Bài giảng Sinh lý học thần kinh - Sinh lý hệ thần kinh vận động - Nguyễn Thị Bình

t chức năng và pxạ tuỷ  hiện tượng choáng tuỷ . 
Nguyên nhân:Hđộng tuỷ phụ thuộc vào tín hiệu hưng phấn của sợi TK từ trung tâm cao hơn xuống tuỷ ( lưới tuỷ , tiền đì nh tuỷ , và vỏ tuỷ ) 
Hồi phục sau vài giờ , vài tuần (Tb TK tuỷ tăng hưng phấn ), hoặc gây hiện tượng hưng phấn qu á mức . 
HA hạ, mất pxạ cơ xương , pxạ cơ tròn mất ( hồi phục sau vài tuần ) 
Phản xạ tuỷ  ( Rối loạn tổn thương tuỷ ) 
Hội chứng Brown- Sequard : Đ ứt một nửa tuỷ 
Bên lành : còn vđộng , c/g sâu ; mất c/g đau, xúc giác 
Bên tổn thương : mất c/g vđộng , c/g sâu . Còn c/g đau, xúc giác th ô sơ. 
Phản xạ tuỷ  ( Rối loạn tổn thương tuỷ ) 
Vùng vận đ ộng vỏ não 
Vỏ não trước 
Tiền vđ 
Vận đ ộng 
bổ sung 
Vận đ ộng 
sơ cấp 
SI 
PPC 
Bán cầu F 
Bán cầu T 
Vỏ não  Vỏ não vận đ ộng 
Vùng vđ sơ cấp : Vùng 4 
Tổn thương : liệt cơ. Còn tiền vđ và vđ bổ sung: vẫn duy tr ì đư ợc tư thể cơ thế , mất vđộng bàn , ngón tay và vđ tinh vi 
Vùng tiền vận đ ộng : : Vùng 6, 
Cử đ ộng nhóm cơ gây đ ộng tác chuyên biệt . 
Tiền vđ nhân nền đ thị vđ sơ cấp : kthích nhóm cơ, cử đ ộng phức tạp nhiều cơ. 
Bản đ ồ cơ thể vùng 4 
Vỏ não  Vỏ não vận đ ộng 
Vùng vđ bổ sung: vùng 8 
Kthích gây nắm 1 bàn tay hoăc cả 2 
Phối hợp với tiền vđ: tạo tư thế các phần khác nhau của cơ thể 
Làm nền kiểm soát vđ và tiền vđ cử đ ộng tinh tế bàn tay , bàn chân 
Vỏ não  ( các vùng vận đ ộng đ ặc biệt ) 
Broca : Cử đ ộng nói 
Vị trí : Trước vđ sơ cấp , trên rãnh ngang 
Tổn thương : Nói các nguyên âm, k nói đư ợc thành từ 
Vùng vỏ não liền kề hỗ trợ đ tác hô hấp , cử đ ộng miệng lưỡi/lúc nói 
Cử đ ộng quay đ ầu : 
Vị trí : Cao hơn liên hợp vđ 
Kthích gây quay đ ầu 
Liên quan cử đ ộng mắt 
Cử đ ộng khéo léo bàn tay 
Vị trí : Tiền vđ, trước cử đ ộng bàn , ngón tay/v đ sơ cấp 
Tổn thương : Đ ộng tác bàn tay k đư ợc phối hợp và k mục đ ích 
 K thực hiện đc đ ộng tác viết 
Con đư ờng  Dẫn truyền tín hiệu vận đ ộng 
Vỏ não  (đư ờng vận đ ộng ) 
Bó vỏ - tủy ( bó tháp ): 
Vỏ não 
Thân não 
Hành não 
Đi thẳng 
Bắt chéo 
Tủy sống 
N trung gian 
N vđộng 
30% M 
30% P&S 
30% SI 
( Bó tháp ) 
N cgiac 
Cổ , ngưc 
Bắt chéo 
Đi thẳng 
Vđ bổ sung đ khiển 
Tư thế , dáng điệu/2 bên 
3%sợi lớn , V70m/s 
97% sợi nhỏ : dtr tín hiệu vđộng  tuỷ 
 đ iều hoà các tín hiệu cg  não 
Bó tháp 
Con đư ờng gián tiếp 
Ngoại tháp : Não và thân não k thuộc tháp , đi qua nền não , chất lưới thân não , nhân tiền đì nh và nhân đ ỏ ; tiểu não . 
Lưới - tuỷ , tiền đì nh - tuỷ ( nhân lưới , tiền đì nh/thân não ), đ ỏ-tuỷ . 
Sợi đ ến TN: TN- tiền đì nh và TN- lưới 
Duy tr ì tư thế và đ iều hoà đ ộng tác tuỳ ý 
Tổn thương : ↑ trương lực cơ 
Đ iều hoà vận đ ộng 
Vỏ não  (đư ờng vận đ ộng ) 
đ ột quỵ 	  
Đ ột nhiên yếu , tê mặt , cánh tay , chân ở một bên 
Đ ột nhiên nhìn mờ , hoặc không nhìn thấy một bên mắt 
Không nói đư ợc , khó nói hoặc k hiểu 
Đau đ ầu đ ột ngột dữ dội không có triệu trứng báo hiệu 
Hoa mắt, chóng mặt , đi đ ứng không vững hoặc bi ng ã, đ ặc biệt xuất hiện kèm theo với một trong các biểu hiện trên . 
đ ột quỵ 
Nhân nền não 
Nhân nền não 
Nhân đ uôi 
Vùng dưới đ ồi 
Nhân đ ậu 
Cấu tạo lưới 
Chất đen 
Cử đ ộng mắt 
Nhận thức hành vi 
Thông tin 
kiểm soát 
vận đ ộng 
Nhân cầu nhạt 
Đ ồi thị 
Dopamin 
Vỏ não 
Cử đ ộng 
bất thường 
K kiểm soát 
Tổn 
thương 
Vỏ não 
Nhân nền não  
Nhận thông tin từ vỏ não nhân đ ậu  truyền tín hiệu quay lại vỏ não . 
Nhân đ ậu : Tiền và hỗ trợ vđ. 
TT cầu nhạt: Xoắn vặn bàn tay , cánh tay hoặc mặt 
TT d đ ồi : Mất vđ toàn bộ chi đ ột ngột 
TT nhân đ ậu : Vđ giật giật tay 
TT bèo xẫm ( nhân đen) bệnh Parkinson, rung và cử đ ộng k mềm mại 
Nhân 
 đ uôi 
Nhân nền não 
Hoạt đ ộng TK có suy nghĩ : vđ đã đc huấn luyện , vô thức , lập kế hoạch hđộng 
Đ iều khiển cử đ ộng phức tạp: Cường độ cử đ ộng , hướng cử đ ộng , chuỗi cử đ ộng đô ng thời , liên tục,phức tạp. 
Các chất TĐTK: Dopamin , GABA, achetylcholine 
Dopamine: chất TĐ ức chế , từ bèo xẫm đ ến nhân đ uôi và nhân đ ậu 
Bệnh Parkinson: Cứng cơ, rung giật tay . Do tổn thương bèo xẫm 
Đ iều trị : L-dopa, cấy tb tiết dopamin vào não 
Thân não 
Các Nhân thân não 
Nhân ở tiểu não và thân não 
Não giữa , cầu não , hành não 
Đ iều khiển hô hấp 
Đ iều khiển hệ tim mạch 
Đ iều khiển chức năng tiêu hoá 
Đ iều khiển vận đ ộng cơ thể 
Đ iều khiển gi ữ thăng bằng 
Đ iều khiển cử đ ộng mắt 
Trung chuyển tín hiệu đ iều khiển 
Thân não  
Thân não  ( Nhân tiền đì nh ) 
Vị trí : Hành não 
Tăng t/d nhân lưới / cầu não 
Gi ữ thăng bằng cơ thể:kthích cơ kháng trọng lực ( hđộng N ) 
Nhận thông tin từ não và tiểu não : 
	- N óo - TN ức chế nhân tiền đì nh ( mất thoát ức chế : tăng trương lực ) 
Nhận thông tín từ cơ quan tiền đì nh : tiền đì nh tai ( các ống bán khuyên ): 
 - Vai trò gi ữ thăng bằng cơ thể 
Các Nhân thân não 
Phản xạ tiền đình-mắt 
Mắt vẫn nhìn cố đ ịnh vào một vật khi đ ầu quay đi. 
Cử đ ộng chậm/mắt nhìn vào vật : vai trò ống bán khuyên 
Tthương đư ờng tiền đì nh : Rung, giật nhãn cầu 
Cắt bỏ Re  chống rung giật nhãn cầu 
Phản xạ đá- tai: 
Bó TĐ- Tuỷ : kthích cơ kháng trọng lực (N ) 
Pxạ co chi dưới khi rơi từ cao xuống đ ất (Re/ túi nhỏ kích thích bởi gia tốc thẳng/đầu khi rơi ) 
Thân não  ( Nhân tiền đì nh ) 
Nhân đ ỏ : V ị trí,não giữa/cuống não , xphát của bó nhân đ ỏ - tuỷ , phần của bó não-tuỷ . 
Bản đ ồ phân bố cơ/c ơ thể ~ Vùng 4 
T/d: ức chế trương lực cơ ( ức chế N ) 
Phản xạ tư thế , chỉnh thế : Nđỏ phối hợp nhân tiền đ inh+trung tâm duới vỏ ( tiểu , hành não ); duy tr ì tư thế hoặc chuyển về tư thế ổn đ ịnh ban đ ầu 
 Cấu tạo lưới : Lưới/cầu não , lưới/hành não 
Lưới/cầu não : đư ờng dẫn truyền c/g , kthích chức năng tuỷ , kthích cơ kháng trọng lực(ktl ) 
Lưới/hành não : ức chế chức năng tuỷ , ức chế cơ ktl . 
Chịu t/d vỏ não 
Co cơ ktl và ức chế cơ khác thực hiện đ ộng tác theo yêu cầu 
Thân não  
Thân não (nhân lưới ) 
L ưới/cầu não : Kthích cơ kháng trọng lực(ktl ) 
Truyền tớn hiệu kớch thớch xuống tủy ( bú cầu-lưới-tủy ), tớn hiệu kthớch rất mạnh 
Kthớch cơ nằm ngang cơ thể khỏng lực hỳt ( cơ cột sống và cơ duỗi /chi), giỳp 4 chõn đứng được bỡnh thường 
Nhận tớn hiệu kthớch từ nhõn tiền đỡnh 
L ưới/hành nóo : Ức chế cơ ktl 
Tớn hiệu bú hành-lưới-tủy 
Ức chế tớn hiệu kthớch từ lưới/cầu(đối trọng ): cơ khụng bị căng quỏ mức 
Củ não sinh tư: 
Củ não sinh tư trước : 
TT pxạ đ ịnh hướng á nh sáng : máy mắt, quay đ ầu , đưa mắt về phía nguồn sáng 
Nhận tín hiệu từ vỏ não , xphát bó mái - tuỷ sừng trước : cử đ ộng đ ầu , mắt, thân , chi dưới 
Củ não sinh tư sau : 
TT pxạ đ ịnh hướng âm thanh:vểnh tai, quay đ ầu về nguồn âm thanh 
Co cơ búa  tránh tổn thương nguồn âm thanh qu á lớn . 
Thân não  
Rối loạn tổn thương thân não 
TT cấu tạo lưới  choáng tuỷ : Mất liên hệ thân não - tuỷ sống 
Mất pxạ tuỷ 
Phục hồi k hoàn toàn , N vđộng hưng phấnmột nhóm cơ bị co liên tục 
Duỗi cứng mất não : 
Thân não  
Chức năng : 
Đ iều khiển đ ộng tác nhanh , chính xác , phối hợp đ ộng tác . 
Giúp não lập kế hoạch vđ 
Gi ữ thăng bằng , chỉnh thế , đ iều hoà trương lực cơ 
Phát triển theo bậc thang tiến hoá 
Tiểu não 
Tiểu não 
Tiểu não ( cấu tạo) 
Thuỳ nhung : Nguyên TN, TN- tiền đì nh 
Đ iều hoà thăng bằng 
Thuỳ trước : TN cũ 
Lquan tuỷ : TN- tuỷ sống ( thùy trước và phần thùy sau ) 
Đ iều hoà trương lực ; trung tâm pxạ gi ữ thăng bằng và chỉnh thế . 
Thùy sau : TN mới 
TN- não 
Đ iều hoà phối hợp đ ộng tác 
đư ờng đ ến tiểu não 
Các đư ờng liên hệ 
Bó vỏ - cầu-tiểu não 
Bó cầu-tiểu não 
Bó tuỷ-tiểu não 
Bó nhân thân não 
Tiểu não 
Tiểu não - tiền đì nh 
Tiểu não - hành não 
Tiểu não - nhân đ ỏ 
Tiểu não-đồi thị-vỏ não 
Vỏ não c/g , vđ  vỏ tiểu não / 
đ ối bên 
Nhân trám 
và tiền đì nh 
Trước:Tín hiệu vđộng  sừng trc 
Sau:Suốt cơ, Golgi , da 
Tiểu não - tiểu não 
Nhân mái/TN-Tiền đì nh /HN 
Dây vận nhãn /NG; TS 
Nhân mái  ctạo lưới /HN 
nhân trám 
Nhân răng  
Nhân đ ỏ/đb 
Nhân răng  
đ thị/đb  vỏ não 
Nối 2 
tiểu não 
TN- Tủy sống : 
K triệu chứng rõ , do bù trừ 
TN- Tiền đì nh : 
Không gi ữ thăng bằng , mất đ iều hoà, đi lảo đảo, dễ bị ng ã, run 
Mất liên hệ não-tn-ctạo lưới:Duỗi cứng mất não 
TT bao trong , cuống TN:Chi trên gấp , chi dưới duỗi và xoay vào trong 
Đ ứt trên ctạo lưới , cầu não : Lưng , cổ ư ỡn ra sau , chi trên duỗi và sấp , chi dưới duỗi , xoay trong 
Tiểu não  rối loạn do tổn thương 
TN-Đại não : 
Rloạn vđộng nhẹ , đ ộng tác sai tầm , sai hướng , run rẩy đ ầu chi, không thực hiện đư ợc các đ ộng tác liên tục ( sấp , ngửa btay ) 
Đ ứt cuống TN trên : Gây liệt , run, ít rối loạn thăng bằng 
Đ ứt cuống TN dưới : Rối loạn thăng bằng 
Đ ứt cả 3 cuống : Rối loạn cả cử đ ộng và thăng bằng 
Tiểu não  rối loạn do tổn thương 
Phối hợp vận đ ộng  các vùng 
Chức năng các vùng 
Tủy sống : Vđ tại chỗ : pxạ rút lui 
Vđ phức tạp: cử đ ộng chi dưới/đi , phối hợp cử đ ộng 2 bên , chi dưới và chi trên 
Chi phối vùng cao hơn 
Trung tâm dưới vỏ : 
Duy tr ì trương lực gi ữ tư thế đ ứng 
Gi ữ thăng bằng 
Hành vi tiềm thức , đã đư ợc huấn luyện . 
Các nhân nền não : 
Thực hiện các kiểu vđộng đã đc học , ghi nhớ 
Vỏ não 
Tiểu não 
Hệ viền: vùng vách , cạnh khứu giác , nhân trước đ ồi thị , hạnh nhân động cơ gây đ/ư vđ. 
broca & wernicke 
Broca : Vận đ ộng lời nói 
Hình thành lời nói 
Kiểm soát họng , môi , lưỡi , miệng ( lquan phát âm) 
Phối hợp với vùng 
ngôn ng ữ Wernicke 
Wernicke : Nhận thức ngôn ng ữ. 
 Nhận thức tổng hợp ( hiểu biết , thông minh , ngôn ng ữ) 
Không nói đư ợc thành từ 
mặc dù nghe , hiểu đư ợc các từ 
nhưng không hiểu đư ợc câu . 
K cảm xúc , k kh ả năng suy nghĩ và nhận thức . 
đ ột quỵ 	  
Đ ột nhiên yếu , tê mặt , cánh tay , chân ở một bên 
Đ ột nhiên nhìn mờ , hoặc không nhìn thấy một bên mắt 
Không nói đư ợc , khó nói hoặc k hiểu 
Đau đ ầu đ ột ngột dữ dội không có triệu trứng báo hiệu 
Hoa mắt, chóng mặt , đi đ ứng không vững hoặc bi ng ã, đ ặc biệt xuất hiện kèm theo với một trong các biểu hiện trên .