnh đạo , tổ chức , quản lý kinh tế - xã hội có vai trò quyết định trực tiếp 
Muốn phát triển sức sản xuất , muốn tăng năng suất lao động thì 
 phải biết quản lý cho tốt 
“ Quản lý một nước cũng như quản lý một doanh nghiệp : phải có lãi . Cái gì ra , cái gì vào , việc gì phải làm ngay , việc gì chờ , hoãn hay bỏ , món nào đáng tiêu , người nào đáng dùng ; tất cả mọi thứ đều phải tính toán cẩn thận ” 
Để kích thích sản xuất phát triển , phải biết tác động đến nhu cầu và lợi ích thiết thân của người lao động 
“ Chế độ khoán là một điều kiện của chủ nghĩa xã hội , nó khuyến khích người công nhân luôn luôn tiến bộ  Làm khoán là ích chung và lợi riêng  
Làm khoán tốt , thích hợp và công bằng dưới chế độ ta hiện nay” 
Trong phân phối lợi ích 
“ Không sợ thiếu , chỉ sợ không công bằng ” 
- Về văn hóa : 
Xây dựng nền văn hóa xã hội chủ nghĩa lấy hạnh phúc của đồng bào , 
dân tộc làm cơ sở 
“ Trình độ văn hóa của nhân dân nâng cao sẽ giúp cho chúng ta đẩy mạnh công cuộc khôi phục kinh tế , phát triển dân chủ , cần thiết để xây dựng nước ta thành một nước hòa bình , thống nhất , độc lập , dân chủ và giàu mạnh ” 
Phương châm xây dựng nền văn hóa mới : dân tộc , khoa học , đại chúng 
Dân tộc : thể hiện cốt cách , tâm hồn người Việt Nam; kế thừa và phát huy truyền thống văn hóa Việt Nam 
Khoa học : văn hóa đỏi hỏi phải đấu tranh chống lại những gì phản khoa học , phản tiến bộ  Phải tiếp thu có chọn lọc tinh hoa văn hóa nhân loại làm phong phú thêm văn hóa của ta 
Đại chúng : phải phục vụ nhân dân , phản ánh được tâm tư , 
 nguyện vọng , ý chí của nhân dân 
- Về quan hệ xã hội : 
- Xây dựng một xã hội công bằng , dân chủ , 
có quan hệ tốt đẹp giữa người với người 
- Xã hội có đạo đức , lối sống lành mạnh 
- Về xây dựng con người mới : 
"Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội trước hết 
cấn có những con người xã hội chủ nghĩa" 
Con người mới phải có tư tưởng xã hội chủ nghĩa 
Con người xã hội chủ nghĩa phải có năng lực , phẩm chất sau 
Trong mục tiêu xây dựng con người , Hồ Chí Minh đặc biệt chú trọng đến lực lượng phụ nữ 
Có tinh thần và năng lực làm chủ ; Cần , kiệm , liêm , chính , chí công vô tư ; có kiến thức khoa học , dám nghĩ , dám làm 
"Phụ nữ là phân nửa loài người" và 
"nếu chưa giải phóng phụ nữ tức là chưa giải phóng một nửa loài người" 
4. Mục tiêu và động lực của chủ nghĩa xã hội 
b. Động lực của chủ nghĩa xã hội 
Con người 
* Bình diện cộng đồng 
Động lực của chủ nghĩa xã hội bao gồm tất cả các tầng lớp nhân dân của dân tộc Việt Nam 
"Ai xây dựng cnxh? Nói chung là những nguời lao động 
trong xã hội, gồm công nhân, nông dân, trí thức cách mạng, v.v..." 
Để phát huy sức mạnh cộng đồng phải thực hiện đại đoàn kết dân tộc và phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân trong xây dựng chủ nghĩa xã hội 
“ Chủ nghĩa xã hội là công trình đặc biệt , vĩ đại của nhân dân , do nhân dân xây dựng dưới sự lãnh đạo của Đảng 
Người kêu gọi : “ Toàn dân đoàn kết xây dựng chủ nghĩa xã hội 
Phải khơi dậy động lực cộng đồng trong xây dựng chủ nghĩa xã hội 
* Bình diện cá nhân 
Tác động vào nhu cầu và lợi ích của con người 
Tôn trọng , khuyến khích lợi ích cá nhân chính đáng của người lao động 
Thực hiện công bằng xã hội trong phân phối lợi ích , đồng thời chống chủ nghĩa bình quân , cào bằng trong phân phối 
“ Không sợ thiếu , chỉ sợ không công bằng , 
không sợ nghèo chỉ sợ lòng dân không yên ” 
Tác động vào các động lực chính trị , tinh thần của con người 
Phát huy quyền làm chủ và ý thức làm chủ của nhân dân 
Xây dựng ý thức giác ngộ xã hội chủ nghĩa , một lòng một dạ phấn đấu cho chủ nghĩa xã hội 
Phát triển giáo dục , nâng cao dân trí , trình độ hiểu biết cho cán bộ , đảng viên 
Hồ Chí Minh lưu ý phải phát huy vai trò của các nhân tố ngoại sinh . Đó là sự giúp đỡ của nước ngoài , đặc biệt là các nước XHCN trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội 
Hồ Chí Minh nói nhiều đến vai trò lãnh đạo của Đảng , hiệu lực cơ chế , chính sách của Nhà nước cùng vai trò của các tổ chức trong hệ thống chính trị với tư cách là một động lực xây dựng CNXH 
* Đấu tranh khắc phục các trở lực 
Đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân - kẻ thù của chủ nghĩa xã hội 
"Muốn có tư tưởng xã hội chủ nghĩa, cộng sản chủ nghĩa 
 thì phải gột sạch chủ nghĩa cá nhân" 
Chống tham ô, lãnh phí , quan liêu - Giặc nội xâm 
Chống chia rẽ , bè phái , mất đoàn kết , vô tổ chức kỷ luật 
Chống chủ quan , bảo thủ , giáo điều , lười biếng , 
không chịu học tập cái mới 
II. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ CON ĐƯỜNG QUÁ ĐỘ 
 LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM 
Quan niệm Hồ Chí Minh về con đường quá độ 
lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam 
a. Thực chất , loại hình và đặc điểm của thời kỳ quá độ 
lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam 
* Quan niệm của chủ nghĩa Mác - Lênin 
Quá độ lên chủ nghĩa xã hội là một tất yếu khách quan 
CN Mác – Lênin chỉ ra 2 loại hình quá độ lên CNXH: 
quá độ trực tiếp và quá độ gián tiếp 
Theo Lênin , ở những nước tiền tư bản muốn đi lên chủ nghĩa xã hội cần phải đảm bảo đủ hai điều kiện 
Một là : Trong nước có sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản 
Hai là : Có sự giúp đỡ của giai cấp vô sản các nước tiên tiến 
* Quan điểm của Hồ Chí Minh 
Về đặc điểm của thời kỳ quá độ 
Nước ta đi lên chủ nghĩa xã hội 
trong bối cảnh quốc tế 
có nhiều thuận lợi 
Việt Nam xây dựng CNXH 
trong điều kiện vừa có hòa bình , 
 vừa có chiến tranh 
Việt Nam bước vào thời kỳ quá độ từ 1 điểm xuất phát thấp : 
 từ 1 nước nông nghiệp lạc hậu tiến thẳng lên CNXH 
1 
Xây dựng cơ sở vật chất 
và kỹ thuật cho CNXH, 
xây dựng các tiền đề 
về kinh tế, chính trị, văn 
hóa, tư tưởng cho CNXH 
2 
Cải tạo xã hội cũ, 
xây dựng xã hội mới, 
kết hợp cải tạo và 
xây dựng, trong đó 
lấy xây dựng làm 
trọng tâm, làm nội 
dung cốt yếu nhất, 
chủ chốt, lâu dài 
b. Nhiệm 
vụ 
Tính chất 
1 
Tính chất tuần tự, 
dần dần 
2 
Tính chất khó khăn 
phức tạp 
C. Về nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta trong thời kỳ quá độ 
Trong lĩnh vực chính trị 
Xây dựng Đảng 
Xây dựng và hoàn thiện Nhà nước xã hội chủ nghĩa 
Củng cố và mở rộng Mặt tận dân tộc thống nhất 
"Việc cần phải làm trước tiên là chỉnh đốn lại Đảng, 
làm cho mỗi đảng viên, mỗi đoàn viên mỗi chi bộ đều 
ra sức làm tròn nhiệm vụ đảng giao phó cho mình, 
toàn tâm, toàn ý phục vụ nhân dân" 
C. Về nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta trong thời kỳ quá độ 
Trong lĩnh vực kinh tế 
Phát triển lực lượng sản xuất 
Về cơ cấu kinh tế 
Cơ cấu ngành kinh tế 
Cơ cấu thành phần kinh tế 
Về quan hệ phân phối và quản lý kinh tế 
"Chế độ khoán là một điều kiện của chủ nghĩa xã hội, 
nó khuyến khích người công nhân luôn tiến bộ, cho nhà máy tiến bộ. 
Làm khoán là ích chung và lợi riêng" 
C. Về nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta trong thời kỳ quá độ 
Về văn hóa – xã hội 
Xây dựng con người mới , đạo đức mới , lối sống xã hội chủ nghĩa 
Không ngưng nâng cao dân trí , đào tạo và sử dụng nhân tài 
Xóa bỏ những tàn dư tư tưởng và hủ tục của xã hội cũ , thực hiện cách mạng văn hóa tư tưởng , xây dựng nền văn hóa tiên tiến , hiện đại , giữ vững và phát huy truyền thống văn hóa dân tộc 
2. Quan điểm của Hồ Chí Minh về biện pháp xây dựng chủ nghĩa xã hội 
 ở nước ta 
a. Phương châm 
- Một là , quán triệt các nguyên lý cơ bản của CN Mác – Lênin về xây dựng 
 chế độ , có thể tham khảo , học tập kinh nghiệm của các nước anh em 
- Hai là , xác định bước đi và biện pháp xây dựng chủ nghĩa xã hội chủ yếu 
xuất phát từ thực tế , đặc điểm dân tộc , nhu cầu và khả năng thực tế 
của nhân dân 
2. Quan điểm của Hồ Chí Minh về biện pháp xây dựng chủ nghĩa xã hội 
 ở nước ta 
b. Bước đi và biện pháp 
* Bước đi : dần dần , từng bước 
"Chủ nghĩa xã hội không thể làm mau được 
 mà phải làm dần dần" 
- Nguyên tắc thực hiện bước đi : tự nguyện , tự giác cùng có lợi và quản lý dân chủ 
- Về bước đi trong cải tạo xã hội chủ nghĩa : đề phòng , ngăn ngừa khuynh hướng chủ quan , nóng vội , đặc biệt trong phong trào hợp tác hóa nông thôn 
“ Từ trước đến nay, nông dân ta quen làm ăn riêng rẽ từng nhà , không quen tập thể , không quen tổ chức ”, “ chớ sốt ruột , tham mau ” 
2. Quan điểm của Hồ Chí Minh về biện pháp xây dựng chủ nghĩa xã hội 
 ở nước ta 
b. Bước đi và biện pháp 
* Biện pháp 
- Thực hiện cải tạo xã hội cũ , xây dựng xã hội mới , kết hợp cải tạo với xây dựng , lấy xây dựng làm chính 
- Kết hợp xây dựng với bảo vệ , đồng thời tiến hành hai chiến lược cách mạng ở hai miền Nam - Bắc 
- Xây dựng chủ nghĩa xã hội phải có kế hoạch , biện pháp , quyết tâm để thực hiện thắng lợi kế hoạch 
- Dựa vào dân , đem tài dân , sức dân để làm lợi cho dân là cách làm tốt nhất 
KẾT LUẬN 
1. Kiên trì mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội trên nền tảng CN Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh 
2. Đổi mới là sự nghiệp của nhân dân , cần phát huy quyền làm chủ của nhân dân , khơi dậy mạnh mẽ các nguồn lực , trước hết là nguồn lực bên trong để thực hiện CNH, HĐH đất nước 
3. Đổi mới phải kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại 
4. Xây dựng Đảng vững mạnh , làm trong sạch bộ máy nhà nước , đẩy mạnh đấu tranh chống quan liêu , tham nhũng , thực hiện cần kiệm xây dựng chủ nghĩa xã hội